6Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
SUN'IY INTELLEKT YORDAMIDA YORDAMIDA HOSILDORLIK SAMARADORLIGINI OSHIRISH
Iroda Asrorbek qizi Kubayiyeva
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Samarqand filiali, Soliqlar va Soliqqa tortish yo'nalishi 2-kurs talabasi iroda.kubayeva1402@gmail.com
ANNOTATSIYA
Mamlakatimizda olib borilayotgan islohatlar samarasi o'laroq bugun barcha sohada bir qadam ilgarilaganimizni ko'rish mumkin. Albatta, bu quvonarli xabar qishloq xo'jaligi sohasidagi yangiliklarni ham chetlab o'tmaydi.
Kalit so'zlar: Qishloq xo'jaligi, o'simlik, himoya qilish, zararkunanda, qonun, begona o'tlar, sun'iy intellekt, va hakoza.
АННОТАЦИЯ
В результате реформ, проведенных в нашей стране, видно, что сегодня мы сделали шаг вперед во всех сферах. Конечно, ето хорошая новость не исключает новости в сфере сельсое хозяйство.
Ключевые слова: Сельскохозяйственное, растения, защита, искусственный, интеллест, и хокоза
ABSTRACT
As a result of the reforms carried out in our country, it is clear that today we have taken a step forward in all areas. Of course, this good news in the field of agriculture.
Keywords: agriculture, plant, protection, weeds, law, weeds, artificial intelligence, and hakoza.
Respublikamiz aholisini oziq-ovqat mahsulotlariga, sanoatni xom ashyoga kibo'lgan talabini to'la qondirish uchun jamoa, shirkatlar uyushmasi, fermer xo'jaliklarida o'simliklarni himoya qilish ishlari to'g'ri tashkil etish lozim. Bunga agranomiya yunalishidagi talablarni o'simliklarni himoya qilish faninig barcga bo'lim va qisimlarini puxta egallashlari orqali egallashlari orqali erishish mumkin.
May 12-13
207
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Qishloq xo'jalik ekinlaridan mo'l va sifatli hosil yetishtirishning o'ziga xos ko'plab tomonlari mavjud, ammo shularni ichida shular orasida yetishtirilgan hosilini zararkunanda hashoratlar, kasalliklar va begona o'tlar ta'siridan saqlash muhim muammolardan biridir.
O'simiklarni himoya qilish respublikamizda qishloq xo'jaligi ekinlari hosildorligini oshirish va mahsulot sifatini yaxshilash yulida bajarilishi lozim bo'lgan tadbirlarining biridir O'simliklarni himoya qilishda kimyoviy moddalardan foydalanish juda qadim zamonlardan ma'lum bo'lsada, XIX asrga qadar amaliy ahamyatga ega bo'masadan kelgan, fan texnikaning taraqqiyot etishi qishloq xo'jalik mahsulotlarini ko'plab yetishtirilishga qaratilishi, o'simliklarni himoyalashda kimyoviy moddalar- pestitsidlardan ko'plab foydalanish kimyoviy kurashni rivojlantirishni taqoza etdi.
O'simliklarni himoya qilish juda murakkab jarayon o'ziga xos kompleks tadbirlarni o'z ichiga oladi ya'ni:
1 .Agrotexnikaviy
2.Karantin
3.Fizik-mexanik
4.Biologik
5.Kimyoviy kurash usullari
1.Agrotexnikaviy (agrotexnik) kurash usuli qishloq xo'jalik ekinlari ,omborlarida saqlanayotgan maxsulotlarning zararkunandalariga qarshi kurashda olib boriladigan tadbirlari hisoblanadi .
Agrotexnikaviy usuli bir tomondan zararli organizmlarning xatar tug'dirishi mumkin miqdor paydo bo'lishidan himoya qilsa,ikkinchi tomondan ,o'simliklarni zararli organizmlarga qarshilik ko'rsatish xususiyatlarini oshirish ,o'simliklarning himoyalanish reaksiyasini kuchaytirishga qaratilgan. Almashlab ekish -uzluksiz bir turdagi ekin bir dalada ekilganda sh maydonda shu ekinning zararkunanda hasharot va kaslliklari to'planib qoladi.Ekinlar almashtirilib ekilganda hashorotlar ,zambrug'lar ,bakteriyalar ,xatto begona o'tlarning faol yashash sharoiti birmuncha buziladi.
Begon o'tlarni yo'qotish -bu tadbir juda katta ahamiyatga ega .Ma'lumki ko'pchilik hashorotlar polifag o'simliklarining ko'plab turlari jumladan ,begona o'tlarda yoki yaxshi oziqlanib ko'plab rivojlanadi .Oldin begona o'tlarda rivojlanib keyin keyin madaniy o'simliklarga o'tadi.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Masalan o'rgimchakgina oldin begona tlarda uchraydi va keyin g'o'za ,dukakli ekinlarga o'tadi ,g'o'za bilari yoki begona o'tlardan asosiy ekin g'o'zaga uchib o'tadi .Bunday misollarni ko'plab keltirish mumkin ,karam biti,kuzgi tunlam va hokazolar .
