Научная статья на тему 'Structural shifts in the implementation of regional policy development'

Structural shifts in the implementation of regional policy development Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
74
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
РЕГИОН / СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ / ТРУДОВЫЕ РЕСУРСЫ / СТРУКТУРА ПРОМЫШЛЕННОСТИ / ЦЕЛЕВЫЕ ПРОГРАММЫ / СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЦЕЛИ / ВРП / ОРГАНЫ УПРАВЛЕНИЯ / REGION / SOCIO-ECONOMIC DEVELOPMENT / LABOR RESOURCES / INDUSTRY STRUCTURE / TARGET PROGRAMS / STRATEGIC GOALS / GRP / GOVERNING BODIES / МИНТАқА / РУШДИ ИҷТИМОИЮ ИқТИСОДӣ / СОХТОРИ САНОАТ / БАРНОМАҳОИ ҳАДАФМАНД / МАқСАДҳОИ СТРАТЕГӣ / МММ / РУШДИ МИНТАқА / ТАГЙИРОТИ СОХТОРӣ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Орипова Назокатхон Муминовна

Дар мақола ҷанбаҳои алоҳидаи масъалаи таҳияи сиёсати иҷтимоию иқтисодии минтақавӣ ва татбиқи амалии он вобаста аз дараҷаи самарабахшии истифодаи захи-раҳои табиию иқтисодӣ ва меҳнатии минтақаҳо баррасӣ шудааст. Ба фаҳмиши моҳия-ти истилоҳҳои «минтақа» ва «сиёсат» ва истифодаи онҳо дар раванди таҳияи барно-маҳои маҷмӯии ҳадафманд чун олати асосии амалигардонии тадбирҳо оид ба баробар кардани сатҳи рушди иҷтимоию иқтисодии минтақаҳои мамлакат диққати махсус дода шудааст. Вазифаҳо оид ба амалигардонии сиёсати иқтисодии минтақавӣ дар самти ба даст овардани мацсади стратегии гузариш аз иқтисодиёти аграраю индустриалӣ ба мамлакати индустриалию аграрӣ муайян карда шудаанд. Дар асоси таҳлили тагйироти сохтории саноат, нишондиҳандаҳои муқоисавии теъдоди аҳолӣ ва маҷмӯи маҳсулоти минтақа, захираҳои меҳнатӣ ва иштиголи аҳолӣ як қатор ҷамъ-бастҳои назариявию амалӣ сурат гирифтаанд. Ҳангоми таҳияи сиёсати иқтисодии минтақавӣ ба интихоби амсилаи ташаккули бозор ва вижагиҳои амали механизми бозорӣ дар минтақа бо назардошти дастгирии минтақаҳои алоҳида ба мақсади рушди босуръати онҳо бо роҳи бозтақсими воситаҳои буҷети давлатӣ ба манфиати минтақаҳои мазкур диққати махсус дода шудааст.Рассмотрены отдельные аспекты проблемы разработки региональной социальноэкономической политики и её практической реализации в зависимости от степени эффективности использования природно-экономических и трудовых ресурсов регионов. Акцент сделан на понимании сущности терминов «регион» и «политика» и их использовании в процессе разработки целевых комплексных программ как главного инструмента осуществления мер по выравниванию уровня социально-экономического развития регионов страны. Определены задачи по осуществлению региональной экономической политики для достижения стратегической цели перехода от аграрноиндустриальной к индустриально-аграрной экономике. На основе анализа структурных изменений в промышленности, сравнительных показателей численности населения и валового регионального продукта, трудовых ресурсов и занятости населения сделан ряд обобщений теоретического и практического характера. При разработке региональной экономической политики основное внимание уделяется выбору модели формирования рынка и особенностям действия рыночного механизма в регионе с учетом поддержки отдельных регионов в целях их ускоренного развития путем перераспределения средств государственного бюджета в их пользу.The article dwells on certain aspects of the problem concerned with elaboration of a regional socio-economic policy and its practical implementation depending on the degree of effectiveness of the usage of natural, economic and labor resources being at disposal regions. An emphasis is laid upon understanding the essence of the terms referred as “region” and “politics” and their being resorted to in the process of elaboration of targeted integrated programs as the main instrument aimed at implementation of measures to stimulate the level of socio-economic development of the country's regions. The tasks on implementation of regional economic policy aimed at an achievement of the strategic goal of transition from the agroindustrial to industrial-agrarian economy are determined in the article. Designing on the premise of the analysis beset with structural changes in industry, comparative indicators of the population and gross regional product, labor resources and employment, the author of the article made a number of theoretical and practical generalizations. While elaborating the regional economic policy, she pays particular attention to the choice of a market formation model and the peculiarities of the market mechanism in the region taking into account a support of separate regions in order to accelerate their development by dint of redistribution of the state budget in their favor.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Structural shifts in the implementation of regional policy development»

