Научная статья на тему 'ӨТ ЖОЛДАРЫ МЕН ЗəР ШЫғАРУ ЖОЛДАРЫНЫң үЙЛЕСКЕН ЛИТИАЗЫНЫң ЖИіЛіГі МЕН қАУіП-қАТЕР ФАКТОРЛАРЫ'

ӨТ ЖОЛДАРЫ МЕН ЗəР ШЫғАРУ ЖОЛДАРЫНЫң үЙЛЕСКЕН ЛИТИАЗЫНЫң ЖИіЛіГі МЕН қАУіП-қАТЕР ФАКТОРЛАРЫ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
43
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ӨТ ЖОЛДАРЫ МЕН ЗəР ШЫғАРУ ЖОЛДАРЫНЫң үЙЛЕСКЕН ЛИТИАЗЫНЫң ЖИіЛіГі МЕН қАУіП-қАТЕР ФАКТОРЛАРЫ»

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарыньщ уйлескен литиазыньщ жиiлiгi мен цауш-цатер факторлары

Эбуов С.М.

Алматы дэр1герлер бШмт жетыд1ру институты УДК 616.63:612.357

Частота и факторы риска сочетанного литиаза желчевыводящих и мочевыводящих путей

Абуов С.М.

Алматинский государственный институт усовершенствования врачей

Сочетанное заболевание желчевыводящей и мочевыводящей систем является актуальной проблемой, так как механизмы развития и факторы, предрасполагающие к развитию сочетания желчнокаменной и мочекаменной болезни, изучены недостаточно.

Целью исследования явилось изучение частоты сочетанного литиаза желчевыводящих путей и мочевыводящей системы для выявления факторов риска сочетанного камнеобразования. Анализированы результаты обследования и лечения 1904 больных, находившихся на стационарном лечении с 2006 по 2008 годы в Центральной городской клинической больнице г. Алматы с желчнокаменной болезнью в хирургическом отделении и с мочекаменной болезнью в урологическом отделении. Частота сочетанного литиаза по данным нашего исследования составила 9,4% и чаще встречалась у женщин в возрасте 40-69лет (70,4%). Сопутствующие заболевания выявлены у 74,9% пациентов с сочетанным литиазом. Особенно высок процент сердечнососудистой патологии (47,9%) и ожирения (25,8%). Роль бактериальной инфекции в генезе сочетанного камнеобразования желчевыводящих и мочевыводящих путей является одной из ведущих.

Адам гумырыныц узаруына байланысты Yйлескен аурулардыц пайда болу 1^ауп улгайады. Бул ^артаюга байланысты езгерютермен де, ^оршаган ортаныц жэне eмiр-тiршiлiк жагдайларыныц ^олайсыз факторларыныц уза^ уа^ыт эсер етуЫе де байланысты болуы мYмкiн. Осы аталгандар жи кездесетЫ жэне элеуметпк мацызы бар аурулар - ет ^абында жэне зэр шыгару жолдарындагы тас ауруына ^атысты эаресе мацызды.

0т ^абы мен зэр шыгару жолдарында тас пайда болу мэселес ^¡рп кезде медициналыщ мэселе шеп-нен асып, элеуметтiк мацызга ие болып отыр. 0йткенi, аурушацдыщ керсеткш жыл сайын жогарлап, оперци-ядан кежнп ас^ынулар мен eлiм керсеткш де тура^ты жогары децгейден темендемей, ем нэтижеане кецт толмай отыр.

0т шыгару жэне зэр шыгару жYЙелер¡нщ Yйлескен аурулары келелi мэселе, ейткен олардыц даму ме-

Frequency and risk factors of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts.

Abuov S.M.

Almaty State institute of immoving physicians Combined disease of bile-excreting and urinary systems is an actual problem, because development mechanisms and factors predisposing to development of combined bile-excreting and urinary disease are not clearly understood.

The aim of research was studying offrequency of combined lithiasis ofbile-excreting and urinary systems for revealing risk factors of combined stone formation. Results of investigation and treatment was analyzed there were 1904patients which were on in-patient treatment from 2006 to 2008 in city's Central clinical hospital in Almaty with cholelithiasis in surgical department and urolithiasis in urological department.

