Научная статья на тему 'ТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ'

ТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
36
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТЎСИқЛАР ОША ЮГУРИШ / ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК / МАШғУЛОТЛАРНИ РЕЖАЛАШТИРИШ / ИЛғОР ХОРИЖИЙ ТАЖРИБАЛАР / МАШғУЛОТЛАРНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ / ВОСИТА ВА УСУЛЛАР

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Баратов А.М.

Мақолада тўсиқлар оша югурувчиларнинг мавжуд йиллик тайёргарлик машғулотлари тузилмасини ўрганиш, машғулотларда қўлланиладиган восита, усулларни аниқлаш ва шу асосида тўсиқлар оша югурувчилар учун йиллик тайёргарлик машғулотлари дастурини ишлаб чиқиш ҳамда унинг самарадорлигини педагогик тажриба орқали амалга тадбиқ этишга эътибор қаратилган.Статья посвящена изучению существующей структуры годовой подготовки легкоатлетов по бегу с препятствиями, определению средств и методов, которые использовались при подготовке, и на основании вышеизложенного разработки годовой программы подготовки легкоатлетов по бегу с препятствиями и ее эффективное применение в педагогической практике.The article focuses on the study of the existing structure of the annual training of hurdle runners, the definition of tools and methods that have been used in training, and on this basis to develop an annual training program for hurdler runners and its effectiveness through pedagogical experience.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИТЎСИҚЛАР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРЛИК МАШҒУЛОТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ САМАРАДОРЛИГИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

УУК (УДК, UDC): 796.015.68: 093.354

Катта укитувчи А.М. БАРАТОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шахри, Узбекистан

ТУСИ^ААР ОША ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЙИЛЛИК ТАЙЁРГАРАИК МАШГУАОТААРИНИ ТАКОМИАААШТИРИШ САМАРАДОРАИГИ

Муаллиф билан богланиш учун:

abm19861220@mail.ru

Аннотация

Annotation

В статье рассматривается структура существующей годовой подготовки бегунов по преодолению препятствий. На основании педагогического опыта, используемых инструментов и методов, разработана программа тренировочных занятий для бегунов с препятствиями.

Ключевые слова: бег с препятствиями, годовая подготовка, планирование тренировок, передовые зарубежные эксперименты, совершенствование тренировок, средства и методы.

Маколада тусиклар оша югурувчиларнинг мавжуд йиллик тайёргарлик машгулотлари ту-зилмасини урганиш, машгулотларда кулланиладиган восита, усулларни аниклаш ва шу асосида тусиклар оша югурувчилар учун йиллик тайёргарлик машгулот дастурини ишлаб чикиш хдмда унинг самарадорлигини педагогик тажриба оркали амалда тадбик этишга эътибор каратилган.

Калит сузлар: тусиклар оша югуриш, йиллик тайёргарлик, машгулотларнирежалаштириш, илгор хорижий тажрибалар, машгулотларни такомиллаштириш, восита ва усуллар.

The article focuses on the study of the existing structure of the annual training of hurdle runners, the definition of tools and methods that have been used in training, and on this basis to develop an annual training program for hurdler runners and its effectiveness through pedagogical experience.

Key words: running over obstacles, annual preparation, planning of training, advanced foreign experiments, training improvements, tools and methods.

Мавзунинг долзарблиги. Юртимизда енгил атлетика спорт турининг оммавийлигини ошириш ва ушбу спорт тури буйича юкори спорт натижала-рига эриша оладиган иктидорли ёшлар билан спорт машгулотлари ташкил этилиб борилмокда.