УДК 332 ББК 65.04

ТАГЙИРОТИ СОХТОРЙ ДАР Орипова Назокатхон Муминовна,

АМАЛИГАРДОНИИ СИЁСАТИ унвонцуи кафедраи ицтисодиёти корхона ва

РУШДИ МИНТАЦАВЙ минтацаи ДД^БСТ (Тоцикистон, Хуцанд)

СТРУКТУРНЫЕ СДВИГИ В Орипова Назокатхон Муминовна, РЕАЛИЗАЦИИ ПОЛИТИКИ соискатель кафедры экономики предприятий РЕГИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ и региона ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)

STRUCTURAL SHIFTS IN THE Oripova Nazokatkhon Muminovna, claimant for IMPLEMENTATION OF candidate degree of the department of the REGIONAL POLICY economy of regions and enterprises under DEVELOPMENT TSULBP (Tajikistan, Khujand)

E-MAIL: Nazokathon-1990@mail.ru

Калидвожа^о: минтаца, рушди ицтимоию ицтисоди, сохтори саноат, барномауои уадафманд, мацсадуои стратеги, МММ, рушди минтаца, тагйироти сохтори

Дар мацола цанбауои алоуидаи масъалаи тауияи сиёсати ицтимоию ицтисодии минтацави ва татбици амалии он вобаста аз дарацаи самарабахшии истифодаи захи-рауои табиию ицтисоди ва меунатии минтацауо барраси шудааст. Ба фаумиши моуия-ти истилоууои «минтаца» ва «сиёсат» ва истифодаи онуо дар раванди тауияи барно-мауои мацмуии уадафманд чун олати асосии амалигардонии тадбируо оид ба баробар кардани сатуи рушди ицтимоию ицтисодии минтацауои мамлакат диццати махсус дода шудааст. Вазифауо оид ба амалигардонии сиёсати ицтисодии минтацави дар самти ба даст овардани мацсади стратегии гузариш аз ицтисодиёти аграраю индустриали ба мамлакати индустриалию аграри муайян карда шудаанд. Дар асоси таулили тагйироти сохтории саноат, нишондиуандауои муцоисавии теъдоди ауоли ва мацмуи маусулоти минтаца, захирауои меунати ва иштиголи ауоли як цатор цамъ-бастуои назариявию амали сурат гирифтаанд. ^ангоми тауияи сиёсати ицтисодии минтацави ба интихоби амсилаи ташаккули бозор ва вижагиуои амали механизми бозори дар минтаца бо назардошти дастгирии минтацауои алоуида ба мацсади рушди босуръати онуо бо роуи бозтацсими воситауои буцети давлати ба манфиати минтацауои мазкур диццати махсус дода шудааст.

Ключевые слова: регион, социально-экономическое развитие, трудовые ресурсы, структура промышленности, целевые программы, стратегические цели, ВРП, органы управления

Рассмотрены отдельные аспекты проблемы разработки региональной социально-экономической политики и её практической реализации в зависимости от степени эффективности использования природно-экономических и трудовых ресурсов регионов. Акцент сделан на понимании сущности терминов «регион» и «политика» и их использовании в процессе разработки целевых комплексных программ как главного

инструмента осуществления мер по выравниванию уровня социально-экономического развития регионов страны. Определены задачи по осуществлению региональной экономической политики для достижения стратегической цели перехода от аграрно-индустриальной к индустриально-аграрной экономике. На основе анализа структурных изменений в промышленности, сравнительных показателей численности населения и валового регионального продукта, трудовых ресурсов и занятости населения сделан ряд обобщений теоретического и практического характера. При разработке региональной экономической политики основное внимание уделяется выбору модели формирования рынка и особенностям действия рыночного механизма в регионе с учетом поддержки отдельных регионов в целях их ускоренного развития путем перераспределения средств государственного бюджета в их пользу.

