Научная статья на тему 'СУРИШТИРУВ ВА ДАСТЛАБКИ ТЕРГОВ ТЎХТAТИЛГAНИДAН КЕЙИН ТЕPГOВ OPГAНЛAPНИНГ ФAOЛИЯТИНИ ТAШКИЛ ЭТИШ'

СУРИШТИРУВ ВА ДАСТЛАБКИ ТЕРГОВ ТЎХТAТИЛГAНИДAН КЕЙИН ТЕPГOВ OPГAНЛAPНИНГ ФAOЛИЯТИНИ ТAШКИЛ ЭТИШ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Қидирув / жинoят иши / суpиштиpувчи / ҳaмкopлик / тўхтатиш / теpгoв хapaкaтлapи / терговчи / айбланувчи. / Search / criminal case / detective / cooperation / stop / tepgov hapakatlapi / investigator / accused.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Аширбоев Ахроржон Тиркаш Ўғли

Мақолада суриштирув ва дастлабки тергов тўхтатилгандан кейин суриштирувчи, терговчи ва терговга қадар текширувни амалга оширувчи орган билан ўзаро хамкорликликлари атрофлича ёритиб берилган. Шунингдек суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширишга тўсқинлик қилaдигaн хoлaтлapни бapтapaф қилишдa улapнинг тaбиaтидaн келиб чиқиб, бapтapaф қилиш pежaсини тузиш кераклиги амалий ва назарий жихатдан асослантирилган ва ўзаро хамкорликликнинг муҳим хусусиятлари ва бу борадаги хориж тажрибаси, тергов амалиётида учраётган айрим муаммоли ҳолатлар, уларни бартараф этиш юзасидан асослантирилган таклифлар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Аширбоев Ахроржон Тиркаш Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZING THE ACTIVITIES OF TEPGOV OPGANLAP AFTER THE INVESTIGATION AND PRELIMINARY INVESTIGATION ARE TERMINATED

The article describes in detail the interactions between the investigator, the investigator, and the organization that conducts the investigation before the investigation after the termination of the investigation and preliminary investigation. The need to create a process of investigation is justified from a practical and theoretical point of view, based on the nature of the situation, which prevents the implementation of an inquiry and preliminary investigation, and is based on the important features of mutual cooperation and foreign experience in this regard, some problematic situations encountered in the investigation practice, and their elimination. proposals are developed.

Текст научной работы на тему «СУРИШТИРУВ ВА ДАСТЛАБКИ ТЕРГОВ ТЎХТAТИЛГAНИДAН КЕЙИН ТЕPГOВ OPГAНЛAPНИНГ ФAOЛИЯТИНИ ТAШКИЛ ЭТИШ»

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

/ I

: Ш

А шШш

t .Ш А к

1 fi M

L^W.FIN^CEAND

APPLIED SÇIENCES

^ /, ...I ,.■,,.!»»►■""'

ARTICLE INFO

ORGANIZING THE ACTIVITIES OF TEPGOV OPGANLAP AFTER THE INVESTIGATION AND PRELIMINARY INVESTIGATION ARE TERMINATED Ashirboyev Axrorjon Tirkash o'g'li

Internal affairs of the Republic of Uzbekistan Academy of the Ministry of Investigation the head of the cabinet of the

department, E-mail: аshirboyevaxrorjon@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.11259384

ABSTRACT

Received: 16th May 2024 Accepted: 22th May 2024 Online: 23th May 2024 KEYWORDS Search, criminal case, detective, cooperation, stop, tepgov

hapakatlapi, accused.

investigator,

The article describes in detail the interactions between the investigator, the investigator, and the organization that conducts the investigation before the investigation after the termination of the investigation and preliminary investigation. The need to create a process of investigation is justified from a practical and theoretical point of view, based on the nature of the situation, which prevents the implementation of an inquiry and preliminary investigation, and is based on the important features of mutual cooperation and foreign experience in this regard, some problematic situations encountered in the investigation practice, and their elimination. proposals are developed.

ОРГАНИЗАЦИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СЛЕДСТВЕННЫХ ОРГАНОВ ПОСЛЕ ПРЕКРАЩЕНИЯ ДОЗНАНИЯ И ПРЕДВАРИТЕЛЬНОГО СЛЕДСТВИЯ

Аширбоев Ахроржон Тиркаш угли

Начальник кабинета кафедры Следственной деятельности Академии МВД Республики Узбекистан E-mail: аshirboyevaxrorjon@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.11259384

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 16th May 2024 Accepted: 22th May 2024 Online: 23th May 2024 KEYWORDS

Розыск, уголовное дело, дознаватель, сотрудничество, приостановление, следственные действия, следователь, обвиняемый.

В статье подробно описаны взаимодействие следователя, дознавателя и органов, осуществляющие доследственную проверку после приостановления дознания и предварительного следствия. Также необходимость создания плана по устранению пробелов в процессе предварительного расследования обоснована с практической и теоретической точки зрения, исходя из характера ситуации, препятствующей осуществлению дознания и предварительного расследования, и базируется на важных особенностях взаимного сотрудничества, также изучен зарубежного опыт в

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

этой сфере, некоторые проблемные ситуации, встречающиеся в следственной практике, и приведены предложения по их устранению.

СУРИШТИРУВ ВА ДАСТЛАБКИ ТЕРГОВ ТУХТAТИЛГAНИДAН КЕИИН TEPrOB OPГAНЛAPНИНГ ФAOЛИЯТИНИ ТAШКИЛ ЭТИШ

Аширбоев Ахроржон Тиркаш yFли

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси Тергов фаолияти кафедраси кабинет бошлиги E-mail: аshirboyevaxrorjon@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.11259384

ARTICLE INFO

Кддирув, жиноят суриштирувчи, тухтатиш, харакатлари, айбланувчи.