1-rasm. Vertikal fermer xo'jaligi o'simlik o'sishi uchun tuproqni talab qilmaydi. Fizik mehanik usul -zararkunandalarga qarshi fizik-mexanik usulda kurashganda ular qo'lda yoki maxsus narsa yordamida ,to'siqlar ,yoki fizik ta'sir etuvchi kuchlar yordamida qirib tashlanadi .
Hashorotlarni bir joyga to'plashda ularning taksisi -fitotaksis ,xemotaksis xususiyatlaridan foydalaniladi .
May 12-13
209
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Fizik usulda ultra qisqa elektr to'lqinlari hashorotlar taksislarini o'rganish qo'lda terish ,daraxt po'stloqlarini tozalash ,daraxtlarni silkitib hashorot va zararlangan mevalarni tushurish ,zararlangan urug'larni ajratib olish ,tutuvchi zovurlar ,yelim tutquchlar ,ko'chma devorlar ,qopqon ,aldagich ovqat ,aldoqchi asboblar ,termik himoya -bug'dan foydalanish ,olovdan foydalanish ,muzlatish ,yorug'likdan foydalanish va boshqlar .
Qishloq xo'jaligida sun'iy intellekt yordamida seleksiya jarayonlari va hosildorlik samaradorligini oshirish, asbob-uskunalarning buzilishlarini bashorat qilish hisobiga ta'mirlash xarajatlarini kamaytirishga erishish mumkin. "Buyumlar interneti" ning rivojlanishi tufayli qishloq xo'jaligida sun'iy intellektning tarqalishi quyidagilarni yaratish orqali sodir bo'ladi: - "aqlli fermalar" - hayvonlarni ko'paytirish va avtomatik rejimda saqlash uchun mo'ljallangan avtonom robot komplekslari; -agrobiotsenoz holati haqidagi axborotni tahlil qiluvchi, boshqaruv qarorlarini qabul qiluvchi va ularni robototexnika yordamida amalga oshiruvchi intellektual tizimlar bilan jihozlangan "aqlli maydonlar"; - avtomatik rejimda o'simlik mahsulotlarini olish uchun avtonom robotlashtirilgan va tashqi ta'sirlardan ajratilgan komplekslar sifatida "aqlli issiqxonalar"1. Transport sektori va qishloq xo'jaligi tutashgan joyda bugungi kunda "texnologik siljish" amalga oshirilmoqda - avtonom kombaynlar tarqala boshladi. Buning sababi, qishloq xo'jaligida umumiy foydalanishdagi avtomobil yo'llarida avtomobil tashish uchun mavjud bo'lgan qat'iy qonuniy va tartibga soluvchi cheklovlar mavjud emas. Savdoda sun'iy intellekt allaqachon inson omili ta'sirini kamaytirish, talab va xaridorning xatti-harakatlar modelini bashorat qilish, omborlarni robotlashtirish va xaridorga tovarlarni avtomatlashtirilgan holda etkazib berish uchun foydalanilmoqda. Bank sohasida - qarz oluvchilarning kreditga layoqatliligini baholash, yangi bank mahsulotlarini ishlab chiqish, chat-botlar, jumladan, mijozlar so'rovlarini qayta ishlash uchun ovozli tizimlarni yaratish, tranzaksiyalarning xavfsizligini oshirish.
:Fedotova G.V., Gorlov I.F., Slozhenkina M.I., Glushchenko A.V. Ilmiy - texnik rivojlanish tendensiyalari va Rossiya qishloq xo'jaligining raqobatbardoshligini oshirish // Bilimlar akademiyasining xabarnomasi . 2019-yil, 3-son (32). S. 254.
May 12-13
210
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mart^griculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning^azariy^a amaliy asoslari
2-rasm. O'zbekistonda sun'iy intellektni rivojlantirish strategiyasi.
REFERENCES
1.Fedotova G.V., Gorlov I.F., Slozhenkina M.I., Glushchenko A.V. Ilmiy-texnik rivojlanish tendentsiyalari va Rossiya qishloq xo'jaligining raqobatbardoshligini oshirish // Bilimlar akademiyasining xabarnomasi. 2019 yil, 3-son (32). S. 254.
2.Uskova O. Don yig'ish robotlari armiyasi Rossiya bo'ylab yurishadi. Sotishdan keyingi AI haydovchi kombaynlari, 25/08/2021. URL: https://spectrum.ieee.org/robotic-farming-russia (kirish 10/12/2021).
3.https //www.samdu.uz
May 12-13
211