Keywords: region, socio-economic development, labor resources, industry structure, target

programs, strategic goals, GRP, governing bodies

The article dwells on certain aspects of the problem concerned with elaboration of a regional socio-economic policy and its practical implementation depending on the degree of effectiveness of the usage of natural, economic and labor resources being at disposal regions. An emphasis is laid upon understanding the essence of the terms referred as "region" and "politics" and their being resorted to in the process of elaboration of targeted integrated programs as the main instrument aimed at implementation of measures to stimulate the level of socio-economic development of the country^s regions. The tasks on implementation of regional economic policy aimed at an achievement of the strategic goal of transition from the agro-industrial to industrial-agrarian economy are determined in the article. Designing on the premise of the analysis beset with structural changes in industry, comparative indicators of the population and gross regional product, labor resources and employment, the author of the article made a number of theoretical and practical generalizations. While elaborating the regional economic policy, she pays particular attention to the choice of a market formation model and the peculiarities of the market mechanism in the region taking into account a support of separate regions in order to accelerate their development by dint of redistribution of the state budget in their favor.

Дар мархилаи хозираи ташаккули низоми бозории иктисодиёт масъалаи тахияи сиёсати оптималй ва мутавозини ичтимоию иктисодии минтака ба мадди аввал мебарояд, зеро татбики амалии он аз дарачаи самарабахшии истифодаи захирахои табиию иктисодй ва мехнатии минтакахо, тавсеаи хамкории байниминтакавии ичтимоию иктисодй, инкишофи савдои байниминтакавй, робитахои хамгирой (интегратсионй) ва кооператсионй вобаста буда, дар нихояти кор ба ноил гардидан ба максадхои стратегии рушди иктисодиёти миллй ва баланд бардоштани ракобатпазирии он имкон медихад.

Гузориши сахехи тадкики масъала аз фахмиши истилоххои «минтака» ва «сиёсат» ва чои истифодаи онхо вобаста аст. Дар иртибот бо ин нукта, аломатхои мухимми минтакаро муайян кардан лозим меояд. Мухаккикон кайд мекунанд, ки яке аз аломатхои мухимми хочагии минтакавй идорашавандагии он аст. Ба ибораи дигар, мавчудияти макомоти маъмурии идоракунй, ки бевосита бо таксимоти маъмурию худудии мамлакат алокаманд аст (1, с. 25).

Аломати мудимми дувум он аст, ки хочагии минтакавй бояд мустакилияти муайяни иктисодй дошта бошад, ки он сатди барои рушди мустакилонаи ичтимоию иктисодй бо захирадои молиявй ва дигар захирадои иктисодй таъмин будани минтакаро ифода мекунад. Дар раванди тадлил бояд ба мафдуми умумии «сиёсат» бадо дода, онро дамчун фаъолият барои ба даст овардани максад ва далли масъаладои муайян бо истифодаи мачмуъи чорабинидои ташкилй, дукукй, маъмурй, иктисодй, ичтимой ва имкониятдои мавчуда баррасй кард. Аз ин лидоз, сиёсати минтакавй бояд дамодангсозии амалдои дамаи унсурдои хочагии чамъиятй, аз чумла субъектдои иктисодиёту адолй, кисми фаъоли он - содибкоронро, ки аз устувории муайяни фазоию замонй бархурдоранд, таъмин кунад.