иши, хамкорлик, тергов терговчи,

ABSTRACT

Received: 16th May 2024 Accepted: 22th May 2024 Online: 23th May 2024 KEYWORDS

Мацолада суриштирув ва дастлабки тергов тухтатилгандан кейин суриштирувчи, терговчи ва терговга цадар текширувни амалга оширувчи орган билан узаро хамкорликликлари атрофлича ёритиб берилган. Шунингдек суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширишга тусцинлик циладиган холатларни бартараф цилишда уларнинг табиатидан келиб чициб, бартараф цилиш режасини тузиш кераклиги амалий ва назарий жихатдан асослантирилган ва узаро хамкорликликнинг мухим хусусиятлари ва бу борадаги хориж тажрибаси, тергов амалиётида учраётган айрим муаммоли холатлар, уларни бартараф этиш юзасидан асослантирилган таклифлар ишлаб чицилган.

Суриштирув ва дастлабки тергов тухтатилганидан сунг иш юритаётган шахс (суриштирувчи, терговчи) терговни тухтатишга асос булган хрлатларни процессуал конунчилик талабларидан келиб чик;к;ан холда тезда бартараф этишга каратилган фаолиятни амалга оширади. Процессуал конунчилик талабларидан келиб чик;к;ан холда, тугри ташкиллаштирилган ва аник; ма;садга йуналтирилган фаолият жиноят ишини юритиш сифатини ташкил этишга бевосита таъсир курсатади.

Суриштирувчи, терговчи, прокурорнинг умумий вазифаси ягона жиноят содир этган шахсларни ани;лаш, кидириб топиш х,амда уларнинг терговдаги иштирокини таъминлашдан иборат. Жиноятларни очиш ва жиноят содир этган шахсларни ани;лашда иш юритаётган ваколатли шахс фаолиятининг сифатли бажарилиши ишнинг натижасига таъсир этади.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

CypumTupyB Ba gacTflaöKu TeproBHH TyxTaTumHu Tarço3o STaguraH xo^aT By^ygra Ke^raHugaH öom^aö, HmHH ropuTaëTraH maxc Ma3Kyp xo^arau öapTapa^ этнm Hopa^apuHu Kypagu Ba öyHga ^ao^uHT TeproB TyxTaTu^raH naHTga x,aM gaBOM STagu. ^ÏÏK 370-Moggacu ukkuhhu rçucMura MyBo^urç, "gacT^aÖKH TeproB TyxTara^raHgaH KeHuH Ba y rçaHTa THK^aHryHra rçagap TeproB xapaKaT^apu yTKa3H^HmHra fiy^ KyHu^MaHgu". Ma3Kyp Mogga "TeproB xapaKaT^apu" geraHga ^arçaT ga^H^ Tyn^am ycy^apu Ha3apga Tyra^raH öy^uö, TeproBHH ToMoHHgaH afiö^aHyBHHHHHr HmTupoKHHH TaiMHH^am Marçcaguga TamKH^HH xapaKaT^apHHHr aMa^ra omupu^umura fiy^ KyHu^agu. ^yM^agaH, afiö^aHyBHHHHHr ^aepga^uruHH aHurç^am Marçcaguga rçugupyB s^oh Ku^um (^nK 365-Moggacu), Ha^arçaT ropuTu^aëTraH, öa^Ku TyxTara^raH ^mhoht umu ro3acugaH TeproBHu, 3apyp öy^ca, TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH op^a^u afiö^aHyBHu Tapu^acuga umga umTupoK этнmгa ^u^uHumu ^o3um öy^raH maxcHu aHurç^am Ba yHu

^aBoörap^uKKa TopTum Hopa^apuHu Kypum mapT (^nK 367-Moggacu ukkuhhu rçucMu).

EyHga acocaH, ^mhoht umuHu ropuTumra TycrçuH^uK rçu^aguraH xo^aT^apHu 6apTapa$ rçu^umga y^apHuHr TaöuaTugaH Ke^uö Hurçuô, öapTapa^ rçu^um pe^acuHu Ty3um HuxpflTga MyxuM. Aн6^aнyвнннннг Kaca^uru Ty^afi^u ^mhoht umuHu ropuTum TyxTaTu^raHga öyHgaH pe^aHuHr Ty3u^umu Ta^aö ^u^uHMafigu. ^eKuH, rço^raH acoc^apra Kypa cypumTupyB Ba gacT^aÖKu TeproB TyxTara^raHga TeproB ^ao^uHTuHu pe^a^amrapum a^oxuga axaMuHT Kacö этagн. EyHgaH pe^a^amrapum xycycuga npo^ccya.« HopMa MaB^yg öy^Macaga, ^mhoht um^apuHu TeproB rçu^umHu TyFpu TamKu^ STum yHyH 3apyp xucoö^aHagu. HyHKu yHuHr ëpgaMuga ^KHonT^apHu TeproB rçu^umga BarçT Te^a^umu öapoöapuga umHu TyxTaTumra caöaö öy^raH xo^aT^apHu öapTapa^ STum ^apaëHu Te3^amumu MyMKuH. Cyö^eKTuB oMu^ap HyrçTau Ha3apugaH rçapa^raHga, cypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproB TyxTaTu^raH um^apga pe^aHuHr MaB^yg^uru TeproBHuHu xapaKaT rçu^umra yHgaHgu.

^uhoht umuHu pe^a^amrapum x,ap gouM aMa^ufi ^ao^uHT öy^uö, aKcapuHT xo^apga, ^mhoht umu ^aKTra HucöaTaH K^Fara^raH um^apga yHuHr ca^Moru ^yga xaM ce3u^ap^u. A^cycKu, aMa^uëTga aHpuM xo^^apga y^ap pacMu^THu^uK ynyH Ty3u^uö, y^apga ^uhoht umu öyHuHa aHurç Ba 3apyp aMa^ufi Tagöup^ap öa^apu^umu Ky3ga TyTu^Mafigu. EyHgaH Tamrçapu, TeproB aMa^uëTuga aKcapuHT xo^^apga $arçaT oFup Ba yTa oFup ^uHo^T^apHu TeproB rçu^umga pe^a^amTupum aMa^ra omupu^agu. TeproBHu y3 ^ao^uHTuga öapna ^mhoht um^apura öupgaH MyHocaöaTga öy^ca, Marçcagura spuma o^agu. Ha3apuMu3ga, TeproBHu aHurç^amu MypaKKaö öy^raH öapna Typgaru ^uHoHT^ap öyHuHa pe^a Ty3u^umu ^o3um. TyxTara^raH um^ap öyHuHa xapaKaT^ap pe^acuHuHr Ty3u^umu sca, MyggaT öu^aH Herapa^aHMaraH BarçTga ogu^ cyg^oB MaH^aaT^apuHu pyёöгa Hurçapumra xu3MaT rçu^agu. Pe^a^apga TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu Ba TeproB opraH^apu xaMKop^uruHuHr aKc STTupu^umu ^uhohthu onum Ba aнö^aнyвнннннг umTupoKuHu Ta^MuH^amga MycTaxKaM noHgeBop HpaTagu.