By statics of our research frequency of combined lithiasis was 9,4% and often women at age of40-69years (70,4%) has this sickness. Concomitant illness was found in 74,9% of patients with combined lithiasis. Especially high percent of cardiovascular pathology (47,9%) and obesity (25,8%). Role of bacterial infection in genesis of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts is one of the foremost.

ханизмл мен ет жэне зэр жолдарындагы Yйлескен тас пайда болу ауруына экелетЫ факторлар элi тольщ зерт-телген жо^. Эр тYрлi жYЙелерд¡ц Yйлескен ауруларыныц клиникальщ керЫютерЫ жан-жа^ты зерттеу олардыц пайда болу механизмдерЫ аны^тап, патогенетикалыщ дэлелденген емдi ецдеуге кемектеседк

Карастырып отырган эрбiр патологияны жекеше аны^тау мен емдеу сура^тарына кептеген зерттеулер арналган [5, 6, 10] жэне де ет ^абында не зэр шыгару жолдарында тас ауруы бар нау^астардыц саныныц ескен ба^ыланады. Бфа^, ет жолдары мен зэр шыгару жолдарыныц Yйлескен литиазына арналган зерттеулер саны мардымсыз [8].

Зерттеудщ манаты ет жолдары мен зэр шыгару жYЙес¡нщ Yйлескен литиазыныц жиiлiгiн зерттеп, Yйлескен тас ауруыныц 1^аут-^атер факторларын аны^тау.

18

Вестник хирургии Казахстана

Материалдар мен эдютер

Алматы дэр1герлер б1л1м1н жеттдфу институтыныц клиникалык базасы - Орталык калалык клиникалык ауруханада 2006-2008 жылдары ем кабылдаган наукастардыц зерттеу жэне ем нэтижелерЫе сарап-тама жYргiзiлдi. Осы кезецде ауруханага 1904 наукас каралды, олардыц 975-нщ ет кабында тас болгандыктан хирургия белiмшесiне жаткызылса, 929 наукас зэр шыгару жолдарындагы тас ауруына байланысты урология белiмшесiне жаткызылды. Барлык наукастарда жалпы клиникалык сараптамалармен катар ет жолдары мен зэр шыгару жолдары ультрадыбыспен тексерiлдi. Зэр шыгару жолдарындагы тас ауруы бар наукастарга косымша экскреторлы урография жYргiзiлдi. Yйлескен литиаз 179 (9,4%) наукаста аныкталды. Операция кезшде жалпы ет тармагынан жэне ет кабыныц iшiнен ет, куыктан зэр, сонымен катар ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы конкременттерден шайынды алынып, бактериологиялык эдiспен тексерiлдi.

Нэтижелер мен талдау.

Хирургия белiмшесiне жаткызылган ет кабында тасы бар наукастардыц iшiнде жасы 50-ден аскан эйелдер басым болды - 765 (78,5%). Ал урология белiмшесiне зэр шыгару жолдарындагы тас ауруымен жаткызылган наукастар арасында жасы 40-тан аскан еркектер басым болды - 514 (55,3%).

Наукастарга жан-жакты тексеру жYргiзу нэтижеанде олардыц 179 (9,4%) ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы Yйлескен литиаз аныкталды. Yйлескен литиаз эйелдерде жшрек кездестi, ягни 82,7% жагдайда, ал еркектер арасында 31 жагдайда, ягни 17,3%-да аныкталды. 40-69 жас арасындагы эйелдерде Yйлескен литиаздык жжлп 70,4% болды (1-кесте).

143 (79,9%) наукаста ет кабындагы тас ауруыныц клиникалык керiнiстерi айкын болып, ал зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц ешкандай клиникалык белгiлерi байкалмады. 36 (20,1%) наукаста, керiсiнше, зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц белгiлерi айкын болып, ет кабындагы тас ауруы латентт еттi.

