CC BY
12№ 4 (28) 2012 г Вестник Института законодательства Республики Казахстан
Асылбек Айжарыц^лы Смаг%лов,
Цазацстан Республикасы Зац шыгару институтыныц директоры, зац гылымдарыныц докторы, профессор
ТЭУЕЛС13 ЕЛДЩ КЭШБАСШЫСЫ
Казакта «тарихты тулгалар жасайды» деген сез бар. Эр улттыц да езвдш тарихын калыптастырган улы тарихи тулгалары болады. Олар каншама уакыт етсе де сол улттыц данасы ретiнде санага согылып, адамзаттыц ортак азаматына айналады. Атап айтар болсак орыстарда - Петр бiрiншi, тYрiктерде - Мустафа Кемал АтатYрiк, кытайларда - Мао Дзе Дун, француздарда - Шарль де Голль, чехтарда - Вацлав Гавел, поляктарда - Лех Валенса, агылшындарда - Уинстон Черчиль, Yндiлерде -Ганди, американдыктарда - Джордж Вашингтон сиякты казактыц мандайына жазган тулга ол ¥лт кешбасшысы, Елбасымыз - Нурсултан Назарбаев.
Нурсултан Назарбаев улт тэуелсiздiгi алтын гасырыныц бастауында тур. Ол казак еркениетшщ жаца болмысын калыптастырган тулга. Бiр сезбен тYЙiндеп айтсак, казак елшщ мацдайына жазган багы, эрi улы кайраткер^ елi деп жYрегi соккан алып тулга.
Елбасыныц сарабдал саясатыныц аркасында бYгiнгi тацда егемен елiмiздi, казак халкын бYкiл элем бшедь 90 жылдардыц басында шет елге шыкканымызда элем елдерi казак деген ел бар екенiн бшмейтш. Tiптi элемде тогызыншы орын алатын казакстанныц кайда орналасканын бiлмей такиясы тYCкенше тац калатын. Ал казiр шетелге шыгып калсацыз «майдан боласыз?» деп сурагандарга «Казакстан» десещз «Назарбаев» дегендi коса айтады. Бул тэуелаздштщ 20 жылында кол жеткен жетю^ктершщ биiк екенiн экономикамыздын карыштап дамуынан да керуге болады. Елiмiздiц кешш алга жаркын болашакка жетелеп, кереген саясатымен ел баскарып жYрген президентiмiздiц саясатыныц аркасы. Ецбегшщ жемiсi.
Тэуелшздш туы кегiмiзде желбiреген кYннен бастап, елiмiз Yшiн жаца тарихтыц басталганы белгiлi. Tэуелсiздiгiмiздiц тугырлы болуы Yшiн Елбасымыз Нурсултан Назарбаев
Yлкен максаттарды алга койды. Елiмiздiц болашакка багытын айкындап «Казакстан-2030» багдарламасын жасады. Тэуелаздшке кол жеткен 20 жыл швде елiмiзде кыруар iстер аткарылды. Тарихи жерiмiздiц шекарасы халыкаралык шарттарга сай бектлвд. Мемлекеттiк рэмiз-дерiмiз, Ата зацымызды кабылдап, улттык валютамыз тел тецгеш колданыска енгiзiп, эдет-гурыпымызды кайта жацгыртып, тарихымызды тYгендедiк. Елбасыныц тагы бiр ерлiгiн айтар болсак - ол экономикамыз нашарлап турганда, кептеген шешiлмеген сурактар болганда, халыкка, болашакка сенiп Сарыарканыц кец жазык даласына Астананы ауыстыруга нык кадам жасады.
