Научная статья на тему 'СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ВОЛОНТЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ РӨЛІ'

СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ВОЛОНТЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ РӨЛІ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
61
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВОЛОНТЕРЛіК қЫЗМЕТ / әЛЕУМЕТТЕНУ / ЖАСТАР / АДАМГЕРШіЛіК / КОММУНИКАТИВТіЛіК / әЛЕУМЕТТіК БЕЛСЕНДіЛіК

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Саурбаева Р. С.

Бүгінгі таңда жастардың білім мен еңбекке деген қызығушылықтары әлсіреуде.Жастардың мінез- құлқы, құндылықты бағдарларын таңдаудағы өзгерістер - қоғамның адамгершілік, психикалық және физикалық денсаулығының нашарлауының үрейлі көрсеткіші.Берілген мақалада волонтерлік сияқты жастарды әлеуметтендіру бағыты ерекше маңызға ие.Мақалада әлеуметтік, мәдени, экономикалық дамудың маңызды институты ретінде, жастарды әлеуметтендірудің тиімді құралы ретінде волонтерлік қызмет қарастырылады.Автор «волонтер» ұғымының мағынасына жан-жақты тоқталып, сонымен қатар мақалада волонтерлік қызмет мәселесін зерттеудің түрлі ғылыми тәсілдерге талдау жасалынып, жастардың волонтерлік қызметке жұмылдырудың басты себептері келтіріледі. Сондай-ақ, студент волонтерлік қызметпен айналысу нәтижесінде меңгеретін, кәсіби саланы одан әрі игеру үшін қажетті негізгі дағдылар келтіріледі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF VOLUNTEERING IN THE SOCIALIZATION OF STUDENTS

Today the interest of young people to knowledge and work is lost.These changes in the motivation of behavior, the choice of value orientations of young people is an alarming indicator of the deterioration of moral, mental and physical health of society. For our work, such areas of youth socialization as volunteering are of particular importance.This article considers volunteer activity as an important institution of social, cultural, economic development, as an important component of the process of the youth socialization. The article reveals the concept of «volunteer», analyzes various scientific approaches to the study of the value of volunteering, and the motives of volunteer activity. Also presented are the basic skills that a student acquires while working as a volunteer, their importance for the further development of the professional sphere.

Текст научной работы на тему «СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ВОЛОНТЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ РӨЛІ»

ГРНТИ 04.51.65

СТУДЕНТ ЖАСТАРДЬЩ ЭЛЕУМЕТТЕНУ ПРОЦЕС1НДЕГ1 ВОЛОНТЕР Л1К

цызметтщ рел1

Р.С. Саурбаева ага окытушысы Казак мемлекеттiк цыздар педагогикалыц университетi email: saurbaevaraisa0@gmail.com

БYгiнгi танда жастардын бшм мен ецбекке деген кызыгушылыктары элсреуде.Жастардын мшез-кулкы, кундылыкты багдарларын тандаудагы взгерiстер - когамнын адамгершiлiк, психикалык жэне физикальщ денсаулыгынын нашарлауынын Yрейлi кврсеткiшi.Берiлген макалада волонтерлiк сиякты жастарды элеуметтендiру багыты ерекше манызга ие.

Макалада элеуметпк, мэдени, экономикалык дамудын манызды институты репнде, жастарды элеуметтендiрудiн тиiмдi куралы ретiнде волонтерлiк кызмет карастырылады.Автор «волонтер» угымынын магынасына жан-жакты токталып, сонымен катар макалада волонтерлiк кызмет мэселесш зерттеудiн тYрлi гылыми тэсiлдерге талдау жасалынып, жастардын волонтерлiк кызметке жумылдырудын басты себептерi келтiрiледi. Сондай-ак, студент волонтерлж кызметпен айналысу нэтижесiнде менгеретш, кэсiби саланы одан эрi игеру Yшiн кажетп негiзгi дагдылар келпршеда.

