Научная статья на тему 'Өт жолдары мен зəр шығару жолдарының үйлескен литиазының жиілігі мен қауіп-қатер факторлары'

Өт жолдары мен зəр шығару жолдарының үйлескен литиазының жиілігі мен қауіп-қатер факторлары Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
36
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Əбуов С.М.

Frequency and risk factors of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts.Abuov S.M.Combined disease of bile-excreting and urinary systems is an actual problem, because development mechanisms and factors predisposing to development of combined bile-ex-creting and urinary disease are not clearly understood.The aim of research was studying of frequency of combined lithiasis of bile-excreting and urinary systems for revealing risk factors of combined stone formation. Results of investigation and treatment was analyzed there were 1904 patients which were on in-patient treatment from 2006 to 2008 in city’s Central clinical hospital in Almaty with cholelithiasis in surgical department and urolithiasis in urological department. By statics of our research frequency of combined li-thiasis was 9,4% and often women at age of 40-69 years (70,4%) has this sickness. Concomitant illness was found in 74,9% of patients with combined lithiasis. Especially high percent of cardiovascular pathology (47,9%) and obesity (25,8%). Role of bacterial infection in genesis of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts is one of the foremost

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Өт жолдары мен зəр шығару жолдарының үйлескен литиазының жиілігі мен қауіп-қатер факторлары»

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарыньщ Y^ecKeH литиазыныц жиiлiгi мен цауш-^атер факторлары

Эбуов С.М.

Алматы дэр1герлер бммт жетыд^ру институты УДК 616.63:612.357

Частота и факторы риска сочетанного литиаза желчевыводящих и мочевыводящих путей

Абуов С.М.

Сочетанное заболевание желчевыводящей и мочевыводящей систем является актуальной проблемой, так как механизмы развития и факторы, предрасполагающие к развитию сочетания желчнокаменной и мочекаменной болезни, изучены недостаточно.

Целью исследования явилось изучение частоты сочетанного литиаза желчевыводящих путей и мочевыводящей системы для выявления факторов риска сочетанного камнеобразования. Анализированы результаты обследования и лечения 1904 больных, находившихся на стационарном лечении с 2006 по 2008 годы в Центральной городской клинической больнице г. Алматы с желчнокаменной болезнью в хирургическом отделении и с мочекаменной болезнью в урологическом отделении. Частота сочетанного литиаза по данным нашего исследования составила 9,4% и чаще встречалась у женщин в возрасте 40-69лет (70,4%). Сопутствующие заболевания выявлены у 74,9% пациентов с сочетанным литиазом. Особенно высок процент сердечнососудистой патологии (47,9%) и ожирения (25,8%). Роль бактериальной инфекции в генезе сочетанного камнеобразования желчевыводящих и мочевыводящих путей является одной из ведущих.

Frequency and risk factors of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts.

Abuov S.M.

Combined disease of bile-excreting and urinary systems is an actual problem, because development mechanisms and factors predisposing to development of combined bile-excreting and urinary disease are not clearly understood. The aim of research was studying offrequency of combined lithiasis ofbile-excreting and urinary systems for revealing risk factors of combined stone formation. Results of investigation and treatment was analyzed there were 1904patients which were on in-patient treatment from 2006 to 2008 in city's Central clinical hospital in Almaty with cholelithiasis in surgical department and urolithiasis in urological department.

By statics of our research frequency of combined lithiasis was 9,4% and often women at age of40-69 years (70,4%) has this sickness. Concomitant illness was found in 74,9% of patients with combined lithiasis. Especially high percent of cardiovascular pathology (47,9%) and obesity (25,8%). Role of bacterial infection in genesis of combined lithiasis of bile-excreting and urinary tracts is one of the foremost.