Бирок, мамлакатимизда енгил атлетиканинг тусиклар оша югуриш тури буйича утказиб келинаётган спорт мусобакаларида вакилларимиз томонидан кур-сатилаётган спорт натижаларининг юкори эмаслиги тадкикотимиз давомида утказилган педагогик тах-лиллар жараёнида аникланди. Хусусан, юртимизда тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгулотларини режалаштирилиши замон талабла-ри даражасида эмаслиги, машгулотларда куллани-лаётган восита ва усулларнинг хам самарадорлик курсаткичлари юкори эмаслиги хамда машгулотлар жараёнини илгор хорижий тажрибалар асосида таш-кил этилмаганлиги спортчилар тайёрлаш тизимидаги долзарб масалалардан эканлигини курсатади.

Тадкикот максади. Тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгулотларини такомил-лаштириш оркали спорт натижаларини юксалтириш.

Тадкикот вазифалари. Тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгулотларини такомиллаштириш оркали юкори спорт натижаларига эришишда куйидаги вазифалар амалга оширилди:

- Тусиклар оша югурувчиларнинг мавжуд йиллик тайёргарлик машгулотларини урганиш;

- Тусиклар оша югурувчиларни тайёрлашда амалда куллаб келинаётган восита ва усулларнинг самарадорлигини аниклаш;

- Тусиклар оша югурувчилар учун такомиллашти-

рилган йиллик тайёргарлик машгулотлар дастурини ишлаб чикиш ва унинг самарадорлигини педагогик тажриба оркали аниклаш.

Тадкикот усуллари. Олиб борилган илмий изла-нишларимиз давомида куйидаги тадкикот усуллари-дан фойдаландик:

- Илмий-услубий адабиётлар ва статистик маъ-лумотларни тахдил этиш;

- Педагогик кузатув;

- Педагогик тажриба;

- Математик-статистик тахлил.

Тадкикот объекти. Тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгулотлари жараёни.

Тадкикот предмети сифатида тусиклар оша югурувчилар билан утказиб келинаётган йиллик тайёргарлик машгулотларида кулланиладиган восита ва усуллар белгилаб олинди.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухо-камаси. Илмий-услубий адабиётлар ва статистик маълумотларни тахлил этиш жараёнида тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгу-лотларига ва уни режалаштирилишига эътибор каратилди. Жумладан, катор етакчи мутахассис- c\i лар ва мураббийларнинг фикрича, тусиклар оша сЗ югурувчиларнинг тайёрлов даврида (кузги-кишки ^ машгулотлар) умумий ривожлантириладиган ва 2 махсус тайёрлов машклари асосий уринда туради. я Бу машкларни машгулотлардан кейин хам буш вакт булганда, машгулот залларида хам бажариш ° имкони мавжуд. Бу каби машклар снарядларсиз, w снарядларда (параллел кушпоялар, турник, аркон, jL халкалар, гимнастик девор) ва снарядлар (гантел, ^

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см о см

го га

0

ю

1

штанга, тулдирма туплар, аргамчи ва бошкалар) билан бажарилади. Сакраб хамда сакраб югуриш, таяниб сакраш, снарядлар ва табиий тусиклардан сакраб утиш, сонни баланд-баланд кутариб югуриш ёки юриш, депсинганда оёкни тугрилашга зур бериб югуриш каби машклар килиб, оёк мушаклари билан пайларини мустахкамлашга алохида эътибор бери-лиши курсатиб утилган [10,11,12,13].

Мутахассислар фикрига кура, тайёрлов даврида спортчилар эгилувчанликни ривожлантиришга хам эътибор каратиши керак. Шу максадда куйидаги каби катта амплитудали куп хил машклар бажарилади: гимнастика девори ёнида туриб оёкларни силкиш; оёклар орасини кенг очиб шпагатда утириб тебра-ниш ва бошкалар. Баъзи машгулотлар факат умумий ривожлантириладиган ва махсус машклардангина иборат булиши мумкин экани кайд этилган [6,7].