TyüH свздер: волонтерлгк цызмет, элеуметтену, жастар, адамгершшк, коммуникативтжк, элеуметтгк белсендшк

Адам жанынын жэне жеке тулганын рухани мэселелер1 квне ойшылдардан бастап, философиялык антропологиянын, элеуметпк философиянын, психологиянын, педагогиканын жэне т.б. каз1рп замангы зерттеушшерге дешнп галымдардын басты назарында болган. Рухани белсендшк бшм берудщ непзп интенцияларын дамытудын магыналык багытын кврсетедк сырткы элемд1 тану, взш-вз1 тану, к¥ндылыкты угыну, когам игшгше кызмет ету. Рухани векторы взше гана емес, когамга да пайда экеленн азаматты калыптастыруга багытталган. Волонтерлш - бул адамдар мен халыктар арасындагы ынтымактастыкты бейнелейтш, негурлым эдш жэне бейб1т когам к¥ру жолындагы непзп адами кажеттш1ктерд1 юке асыруга ыкпал ететш козгалыс. Волонтер (лат. voluntarius-ерiктi) - когамдык пайдалы кызметпен ер1кп жэне риясыз айналысатын адам.

Каз1рп кезенде жастарды элеуметтенд1ру процес экстремалды жагдайда втш жатыр.Тураксыздык, когамдагы агрессивтшк, элеуметпк-кукыктык тургыдан аз коргау, бос уакытты втюзудщ коммерциялануы, жастардын бшм мен енбекке деген кызыгушылыгын жогалтуы, квптеген мамандыктардын сураныска ие болмауы сиякты проблемалар жас урпактын ертенп кунге деген сешмиздшн арттырады. Мундай взгерютер жастардын адамгершшк-гуманиспк квзкарастарынын элс1реуше алып келу1 мумкш. Осындай проблемалардын шешу жолы репнде б1з волонтерлш кызметп карастырып отырмыз. Ен алдымен волонтерлш угымынын теориялык тужырымдарына токталайык.

Альтруизм, жаксылык, жанашырлык жэне т.б. сиякты волонтерлш енбек феномеш непз1нде жаткан адамгершшк принциптер1 мен категориялары квптеген зерттеуш1-галымдардын енбектер1нде карастырылган. «Альтруизм» угымын алгаш рет гылыми айналымга О.Конт енпзген. Альтруизм адами карым-катынасы жуйесшдеп принциптердщ б1р1 репнде А. Шопенгауэрдщ жумыстарында кездеспруге болады. Азаматтык когамдагы енбек рвл1 туралы дискурс шенбершде элеуметпк волонтерл1кп тусшуде П. Бурдье, Дж. Коулмен жэне Р. Путнама концепциялары кещнен колданыска ие болды.

С. И. Ожеговтын свздтнде «ерштшер - тегш элеуметпк квмек кврсететш, кызмет кврсету бойынша м1ндеттерд1 ер1кп турде орындау, мугедектерге, ауру жэне карт адамдарга ерши турде патронаж жасау» деп тусшд1ршед1[1].

Адам кукыктарынын жалпыга б1рдей декларациясына (1948 ж.) жэне Бала кукыктары туралы халыкаралык Конвенцияга (1989 ж.) сэйкес, «кез келген тулганын бейбгг кауымдастыктарга еркш б1рлесуге кукыгы бар» деген кагидатты непзге ала отырып, 1990 жылдын 14 кыркуйеп Парижде Халыкаралык ерштшер кауымдастыгынын 11-ш1 Конгресшде Декларация кабылданды. Онда волонтерлер кызметшщ бтмгерлш сипаты кврсетшген: «1) адамдык кад1р-касиетш курметтеу, вз тагдырын куруга жэне взшщ азаматтык кукыктарын жузеге асыруга онын жеке кукыгын тану; 2) элеуметпк жэне экологиялык проблемаларды шешу ушш; 3) халыкаралык ынтымактастыкты дамытуга жэрдемдесетш негурлым 1згшкп жэне эдш когам куру максатында» [2].