Адам гумырыныц узаруына байланысты Yйлескен аурулардыц пайда болу |ауп улгайады. Бул ^артаюга байланысты езгерютермен де, ^оршаган ортаныц жэне eмiр-тiршiлiк жагдайларыныц |олайсыз факторларыныц уза| уа|ыт эсер етуЫе де байланысты болуы мYмкiн. Осы аталгандар жи кездесетЫ жэне элеуметпк мацызы бар аурулар - ет |абында жэне зэр шыгару жолдарындагы тас ауруына |атысты эаресе мацызды.

0т |абы мен зэр шыгару жолдарында тас пайда болу мэселес |азфп кезде медициналы| мэселе шеп-нен асып, элеуметпк мацызга ие болып отыр. 0йткеш, аурушацды| керсеткш жыл сайын жогарлап, оперци-ядан кежнп ас^ынулар мен eлiм керсеткш де тура|ты жогары децгейден темендемей, ем нэтижеане кецт толмай отыр.

0т шыгару жэне зэр шыгару жYЙелерiнiц Yйлескен аурулары келелi мэселе, ейткен олардыц даму ме-ханизмi мен ет жэне зэр жолдарындагы Yйлескен тас пайда болу ауруына экелетш факторлар элi толы| зерт-телген жо|. Эр тYрлi жYЙелердiц Yйлескен ауруларыныц клиникалы| кершютерш жан-жа|ты зерттеу олардыц

пайда болу механизмдерiн аны^тап, патогенетикалы| дэлелденген емдi ецдеуге кeмектеседi.

Карастырып отырган эрбiр патологияны жекеше аны^тау мен емдеу сура^тарына кептеген зерттеулер арналган [5, 6, 10] жэне де ет |абында не зэр шыгару жолдарында тас ауруы бар нау^астардыц саныныц eскенi ба^ыланады. Бфа|, ет жолдары мен зэр шыгару жолдарыныц Yйлескен литиазына арналган зерттеулер саны мардымсыз [8].

Зерттеудщ ма^саты ет жолдары мен зэр шыгару жYЙесiнiц Yйлескен литиазыныц жиiлiгiн зерттеп, Yйлескен тас ауруыныц |аут-|атер факторларын аны^тау.

Материалдар мен эд1стер

Алматы дэр^ерлер бiлiмiн жетiлдiрy институтыныц клиникалы| базасы - Орталы| калалы| клиникалы| ауруханада 2006-2008 жылдары ем ^абылдаган нау^астардыц зерттеу жэне ем нэтижелерше сарап-тама жYргiзiлдi. Осы кезецде ауруханага 1904 нау|ас |аралды, олардыц 975-нiц ет |абында тас болганды^тан

Журнал Национального научного центра хирургии им. А.Н. Сызганова

9

хирургия бeлiмшесiне жаткызылса, 929 наукас зэр шыгару жолдарындагы тас ауруына байланысты урология бeлiмшесiне жаткызылды. Барлык наукастарда жалпы клиникалык сараптамалармен катар ет жолдары мен зэр шыгару жолдары ультрадыбыспен тексерiлдi. Зэр шыгару жолдарындагы тас ауруы бар наукастарга косымша экскреторлы урография жYргiзiлдi. Yйлескен литиаз 179 (9,4%) наукаста аныкталды. Операция кезЫде жалпы ет тармагынан жэне ет кабыныц iшiнен ет, куыктан зэр, сонымен катар ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы конкременттерден шайынды алынып, бактериологиялык эдiспен тексертдк

Нэтижелер мен талдау

Хирургия бeлiмшесiне жаткызылган ет кабында тасы бар наукастардыц iшiнде жасы 50-ден аскан эйелдер басым болды - 765 (78,5%). Ал урология бeлiмшесiне зэр шыгару жолдарындагы тас ауруымен жаткызылган наукастар арасында жасы 40-тан аскан еркектер басым болды - 514 (55,3%).

Наукастарга жан-жакты тексеру жYргiзу нэтижесiнде олардыц 179 (9,4%) ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы Yйлескен литиаз аныкталды. Yйлескен литиаз эйелдерде жшрек кездестi, ягни 82,7% жагдайда, ал еркектер арасында 31 жагдайда, ягни 17,3%-да аныкталды. 40-69 жас арасындагы эйелдерде Yйлескен литиаздыц жиiлiгi 70,4% болды (1-кесте).

