CC BY
6
Своеобразие усвоения содержания обучения в нетрадиционных
уроках
Зокирова Нилуфар Дилшод кизи
студентка НамГУ, Наманган, Узбекистан
Zokirova Nilufar Dilshod qizi
Namangan davlat universiteti talabasi Namangan, CTzbekiston
NOANANAVIY DARSLARDA TA4JM MAZMUNINI O'ZLASHTIRISHNING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Ta'lim tizimining yangi bosqichi bo'lgan kasb-hunar kollejlarida o'qitishning zamonaviy texnologiyalarini tadbiq etish o'qituvchilar oldiga noan'anavly o'qitish tizimini joriy etish vazifasini qo'ymoqda. O'qitish jarayonidagi mavjud an'anaviy ta'llm bilan qurollangan ta'llm muassasalari endilikda o'z oldiga qo'yllgan davlat va ijtimoiy buyurtmanl amalga oshlrlshga ojlzllk qllmoqda.
Tanlqll dldakt ollm M.N. Maxmutovnlng flkrlga ko'ra, o'quv jarayonlnl tashkil etlshnlng an'anavly sxemasi o'quvchllarnlng flkrlash qobiliyatini yetarll darajada rlvojlantlra olmaydl, ularnlng blllmga bo'lgan ehtlyojlarlnl, fanga bo'lgan qiziqishlarini qondlra olmaydl, faol flkrlashnl hamda blllshnl e'tlqodga, e'tiqodnl esa ongll Ijtimoiy maqsadga muvof lq f aollyatga aylantlrlshnl ta'minlay olmaydl.
Maktab, kasb-hunar kollejl va oily o'quv yurtlarl o'qltuvchllarlnlng Ilg'or tajrlbalarl yorltllgan materlallarnl o'rganlsh, shunlngdek, kuzatlshlar va suhbatlardan ma'lum bo'llshlcha, ularnlng ko'pchlllgl o'z amally faollyatlarlda kuchslz avtorltar motlvga asoslangan blr xlldagl o'qitish jarayonlarlni qlsman o'zgartirgan holda foydalanlshadi. Bunday hollarda o'zlashtlrishnlng yuqori darajaslga deyarll erishlb bo'lmaydl.
Shu sababll ham endilikda o'qitishning noan'anavly modellarlni Ishlab chlqish va uni amallyotga tatbiq etish zarauriyatl paydo bo'ldl.
Bu modellarnl shartll ravishda 3 ga ajratlsh mumkln.
— hamkorllkda o'rganish modell
— modellashtlrish
— o'rganlshning tadqlqot modell.
Bu modellar asosan o'quvchl shaxslga qaratilgan bo'llb ularnl boshqacha qillb markazda o'quvchi turgan ta'lim modellarl deb ham atashadi. Modellashtlrish — real hayotda va jamlyatda yuz berayotgan xodisa va jarayonlarnl ixchamlashtlrilgan va soddalashtlrilgan ko'rlnishlni (modellni) slnfxonada yaratish va ularda o'quvchllarnl shaxsan qatnashlshi va faollyat evaziga ta'llm о lis hini ko'zda tutuvchi metod.
Hamkorllkda o'rganish modell — o'quvchilarnl mustaqll guruhlarda Ishlashl evaziga ta'llm о lis hini ko'zda tutadigan metod.
O'rganlshning tadqlqot modell — o'quvchllarnl muayyan muammonl yechishga yo'naltlrilgan, mustaqil tadqlqot о lib borishlni ko'zda tutuvchi metod. Bu modellar o'quvchlning darsdagl faollyatinl faollashtlrish, axborot manbalarldan samarall va mustaqil foydalanlsh imkonlyatlarlni oshlradi.
Noan'anavly (ta'lim jarayonl markazida o'quvchl bo'lgan) o'qitish metodlarlning axborot manbalarlni o'zlashtlrishdagl
AFZALLIKLARI
■ O'qitish mazmunlni yaxshl o'zlashtlrishga о lib kellshi.
■ O'z vaqtlda aloqalarnlng ta'minlanlshi.
■ Tushunchalarni amaliyotda qo'llash uchun sharoitlar yaratilishi.
■ O'qitish usullarining turli xil ko'rinishlari taklif etilishi.
■ Motivatsiyaning yuqori darajada bo'lishi.
■ O'tilgan materialning yaxshi eslab qo lis hi.
■ Muloqotga kirishish ko'nikmasining takomillashishi.
■ O'z-o'zini baholashning o'sishi.
■ O'quvchilarning predmetning mazmuniga, o'qitish jarayoniga bo'lgan ijobiy munosabati.
■ Mustaqii f ikriay oidaigan o'quvchiningshakiianishiga yordam berish.
■ Nafaqat mazmunini o'ziashtirishga yordam bermay, baiki tanqidiy va mantiqiy fikraiashni ham rivojiantirish.
■ Muammoiar yechish ko'nikmaiarning shakiianishi.
KAMCHILIKLARI
■ Ko'p vaqt taiab etilishi.
■ O'quvchiiarni har doim ham kerakiicha nazorat qiiish imkoniyatining pastiigi.
■ Juda murakkab mazmundagi material o'rganilayotganda ham o'qituvchi rolining past bo'lishi.
■ „Kuchsiz" o'quvchilar bo'lganligi sababli „kuchli" o'quvchilarning ham past baho olishi.
Noan'anaviy darslarda axborot manbalaridan o'rinli foydalanish uchun o'qituvchining o'zi ham yaxshi rivojlangan f ikrlash qobiliyatiga va muammoiar yechish ko'nikmalariga ega bo'lishining taiab etilishi..
Maktab, kasb-hunar kolleji va oliy o'quv yurtlari o'qituvchilarining ilg'or tajribalari yoritilgan materiallarni o'rganish, shuningdek, kuzatishlar va suhbatlardan ma'lum bo'lishicha, ularning ko'pchiligi o'z amaliy faoliyatlarida kuchsiz avtoritar motivga asoslangan bir xildagi o'qitish jarayonlarini qisman o'zgartirgan holda foydalanishadi. Bunday hollarda o'zlashtirishning yuqori darajasiga deyarli erishib bo'lmaydi.
Noan'anaviy ta'lim jarayonida o'quvchilar va o'qituvchilar munosabatining o'ziga xos jihati o'quvchilar mustaqilligi va o'quv faoliyatini boshqarish emas, baiki hamkorlikda tashkil etish, ta'lim olishda majburlash emas, baiki o'quvchiiarni ishontirish, biror-bir faoliyatni amalga oshirish buyruq orqali emas, baiki shu faoliyatni samarali tashkil etish, shaxsning ehtiyoji, qiziqishi, imkoniyatlarini chegaralash emas, baiki erkin tanlash huquqini berish sanaladi.
ADABIYOTLAR
1. Saidaxmedov N. Yangi pedagogik texnologiyalar. T.: Moliya. 2003y 172-bet.
2. Tolipova N, G'of urov A. Biologiya ta'limi texnologiyalari, T.: O'qituvchi, 2002 yil, 128- bet.
3. Ishmatov Q. Pedagogik texnologiya. Namangan. NamMII. 2004 y. 95- bet.