Айни замон, мадсурияти нисбии хочагидои минтакавй боиси пайдо шудани манфиатдои минтакавй мегардад, ки ондоро дангоми тадия ва татбики сиёсати минтакавй ба назар гирифтан лозим аст. Сиёсати минтакавй чун категорияи иктисодй дар сарчашмадои иктисодй ба тарзи мухталиф шард дода мешавад. Чунончй, дар бобати модияти ин категория сухан ронда таъкид менамоянд, ки тадти истилоди сиёсати минтакавй низоми максаду вазифадои макомоти докимияти давлатй оид ба идоракунии рушди сиёсй, ичтимой ва иктисодии минтакадо ва тамоми низоми минтакавй, дамчунин механизми амалигардонии ондо фадмида мешавад (2, с.63). Мудаккикони дигар тадти ин истилод «содаи фаъолияти давлатро оид ба идоракунии рушди сиёсй, иктисодй, ичтимой ва экологии мамлакат аз лидози фазоию минтакавй мефадманд, ки дам муносибатдои мутакобилаи байни давлату минтака ва дам байни худи минтакадоро инъикос мукунад» (3, с. 98).

Кдйд кардан лозим аст, ки дар таърифдои мазкур сиёсати минтакавй чун амали макомоти марказию минтакавии докимияти давлатй тавсиф шудааст, ки ба баробар сохтани сатди рушди ичтимоию иктисодии минтакадои мамлакат равона гардидааст. Ин бошад истифодаи мачмуй ва самарабахши иктидори табиию захиравии минтакадо, инкишофи дамкории байниминтакавй, хамчунин экологигароии иктисодиёти минтакавиро дар доираи тадияю татбики барномадои дадафманд, ки дамодангсозии (гармонизатсияи) манфиатдои умумидавлатй ва минтакавиро дар назар дорад, пешбинй мекунад. Бинобар ин ба сифати олати асосии татбики сиёсати рушди ичтимоию иктисодии минтакадо барномадои дадафманди мачмуй баромад мекунанд. Барномадои мазкур ба дамодангсозии манфиатдои давлат, минтака, ташкиладои мадаллй, тачаммуи захирадо ба далли вазифадои афзалиятнок имконият фародам оварда, ба рушди босуръати минтакадо ва баланд бардоштани самарабахшию муассирии фаъолияти макомоти докимияти давлатй ва худидораи мадаллй мусоидат мекунанд. Президента Ч,Т Эмомалй Радмон дар Паёми худ ба Мачлиси Олии чумдурй зарурати тадияи барномадои рушди ичтимоию иктисодии вилоятдо, шадрдо ва нодиядоро бо назардошти истифодаи окилонаю самарабахши имкониятдои эдтимолии ондо таъкид намуд (4, с. 9).

Дар шароити муосир ба ташаккули сиёсати ичтимоию иктисодии минтака чун афзалияти мудимтарини сиёсати давлатии минтакавй оид ба таъмини рушди минтакадои мамлакат диккати махсус додан лозим аст.

Бинобар ин, барои далли масъаладои доги рушди минтакадои Ч,Т асосноккунии назариявй ва методологии баробарсозии сатди рушди ичтимоию иктисодии минтакадо ва тадияи барномаи тадбирдо оид ба амалигардонии он бо назардошти

барзиёдии захирахои мехнатии минтака ва сатхи болоравандаи ракобат зарур аст.

Дар раванди татбики амалии сиёсати минтакавй ба принсипхо ва имкониятхои баробарсозй диккати махсус дода мешавад. Мохияти он дастгирии минтакахои алохида ба максади рушди босуръат бо рохи бозтаксими воситахои бучети давлатй ба минтакахои мазкур мебошад. Еайр аз ин, хусусиятхои вижаи механизми истифодаи самарабахши иктидори захиравй, чойгиронии окилонаи истехсолот ва диверсифи-катсияи онро ошкор сохтан ва, хамчунин барои ташаккули кластерхои иктисодй, ки устуворй ва мутавозинии рушди минтакахои мамлакатро таъмин мекунанд, шароит ба вучуд овардан зарур аст.

Аз руи анъана дар раванди татбики сиёсати иктисодии минтакавй диккати асосй ба халли масоили зерин дода мешавад:

- инкишофи истехсолот бо сикли пурра: аз коркарди амики махсулоти кишоварзй то истехсоли моли ба истеъмол тайёр

- ба вучуд овардани шароит барои баланд бардоштани сатхи иштиголи ахолй ва хифзи ичтимоии он, хамчунин инкишоф ва тавсеаи фаъолияти сохибкорй, махсусан сохаи бизнеси хурд.