Зерттеулердщ нэтижелерiне сараптама жYргiзгенде 134 (74,9%) наукаста эртYрлi жанама аурулар аныкталган. Олардыц ¡шЫде жиi кездескендерi: жYрек-тамыр жYЙес¡нщ аурулары (47,9%), семiздiк (25,8%), асказанчшек жолы мен бауыр аурулары (18,3%), кант диабетi (8%). МYмкiн бул факт дене бiтiмi мен биохимиялык ерекшелiктерi езара байланыскан бiр топ ауруга (холелитиаз, подагра, бYЙректегi тас ауруы, семЬдк, атеросклероз, экзема жэне гипертониялык ауыру) тукымдык бейiм болу гипотезасын дэлелдейтiн шыгар [12].

1-кесте. Уйлескен литиазы бар наукастардык жасы мен жыныс курамына сэйкес топтары (жалпы санын % шакканда)

©ттеп микробты пейзаж, негiзiнен, аэробтардан куралды: iшек таякшасы 72,0%, энтеробактериялар 10,5%, стафилококктар 9,1%, микробты ассоциация 3,5% жэне протей 4,9% жагдайларда ест шыкты. Зэрде, непзшен, iшек таякшасы (63,9% жагдайда), энтеробактериялар (11,1% жагдайда), стафилококктар (19,4% жагдайда) жэне стрептококктар (5,6% жагдайда) ест шыкты.

159 (88,8%) наукастыц ет кабы мен зэр жолдарындагы тастарыныц шайындыларынан ¡шек таякшасы ест шыкты. Алынган мэлшеттер жалпы ет тармагы мен ет кабынан алынган ет пен куыктан алынган зэрдщ бактериалдык флорасыныц бфтек^ екендiгiн дэлелдейдi.

Егер де эдебиеттеп мэлiметтердi ескерсек, iшек таякшасы ет жолдарында есiп-енедi, ет кышкылдарыныц бузылуына эсер етедi жэне де соныц нэтижесiнде еттщ микробтарга карсы касиетш темендетедi. В-глюкорунидазаныц эсерiнен бактериялар билирубин диглюкорунидЫ бос билирубинге деконъюгациялайды, ал бос билирубин пигменттi-кальцийлi тастар тYP¡нде шегуi мYмкiн. Бул мэлшеттер бактериялардыц ет жолдарындагы тас пайда болу YPД¡с¡не катысты екен-дпн дэлелдейдi [2, 7, 9, 11].

Уропатогенд¡ микроорганизмдердщ уроэпителий мен бYЙрек жасушаларын колонизациялауы Р-фим-бриялар есесшен жYредi. 1шек таякшаларыныц ген-дк курылымыныц фимбриялары оныц зэр шыгару жолдарыныц шырышты кабатына адгезиясын, коло-низациясы мен эрi карай козгалысын камтамасыз етiп, инфекцияныц жогары карай тарауына себепшi болады. Бактерияларда агрессия фермент^ - ДНК-азаныц, фосфатазаныц, гемолизин мен эндотоксиннщ болуы - жергткт инфекцияга карсы корганыс кеденiнен етуге мYмкiндiк бередi. Бул факторлар коздыргыштыц уреазды жэне протеазды белсендiлiгiмен косылып, бYЙректе тас пайда болуыныц алдын-ала факторлары болып есептеледi [1, 3, 4].

Корытынды

Сонымен, бiздщ зерттеудщ мэлiметтерi бойынша YЙлескен литиаздыц житИ 9,4%-га тек жэне де 40-69 жас аралыгындагы эйелдерде жиiрек (70,4%) кездеседк Бул ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц эйелдерде жи кездеседi деген эдебиеттеп мэлшеттерге сай келедi.

Yйлескен литиазы бар наукастардыц 74,9%-да жанама аурулар аныкталган. 6сiресе жYрек-тамыр жYЙес¡нщ аурулары (47,9%) мен семiздiк (25,8%) жш кездеседi.

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы YЙлескен тас ауруыныц пайда болуында бактериалдi инфекция жете^ орын алады.

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы YЙлескен тас ауруы кеп факторлы ауру болып табылады жэне де бул аурулардыц YЙлесуiне экелiп согатын фак-торларды аныктау Yшiн эрi карай жан-жакты зерттеулер жYргiзу керек.