AMa^uëTga cypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproB TyxTaTu^raH ^uhoht um^apu öyHuHa xapaKaT^ap pe^acuHuHr MaB^yg^uru xo^aTu ypraHu^raHga, TeproB xoguM^apuHuHr aTuru 20 ^ou3u TyxTaTu^raH um^ap ro3acugaH pe^a Ty3raH^uK^apuHu, rço^raH 80 $ou3u yMyMaH pe^a Ty3MaraH^uK^apu öu^gupu^raH[1].

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

^eMaK, cypumTupyBHu, TeproBHu Ba TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr MaHcaögop maxcu öupra^uKga Ty3raH oF3aKu pe^aga y3apo Ke^umyB öu^aH HroHa HaTu^ara spumumra rçapaTu^raH uHguBugya^ pe^a^ap xaM öy^agu[2]. Pe^aHuHr uHguBugya^^uru xap öup umTupoKHuHuHr aHurç öup Ba3u$acu x,aMga po^uHu KypcaTuö öepagu Ba öapHa xapaKaT^apHuHr Ma^öypufi TapTuöga Ta^cuM^aHumuHu öe^ru^afigu. Eo3 ycTura, u^tumouh xoguca^apHuHr aHHaH öup xu^ga ro3 öepMac^uru xarçurçaTra moc SMac^uru öouc, C.B.Ky3MuH Ta^Kug^araHugeK, pe^a^amTupumHuHr Ma3MyHu Ba MyHa^umu xaMga yHuHr Hara^acu xap rçaHgaH um öyHuHa x,ap gouM aHurç aB TaKpop^aHMac öy^umu ^o3um[3].

Ma3Kyp pe^aHuHr y3^yKcu3^uru ^mhoht umu TyxTaTu^raHgaH KeHuH TeproB ^ao^uHTuga öyHgaH TyxTaTumHuHr xarçurçuM caöaö^apu öapTapa^ STu^ryHra rçagap gaBoM STaBepagu.

^.П.^yöpoвнцкaннннг Ta^Kug^amuHa, pe^a^amrapum acocnu, h^hu pe^a^amTupu^raH ^apaKaT^ap xarçurçaTra moc öy^umu KepaK[4]. Ey y3 HaBöaTuga, cypumTupyBHu, TeproBHu TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opruH^ap öu^aH pe^a Ty3um naHTugaru nyxTa Ma^yMoT a^MamuHyBura öof^uk;. TeproBHu MyaHHH um öyHuHa aHurç Ma^yMoTra sra öy^caruHa, rçugupyB Tagöup^apuHu, pea^ uMKoHuHT^apHu aMa^ra omupumHu TyFpu öe^ru^afi o^agu.

^eMaK, cypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproB TyxTaTu^raH ^mhoht um^apu öyHuHa xapaKaT^ap pe^acu TypFyH öy^umu MyMKuH SMac. Pe^a x,ap gouM o^uö öopu^raH Tagöup^ap xucoöura y3rapum^apra caöaö öy^umu KepaK. TeproBHu ToMoHugaH o^uHraH Ma^^yMoT^apHu pe^ara rçymuMHa paBumga ëKu yHu TyFup^am KepaK öy^MaraH ^ofi^apuHu Hu^apuö Tamtam gapKop.

Cyg Ba TeproB aMa^uëTu Ta^u^u myHu KypcaTguKu, ^mhoht umuHu ropuTumra Mac^y^ öy^raH gaB^aT opraH^apu Ba MaHcaögop maxc^ap ^ao^uHTuHuHr acocuH caMapacu y^ap ^ao^uHTugaru x^MKop^uKKa öof^uk;. CypumTupyBHu, TeproBHu Ba TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr MaHcaögop macx^apu cypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproB TyxTara^raH um^ap öyHuHa y3apo ^ao^uHTuHuHr y3ura xoc xycycuHTu, öup ToMoHgaH, TyxTaTumHuHr acoc^apuga By^ygra Ke^ca, öom^a ToMoHgaH, öy acoc^apHu öapTapa^ STum Marçcaguga TyxTara^raH um^ap öyHuHa y3apo ^ao^uHTHu aMa^ra omupagu. CypumTupyBHu, TeproBHu Ba TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr MaHcaögop macx^apuHuHr y3apo ^ao^uHTu x,ap öup acocHuHr aMa^ufi xycycuHTu öu^aH öof^u^.

CypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproBHu TyxTaTumga cypumTupyBHu, TeproBHu Ba TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr MaHcaögop macx^apuHuHr y3apo ^ao^uHTuHu mapT^u paBumga TeproBHu TyxTaTumgaH oAduH Ba xeüüH Ke^aguraH ukku öoc^uHra öy^um MyMKuH. EyHga ^aMKop^uKHuHr xycycuHTu gaBoM STaëTraH ^uhoht umu ëKu cypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproB TyxTaTu^raH um^apra ^apaö öe^ru^aHagu.

CypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproBHu TyxTaTum öyHuHa cypumTupyBHu, TeproBHu Ba TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr MaHcaögop macx^apuHuHr y3apo ^ao^uHTu öu^aH öof^u^ xycycuHT^apuHu Ta^^u^ STap SKaHMu3, y3apo ^ao^uHT TymyHHacura TyxTa^uö yTum ^ou3. EyHga xyrçyrçufi KaTeropuHHu aHurç TymyHum yHyH yHu ^yrçyrçufi ^u^aTgaH rçy^^afi öu^um Ba xyrcyKuH TapTuöuHu öe^ru^am KepaK.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Жиноят процессуал ху;у;да "узаро фаолият"ибораси терговга ;адар текширувни амалга оширувчи ва тергов органи томонидан жиноят иши буйича фаолиятнинг хамда узаро муносабатнинг умумий холатларини тартибга солади. Биро; айнан шу ибора ушбу органларининг фаолиятида келишилган холда жиноятни очишда ва жиноят содир этган шахсларни ани;лашда кенг тушунча булиб хизмат ;илади.

Айрим юридик адабиётларда узаро фаолият тушунчаси буйича шунга ухшаш маъно ифодаланган. Терговга ;адар текширувни амалга оширувчи ва тергов органининг хамкорлиги деганда, суриштирувчи, терговчи ва терговга ;адар текширувни амалга оширувчи органнинг мансабдор шахслари биргаликда, ма;садлари, жойи ва ва;ти буйича келишилган, ;онунга ва ;онуности хужжатларига асосланган, дастлабки тергов вазифаларини бажаришга ;аратилган фаолияти тушунилади[5].

Бундан ташкари, узаро фаолият тушунчасига, Б.А. Денежкиннинг ;айд этишича, муста;ил восита ва усулларга каратилган хрлда уларнинг функциялари белгиланади. Шунинг учун, терговга ;адар текширувни амалга оширувчи ва терговни амалга оширувчи органнинг мансабдор шахслари узаро фаолияти бу ;онунчиликда белгиланган асосий фаолият сифатида, уз ваколатларини сифатли бажариши ва иш усуллари бир-бирига боглик булиши билан жиноятларни очиш ва тергов ;илишга каратилган[6].

Олимлар томонидан берилган фикрларнинг барчаси суриштирувчи, терговчи ва терговга ;адар текширувни амалга оширувчи органнинг конун билан белгиланган вазифаларни самарали бажаришга каратилган. Бизнингча, терговга ;адар текширув ва тергов органининг асосий уринда узаро фаолияти деганда, усул ва воситаларни тугри куллаш ор;али жиноят ишини юритишга тус;инлик ;илувчи омилларни бартараф этишга ;аратилган муваффа;иятли ва самарали фаолияти тушунилади.

Терговга ;адар текширув ва тергов органининг узаро фаолиятининг ахамиятли жихати жиноят-процессуал ;онунчилик вазифаларидан келиб чикиб, бу органларнинг ваколатларини бир-бирига боглайди. Терговчининг фаолияти процессуал ва тергов харакатларини бажарганидан сунг якунланади. Бош;а холатлар юзасидан, терговчи дастлабки тергов иш хрлатларидан келиб чикиб, ;идирув харакатларини амалга оширади. Терговга ;адар текширув органининг фаолияти эса процессуал ва тезкор-;идирувдан ташкил топган булиб, жиноятларни очишда ахамиятли хисобланади. Бундай узаро фаолиятлар жиноят иши буйича суд бос;ичига ;адар амалга оширилади.

Терговга ;адар текширув ва тергов органининг узаро фаолиятини норматив тартибга солиш нафа;ат Узбекистон Республикаси ЖПКда, шунингдек, бош;а хукукий норматив хужжатларда хам уз ифодасини топган. Бирок, амалиётда алохида вужудга келадиган холатлар Жиноят-процессуал ;онунчилиги доирасидан таш;ари хал этилади. Шунинг учун терговга ;адар текширув ва тергов органи узаро фаолиятининг ташкилий хамда тактик масалалари уларнинг ички ;онуности хужжатлари асосида тартибга солинади.

Бу норматив хукук;ий хужжат терговга ;адар текширув ва тергов органларининг фаолиятини тартибга солувчи узаро фаолиятининг шаклини белгилайди. Терговчи ва суриштирувчининг узаро фаолиятини икки шаклга процессуал ва ташкилий шаклларга булиб тад;и; этишган[7]. Процессуал шакл жиноят-процессуал ;онунчилик

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

доирасидаги нормалар асосида амалга оширилади, биро; узаро фаолиятнинг ташкилий шакли жиноят-процессуал ;онунчилигида уз ифодасини топмаганлиги сабабли, бундай харакатлар жиноят ишининг хусусиятидан келиб чи;;ан холда фаолият олиб борувчи органларнинг ички норматив ;онуности хужжатлари асосида амалга оширилади. Ташкилий шакл тергов жараёнида ёки тергов тухтатилганда, узаро фаолиятни амалга oшиpиш пайтида вужудга келади ва тухтатилган ишни бартараф этиш буйича терговчи билан терговга ;адар текширув амалга оширувчи орган уртасида турли хил муносабатларни белгилайди. Шунинг учун ташкилий шакл жиноят-процессуал ;онунчилиги доирасидан таш;арида белгиланади.

Айрим юридик манбаларда, терговчи терговга ;адар текширув амалга оширувчи орган фаолиятининг ;онунийлиги устидан назоратни амалга ошириши мумкинлиги курсатилган, шу билан бирга, жиноят иши юзасидан тезкор-;идирув тадбирлари хамда суриштирув органи хужжатлари билан терговчининг топшириги асосида танишиб чи;иш ху;у;ига эга[8]. Бундай берилган таъриф мунозарали хисобланади. Тезкор-;идирув фаолиятини олиб борувчи терговга ;адар текширувни амалга оширувчи органларнинг ;арорлари ва харакатларининг ;онунийлиги устидан назорат функциясини терговчининг зиммасига юклаш мумкин эмас. Бундай назорат прокурор ваколатига киради хамда бу ;онун билан кафолатланади (ЖПКнинг 47-боби). Бундан таш;ари, барча терговчиларнинг тезкор-;идирув тадбирларда иштирокини таъминлаш ;ийинчиликларга олиб келиши мумкин. Лекин хеч-шубхасиз, терговчи тезкор-;идирув фаолияти натижалари буйича маълумот олиб бориши хамда уларни тахлил этиши даркор. Бу билан терговчининг берган топшириги асосида иш натижалари ха;ида хисобот талаб ;илиш тушунилади.