Бизнинг фикримизча машгулотларнинг куз-ги-кишки тайёрлов боскичи бошларида югуриш -кросс, узок муддатли югуришлар кулланилади. Шу боскичда бир хил тезликдаги юришдан хам фойдала-нилади. Бир текис югуришдан узгарувчан югуришга утиб, бунда секин югурадиган булакларни кискарти-риш хисобига тезрок югурадиган булаклар тобора узайиб боради. Узгарувчан югуриш муайян нисбатда хам утказилиши мумкин. Баъзи югурувчилар гох секин, гох тез югуришда вактни хисобга олмайди. Балки уз кайфиятларига караб мулжал киладилар. Чарчок бошланганда оёклар толика бошлайди ва тез-лик аста-секин пасайиб боради. Бу холатни мураббий доимий уз назоратига олиши югуриш шиддатини белгилаб бериши лозим. Шу билан биргаликда оёк кучини ривожлантириш зарур.

Умумий ва махсус чидамлиликни такомиллашти-риш учун тайёрлов даврида кросс югуришга катта ахамият берилади. Кросс югуриш кузда хам, кишда хам тусиклар оша югурувчилар билан утказиладиган машгулотларда урин олиши билан ахамиятлидир.

Очик жойларда об-хаво шароити узгариб тургани учун, у ерларда спортчи одат булиб колган, узгармас шароитда югурганлигидан кура купрок юкламага чи-дай олади. Шунингдек, бу даврда югуриш тезлигини ривожлантиришга хам эътибор берилади. Бунинг учун ёпик иншоотда (манежда) хам, стадионда хам киска масофаларни кайта-кайта югуриб утиш, тез-ланишли югуриш, стартдан югуриш, карама-карши эстафета ва шу каби бошка машклар бажарилади.

Машгулотларда такрорий метод югурувчининг тезкор чидамлилигини ва махсус чидамлилигини орт-тириши учун кулланилади. Бунда хилма-хил масофа булакларида такрор-такрор югурадилар. Югуриш тезлиги билан югуриб утиладиган масофа булак-лари аста-секин ошиб бориб, тайёрлов даврининг 4-5-ойларида белгиланган булакларни тезликда югу-риб утиш максадга мувофикдир.

Тусиклар оша югурувчиларнинг бахорги тайёрлов боскичида аста-секин купрок мусобакалашув даврига хос ихтисослашган машгулотлардан фойда-ланишни бошлашлари мумкин. Бунда купрок махсус чидамлиликни устиришга купрок эътибор берилади,

масофа булакларини югуриб утишда хам, 10х400/400 м., 10х1000/400 м. махсус тез югуриб куришда хам югуриш тезлиги орттирилади. Бу даврда машгулот иш хажми куплигича колиб, жадаллиги оширилади. Бахорда югурувчилар мусобакаларда купрок иштирок эта-дилар. Узгарувчан югуришда тезрок югуриб утила-диган масофа орттириб борилади. Кроссга алохида эътибор берилиб, махсус югуриш машкларининг мик-дори бу вактга келиб камайтирилади. Тезкорликни ошириш учун машгулотларга кия йулакларда югуриш кушилади - тезликни ошириш учун пастликка эмас, балки юкорига хам югуриш фойдали булади. Бу машк барча сакраш машклари сингари депсиниш кучлирок булишига ёрдам беради.

Тусиклар оша югурувчиларнинг мусобакалашув даврининг бошида тезлик сифатларини оширишга алохида эътибор бериш лозим. Шу максадда мак-симал тезликни ошириш учун хафтада камида икки марта машгулотларга тезланишли югуриш, старт-дан югуриш, югура келиб югуриш, такрор югуриш машкларини киритиш керак.

Бу даврда техникани такомиллаштириш давом эттирилиб, харакатлар тежамли булишига эътибор берилади. Тусиклар оша югурувчиларнинг техника-сини такомиллаштиришига ёрдам берувчи куйидаги махсус машклар тавсия этилади:

- бедана кадам билан югуриш (2-3 вариантда);

- сонни юкори кутариб югуриш;

- сонни ва болдирни оркага силкиб югуриш;

- депсинишга зур бериб, оёкдан оёкка сакраб югуриш;

- ритмни узгартириб югуриш;

- хар хил холатдан тезланиб югуришлар.