Казад даласында волонтерлш дызметтщ ежелден келе жатдан бiр тYрi ретiнде «Асар» екенi мэлiм. Ягни, бул ерте уа^ыттагы «кемек с^раган» адамдарга ершп турде кемек керсету тYрi болып табылады. Бiр отбасынын долынан келмейтш кYрделi немесе келемдi жумыстарды адысыз енбек ету. Асарга шадырушы адам оларга жадсы ас эзiрлеп, дастардан жаю басты мiндетi. Мiне осылайшы, ежелгi дазад даласында бул ерши кемек беру идеясынын таралуындагы алгаш^ы дадамдар.

Казахстан Республикасында волонтерлiк институттын дамуы тэуелсiздiк алганнан кейiнгi алгашды YЕ¥-ц дурылуы догамдагы волонтерлiк идеясын кемектщ жана формасы ретiнде далыптасуына ыдпал еттi. Казiргi танда волонтерлш сфера кептеген жетiстiктерге жеткенiне дарамастан, элi кYнге дейiн одан эрi дамуын дажет етедi. Волонтерлiк дызметтщ аясын жетiлдiру Yшiн 2016 жылы КР Волонтерлiк дызмет туралы Зан дабылданды. Елiмiзде ЭКСПО-2017 Керменiн табысты етуiне волонтерлiк дызметтщ маныздылыгы зор болды. Мысалы, керме аясында Астана даласынан 2500 астам волонтерлер, Алматы даласынан 900, ел енiрлерiнен 1600 ерштшер жумылдырылды. Солардын iшiнде кеп белтн студент жастары дурады.

Студентпк кезен - ол бiлiм алушы тулганын адами дарым-датынас мэдениетiн жэне догамдыд тэжiрибенi, элеуметтiк нормаларды, элеуметпк релдердi, жана дызмет тYрлерiн жэне дарым-датынас тYрлерiн менгеру ардылы элеуметтендiрудiн барлыд кезендерiнен ететiн ЖОО-да бшм алу уадытысын айтамыз.Студенттiк жаста элеуметтецщрудщ барлыд механизмдерi жумыс iстейдi: бул студенттщ элеуметтiк релiн менгеру, «кэшби маманнын» элеуметтiк релiн менгеруге дайындыгы, елiктеу механизмдерi, одытушылар мен студенттер топтары тарапынан элеуметтiк ыдпал ету механизмдерь [3, б. 12]. Демек, студенттердщ ерiктi iс-эрекетiнiн эртYрлi формалары тулга аралыд дарым-датынас саласындагы коммуникативпк Yдерiстердiн дамуымен байланысты. Сонымен датар, кэаби бiлiмдi далыптастыру барысында волонтерлш дызмет манызды рел атдарады. Болашад мамандарды волонтерлiкке олардын тиiмдi кэшби элеуметтенуiне ыдпал ететiн практикалыд элеуметпк манызы бар дызмет ретiнде енпзу мэселесi дазiргi уадытта галымдардын дызыгушылыгын тудыруда. Кептеген диссертациялыд зерттеулерде, гылыми жарияланымдарда авторлар волонтерлiктын тэрбиелiк мYмкiндiктерiн, болашад мамандардын кэсiби-тулFалыд дасиеттерiн жэне дундылыдтыд баFдарын далыптастырудаFы онын элеуетш, азаматтыд жэне элеуметтiк белсендiлiктi дамытуда азаматтыд доFам институттарымен езара ю-эрекет жасау тэжiрибесiн зерттейдi.

Жастарды элеуметтендiру процесiнде эрбiр жеке тулFа мен барлыд студентпк доFамдастыдтын рухани-адамгершiлiк жэне шытармашылыд дызметке белсендi араласпау мYмкiн емес. Болашад мамандардын элеуметтiк манызы бар ады теленбейтiн дызметке датысуы оларFа тек ез емiрi Yшiн Fана емес, сонымен датар жалпы доFамнын эл-аудатына да жауапкершiлiкпен дарауFа Yйретедi, инфантильдi жэне масылдыд кещл-куйдщ дамуына жол бермейдi.