Дар раванди тахияи сиёсати иктисодии минтакавй самтхои асосиро бо назар-дошти ноил гардидан ба максади стратегии гузариш аз иктисодиёти аграрию индустриалй ба мамлакати индустриалию аграрй муайян кардан лозим аст. Дар иртибот бо ин максад вазифаи саноатикунонии босуръат дар асоси рушди пойгохи сузишворию энергетикии минтака ба миён гузошта шудааст.

Тибки ин вазифаи стратегй хачми истехсолоти саноатй ба хисоби миёна хар сол 6,5-7% зиёд мегардад, ки ин имкон дод хиссаи сохахои саноатй ба истехсоли ММД аз 15,3 %-и соли 2015 то 17,3%-и соли 2018 расонида шавад. Дар сохтори сохавии истехсолот тагйироти назаррас ба вучуд омад (чадвали 1).

Чадвали 1. Сохтори соуауои саноати вилояти Сугд (ба уисоби %)

Номи соха 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Тамоми саноат 100 100 100 100 100 100

Саноати минералию истихрочй 25,8 30,6 26,3 35,4 40,9 34,5

Саноати коркард 66,8 64,0 69,0 61,3 55,6 58,1

Сохахои дигар 7,4 5,4 4,7 3.3 3.5 7,4

Муаллиф тартиб додааст: Солномаи омори вилояти Сугд. Агентии омори назди Президенти ЦТ дар вилояти Сугд, 2019, с. 173

Тахлили додахои чадвал имкон медихад ба як катор чамъбастхо расем. Аввалан, дар сохтори сохавии саноати вилояти Сугд таносуби истехсолоти истихрочй (1) ва коркард (2) аз 25,8%-и соли 2013 то 34,5%-и соли 2018 ва дувум аз 66,8% то 58,1% мутаносибан ба сахми якум тагйир ёфтааст. Дувум, дар сохтори саноати коркард сахми истехсоли хурока, аз чумла, нушокихо аз 49,4% -и соли 2013 то 23,4%-и соли 2018 кохиш ёфтааст.

Тагйироти сохторй дар саноат чун махсули асосии сохаи ташаккулдиханда бо амали омилхо, пеш аз хама, ба охир расидани раванди тагйирёбии моликият, арзи хастй кардани шаклхои мухталифи хочагидорй, сармояи сохибкорй ва таъсири онхо ба инкишофи иктисодиёти минтака вобаста аст.

Кдйд кардан лозим аст, ки хар як аз омилхо ба афзоиши истехсоли саноатии

мадсулоти алодида таъсир мерасонад, дамчунин барои ворид шудани инвеститсиядои дам дохилй ва дам берунй ва пайдо шудани чойдои нави корй ва дар ин асос фаъол гардидани бозори меднат шароит фародам меорад. Еайр аз ин ба вучуд овардани корхонадои саноатии нав ва васеъ кардани корхонадои амалкунанда, содаи инфрасохтор боиси афзоиши дачми мадсулоти минтакавй мегардад, ки барои тавсеаи робитадои байниминтакавй пойгод тайёр мекунад.

Тадияи сиёсати минтакавй, пеш аз дама, асосноккунии илмии онро такозо мекунад ва ин тамоюл махсусан дар мардилаи татбики амалии он дакикан зодир мегардад.

Дар иктисодиёти шуравии Точикистон низоми мутамаркизу таксимотии аз руи силсилаи маротиб (иерархия) ба родмонда мавчуд буд. Дар ин низом максаддои фаъолият ва захирадо барои ичрои ондо, дамчунин механизмдои назорат ба ичрои дастурдо аз чониби макомоти болой мукаррар мегардиданд. Гузариш ба иктисодиёти бозор боиси аз байн рафтани баъзе унсурдои инфрасохтор ва катъ гардидани алокадои кооперативй оид ба тадвили ашёи хом ва тачдизот гардид.