Йиллик тайёргарликнинг боскич ва даврларидаги

машгулотлар узгарувчан югуришлар турли микдорда кулланади. Лекин тезлик асосий масофада югуришга мулжалланган уртача тезликка тенг ёки ундан бироз юкори тезликда булиши керак. Такрорий югуришда тезлик мусобакага режалаштирилган уртача тезлик-дан паст булмаслиги керак. Бунда хам, узгарувчан югуришда хам тез югуриб утиладиган булакларнинг умумий узунлиги асосий масофадан ортик булади.

Спортчининг масофани югуриб утиш ва "тезликни хис этиши" тезликни аник белгилай оладиган булиши учун масофа булакларида югуриш тезлигини купрок секундомерда назорат килиб бориш талаб этилади. Бунда спортчи олдин узининг хис этишига биноан югуриш тезлиги кандай булганини айтади, кейин мураббий томонидан унга секундомер курсат-ган вакт маълум килиниши мумкин.

Тусиклар оша югурувчиларнинг тайёргарлик машгулотларида кулланиладиган махсус воситалар-нинг хажми ортиши билан бирга уларнинг жадаллиги хам ортиб боради. Бу эса йиллик тайёргарлик машгу-лотлари аста-секин такомиллашувини таъминлашга ёрдам беради.

Спортчи тусиклардан утиш техникасини тако-миллаштираётганда югуришнинг юкори тезлигини саклаб колишга эътибор купрок каратилиши лозим.

Бу мусобакалашув даврида мусобакаларда купрок

22

www.fansports.uz

№4-2021

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

иштирок этиш ёки тез-тез назорат югуришларини утказиб туриш мадсадга мувофикдир. 3000 м.га тусиклар оша югурувчи спорт мусобакаларида 1500, 3000, 5000 м. масофага югуришда ва кросс масофа-ларида хам муваффадиятли натижа курсата олишла-ри билан эътиборлидир. Спортчиларга бир мавсум давомида тусиклар оша югуриш мусобакаларида энг камида 6-8 марта, агар имкони булса, 10-12 мартагача катнашиши тавсия килинади. Бу каби мусобадаларда иштирок этиш 3000 м.га тусиклар оша югуришда спорт натижасининг усишига имкон беради.

Мусобакага бир хафта колганда машгулот тар-тибини аниклаш, маълум бир чигилёзди машкларни бажариш, масофада югуришнинг бир неча тактик ва-риантларини (тез бошлаш, бир меъёрда югуриш, мар-рага келишни узокрокдан ёки якинрокдан бошлаш каби) узларини текшириб куриш зарур. Тусиклар оша югурувчиларни асосий воситаларидан ташкари кушимча спорт турлари билан хам машгулотлар маз-мунини бойитиб бориш мумкин. кушимча машклар сифатида спорт уйинлари, сузиш, турли хил сакраш машклари, улоктиришлар, чузилишлар ва бошкалар-дан фойдаланиш тавсия этилади [8,9,10,11,13].

Тусиклар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргар-лик дастурларини тахлил килганимизда муаллифлар томонидан йиллик тайёргарлик учта боскичдан таш-кил топганини куришимиз мумкин.

Биринчи - тайёрлов даври (базавий ривожланти-рувчи) булиб, бу боскич октабрь, ноябрь, декабрь ойларини уз ичига олади. Бу боскичнинг асосий вази-фаси жисмоний тайёргарлик ва функционал холатини яхшилаш каби масалалардан иборат. Тусиклар оша югурувчиларнинг ойлик умумий юкламалари хажми 185-235 км.гачани ташкил этиши мумкинлиги кур-

сатиб утилган. Ушбу тайёргарлик курсаткичларини мазмунида умумий юкламалар хажми км.да берилган.

Иккинчи курсаткич аэроб режимдаги умумий юкламалар хажми берилган. Учинчи курсаткичда эса аралаш режимдаги, яъни шиддат зоналари буйича берилган.