Волонтерлiк дызмет жастар-ерштшердщ бойында мейiрiмдiлiк, жадындарына кемек керсетуге умтылу сиядты дасиеттердi далыптастыруFа ыдпал етедi.Элеуметтiк ерiктiлiкке датысудын манызды нэтижес доFамда, доршаFан элемде бiрдененi жадсы жадда езгерту мYмкiндiгi деген тусшш болып табылады.Эз кезегiнде, мундай дажеттiлiк езiн-езi дурметтеудiн дамуына, езше деген сенiмдiлiкке, емiрде ез орнын аныдтауFа, дазiргi жэне болашадта - адамнын жеке тулFа ретiнде далыптасуына негiзделген факторларFа он эсерiн тиизедь

Ерiктiлер акцияларын уйымдастыруFа датысу студенттердщ бойында кэшби жэне элеуметпк-педагогикалыд дызметте дажеттi кешбасшылыд дасиеттерiн дамытады: белгiлi бiр iске тартылу, адамдарды дызыдтыра бiлу, уйымдастыру дабiлетi, мемлекетпк жэне коммерциялыд дурылымдардан жэне т.б. долдауFа дол жеткiзу. Ерiктi дызметтер барысында студенттер кэсiби тэжiрибенi толыдтырады, ез ой-ерiсiн кенейтедi, мэдени денгешн арттырады, элеуметтiк интеллект, шыFармашылыд дабшеттерш жэне т. б. дамытады. Сонымен датар, студенттердщ волонтерлш дызметке датысуынын манызды релi досымша кэсiби бшм алу мYмкiндiгiмен жэне онын тэрбиелш элеуетiмен де байланысты. ЖоFарыда айтылFандардын барлыFы студенттердiн волонтерлiк дызметiн бiз элеуметтiк жэне педагогикалыд YДерiстердiн жиынтыгы ретiнде дарастыратын кэсiби элеуметтендiрудiн инновациялыд дуралы ретiнде дарастыруFа мYмкiндiк береди

ЖоFары бiлiм берудi дамытудын дазiргi жаFдайларында студент жастарFа волонтерлiк дызметке белсендi досылудын ерекше талаптары дойылады. Студент Yшiн ерiктi дызметке датысу дажетп жалпы мэдени дузыреттiлiктi далыптастырудын (гуманитарлыд баFыттаFы студенттер Yшiн -жалпы кэшби дузыреттiлiктердi), элеуметтiк тэжiрибенi, элеуметтiк жэне iскерлiк байланыстарды игерудщ, коммуникативтiк даFдыларды терендетудiн, элеуметтiк орта туралы бiлiмдi кенейтудiн манызды шарты болып табылады.

Казiргi студент жастардын кеп белiгi азаматтыд устанымнын жоFары денгейiн керсете