Астана женiнде Елбасы: «Астана - бул менщ тел перзенпм. Эр адам, тегiнде, ез каласын CYЙетiн шыгар. Ал бiз астаналыктар езiмiздiц жас каламызды Yш есе артык CYЙемiз, ейткенi бiз оныц курылысын такыр жерден бастадык. Мундагы эрбiр жаца мYЙiс, эрбiр жаца гимарат бiздiц жYрегiмiзден шыккан, ейткеш олар туган сэтiнен бастап бiздiц кез алдымызда» деп агынан жарылады. Сонымен катар, «Алматы - бiздiц тэуелсiздiгiмiздiц алтын бесiгi, мемлекеттiгiмiздiц алтын дщгеп. Астана келбетi - улт келбеть Жаца астананыц каласы да, адамдардыц санасы да жаца болсын. Астана
- Отанымыздыц жYрегi, тэуелсiздiгiмiздiц тiрегi. Астананыц абыройы - казак руханиятыныц абыройы. Жаца Астана - ежелгi казак жершщ терi, тэуелсiз Казакстан Yшiн жаркын келешектiц нышаны, тарихымыздыц жалгасы, емiршец iстерiмiздiц арнасы будан былай да жаца Астанада жалгасын таба беруi тиiс. Астана
- мемлекет дидары, халык мерейi. КYллi элем атын ендi жаттай бастаган жаца Астана бiздiц жас мемлекетiмiзге деген назарды арттыра тYсерi сезсiз. Оныц бiз жетпек биiктердей ерелi, бiз орнатпак когамдай тартымды болып керкешп есуi жолында кYш-жiгердi аямаймыз.
1 декабря - День Первого Президента Республики Казахстан
Бiздщ жаца Астананы, жаца Астананыц бiздi уятка калдырмайтынына ны^ сешмдiмiз.» деген ез ойларын ак кагазга тYсiрген. Шынында да Астана Елбасымыздьщ ецбегшщ жемiсi. Астана - ец алдымен Елбасымыздыц ерен ецбеп мен ерлiгi. Кдорп танда Елордадагы курылыс кызу каркын, сэулет дидарындагы шырайлылык, элеуметтiк ахуалындагы iзгiлiк пен зиялылык кYллi когамымыздыц бой тYзер айнасына айналды!
Осы орайда бiр окиганы тiлге тиек ете кетсем деп отырмын. Балалык балгын шакта Yлкен эжемнiн алдына барып еркелеп, ертегiсiн тыцдау мен Yшiн бага жетпес кезец едi. Сонда эжемнщ бiр ертегiсi «Халкын колдаган Хан» жайлы болып едi. Сондагы жацагы ертегi хан халкыныц камын жеп кала салып елiн гYлдендiрiптi деп аякталатын едi. Сол ертеп шыныда да орындалгандай болып кершедь Булай дейтiнiм мен 2000 жылдары жумыс бабымен арка жерi Карагандыдан Сарыаркага Астанага кешiп келдiм. Ол кездерi казiрriдей аспанмен таласкан гимараттар жок. Каланыц солтYCтiк жагалауы жазык дала едi. Содан берi арада аттай он екi жыл етп. Ка^рп тацда кала адам танымастай езгерген. Сулу гимараттармен сэнi юрш, ажарланып тур. Мундай каланы аз уакыт iшiнде салу дегенiнiз шынында да ертеп емес пе?!...
Жыл сайынгы ел Президентiнiн халыкка арнаган Жолдаулары мен кабылданган мемле-кетпк багдармалар, стратегиялык багыттардыц барлыгы да карапайым халыктыц турмысын жаксартып, тэуелсiздiriмiздi ныгайтуга багыт-талган. Елбасымыз «Tэуелсiздiк - бул болашак урпактарга калдыру Yшiн кездiн карашыгындай сактайтын жэне ныгайтатын бiздiн басты игiлiгiмiз. Елiмiз езiнiн дамуыныц 20 жылы iшiнде кол жеткiзгеннiн барлыгы Tэуелсiздiктiн аркасында келдi жэне бiз оны ешкашан умытпауга тиiспiз. Бул - еткендеп жетiстiктерiмiз туралы айтуга гана емес, ертецп кYнге сенiммен карауымызга себеп» деп тэуелсiздiк жайында ез ойын бiлдiрген.
Елбасымыз Tэуелсiздiк алгалы бшм саласына да ерекше кенiл белуде.
Мектепт Yздiк бiтiрген жас тYлектердi «Болашак» багдарламасымен шетелге окуга жiбердi. Елiмiзде кептеген университеттер ашылды. Соныц бiрi елордамыздагы Назарбаев университетi. Назарбаев зияткерлш мектептерi ашылуда. Бул оку орындар езге оку орындарына мYлде уксамайды.