143 (79,9%) наукаста ет кабындагы тас ауруыныц клиникалык кeрiнiстерi айкын болып, ал зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц ешкандай клиникалык белгiлерi байкалмады. 36 (20,1%) наукаста, керiсiнше, зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц белгiлерi айкын болып, ет кабындагы тас ауруы латентт eттi.

Зерттеулердщ нэтижелерЫе сараптама жYргiзгенде 134 (74,9%) наукаста эртYрлi жанама аурулар аныкталган. Олардыц iшiнде жиi кездескендерi: жYрек-тамыр жYЙесiнiц аурулары (47,9%), семiздiк (25,8%), асказанчшек жолы мен бауыр аурулары (18,3%), кант диабетi (8%). М^мкш бул факт дене бiтiмi мен биохимиялык ерекшелiктерi езара байланыскан бiр топ ауруга (холелитиаз, подагра, бYЙректегi тас ауруы, семiздiк, атеросклероз, экзема жэне гипертониялык

ауыру) тукымдык бешм болу гипотезасын дэлелдейтiн шыгар [12].

©ттеп микробты пейзаж, негiзiнен, аэробтардан куралды: iшек таякшасы 72,0%, энтеробактериялар 10,5%, стафилококктар 9,1%, микробты ассоциация

3,5% жэне протей 4,9% жагдайларда ест шыкты. Зэрде, непзшен, шек таякшасы (63,9% жагдайда), энтеробактериялар (11,1% жагдайда), стафилококктар (19,4% жагдайда) жэне стрептококктар (5,6% жагдайда) ест шыкты.

159 (88,8%) наукастыц ет кабы мен зэр жолдарындагы тастарыныц шайындыларынан iшек таякшасы eсiп шы^ты. Алынган мэлiметтер жалпы ет тармагы мен ет кабынан алынган ет пен куыктан алынган зэрдщ бактериалдык флорасыныц бiртектi екендiгiн дэлелдейдi.

Егер де эдебиеттеп мэлiметтердi ескерсек, iшек таякшасы ет жолдарында eсiп-eнедi, ет кышкылдарыныц бузылуына эсер етедi жэне де соныц нэтижесiнде еттщ микробтарга карсы касиетш тeмендетедi. В-глюкорунидазаныц эсерЫен бактериялар билирубин диглюкорунидiн бос билирубинге деконъюгациялайды, ал бос билирубин пигменттi-кальцийлi тастар тYрiнде шeгуi мYмкiн. Бул мэлiметтер бактериялардыц ет жолдарындагы тас пайда болу YPДiсiне катысты екен-дiгiн дэлелдейдi [2, 7, 9, 11].

Уропатогендi микроорганизмдердщ уроэпителий мен бYЙрек жасушаларын колонизациялауы Р-фим-бриялар есесшен жYредi. 1шек таякшаларыныц ген-дiк курылымыныц фимбриялары оныц зэр шыгару жолдарыныц шырышты кабатына адгезиясын, коло-низациясы мен эрi карай козгалысын камтамасыз етiп, инфекцияныц жогары карай тарауына себепшi болады. Бактерияларда агрессия фермент^ - ДНК-азаныц, фосфатазаныц, гемолизин мен эндотоксиннщ болуы - жергткт инфекцияга карсы корганыс кеденшен етуге мYмкiндiк бередi. Бул факторлар коздыргыштыц уреазды жэне протеазды белсендтИмен косылып, бYЙректе тас пайда болуыныц алдын-ала факторлары болып есептеледi [1, 3, 4].

Корытынды

Сонымен, бiздiц зерттеудщ мэлiметтерi бойынша YЙлескен литиаздыц житИ 9,4%-га тец жэне де 40-69 жас аралыгындагы эйелдерде ж^рек (70,4%) кездеседi. Бул ет жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы тас ауруыныц эйелдерде жи кездеседi деген эдебиеттеп

мэлiметтерге сай келедi.