отьфып, ipi еpiктi жобaлapды уйымдaстыpyдa белсендшк то^пу^. С. В. Mихaйловa e3 зеpттеyiнде еpiктiлеpдщ yэждеpiн жaс еpекшелiктеpi дapaй aныдтaды: жaстapдын болошод мaмaндыдтa eздеpiн сынaп кepy, пaйдaлы бaйлaныстapды iздеy мен тaбy ниетiмен бaйлaнысты yэждемесi бaсым екенi aныдтaлды; оpтa жaстaFы aдaмдapдa eзiн-eзi жетiлдipy дожет-гшт бipiншi оpынFa шыFaды, an Yлкен жaстaFы aдaмдapдa - ояушылыд, мейipiмдiлiк жэне дaмдоpлыд кepсетyдi aлFa тapтaды [4]. С. A3apoBa дойылFaн мaдсaттap бойыншa волонтеpлiк дызметтщ yэждеpiн бeлiп кepсетедi: компенсaтоpлы yэждеp (e3 пpоблемaлapын шешy, жayaп кeмегiн кYтy, e3 ^ни-^ин жaдсapтy, жо^ыздыд сезiмiн жену), идеaлистiк yэждеp (доFaмдaFы eзгеpiстеpге ыдпол етy, элеyметтiк пaйдaлы 6олу, мудтож aдaмдapFa кeмектесy, дaйыpымдылыддa жayaп беpy, белгiлi 6ÍP пpоблемaмен кYpесy, босдо туетонын эл-оудотын жaдсapтy, сондой-од моpaльдыд боpыш пен ^H^-HY^ra^a экелетiн yэждеp (пaйдaлы бaйлaныстapFa дол жеткiзy, мaнсaп жолындa eзiн сынay, досымшо бшм, бiлiк жэне дaFды aлy, тэжipибенi кенейту), туетолыд ecy yэждеpi (e3rn-e3i жYзеге aсыpy, eзiн-eзi жетiлдipy, e3rn-e3i тaнy), элеyметтiк бaйлaныстapды кенейту себеш^ (босдо aдaмдapмен дapым-дaтынaс жaсay дожет-гши, жaй Faнa дapым-дaтынaс жосоу ниеп) [5, 28]. Ал, М. С. Яницкий зеpттеy бapысындa волонтеpлiк топтapдa кeшбaсшылыд позициялapдa eзiне сенiмдiлiк, pyхaни еpкiндiк, дому жэне eзiн-eзi жетiлдipy, eмipшендiк, бiлiм мен кeздapaстын кендш сиядты белгiлi психологиялыд сипaттaмaлapFa ие тулFaлap дaлыптaсaтынын aныдтaды. Мандой тош^ы еpiктiлеp Yшiн мaтеpиaлдыд жэне ^пш^кке тонылу дундылыдтapы монызды болып тaбылмaйды. Сонымен дaтap, мандой дундылыдтapFa оpындayшылыд жэне тэpтiптiлiк, удыптылыд жэне т. б. жaтдызyFa болоды [6].

Шетелдш зеpттеyшi Сильво волонтеpлiк дызметтi дши контексте дapaстыpып, дiн мен отбосыны еpiктiлiк тypaлы шешiм добылдоудын оpтaлыд элементтеpi pетiнде оныдтоды [7]. Хилл мен Ден Долк дши iлiмдеpi 6op мектеп одyшылapы еpiктiлiкке бейiм болоды деп пaйымдaйды, (эсipесе пpотестaнт болсо). Олap лютеpaндыд эйелдеp тобындо жеке мотивоция жэне ^мек кepсетy ниетiнiн еpекшелiктеpiн кepсетiп, осындой бейpесми жумысты тек лоззот any Yшiн жaсaйтындыFын жэне осындой жумыстapдын мaныздылыFын отоп eттi [8].

A.A. Клепиковонын еpiктiлiк - бул eтеyсiз жэне элеyметтiк бaFыттылыд дaFидaттapынa негiзделген дызмет деген пiкipiмен де келюуге болады. Бул pетте еpiктiлеp элеyметтiк соясот пен элеyметтiк дaтынaстapды iзгiлендipyдiн монызды aгенттеpi болып тобылады [9].

С.Г. Климовонын зеpттеyлеpi aдaмдapдын еpiктi iс-эpекетiнiн себептеpi, демек, онын мотивоция мехaнизмi дондой шю немесе сыpтды ынтымaдтaстыддa CYЙенетiнiне бойлонысты екенiн кepсеттi. Iшкi ынтымодтостыд кезiнде aдaмдapдын еpiктi iс-эpекетiнiн себептеpi мынадой дундылыдтap боло олады: eзiн-eзi ^мек (eзiн кeмекке мудтож сиядты aдaмдapFa кeмек), интегpaция (бaйлaныстap шенбеpiн кенейту), тобысдо умтылу, досымшо жaFымды эмоциялap жэне т.б. Сыpтды ынтымодтостыд кезiнде еpiктi бipлескен эpекет негiздеpi бeтен адом eмipiнiн моpaльдыд дундылыFы,

сешм жэне жaнaшыpлыд болып тобылоды [10].