Туртинчи курсаткичда анаероб режимдаги юкламалари шиддат зонаси берилган. Колган кур-саткичларда эса махсус югуриш машдлари, УЖТ ва МЖТ нисбатлари соатда, уйинлар, назорат ва мусо-бадалар хажми сонда бериб утилган. Биз ушбу йиллик тайёргарлик жараёнини диёсий тахлил этганимизда йиллик юкламалар хажми 2475 км эканини гувохи булдик. Биз дастурда берилган юкламаларни узимиз томонимиздан ишлаб чидилган тайёргарлик юкламалари билан диёсий тахлил этганимизда тусидлар оша югурувчи спортчиларимизнинг йиллик тайёргарлик машгулотлари хажми 2450 км.ни ташкил этади (жад-валга даранг). Ушбу йиллик юкламалар хажмини муаллифлар П.Шорец., В.Никитушкин., Н.Озолин., В.Ивочкин [5,6,11,12] берган маълумотлар билан таддослайдиган булсак юкламаларни умумий хажми буйича улар уртасида сезиларли фард кузатилмади. Биз томонимиздан ишлаб чидилган ушбу дастурда тайёргарлик жараёнига оёд кучини ривожланти-рувчи сакраш машдларини киритдик. Маълумки, югуриш турларида спорт натижаси тугридан тугри оёд мушакларини ривожланганлик холати билан боглид. Шу боисдан тусидлар оша югурувчилар спорт машгулотларига ушбу сакраш машдларини киритдик. Бу машдлар тусидлар оша югурувчи спортчиларни самарали тайёрлаш имконини бериш билан бирга уларни техник тайёргарлиги ва функционал холатини ривожланишини хам таъминлайди.

Жадвал

Тусидлар оша югурувчиларни ииллик таиергарлик машFулотларининг тузилиши.

№ Ииллик цикл тузилмаси Давр Тайёрлов Мусобада Тайёрлов Мусобада Утиш

Босдич Тортувчи 1-базавий ривожлантирувчи Кишки мусобада 2- базавий ривожлантирувчи Дастлабки Ёзги мусобада Утиш

Ойлар 10 11 | 12 01 02 1 03 1 04 05 06 1 07 1 08 09 1

Тайёрлов босдичи буйича асосий вазифалар Жисмоний ва функционал тайёргарлик даражаларини ошириш МЖТ ва техник тайёргарлик даражасини ошириш Жисмоний, функционал ва техник тайёргарлик даражаларини ошириш Техник-тактик махорат ва махсус чидамлилик даражасини ошириш Фаол дам олиш

1 Югуриш юкламаларининг умумий хажми, км 185 225 230 235 170 220 230 200 185 200 205 165

2 Аэроб режимидаги югуришлар хажми (ЮКЧ 155 з/д.гача), км 180 205 210 205 140 200 200 165 150 170 170 165

3 Аралаш режимидаги югуришлар хажми (ЮКЧ 156-175 з/д.гача), км 16 20 24 14 15 22 25 23 20 20

4 Анаэроб режимидаги югуришлар хажми (ЮКЧ 180 з/д.дан юдори), км 4 16 5 13 12 10 15

5 Махсус югуриш ва сакраш машдлари, км 4 4 4 4 4 5

6 УЖТ (УРМ, спорт уйинлари), с 32 20 15 20 20 25 25 20 10 16 22 36

7 Мусобадалар сони 2 2 3

8 Назорат-утиш синовлари, с 4 2 2

9 Тиббий куриклар, с 4 2

Хулоса. Тусидлар оша югурувчиларнинг йиллик тайёргарлик машгулотларини такомиллаштиришга даратилган таддидотимиз давомида дуйидаги хуло-саларни дайд этиш имконини берди:

- спортчиларни тайёрлашда йиллик машгулот юкламалар хажмининг катталиги унинг хажмини урганиш юзасидан утказилган адабиётлар тахлилида йиллик юкламалар хажми турлича - 2700-4000 км.га-ча берилганини анидладик. Демак, умумий юклама-

лар хажми тусиклар оша югурувчиларни индивидуал имкониятидан келиб чикиб шаклланар экан;

- тусиклар оша югурувчиларнинг бахорги тай-ёрлов боскичида аста-секин купрок мусобакалашув даврига хос ихтисослашган машгулотлардан фойда-ланишни бошлашлари мумкин. Бунда купрок махсус чидамлиликни устиришга купрок эътибор берилади, масофа булакларини югуриб утишда хам, 10х400/400, 10х1000/400 м. махсус тез югуриб куришда хам

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

югуриш тезлиги орттирилади. Бу даврда машгулот иш хажми куплигича колиб, жадаллиги оширилади;

- тусиклар оша югурувчиларнинг мусобакалашув даврининг бошида тезлик сифатларини оширишга алохида эътибор бериш лозим. Шу максадда мак-симал тезликни ошириш учун хафтада камида икки марта машгулотларга тезланишли югуриш, старт-дан югуриш, югура келиб югуриш, такрор югуриш машкларини киритиш керак;

- йиллик тайёргарлик машгулотларини самарали режалаштириш ва ушбу машгулот хажмини белги-лаш, унда кулланиладиган восита ва усулларнинг макбул вариантларидан унумли фойдаланиш айни дамда устувор вазифалардан саналади;

- машгулотларнинг давомийлиги ва унинг шаддати-ни тайёрлов даври учун алохида шартларда илгор хори-жий тажрибалар асосида белгилаш максадга мувофик;

- юкламаларнинг хажмини, интенсивлигининг окилона узгариб бориш, спортчиларнинг мусобака-олди психологик холатини юкори даражада шакл-лантириш, шунингдек, спортчиларнинг функционал имкониятлари билан машгулот юкламлари уртаси-даги оптимал нисбатини ишлата билиш келгусида

УУК (УДК, UDC): 796.093.61:14

Педагогика фанлари доктори, профессор Ш.Х. ХАНКЕЛЬДИЕВ1

юкори спорт натижаларига эришишнинг асосии омилларидан саналади.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикасининг "Жисмоний тарбия ва спорт т^ри-сида"ги Конуни. 04.09.2015 й.

2. Узбекистан Республикаси Президентининг "Жисмоний тарбия ва спорт сохасида кадрлар тайёрлаш тизимини такомиллаштириш ва илмий салох,иятни ошириш чора-тадбирлари т^рисида"ги ПК-4877-сонли карори. 03.11.2020 й.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республика-сида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалашти-риш чора-тадбирлари т^рисида"ги ПФ-5924-сонли фармони. 24.01.2020 й.

4. Жилкин А. И., Кузьмин В. С., Сидорчук Е. В. Легкая атлетика (Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведении. 237-238-стр. М.: 2009 г.

5. Ивочкин В.В., Травин Ю.Г., Королев Г.Н., Семаева Г.И. Легкая атлетика. Программа. Бег на средние и длинные дистанции, спортивная ходьба. 32-стр. Москва. 2004 г.

6. Макаров Д.П., Озолин Н.Г. умумий тахрири остида. Энгил атлетика. Дарслик. 285-287-бетлар. Т.: 1971 й.

7. Озолин Н.Г., Хоменков Л.С. и др. Учебник тренера по легкой атлетике. 77-78-стр. М.: 1986 г.

8. Олимов М.С., Шакиржанова К.Т., Рафиев Х.Т., Тухтабоев Н.Г. ва бошкалар. Энгил атлетика назарияси ва услубияти. Дарслик. 264-266 бетлар. Тошкент. 2018 й.

9. Олимов М.С., Тухтабоев Н.Т., Солиев И.Р., Ортитов Х.Т. Урта ва узок, масофаларга югуриш услубияти. 160-162-бет. Укув кулланма. - Т.: 2016 й.