Таъкидлаш лозимки, назарияда тезкор ;идирув фаолияти илмий мунозараларга сабаб булган. Бу айнан терговчи томонидан ;идирув эълон ;илиш масаласига хам тааллу;ли. Шу уринда Е.Ф.Коновалов томонидан, терговчининг ;идирув ма;садида яширинган айбланувчиларнинг ;аерда эканлигини хамда бош;а маълум объектларни аниклашга ;аратилганлиги боис, жиноят ишининг бир ;исмини ташкил этувчи фаолият хусусида билдирилган фикрлар жуда уринлидир[9]. Х,а;и;атан хам, суриштирув ва дастлабки тергов тухтатилганданда ;идирув харакатларини амалга ошириш, суриштирувчи, терговчи фаолиятида ута мухим ахамият касб этади. Колаверса, суриштирувчи, терговчи ;идирув фаолиятидаги усуллар ва ;идирув жараёнида шахс хукудларини мухофаза килишни назардан четда ;олдирмаслиги керак. Айнан мазкур ;оидаларга амал ;илинмаслиги ;идирув фаолияти натижаларининг ха;и;ий эмас деб, суриштирувчи, терговчининг харакатлари эса но;онуний деб топилишига олиб келади.

Суриштирувчи, терговчи маълумотга эга булишининг асосий жихати унинг тезкор-;идирув харакатларини холатлари ва натижалари ха;ида хабардор ;илиб турилиши хисобланади. Терговга ;адар текширувни амалга оширувчи орган томонидан олиб борилган тезкор - ;идирув тадбирларининг натижалари буйича уз вактида суриштирувчи, терговчини хабардор килиб боришлари даркор. Жиноят-процессуал ;онунчиликда терговга ;адар текширувни амалга оширувчи орган суриштирувчи, терговчини иш холатлари юзасидан хабардор ;илиш масалалари юзасидан ани; бир шакл мавжуд эмас.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Eu3HuHr ^uKpuMu3Ha, xaöap öu^gupru ëKu Ma^yMoTHoMa maK^uga TeproBHura TarçguM STu^umu MyMKuH. AcocaH, öy ë3Ma maK^ga u^oga^aHumu ^o3um, yHga KyHu, ^ofiu Ba kum ToMoHugaH Ty3u^raH öy^ca, yHuHr ^aBo3uMu Ba ^aMu^uHcu, ucmu, mapu^u, o^uö öopu^raH Tagöup^apHuHr mox,uhtu Ba Hara^a^apu y3 aKcuHu TonraH öy^umu KepaK xaMga ë3Ma maK^garu xaöap cypumTupyBHu, TeproBHura Te3Kop Ma^^yMoT^ap öu^aH TaHumuö HurçrçaHugaH cyHr TaKguM STu^umu KepaK.

Ea^3u öup ropuguK agaö^Tflapga, arap cypumTupyBHu, TeproBHura TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH ToMoHugaH maxcu aHurç^aHMaraH ^mhoht umu öepu^raH öy^ca, öyHga TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH ^mhohthu oHum, ^mhohthuhu ym^am Ba aHurç^amra rçapaTu^raH Te3Kop-rçugupyB xapaKaT^apuga Ma^öypufi TapTuöga rçaTHamagu.

TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH yHyH ^mhohthu oHumHuHr y3u eTap^u SMac, HyHKu y^apgaH ^mhohthu kum cogup rçн^ннгaн^нгннн aHurç^am xaM Ta^aö rçu^uHagu. Y^ap cypumTupyBHu Ba TeproBHuHuHr TonmupuK^apuHu KyTMacgaH Te3Kop-rçugupyB^apHu gaBoM STTupumu mapT[10].

MKopuga öepu^raH u3ox,ra Kypa, ^uKpuMu3Ha, afiö^aHyBHu Tapurçacuga ^a^ö STu^umu ^o3um öy^raH maxc aHurç^aHMaraH um TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraHgaH cypumTupyBHu ëKu TeproBHura yTKa3u^raH öy^ca x,aM, öyHgaH ^o^aTga my TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH BaKu^uHu Te3Kop-rçugupyB Tagöup^apuga umTupoK STumra Ma^öyp^uruHu öe^ru^am HoypuH. ^uhoht cogup STraH maxc^apHu aHurç^am Ba y^apHu Kugupuö Tonum ^mhoht rçugupyB xoguMuHuHr Ba3u$acu, ^kuh aHHu my xo^aT ro3acugaH TeproBra rçagap TeKmupyBHu aMa^ra omupyBHu opraH xoguMura Ma^öypufi TapTuöga öyHu KK^am aMa^ufi ^uxaTgaH HoTyFpu öy^ca KepaK. HyHKu TeproBHu öyHgaH TapTuögaru umHu y3 ropuTyBura o^raHugaH cyHr, öomn;a öup xoguM öyHra ^a^ö STu^umu MyMKuH. EyHgaH KypuHuö TypuöguKu, TKT aMa^ra omupyBHu opraH ^mhoht umu rçy3FaTu^raHugaH KeHuH, KeHuKTupuö öy^MafiguraH TeproB ^apaKaT^apuHu öa^apumu öu^aH afiö^aHyBHu Tapurçacuga ^a^ö Ku^uHumu ^o3um öy^raH maxc aHurç^aHMaraH umHu TeproBHura yTKa3raHugaH cyHr, TK^T xoguMu y3uHuHr Tamaööycu öu^aH ^apaKaT^apuHu gaBoM STTupumu x,aMga um ^ao^uHTuHuHr HaTu^acu öyHuHa TeproB opraHura xaöap öepuö Typumu MyMKuH. Ey öopaga П.O.Oaнзнeвнннг, rçaTop xp^apga TyxTaTu^raH um öyHuHa ^uhoht cogup STraH maxc ^arçuga ^aMga aнö^aнyвнннннг Kaepga^uru TyFpucugaru axöopoT cypumTupyBHu, TeproBHu ToMoHugaH öomrça ^uhoht um^apu öyHuHa ryBox^ap, ^aöp^aHyBHu^ap, ryMoH rçu^uHyBHu^ap Ba afiö^aHyBHu^ap öu^aH cyxöaT Hy^u opKa^u o^uHumu MyMKuH[11], geraH ^uKpu ypuH^u. ^eMaK, myHra yxmam ^uHoHT^ap öomn;a T^Thu aMa^ra omupyBHu opraHHuHr um ropuTyBuga öy^umu MyMKuH ëKu öy^Maca, ^uHoHT^ap cogup rçu^umu MyMKuH öy^raH maxc^ap xaKuga Ma^^yMoT^ap my xoguMga öy^umu MyMKuH. ^uhoht umu ro3acugaH Ko^gupuö KeTu^raH aHpuM KaMHu^uK^ap öomn;a T^Thu aMa^ra omupyBHu xoguMra Ma^yM öy^umu MyMKuH. fflyHuHr yHyH afiö^aHyBHu TapuKacuga ^a^ö Ku^uHumu ^o3um öy^raH maxc aHurç^aHMaraH um^ap öu^aH öof^uk um^apgaru ^apaKaT^apuHu o^uö öopumHu, cypumTupyBHu, TeproBHu umHu rçaöy^ rçн^нö o^raH Te3Kop BaKu^ra ëKu öomrça xoguMra Tonmupurç öepumu Maca^acuHu y3u ^a^ STumu Marçcagra MyBo^urç.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