Сонымен бipге, Н.В. Губино волонтеpлiкпен aйнaлысaтын жэне aйнaлыспaйтын жaстap apaсындa элеуметтонулыд зеpттеy жYpгiздi. Зеpттеy нэтижес бойыншо жaстapдын элеyметтiк белсендiлiк тaнытyFa дойындыд индексi «волонтеpмен aйнaлыспaйтындapFa» дapaFaндa волонтеpлеpмен ойнолысотын жaстapдын Yлесi элдедойдо жоFapы. Жaстapды жэне еpiктiлеpдi элеуметпк белсендiлiкке итеpмелейтiн себептеpдi зеpттей келе, еpiктiлеp Yшiн aдaмдapFa кeмек кepсетy ниетi босты себеп болып тaбылaтындыFын (67%) aныдтaлды, бул жоFapыдa теоpиялыд зеpттеyлеpде aныдтaFaндaй еpiктi дызметтiн босты мотивiмен сэйкес келедi. «Волонтеpлеp еместеpдщ» босты себептеpi - ол нодты eмipлiк мэселелеpдi шешу (61%), яFни жеке дызыFyшылыд болып тобылды. Ал «aдaмдapFa кeмек» Yшiншi оpындa (32%) туpды. Бул еpiктiлеpдiн кeп дэpежеде ынтымодтостыд пен жaнaшapлыд сезiмдеpi домы^^т кepсетедi.

Зеpттеy нэтижесiнде, волонтеpлiкпен ойталысудын бipнеше пpоблемaлapы до оныдтолды. Бipiншi пpоблемa - жоFapы «туpaдсыздыд». Непзшен жaстapдын кeп бeлiгi мэжбYP ету apдылы волонтеpлiк дызметтi (мысолы, мектептеpде, ЖОО-до) жYзеге aсыpaды, сондыдтон e3 дызметi Yшiн мaтеpиaлдыд (одшо, сыйлыдтap жэне т.б. тYpiнде) немесе эюмшшк (сaбaдтapдa ынтaлaндыpy бaFaсы, досымшо демолыс жэне т. б. тYpiнде) eтемaды aлFысы келетiнiн кepсеттi. КYтiлiп отыpFaн сыйaдылapын aлмaFaн жaFдaйдa, волонтнpлiкпен ойшлысуды тодтaтaды.

Екiншi пpоблемa, дaжеттi, элеyметтiк-бaFдapлы жумыстap a3 жYpгiзiлyде жэне ондо жYЙелiлiк

жод.

Суpaлып отыpFaн волонтеpлеp пpоблемaлapдын iшiнде мынaлap отолды: еpiктiлеpдi тapтy диындыFы; осы дызмет тYpiне немдуpaйлы дapayы; еpiктi клyбтap бaсшылapынын жш оуысуы; кейбip волонтеpлiк жобaлapды юке aсыpyдaFы диындыдтap; еpiктiлеp кiтaпшaлapынын тдты

мацызыныц болмауы; муцтаж адамдарга кемек керсетуге багытталган ic-шаралар саныныц жеткiлiксiздiгi; ерштшердщ ез цызметш пиар Yшiн пайдалануы [11].

Кез келген цызметтщ пайда болуы мен тиiмдiлiгi габшесе адамныц жеке ерекшелiктерiне байланысты. Сонымен цатар, адамныц жеке ерекшелiктерi e3i айналысатын цызмет тYрiне эсер етедi. Нэтижешнде адамныц жеке басын цурайтын туа бггкен жэне жYре пайда болган цасиеттер пайда болады.

Тужырымдай келе, жалпы волонтерлiк процесi осындай юпен айналысатын адамдардыц eздерiне пайда экелуi мYмкiн.