Жасы 30 -39 40 -49 50 -59 60 -69 70 ж/е > Барлы^ы

Жынысы абс % абс % абс % абс % абс % абс %

Еркек 0 0 2 1,1 7 3,9 14 7,8 8 4,5 31 17,3

6йел 6 3,4 22 12,3 45 25,1 59 33,0 16 8,9 148 82,7

Жалпы 6 3,4 24 13,4 52 29,0 73 40,8 24 13,4 179 100

Колданылган эдебиет

1. Балаховский И. С. Лабораторные исследования, основанные на связывании с лигандами//Клинич. лабор. диагностика. - 2000. - №1, Ч 1. - С. 25-33.

2. Бекбергенов Б.М., Сергеева Н.А., Подачин П.В. Бактериохолия и содержание холевой кислоты в желчи при желчнокаменной болезни//Антибиотики и химиотерапия.

- 1990, том 35. - № 11.- С. 37-40.

3. Бондаренко В.М., Петровская В.Г. Ранние этапы развития инфекционного процесса и двойственная роль нормальной микрофлоры //Вестн. РАМН.-1997.-Ч 3.- С.7-10.

4. Гостева В.В., Корякина И.П., Бондаренко В.М. и др. Электронно-микроскопическое изучение взаимодействия нефритогенных штаммов Е.соН, несущих З-маннозорезистентные фимбрии, с клетками линии почек человека //ЖМЭИ. - 1983. - № 7. - С. 59-62.

5. Гресь А.А., Ниткин Д.М., Вощула В.И. Коррекция метаболических нарушений при мочекаменной болезни: инструкция по применению.-Минск, 2004.-12 с.

6. Дадвани С.А., Ветшев П.С., Шулутко А.М,Прудков М.И. Желчнокаменная болезнь. М., Медицина, 2000.

7. Наумова О.В., Белова Е.Е., Хабазова Т.И. Микрофлора кишечника и желчи у больных с воспалительными заболеваниями гепатобилиарной системы.//Респ. сб. науч. тр. «Аутофлора человека в норме и патологии и ее коррекция». - Горький, 1988, 144 с.

8. Розанов И.Б., Тепляшин А.С. Сочетание желчнокаменной и мочекаменной болезни. //Хирургия.-1987.-№ 2.-С. 55-58.

9. Руководство по неотложной хирургии органов брюшной полости //Под ред. В.С.Савельева. М., «<Триада-Х», 2006.640 с.

10. Тиктинский О.Л., Александров В.П. Мочекаменная болезнь. - СПб: Питер, 2000.

11. Швецов С.А. Клиническое значение персистентных характеристик аэробной условно-патогенной микрофлоры у больных холециститом.: Автореф. дис... канд. мед. наук. - Пермь, 1994. - 32 с.

12. Loredo-Osti J., Roslin N.M., Tessier J. et al. Segregation of urine calcium excretion in families ascertained for nephrolithiasis: evidence for a major gene. Kidney Int. 2005; 68 (3): 966-971.

Правила оформления рукописей для журнала «Вестник хирургии Казахстана»

• Формат рукописи - А4.

• Текст должен быть написан в программе Word с использованием шрифта Times New Roman, кеглем 14, с пробелами полуторными.

• Статья подается на CD-диске со вкладышем, на котором обозначается имя автора и название статьи.

• Объем рукописи: научная статья - до 5 стр, случай из практики - 3-4 стр.; обзор, лекция - не более 8 стр.

• Список литературы - минимально необходимый.

• Рукопись визируется руководителем учреждения (кафедры), научным руководителем, скрепляется печатью.

• К рукописи прилагается краткий реферат на казахском, русском, английском языках, отражающий основные положения статьи, выделяются ключевые слова, обозначается УДК.

• В конце рукописи - сведения об авторах: степень, должность, количество имеющихся публикаций.

• Адрес, телефоны (можно и мобильный), электронная почта.

• Рукопись подписывается лично автором как свидетельство полной аутентичности данных материала, ответственности автора за содержание рукописи.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.