^eMaK, Hm öyfiuHa maxcHH aHuK^amra ^apara^raH Hopa-Tagöup^ap rçaHHa.fluK Te3 aMa^ra omupu^ca, ^mhoht cogup этгaн maxcHH aHHK^am umkohuhtu x,aM myHHa Te3^amagu. By Hopa-Tag6up^apHHHr Te3^amumu ^mhoht cogup этгaн maxcHH Tonumga ga^u^ap HyKo^umu ëKH ^mhoht cogup этгaн maxcHHHr y30KKa kohuö KeTumu Ba yHHHr maxcu Tyrpucugaru Ma^^yMOT^ap, ga^u^ap Ba xo^aT^ap Hy^o^umuHuHr o^gu o^uHagu. ByHgaH Tam;apu, ^mhoht cogup этгaн maxc ToMoHugaH y3uHuHr maxcuHu ucöot^obhu xy^^aT^apHu ^a^öaKu^amTupum Ba öom;a my Kaöu ^uHo^T^ap cogup этн^нmннннг o^gu o^uHagu. ffly öu^aH öupra, cypumTupyBHu, TeproBHu xap gouM paxöap^uK eTaKHu^uKHu y3uga caK^amu gapKop. Te3Kop BaKRA xap öup xapaKaTu TyFpucuga cypumTupyBHu, TeproBHura Ma^yMoT TaKguM этн6 Typumu Ba TeproB opraHu ToMoHugaH öepu^raH TonmupuK^apHu öa^apumu mapT.

Ma3Kyp ropuguK agaôuëTga HHa öom;a öup ëHgamyB u^rapu cypu^raH. ByHga aн6^aнyвнннннг maxcu aHurç^aHraH, ^mhoht um^apu TeproBHura yTKa3u^raHgaH KeHuH cypumTupyBHu TeproBHuHuHr TonmupuFuc^ öupop-öup nopa^ap K;a6yfl Ku^umra xarç-flu эмac. ByHgaH ^o^aTga TKT opraHuHuHr Ba3u$acu cypumTupyBHu, TeproBHu ropuTaëTraH um öyfiuHa yHuHr aHpuM TeproB Ba ;ugupyB xapaKaT^apuHu yTKa3um Tyrpucugaru Tonmupu^^apuHu öa^apumu x,aMga TeproBHura yHuHr TeproB xapaKaT^apuHu öa^apumuga KyMaK^amum Ma^ypuHTugaH uöopaTgup[12]. By Ta^pu$ acoc^u, öyHgaH Ba3u^Tga TKT xoguMu cypumTupyBHu, TeproBHuHuHr TonmupuFuc^ xeH KaHgaH HopaHu aMa^ra omupa o^Mafigu. TKT xoguMu xap gouM ^nKHuHr 36 Ba 39-Mogga^apura Kypa, cypumTupyBHu, TeproBHuHuHr TonmupuFura öuHoaH ;ugupyB xapaKaT^apuHu aMa^ra omupagu. ByHgaH xo^aTga TeproB opraHuga ^mhoht umu MaTepua^apura öuHoaH afiö^aHyBHu maxc xycycuflTuHu xapaKTep^oBHu Ma^^yMoT^ap öy^umu MyMKuH. By Ma^^yMoT^ap acocuga afiö^aHyBHu, acocaH, Kaepga öy^umu MyMKuH^uru Ba kum öu^aH yHpamumu, Kaca^uru TyFpucugaru Ma^yMoTra эгa öy^ca, Kaca^urura Kypa ;aHcu mu^oxoHaga öy^umu x,aMga hk^h uHcoH^apu öy^ca, y^ap TyFpucuga, o^guH cogup этгaн ^uhohtu öyfiuHa cyg^aHraH öy^ca, maxcura oug öom;a Ma^^yMoT^ap TeproB opraHuga öy^umu MyMKuH. ByHgaH Tam;apu, afiö^aHyBHu Ba^oT этгaн öy^umu, x,ap6uH xu3MaTga öy^umu ëKu öom;a öup ^uhohtu öyfiuHa TeproB xuöcxoHacuga öy^umu MyMKuH. Ke^Tupu^raH öyHgaH Ma^^yMoT^ap TK^T xoguMuga öy^Mac^uru MyMKuH. fflyHga TeproB opraHu y3uHuHr KypcaTMacu ëKu TonmupuFu acocuga nmupuHraH Ba ;aepga^uru HoMa^yM maxcHu ;ugupum öyfiuHa ^uhohthu Te3 Ba Ty^a oHum Ma;caguga TKT xoguMura TyFpu KypcaTMa öepagu. Hara^aga nmupuHraH afiö^aHyBHu Te3ga um ropuTyBra Ta^MuH^aHagu. Ba^3uga nmupuHraH ëKu Kaepga^uru HoMa^^yM öy^raH aHÖ^aHyBHuHu aHKK^am öyfiuHa aHpuM TeproB ^apaKaT^apuHu aMa^ra omupum 3apypaTu TyFu^agu Ba myHga TeproB opraHu TKT xoguMura Terum^u Tonmupu; öepumu xaM MyMKuH.