Бiрiншiден, волонтерлер тэжiрибе мен бшм жинайды, пайдалы дагдыларды мецгеред^ бул болашацта мамандыц тацдауга, жумысца орналасуга эсер етуi мYмкiн.

Екшшщен, ерiктiлердiц жумысца тартылуы кемекке муцтаж адамдармен, кeмектi кeрсететiн адамдармен, сондай-ац гамек кeрсетудi уйымдастырушы болып табылатын адамдармен жеке байланыс орнатуды бiлдiредi. Бул жагдайда адам eзiнiц царым-цатынас жасауга деген элеуметтiк цажеттiлiгiн гана цанагаттандырмайды, сонымен цатар eзiнiц мансаптыц eсуiне ыцпал етедi. Жогарыда атап eткендей, сонымен цатар, бул цызмет тYрi коммуникативтiк дагдыларды дамытады.

Yшiншiден, кейбiр ерiктiлер Yшiн элеуметтiк цызметтщ бул тYрi eзiн жеке тулга ретiнде цалыптасуга кeмектеседi. Элеуметтiк мацызы бар функцияны орындай отырып, адам e3rn^ цогамга пайда экелетiнiн сезшедь Эсiресе студент-жастар ерiктiлер Yшiн eте мацызды болып табылады.

Тeртiншiден, волонтерлш ерiктiлердiц денсаулыгына оц эсер етедь Мысалы, АКШ зерттеушiлерiнiц мэлiметтерiне сэйкес, волонтерлш жумыстарга айтарлыцтай уацыт бeлiп отырган адамдар, волонтерлiк акцияларга цатыспайтындарга цараганда, узац eмiр сYредi, цозгалыс цабiлеттерiнiц жогары децгейiне ие, сондай-ац депрессия мен ^йзелюке сирек ушырайды [12].

Бесiншiден, волонтерлiк цызмет жастар ортасында адамгершiлiк тэрбие цызметш атацарады, сонымен цатар, азаматтыц, цайырымдылыц, эдiлцiк, адамгершiлiк сияцты фундаментальдi цундылыцтардыц жацгыртады.

Корытындылай келе, жогары оцу орындарында волонтерлiк цызметтi цуру кезiнде eцiрлiк компоненттi жэне нацты жогары оцу орны тYлектерiнiц одан эрi кэиби цызметiнiц ерекшелiгiн ескере отырып, ерштшер цозгалысын дамыту багдарламаларын цуру цажет. ЖОО-ныц педагогикалыц процесiне енгiзiлген кэиби волонтерлiк (аудиториялыц жэне аудиториядан тыс цызмет) студенттердщ дYниетанымын цалыптастыруга, мэдени децгецщ арттыруга, элеуметтiк интеллектiсi мен шыгармашылыц цабiлеттерiн дамытуга жэне тандаган мамандыгы бойынша жумыс тэжiрибесiн алуга ыцпал етедi.

ПайдаланылFан эдебиеттер

1. Ожегов С. И, Шведова Н. Ю. Толковый словарь русского языка: 80000 слов и фразеологических выражений / Российская академия наук. Институт русского языка им. В.В. Виноградова - 4-е изд., дополненное. - М.: ООО «ИТИ ТЕХНОЛОГИИ», 2003. - С. 94.

2. Всеобщая декларация добровольцев. [Электронды ресурс] - Крлжет1мд1 режим. - URL: https://www.google.ru/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&ved=2ahUKEwinq4jT9_vgAhXhk4sKHd AhDaAQFjACegQICBAC&url=http%3A%2F%2Fwww.dobro39.ru%2Ffiles%2Fnormativno_pravovye_akty%2F vseobwaya_deklaraciya_dobrovol_cev.doc&usg=AOvVaw27_M3Sj7TKnXmOUZm2YqPh

3. Гуничева Е. Л. Управление развитием лидерских качеств активности как фактор формирования системы студенческого самоуправления // Социально-экономические и технические системы: исследование, проектирование, оптимизация. - 2007. - № 7. - С. 12.

