CC BY
11
ПРОБЛЕМЫ ЭКОЛОГИИ , ГИГИЕНЫ И ПРОФПАТОЛОГИИ
4.44.2014 х.
УДК: 614.2:616-036.8.865 (574.13)
Е.Е. АБДИГАЛИЕВ
А^ТвВЕ ОБЛЫСЫ Т¥РГЫНДАРЫНЬЩ 2011-2013 ЖЫЛДАР АРАЛЫГЫНДАГЫ ДЕНСАУЛЫК ЖАГДАЙЛАРЫ МЕН МYГЕДЕКТIК КвРСЕТК1ШТЕР1НЕ СТАТИСТИКАЛЫ^ ТАЛДАУ
Марат Оспанов атында^ Батыс Казакстан мемлекетпк медицина университетi, Актебе, Казакстан
Абдигалиев Е.Е., «Коfамдык денсаулык сактау» факультетшщ магистранты, уялы байл.: 87021726813, е-таП.: [email protected]
Аннотация. Автор статистикалык мэлiметтер негiзiнде 2011-2013 жылдар араль^ында^ Актебе облысы бойынша ^р^ндардын аурушандык пен мYгедектiк керсеткiшiн талдаfан. Талдау бойынша аурушандык жэне мYгедектiк керсеткiштерi жылдар бойынша эркелкi екендiгi байк,алfан жэне белек нозологиялык формалар бойынша аурушандык, керсетмшп^ кебейген, кейбiр жылдарда темендеген.
Талдау корытындысы бойынша автор ^лыми - практикалык нvскаулык жасауда.
Нег'1зг'1 свздер: аурушандык,, мYгедектiк кврсеткштер.
Мацыздылыгы. ^р^ындардын денсаулыfын сактау мен ны^айту iсi кYPделi элеуметтiк-саяси, экономикалык жэне мэдени тэрбиелеу мшдет болып табылады. Аталfан мэселенiн онтайлы шешiм табуы соfан катысты жауапкершЫктщ Yш денгейiнiн езара эрекетiне байланысты болады: эр жеке тvлfаfа, медицина ^лымы мен денсаулык сактау к - тэжiрбиесiне жэне мемлекетке, онын vйымдарына, ведомстволарfа, кэсiпорындар мен та™ да баска vйымдарfа [1]. Мемлекет ез азаматтарына денсаулык Yшiн каутаз болып табылатын енбек ету мен ^рмыстык жаfдайларfа кепiлдiк берiп, тур^ндарды сауыктыру Yшiн материалдык негiзiн жетiлдiрiп, азаматтарды денсаулык жаfынан рухани жэне материалдык ынталандыру шараларын эзiрлеуi тик [2]. Ауру-шандыкты fылыми баfалау жэне емдеу, профилактикалык шараларды уйымдастыру мемлекеттiн жэне жергiлiктi денсаулык сактау екшдершщ басты максаттары болып табылады. Осы аталfан максаттар денсаулык сактау жYЙесi - саяси экономикалык, ^кыктык жэне элеуметтiк сипатка ие. Коfамдык денсаулыктын манызды керсеткiшi болып аурушандык зерттеледГ Ол - ко^амда емiр сYрiп жаткан турfындардын денсаулыfын
баfалаудын бiр жолы [3]. Аурушандык керсеткiштерi емiр сYPУ денгейiнiн шынайы бейнесш керуге жэне соfан сэйкес жергЫкт жердiн ерекшелiктерiн ескере отырып, халык денсаулыfын жаксартуfа баfытталfан шаралар уйымдастыруfа мYмкiндiк бередi. Денсаулык керсеткiштерiнiн бiрi - мYгедектiк те денсаулык сактау мекемес жvмысынын келемi мен сипатын, сонымен коса емдеу, диагностикалау, алдын алу жэне таfы да баска шараларfа кететiн каражат келемЫ де аныктайтын керсеткiш
[4]. Казакстан Републикасында сон^ы жылдын келемiнде мYгедектiк керсеткiштерi бiртiндеп кебейiп келедi. МYгедектiк тYрfындардын элеуметтiк жаfдайына тiкелей эсер ететш фактор болып табылады. ейткеы, мYгедектiк статусы бар адамдар ко^амда езгешiл кезкараска ие болады, сонымен коса енбек ету шарттары езгеше болуы керек жэне элеумет тарапынан кемекке зэру болып келедi. Сондыктан, мYгедектер саны басым ко^ам - тежелген ко^ам саналады, толыкканды бола алмайды