Х,амаи ин зарурати ба вучуд овардани низоми принсипан навро такозо мекард, ки дар он макомоти идоракунии давлатй ва субъекти хочагидорй дакикан чудо мебошад ва зимнан дардуи ондо ба раванди ба род мондани муносибатдои бозорй таъсири вокеии идоракунй мерасонанд. Бинобар ин, дангоми тадияи сиёсати иктисодии минтакавй диккати асосй ба интихоби амсилаи ташаккули бозор ва вижагидои амали механизми бозорй дар минтака дода мешавад. Зимнан вазъияти ба худ хос ба миён меояд: аз як тараф, сохтордои идоракунй бояд ба уддаи худ дарчй бештар ваколату захираро мегирифтанд, то масъаладои дар доираи низоми амаликунандаи идоракунй ба миёнояндаро дал кунанд, аз тарафи дигар - ондо бояд дар гузаронидани ислодот навовар шуда, ба раванди муайян кардани махсусгардонии минтака таъсири идоракунии бозорй расонанд.

Баробари ин, дар мардилаи ибтидоии гузариш ба муносибатдои бозорй бозсозии стихиявии сохтори иктисодиёт ба амал омад, ки бо раванди харобшавии махсус-гардонии анъанавии минтакадо алокаманд буд. Дар ин шароит рафтори макомоти идора тагйир ёфт, ондо имконияту ваколатдояшонро оид ба назорати фаъолияти субъектдои хочагидорй аз даст доданд. Макомоти мазкур тандо ба раванддои доимо ба таври стихиявй ба амал ояндаи бозорй вокуниш нишон медоданду халос.

Гуфтан лозим аст, ки нишондидандаи асосии тавсифкунандаи сатди инкишофи индустриалии мамлакат дар тамоми чадон истедсоли ММД ба дар сари адолй ба дисоб меравад. Аз руи ин нишондиданда дамчунин рушди иктисодии минтакадои Точикистонро арзёбй кардан мумкин аст. Барои ин суръати афзоиши МММ ва шумораи адолй мукоиса карда мешавад (Чддвали 2).

Цадвали 2. Нишондщанда^ои захирадои ме^нати ва иштиголи ахолии вилояти Сугди ЦТ

2013 2014 2015 2016 2017 2018 Соли 2018 ба хисоби % ба соли 2013

Адолй дар охири сол, даз.нафар 2400,6 2455,5 2511,1 2560,8 2608,5 2657,0 110,7

Ба хисоби % нисбат ба соли гузашта 102,2 102,3 102,3 102,0 101,9 101,9 -- -

МММ -млн.сомони 10439,9 11530,5 12036, 9 14654, 8 17510, 7 18343,8 175,7

Ба хисоби фоиз нисбат ба соли гузашта 107,9 106,6 106,0 106,9 107,1 106,9 -

Муаллиф тартиб додааст: Солномаи омори вилояти Сугд. Агентии омори назди Президенти ЦТ дар вилояти Сугд, 2019 с.17-19

Мукоисаи додахои чадвал нишон медихад, ки шумораи ахолии вилояти Сугд дар панч соли охир 10,7% зиёд шудааст, афзоиши МММ бошад 75,7%-ро ташкил мекунад. Албатта афзоиши МММ, ки бо нарххои чорй хисоб карда шудааст, баланд мебошад ва ба хисоби миёна 107,9%-ро ташкил мекунад.

Дар стратегияи миллии рушди Точикистон параметрхои асосии рушди икти-содиёти миллй, инчунин шартхои рушди ичтимоию иктисодии минтакахо муайян шудаанд.

Истехсоли МММ аз бисёр чихат аз афзоиши сармояи истехсолии асосй ва истифодаи самарабахши он, ки кисми фаъолашро сармояи сохибкорй ташкил мекунад, вобаста аст. Сиёсати иктисодии минтакавй ва амалигардонии он дар вилояти Сугд хамчунин гузаронидани тадбирхоро оид ба баланд бардоштани самарабахшии мехнат ва иштиголи ахолй талаб мекунад. Масалан, соли 2013 хиссаи ахолии машгули мехнат дар захирахои мехнатй 43,4% буд. Ин нишондиханда соли 2013 то 39,4% кохиш ёфтааст. ^исми зиёди ахолии машгули мехнат ба сохаи савдо ва хуроки чамъиятй (61, 9%) рост меояд.