4. Михайлова С. В. Десять советов по работе с добровольцами руководителю общественной организации [Электронный ресурс]. URL: http://www.sam.fizteh.ru/ people/10sovetovNKO.

5. Азарова Е. С. Психологические детерминанты и эффекты добровольческой деятельности: автореф. дис. ... канд. псих. наук. Хабаровск, 2008. С. 28-36.

6. Яницкий М. С. Ценностное измерение массового сознания. Новосибирск : Изд-во СО РАН, 2012. 237 с.

7. Silva, J. O. (2004b). Voluntario: quem e, por que e e por que deixa de ser. In J. O. Silva. Novo voluntariado social: teoria e agao (pp. 113-135). Porto Alegre: Dacasa.

8. Hill, J. P., & den Dulk, K. R. (2013). Religion, volunteering, and educational setting: the effect of youth schooling type on civic engagement. Journal for the Scientific Study of Religion, 52(1), 179-197

9. Клепикова А.А. Добровольцы благотворительной организации в государственном учреждении для людей с тяжелой инвалидностью: конструкты волонтерства и профессионализма, Журнал исследований социальной политики, 3, 391-416 (2011);

10. Климова С. Г. Идеи и практики солидарности в добровольческом движении, Социс, 6, 32-41 (2013)

11. TyÖHHa H. B., ^0^0TKa3HHa Э. P. Bo^OHrepcrBO krk $opMa соцна^bнон RKTHBHOCTH Hace^eHHH // https://cyberleninka.rU/article/n/volontyorstvo-kak-forma-sotsialnoy-aktivnosti-naseleniya

12. Brown, S., Nesse, R. M., Vonokur, A. D., & Smith, D. M. (2003). "Providing Social Support May Be More Beneficial than Receiving It: Results from a Prospective Study of Mortality." Psychological Science, 14(4): 320327.

РОЛЬ ВОЛОНТЕРСТВА В СОЦИАЛИЗАЦИИ СТУДЕНЧЕСКОЙ МОЛОДЕЖИ

Р.С. Саурбаева ст. преподаватель

Казахский государственный женский педагогический университет, Алматы, Казахстан

email: saurbaevaraisa0@gmail.com

На сегодняшний день теряется интерес молодежи к знаниям и труду. Данные изменения в мотивации поведения, выборе ценностных ориентаций молодежи - тревожный показатель ухудшения нравственного, психического и физического здоровья общества. Для нашей работы особенное значение имеет такое направление социализации молодежи как волонтерство.

В данной статье рассматривается волонтерская деятельность как важный институт социального, культурного, экономического развития, как важный компонент процесса социализации студенческоймолодежи.Автор делает попытку раскрыть понятие «волонтер», анализируются различные научные подходы к исследованию значения волонтерства, перечислены мотивы волонтерской деятельности. Также представлены основные навыки, которые приобретает студент, работая волонтером, их значимость для дальнейшего освоения профессиональной сферы.

Ключевые слова: волонтерская деятельность, социализация, молодежь, нравственность, коммуникативность, социальная активность

the role of volunteering in the socialization of students

R.S. Saurbayevа Senior lecturer

Kazakh State Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan, email: saurbaevaraisa0@gmail.com

Today the interest of young people to knowledge and work is lost.These changes in the motivation of behavior, the choice of value orientations of young people is an alarming indicator of the deterioration of moral, mental and physical health of society. For our work, such areas of youth socialization as volunteering are of particular importance.

This article considers volunteer activity as an important institution of social, cultural, economic development, as an important component of the process of the youth socialization. The article reveals the concept of «volunteer», analyzes various scientific approaches to the study of the value of volunteering, and the motives of volunteer activity. Also presented are the basic skills that a student acquires while working as a volunteer, their importance for the further development of the professional sphere.

Key words: volunteer activities, socialization, youth, morality, communication, social activity

Редакцияга 18.03.2019 кабылданды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.