10. Олимов М.С. Урта масофага югуриш шиддати ва уни ностандарт ёндашув асосида шакллантириш. 933-бет. Чирчик, 2019 й.

11. Чесноков Н.Н., Никитушкин В.Г. Легкая атлетика. 231-стр. Учебник - М.: 2010 г.

12. Шорец П.Г. Бег препятствиями. 48-стр. М.: 1977 г.

13. Юшкевич Т.П., Кривоносова М.П. Методика обучения легкоатлетическим упражнениям. Учебная пособия. 129-134-стр. М.: 1986 г.

Спорт акробатикаси буйича халкаро тоифадаги спорт устаси Д.К. КАРИМОВ1 Фаргона давлат университети Фаргона шахри, Узбекистан

Муаллиф билан богланиш учун:

k.k.donibek@gmaü.c.om

МАХСУС МАШГУЛОТЛАР БОСЦИЧИДА ЖУФТ АКРОБАТИКА БУЙИЧА ПАСТКИ ШЕРИКЛАРНИНГ МОТОР ФАОЛЛИГИНИ ТАДЛИЛ ЦИЛИШ

Аннотация

Annotation

CN

о

CN

СО

та п о d со

с СО

В статье представлены результаты двигательной деятельности нижних партнеров, выявлены основные рабочие положения и их перемещения при исполнении упражнений балансового характера. Установлено количественное соотношение положений нижнего партнера при выполнении координационно сложных упражнений балансового и прыжкового характера. Выявлено, что ведущим фактором является абсолютная сила, необходимая нижним партнерам при выполнении упражнений в удержании статических положений и силовых перемещений с верхним партнером. Анализ мониторинга выявил, что 52% балансовых упражнений выполняются на прямых руках нижнего партнера, 27% в ногах и 21% согнутых руках нижних партнеров.

Ключевые слова: парная акробатика, координация, балансовые и прыжковые упражнения, мониторинг, инновации, физическая подготовка.

Маколада пастки шерикларнинг моторли фаолияти натижалари келтирилган, мувозанат характеридаги машкларни бажаришда асосий иш жойлари ва уларнинг харакатлари очиб берилган. Баланс ва сакраш характеридаги координацион комплекс машкларни бажаришда пастки шерик позицияларининг микдорий нисбати урнатилди. Етакчи омил пастки шериклар томонидан юкори шерик билан статик позициялар ва куч харакатларини ушлаб туриш машкла-рини бажаришда талаб килинадиган мутлок куч эканлиги аникланди. Тахлилий мониторинг шуни курсатдики, мувозанат машкларининг 52% пастки шерикнинг текис кулларида, 27% оёкларда ва 21% пастки шерикларнинг эгилган кулларида бажарилади.

Калит сузлар: акробатика, мувофиклаштириш, мувозанат ва сакраш машк^ари, мониторинг, янгилик, жисмоний тайёргарлик.

The article presents the results of the motor activity of the lower partners, reveals the main working positions and their movements when performing exercises of a balance nature. A quantitative ratio of the lower partner was established when performing coordination complex exercises of balance and vaulting nature. It was revealed that the leading factor is the absolute strength required by the lower partners when performing exercises in holding static positions and power movements with the upper partner. Analytical monitoring revealed that 52% of balance exercises are performed on the straight arms of the lower partner, 27% in the legs and 21% on the bent arms of the lower partner.

Keywords: Pair acrobatics, coordination, balance and vaulting exercises, monitoring, innovation, physical fitness.

Долзарблиги. Спорт натижаларининг усиши машгулот жараёнини янада такомиллаштириш, танланган спорт тури буйича юкори спорт натижаларига эришишга имкон

берадиган, спорт захираларини тайёрлашнинг янада ри-вожланган шакллари, воситалари ва усулларини излаш зарурлигини олдиндан белгилаб беради.

24

www.fansports.uz

№4-2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.