Елбасымыз Нурсултан Назарбаев тэуел-сiздiктiн алгашкы жылдарында елiмдi кайтсем де дагдарыстан алып шыгамын деп толганган
болса, ^a3ipri тацда казак елiн кайтсем жогары децгейге, жаркын болашакка жетелеймiн деген кешбасшы болып тур. БYгiнгi кунге дейiн улт кешбасшысы талай-талай кезецдерден, соцы мен сокпагы кеп жолдармен жYрiп етп. Осы орайда «Елбасы жайлы толымды ютаптан» Yзiндi келтiре кеткен жен. «Tэуелсiздiгiмiздщ алгашкы жылдарында, кедейдщ керпесшдей бiр шетiнен тартсац, келесi шетшен аягыц шыгып жататын - женспеушшк кезенде «арандатушылар мен алауыздардыц» кебейгеш мэлiм. Кеп «жетпейдте» жалгыз Президента нысана гып елдi бузып, адастырушылар табылды. Елбасы сенiп тапсырган кызмет креслосын бас пайдасына пайдаланушы да кебейдь Yлкен жауапкершiлiктi iстi тартып кете алмай, орнында турып ышкынушы кушеншектер де бел алды. Жумылып кетудщ орнына сыцарезулеп, сын айтушылар да шыгып жатты. «Ойымдагыдай бола калмады» деп, кызмет берсе - достасып, кызметтен кетсе - кастасып шыга келетiн шенеунiктер де аз болган жок. Ендi осыган куймегенде, кYЙiп сейлемегенде негылады!.» деп жазылган едi. Осындай киын кезецдердi басынан еткерген Елбасымыз жещске жеттi деп есептеймш. Сeзiмнiц дэйегi ретiнде бiр нэрсенi айта кеткендi жен кeрдiм. 2011 жылы 5,5 миллиондай референдумды жактаушылардыц ыстык ыкыластарынан бас тартып, бэсекелi сайлауга тYсiп 95,55 пайызы жактап шыкканында нагыз триумф болды. Осындай iрi жещс Нурсултан Эбшулы Назарбаевка оцай болмаганы eзiнен-eзi тусшкп.
Елбасымыз Нурсултан Назарбаев кандай адам? Халык махаббатына калай жеттi, оныц озык ойлы сарабдал саясаткерлiкке келу жолдары кандай? Бул суракты койып отырган себебiм мынада. Елбасымыз жастайынан бiлiмге куштар болып, елiн сушп «кайтсем елiмдi жаркын болашакка жетелеймш» деген арманмен, адал ецбегiмен ел кезше тYсiп, TемiртаудаFы болат балкытушыдан когам кайраткерi биiгiне кeтерiлдi. Арада жылдар eтiп жатты. Елбасы езшщ ерен ержiгерiнiц аркасында улкен батылдык пен кeзсiз ерлiгiмен танылып Казакстан Орталык партия комитетiнiц хатшысы, одан жогарылап республика Yкiметiн баскарды. 1991 жылы Tэуелсiз Казакстанныц Туцгыш Президент болып сайланды.
Жакында Елбасымыздыц ютаптарын карап отырып туган елi казак журты жайлы жазган толгамдарына кeзiм тYсiп кеттi. Сонда: «Казак халкы жиырмасыншы гасырдыц бYкiл ен бойында езге халыктар тYсiнде керсе шошып оянардай касiреттi окигаларды бастан кешiрдi.
№ 4 (28) 2012 г Вестник Института законодательства Республики Казахстан
Мен ез халкымныц кенбеске кенш, шыдамаска шыдай алатын кайратына кайран каламын. Казак халкы сан гасырлар бойы езшщ егемендiгi мен тэуелсiздiгi Yшiн кYресiп келдi. взшщ ец жаксы касиеттершщ: катер тенген сэттерде бiрiгiп, уйымдаса бшушщ, сондай-ак баска халыктармен бейбiтшiлiк, келiсiм мен тату кершшк жагдайында туруга деген ынта-ыкыласыныц аркасында ол тарих таскыныныц астында калып коймай, езшщ мемлекеттiгiн калпына келаре алды. Кудай казакка кырын карамаган: пейiлiне сай етiп улан-гайыр жер берген, асты^стш толтырып кен берген, мешрбан, ак кецш, адал ел берген, жаны Yшiн малын, ары Yшiн жанын садага ететiн ер берген. Маган ары Yшiн жанын садага ететiн осындай тектi халыкка, меш улым деп, перзентiм деп тебесше кетерген халыкка, арFы-бергiдегi казак баласыныц бiрде-бiрiнiц пешенесiне буйырмаFан бакытты - толыкканды, тэуелсiз мемлекет курудыц басында болу бакытын буйырткан халыкка кызмет етуден артык ештеценщ кереп жок, осы жолда мен бойымдаFы бар кайрат-кабiлетiмдi, бшм-бiлiгiмдi аямай жумсаймын, кандай тэуекелге де барамын» деп жазFан екен.