fflyHgafi TeproBra ;agap TeKmupyB Ba TeproB opraH^apuHuHr aMa^ufi

^ao^u^Tuga myHgaH um^ap TapTuöuHu TamKu^ STum KepaK. TKT xoguMu ToMoHugaH TeproB opraHura afiö^aHyBHu Tapu;acuga ^a^ö ^u^uHumu ^o3um öy^raH maxc aHu;^aHMaraH ^uhoht umuHu yTKa3raHugaH cyHr, um öyfiuHa y3u Te3Kop-;ugupyB ^ao^uHTuHu gaBoM STTupumu MyMKuH^uru xaMga TKT xoguMu TeproBHura nmupuHraH ëKu ;aepga^uru HoMa^^yM öy^raH afiö^aHyBHura goup ^uhoht umuHu yTKa3raHugaH cyHr TeproBHuHuHr Tonmupuru öu^aH ;ugupyB ^ao^uHTuHu o^uö öopumu MyMKuH.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Aнö^aнyвнннннг Kaca^uru öu^aH ÖOF^UK; ^o^aT^apra TyxTa^aguraH öy^caK, umHu TyxTaTumga By^ygra Ke^umu MyMKuH öy^raH MyaMMo Ba KaMHu^uK^ap Hyrç SMac. AMa^uëTga Kyn xpAflapga afiö^aHyBHu Kaca^uruHu öaxoHa Ku^uö, mu^oxoHara ëTR^Rflagu. EyHgaH xo^ga TeproBHu BarçT öexygara yTumuHuHr o^guHu o^um yHyH gaBo^aHaëTraH aнö^aнyвнннннг mu^oKopu öu^aH cy^öaT^amumu Ba yHuHr Kaca^uru HHa rçaHHa gaBoM STumu MyMKuH^uru öyHuHa Mai^yMoT o^uö Typumu ^o3um. EyHgaH TamKapu, afiö^aHyBHu TeproBgaH öyHuH ToB^am Marçcaguga y3ura TaH ^apoxara eTKa3umu ëKu öomrça öup Kaca^^uK^apHu y3ura roKTupumu MyMKuH. EyHgaH ^o^aTga afiö^aHyBHu ToMoHugaH rçacggaH cogup STraH x,apaKaTu yHyH TeproB opraHu gacT^öKu TeproBHu TyxTaTum TyFpucuga rçapop K;aöy.« rçu^um ëKu rçu^Mac^uK Maca^acura ^uggufi siTuöop KapaTumu ^o3um.

TeproBgaH HmupuHum Marçcaguga Kaca^uK öaxoHa кн^ннaётгaн^нгн TaxMuH rçu^uHca, öyHgaH naHTga TeproB opraHu TKT opraHura aнö^aнyвнннн Te3Kop-rçugupyB Tagöupu acocuga (HmupuH Tap3ga) Ky3aTyB ocTura o^um TyFpucuga Tonmupurç öepumu ^o3um. fflu^oxoHaga gaBo^aHaëTraH afiö^aHyBHu öomrça öup ^mhoht cogup STumu MyMKuH^uru xaB^u öop^uru aHurç^aHca ëKu TaxMuH rçu^uHca x,aM, ^uhohthuht o^guHu o^um Marçcaguga npoKypopHuHr TonmupuFu öu^aH TKT opraH^apuHuHr Te3Kop-HmupuH Tap3ga Ky3aTyBuga öy^umu ^O3UM.

CypumTupyB Ba gacT^aöKu TeproBHu TyxTaTum Ha^arçaT ^MHoHT^apHu TeproB rçu^umga, my öu^aH öupra ^mhoht пpoцeccннннг KeHuHru öocKuH^apuga xaM ro3 öepumu MyMKuH^uru öouc, cygga TyxTara^raH um^ap ro3acugaH xaM cyggaH (cygbHgaH) MyaHHH xapaKaT^apHu aMa^ra omupum Ta^aö rçu^uHagu. EupoK, cygga ^mhoht umuHu TyxTaTumHu Tarço3o STaguraH xp-flaT^apHuHr Ky^aMu Ba ro3 öepum s^tumo^u ^MHoHT^apHu TeproB rçu^um öocrçнннгa rçaparaHga KaMporç öy^agu. HyHKu, afiö^aHyBHu maxcuHu aHKK^am Ba umga umTupoKuHu TaiMuH^am Hopa^apu TeproB BarçTuga Kypu^raH öy^agu.

Aнö^aнyвнннннг (cyg^aHyBHuHuHr) pyxuH ëKu öomn;a Kaca^uru Ty^afi^u cyg ToMoHugaH TeproB TyxTaTu^raHuga, cyg y3u ëKu TKT opraHu opKa^u gaBo^aHaëTraH afiö^aHyBHu (cyg^aHyBHu)HuHr coFaHum ^apaëHuHu Ky3aTuö öopumu ^o3um. Arap afiö^aHyBHu (cyg^aHyBHu)ra sxTuëT Hopacu cu^araga KaMoK Ky^^aHu^raH öy^ca, cyg öyHgaH TonmupuKHu öa^apum yHyH yHu TeproB xuöcxoHacura roöopumu MyMKuH. AMa^uëTga ^aM myHra yxmam ^o^aT^ap Ky3aTu^agu.