Yйлескен литиа-зы бар наукастардыц 74,9%-да жанама аурулар аныкталган. Эаресе жYрек-тамыр жYЙесiнiц аурулары (47,9%) мен семiздiк (25,8%) жиi кез-деседк

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы YЙлескен тас ауруыныц пайда болуында бактери-алдi инфекция жете^ орын алады.

0т жолдары мен зэр шыгару жолдарындагы YЙлескен тас ауруы кеп факторлы ауру болып табылады жэне де бул аурулардыц YЙлесуiне экелiп согатын фак-торларды аныктау Yшiн эрi карай жан-жакты зерттеулер жYргiзу керек.

1-кесте. Уйлескен литиазы бар наукастардыц жасы мен жыныс курамына сэйкес топтары жалпы санын % шакканда)

Жасы 30-39 40-49 50-59 60-69 70 ж/е одан улкен Барлыгы

Жынысы абс % абс % абс % абс % абс % абс %

Еркек 0 0 2 1,1 7 3,9 14 7,8 8 4,5 31 17,3

Эйел 6 3,4 22 12,3 45 25,1 59 33,0 16 8,9 148 82,7

Жалпы 6 3,4 24 13,4 52 29,0 73 40,8 24 13,4 179 100

^олданылган эдебиет:

1. Балаховский И. С. Лабораторные исследования, основанные на связывании с лигандами//Клинич. лабор. диагностика. - 2000. - №1, Ч 1. - С. 25-33.

2. Бекбергенов Б.М., Сергеева Н.А., Подачин П.В. Бактериохолия и содержание холевой кислоты в желчи при желчнокаменной болезни//Антибиотики и химиотерапия.

- 1990, том 35. - № 11.- С. 37-40.

3. Бондаренко В.М., Петровская В.Г. Ранние этапы развития инфекционного процесса и двойственная роль нормальной микрофлоры //Вестн. РАМН.-1997.-Ч 3.- С.7-10.

4. Гостева В.В., Корякина И.П., Бондаренко В.М. и др. Электронно-микроскопическое изучение взаимодействия нефритогенных штаммов Е.соН, несущих З-маннозорезистентные фимбрии, с клетками линии почек человека //ЖМЭИ. - 1983. - № 7. - С. 59-62.

5. Гресь А.А., Ниткин Д.М., Вощула В.И. Коррекция метаболических нарушений при мочекаменной болезни: инструкция по применению.-Минск, 2004.-12 с.

6. Дадвани С.А., Ветшев П.С., Шулутко А.М,Прудков М.И. Желчнокаменная болезнь. М., Медицина, 2000.

7. Наумова О.В., Белова Е.Е., Хабазова Т.И. Микрофлора кишечника и желчи у больных с воспалительными заболеваниями гепатобилиарной системы.//Респ. сб. науч. тр. «Аутофлора человека в норме и патологии и ее коррекция». - Горький, 1988, 144 с.

8. Розанов И.Б., Тепляшин А.С. Сочетание желчнокаменной и мочекаменной болезни. //Хирургия.-1987.-№ 2.-С. 55-58.

9. Руководство по неотложной хирургии органов брюшной полости //Под ред. В.С.Савельева. М., «<Триада-Х», 2006.640 с.

10. Тиктинский О.Л., Александров В.П. Мочекаменная болезнь. - СПб: Питер, 2000.

11. Швецов С.А. Клиническое значение персистентных характеристик аэробной условно-патогенной микрофлоры у больных холециститом.: Автореф. дис... канд. мед. наук. - Пермь, 1994. - 32 с.

12. Loredo-Osti J., Roslin N.M., Tessier J. et al. Segregation of urine calcium excretion in families ascertained for nephrolithiasis: evidence for a major gene. Kidney Int. 2005; 68 (3): 966-971.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.