Казакстан - кепултты мемлекет, осы елде шоFырланFан эр халыкты бiр арнаFа тоFыстырFан осынау касиеттi жерде жYЗден астам улт пен улыстыц екiлдерi бiр максат-мYДде аясында тiрлiк кешiп келедг 1992 жылы Алматы каласында еткен Казакстан халкыныц бiрiншi форумында Елбасы ассамблея куру туралы ойын бiлдiрген едi. Казакстанда курылFан Ассамблея посткецеспк мемлекеттердщ ешкайсысында жок екен. Бул Казакстан Yшiн, Казак елшщ ауасын жутып, суын iшiп жYрген каншама улт пен этнос екiлдерi Yшiн ец батыл кадам iспеттеседi. бзге кершiле селдерде iшкi турактылык толык орнамай жатканда Елбасымыз Казакстан Халыктарыныц ассамблеясын курып, татулыкка, бiрлiкке, ынтымакка шакыратын сенiмдi кадамFа барды. БуFан 6ïs эуелi Елбасы Нурсултан Эбшулы Назарбаевтыц сарабдал саясатыныц аркасында
кол жетюзш отырFанымызды атап айту керек. Бул - Тущыш Президентiмiз Н. Назарбаевтыц елшеушз ецбегiнiц жемiсi. Мундай жемiс пен жецiске жету Елбасымы^а оцай болFан жок. Ол билшке келген туста оныц алдында дащыл жол жаткан жок. Талай киыншылыкты жецiп, кYндiз-тYнi Елбасы Н.Назарбаев Казакстан халкыныц бiрлiгiн сактап калуда Yлкен кадамFа барды. Ол баска елдерде жок Казакстан халкы Ассамблеясын курып, барлык этнос екiлдерiн бiр шацырактыц астында бейбiт емiр кешуге жаFдай жасады.
«Кайтсе жецiл болады ел билемек» деп Абай айткандай, ел билеу - жанпида аршкп, тастай берш тезiмдi тiлейдi. Ел билеу - елдщ тебесiне шолжандау емес. Ещреп жYрген ердiц журты Yшiн басын децбекке коюы. Халкыныц жолына тYн уйкысын терт белуi. Киындык келденецдеген кезде езiн-езi умытып, тэуекелге баруы, кYЙiп-жануы! Осыныц бэрiн Елбасы ецбепмен, кYш-кайратымен курыш куЙFандай ^н сайын дэлелдеп жYр.
Елбасымыз биылFы халыкка арнаFан «Казакстан-2050» жолдауында «Казакстан -казiргi заманFы мемлекет. Бiздiц мемлекетiмiз кемелдiкке жеттi. Бiз болашакка кез тiгiп, тэуелсiз елiмiздi «Мэцгшк Ел» етудi мурат кылдык.
«Казакстан-2050» Стратегиясы осынау мэцгiлiк жолдаFы буындар бiрлiгiнiц, урпактар сабактастыFыныц керiнiсi.
Тэуелсiз елдi ез колымен курFан буыннан басталFан улы iстердi кейiнгi урпактыц лайыкты жалFастыратынына кэмiл сенемiн.
Бабалардыц ерлт, бYгiнгi буынныц ерен iстерi жэне жас урпактыц жасампазды^ы арасында сабактастык болса Fана, бiз «Мэцгiлiк Ел» боламыз» деп барлык буын екшдерше Yн катты. Осылай елiне баFыт-баFдар керсетiп, тэуелсiз елiнiц болашаFын айкындап берген Елбасымыз - Тэуелшз елдщ наFыз кешбасшысы. Астаналы, Акордалы, Елбасылы елiмiз аман болсын. Тэуелсiздiгiмiз баянды болсын!!!
2
Асылбек Айжарыкулы Смагулов,
КР Зац шыгару институтыныц директоры, з.г.д., профессор Тэуелаз елдщ кешбасшысы
Смагулов Асылбек Айжарыкович,
директор Института законодательства РК, д.ю.н., профессор Лидер независимой страны
Smagulov Asylbek Aizharykovich,
director of the Institute of Legislation of the Republic of Kazakhstan, d.j.s., professor The Leader of the Independent Country