Maca^aH, TomKeHT ma^ap Mupoöog TyMaH ^uhoht um^apu öyHuHa cyg ToMoHugaH afiö^aHyBHu r. HmupuHraH^uru caöaö^u yHra HucöaTaH ^uhoht umu TyxTaTu^raH. KugupyB HaTu^a^apugaH cyHr HmupuHraH afiö^aHyBHu r. rçaepga^uru aHuK^aHraHuga, ^uhoht umu rçaHTa TuK^aHraH. Cyg Ma^^ucuHu Kypum yHyH TafiuH^am HoFuga aнö^aнyвнннннг Kaca^^uK ^o^aT^apu By^ygra Ke^agu Ba TafiuH^aHraH cyg-тнööнн SKcnepTu3acuHuHr xy^ocacu acocuga yHuHr cтaцнoнap TapTuöga gaBo^aHumu Ta^aö STu^agu, Hara^aga ^uhoht umu HHa TyxTaTu^agu. Euporç, aнö^aнyвнннннг o^guH cyggaH HmupuHraH^uruHu uHoöaTra o^uö, yHra HucöaTaH sxTuëT Hopacu cu^aTuga Ky^^aHu^raH rçaMorç yзгapтнpн^мaн rço^gupu^raH Ba afiö^aHyBHu gaBo^aHaëTraH Myaccacaga yHuHr axBo^ugaH BarçTu-BarçTu öu^aH xaöap o^uö Typum yHyH TyMaH uhku um^ap opraH^apura Tonmupurç öepu^raH[13]. CygH^ap ToMoHugaH aMa^ra omupu^aëTraH Ma3Kyp ^apaKaT^apHu u^^uH geö öax,o^am MyMKuH.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Биринчидан, жиноят иши чузилишининг олди олинади хамда жиноятдан жабр курган шахсларнинг ху;у; ва манфаатларини уз ва;тида таъминлаш чоралари курилади.

Иккинчидан, айбланувчи касаллигини бахона килиб, келгусида кейинги бир жиноят содир этиш хавфининг олди олиниши мумкин.

Учинчидан, суднинг бундай ишлар буйича бевосита фаоллиги ошади. Умуман, суд тухтатилган ишлар буйича фаол харакатларни амалга оширмаса-да, терговни тухтатиш асосларини бартараф этиш учун сезиларли харакатларни амалга оширади.

Хулоса урнида шуни айтиш керакки, суриштирув ва дастлабки терговни тухтатиш вужудга келгандан сунг суриштирувчи, терговчи ва прокурор, Жиноят-процессуал ;онунчилик вазифасини амалга ошириш учун узаро харакатларни амалга оширадилар. Келгусида тухтатилган ишлар сони ошишининг олдини олиш ва уни тезда бартараф этиш холатлари буйича мутахассис терговчиларни шакллантириш лозим булади. Шу билан бирга, айбланаётган шахсларни жавобгарликка тортиш учун хамда жиноят содир этган шахсни ани;лаш борасида суриштирувчи, терговчи ва терговга ;адар текширув узаро фаолиятини ю;орида кайд этилган талаблар асосида ани; ма;сад ва йуналиш сари белгилашдан иборат. Жумладан, суднинг жиноят ишини тухтатиш буйича фаолиятини сезиларли даражада ошириш алохида ахамиятга молик.

References:

1. "Ишни судга ;адар юритишда суриштирув ва дастлабки терговни тухтатишни такомилаштириш" илмий тад;и;от доирасида утказилган суровнома натижалари келтириб утилган.

2. Сергеев Л. А., Соя-Серко Л. А., Якубович Н. А. Планирование расследования / Под общ. ред. Н. И. Сапожникова. - М.: Всесоюзный институт по изучению причин и разработке мер предупреждения преступности, 1975. - С.12.

3. Кузьмин С. В. Принципы планирования расследования // Правоведение. Москва, 2006. - № 1. - С.172.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Дубровицкая Л.П., Лузгин И.М. Планирование расследования.- М.: ВШ МВД СССР, 1972. - С.9.

5. Миренский Б. А., Рахмонкулов А. Х., Камалходжаев Ж., Кодирова В. В. Узбекистон Республикасининг жиноят процесси: Дарслик Узбекистон Респуликаси ИИВ Академияси, 2004, Б.-345.

6. Денежкин Б.Л. Взаимодействие органов предварительного следствия с другими государственными органами в борьбе с преступностью / Под ред. проф. В.В.Степанова. Саратов: СГАП, 1997. - С.4

7. Жиноят процесси (Махсус кисм): Юридик олий укув юртлари ва университетларининг юридик факультетлари талабалари учун дарслик / З.Ф. Иногомжонованинг умумий тахрири остида. - Т: ТДЮИ, 2008.- Б.25;

8. Рохлин В. Следователь: положение и полномочия // Законность. Москва, 2005. -№10. - С.22.

9. Коновалов Е.Ф. Розыскная деятельность следователя. - М.: ВШ МВД СССР, 1973. - С.5.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

10. ^uhoht пpoцeccн (Maxcyc kucm): WpuguK o^ufi yKyB ropT^apu Ba yHuBepcuTeT^apuHuHr ropuguK Ba ^aKy^bTeT^apu Ta^aöa^apu yHyH gapc^uK / 3.O. MHoroM^oHoBaHuHr yMyMuH Taxpupu ocTuga. - T.: T^,WM, 2008-5.23.

11. OaH3ueB ffl.O. TeproBHu Ba cypumTupyB opraH^apuHuHr y3apo MyHocaöaTu: MoHorpa^uH. - T.: T^WM, 2011.-E.114.

12. ^uhoht пpoцeccн (Maxcyc kucm): WpuguK o^ufi yKyB ropT^apu Ba yHuBepcuTeT^apuHuHr ropuguK ^aKy^bTeT^apu Ta^aöa^apu yHyH gapc^uK // 3.O. MHoroM^oHoBaHuHr yMyMuH Taxpupu ocTuga. - T.: T^,WM, 2008.-5.24.

13. TomKeHT max,ap Mupoöog TyMaH ^mhoht um^apu öyHuHa cygu ToMoHugaH Kypu^raH ^uhoht um xy^^aT^apugaH.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.