2013 2014 2015 2016 2017 2018 Соли 2018 ба хисоби % ба соли 2013

Захирахои мехнатй, умуман (хаз.нафар) 464,0 1491,6 1521,4 1569,5 1598,7 1615,5 110,3

Ахолии машгули мехнат 791,5 804,8 798,7 802,0 797,5 807,7 102,0

Хамон ба хисоби % ба чамъбаст 54,0 53,9 52,4 51,0 49,8 49,9 -

Муаллиф тартиб додааст: Солномаи омори вилояти Сугд. Агентии омори назди Президенти ЦТ дар вилояти Сугд, 2019. - С. 71.

Тахлили додахо собит месозад, ки дар панч соли охир афзоиши пешгузарандаи захирахои мехнатй (110,3%) дар мукоиса бо теъдоди ахолии машгули мехнат (102,0%) мушохида мешавад. Дар асоси тахлили таносуби ба миёномадаи байни захирахои мехнатй ва иштиголи ахолй сабабхои ин холатро муайян кардан мумкин аст. Ба сабабхои мазкур аз чумла мансубанд:

- Таркиби органикии сармояи сохибкорй, яъне таносуби техника ва технологияи наву кухнашуда дар вилояти Сугд алхол мувозинат надорад, бинобар ин болоравии самарабахшии тамоми раванди такрористехсол таъмин карда намешавад.

-Кдоми зиёди сармояи асосй, ки дар раванди истедсолот истифода мешавад, дам аз лидози маънавй ва дам аз лидози физикй кудна шудааст ва дар шароити иктисодиёти ракобатнок самарабахш фаъолият карда наметавонад.

Х,амин тарик, дар натичаи тадкики раванди тадия ва татбики сиёсати рушди ичтимоию иктисодии вилояти Сугд ба хулосадои зерин расидан мумкин аст:

Рушди минтакадо - сатди аз дама мудимми амалигардонии ислодоти иктисодй ба шумор меравад ва чун нуктаи нидоии татбики нерую воситадо дар самтдои афза-лиятноки таъмини амнияти энергетикй ва озукаворй баррасй мегардад, ки таъсиси низоми кавии идоракунии иктисодиёти минтакавиро талаб менамояд ва дар маркази он бояд амсилаи рафтори иктисодии субъектдои мубодилаи бозорй карор гирад.

Гузариш ба иктисодиёти бозорй, вакте ки баъзе унсурдои инфрасохтор аз байн рафтанду робитадои кооперативй оид ба тадвили ашёи хом ва тачдизот катъ гарди-данд, зарурати сохтани низоми принсипан навро ба миён овард, ки дар он чои макомоти идоракунии давлатй ва субъекти хочагидорй равшану возед чудо шуда меистад.

Пайнавишт:

1. Байматов А.А. и др. Формирование стратегии устойчивого развития региона. -Душанбе, 2014. - 222 с.

2. Кистанов В.В., Копылов Н.В. Региональная экономика России. - М., 2002. -584 с.

3. Региональная экономика/Под ред. Видяпина В.И. и Степанова В.М. - М., 2007. -666 с.

4. Паёми Асосгузори сулх, ва ризоияти миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумуурии Тоцикистон Эмомали Рахмон ба Мацлиси Олии Чумуурии Тожикистон (аз 26 декабри соли 2018). [Электронный ресурс]. - http://www.president.tj/ru/node/6599.

5. Омори солонаи вилояти Сугд, 2019. - 366 с.

Reference Literature:

1. Boymatov A.A. et alia. Formation of a Strategy for Sustainable Development of the Region.

- Dushanbe, 2014. - 222 pp.

2. Kistanov V.V., Kopylov N.V. Regional Economy of Russia.- M., 2002. - 584pp.

3. Regional Economy // Under the editorship of Vidyapin V.I. and V.M. Stepanov. - M., 2007.

- 666pp.

4. The Message of the Founder of Peace and National Agreement - the Leader of the Nation, Tajikistan Republic President Emomali Rahmon to the Majlisi Oli (Supreme Council) of Tajikistan Republic (from December 26, 2018). [Electronic resource]. http://www.president.tj/ru/node/6599.

5. Annual Statistics of Sughd Viloyat for 2019. - 366pp.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.