[5]. МYгедектiктiн керсеткiштерiн зерттеу барысында бiрiншiлiк жэне кайталама мYгедектiк денгейлерi болып карастырылады. Алfашкы жэне екшшЫк мYгедектiкке эсер ететiн факторлар - эртYрлi. Оларды
себептерiне байланысты iрiктеуге болады. МYгедек жандардын шЫде енбекке кабiлеттiлiгi сакталfан адамдар саны да темен. Сондыктан ол ко^ам Yшiн де, мемлекет Yшiн де элеуметпк, экономикалык тYрfыдан манызды мэселе болып табылады [6]. Денсаулык сактау саласы жумысынын нэтижелiлiгiн кетеру максатында жасалатын жана баедарламалардын негiзi де осы керсеткiштермен аныкталады. Жергiлiктiжердiн медициналык кемекке кезкарасы, жалпы медициналык -элеуметтiк аспектiлерi денсаулык керсеткiштерiмен баfаланады [7]. Осы аталfан мэселелердi аныктау максатында денсаулык керсеткштерш жан-жакты баfалау, талдау жэне сэйкес корытынды жасау - езектi мэселе.
Зерттеу ма^саты. Актебе облысынын ересек адамдары арасын-даfы аурушандык жаедайлары мен мYгедектiк керсеткiштерiн талдау.
Зерттеу материалдары жэне эдiстерi. Актебе облысы бойынша ересек адамдар арасында^ 20112013 жылдар аралыfындаfы облыстык денсаулык сактау департаментiнен алынfан аурушандык пен меди-циналык-элеуметтiк сараптамалык комиссиясынан алынfан абсолюттiк саны мен 100 мын тvрfынfа шаккандаfы мYгедектiк керсетюштерГ
Нэтижелерi жэне оларды тал^ылау. Актебе облысы бойынша 2011-2013 жылдар аралы^ында^ ересек адамдар арасында^ аурушандык пен мYгедектiк керсеткiштерiн сараптау. (1 кесте)
Ересек адамдар арасында^ аурушандык керсетмшп^ нозоло-гиялар бойынша: Актебе каласында бiрiншi ранг^л^к орында - жаракат, екiншi орында - тыныс алу жYЙесi аурулары, Yшiншi орында - несеп жыныс аурулары, тертшшл орында -
4.44.2014 х. ЭКОЛОГИЯ , ГИГИЕНА Ж9НЕ К9С1БИ ПАТОЛОГИЯ М9СЕЛЕЛЕР1
Ак,тебе облысы бойынша 2011-2013 жылдар аралыгындагы ересек адамдар арасындагы аурушандык, кeрсеткiштерi
1 кесте
№ Аудандар Катерлi iсiктер
2011 2012 2013
Абс саны 100 мьщ тур Абс саны 100 мыщ тур Абс саны 100 мыц тур
1 А^гебе ^ 588 193,9 551 174,3 624 200,4
2 Эйтеке би 34 203,2 31 183,2 29 171,4
3 Ыргыз 11 118,6 15 159,5 13 138,3
4 Мэртек 28 133,3 18 82,1 83 378,4
5 Мугалжар 216 496,9 319 723,0 234 530,3
6 Шал^ар 57 192,5 49 156,9 55 176,1
Кан айналым ЖYЙесi аурулары
1 А^тебе ^ 5163 1702.5 5053 1598.3 4840 1554.6
2 Эйтеке би 705 4213.2 686 4054.9 694 4102.1
3 Ыргыз 230 2480.6 208 2212.3 213 2265.5
4 Мэртек 314 1494.5 377 1718.6 779 3551.1
5 Мугалжар 1781 4096.9 1888 4279.0 1929 4372.0
6 Шал^ар 767 2590.7 751 2404.8 734 2350.4
Тыныс алу жуйеа аурулары
1 А^тебе ^ 40085 13217,8 41736 13202,0 38731 12440,3
2 Эйтеке би 2192 13099,9 2175 12856,1 2183 12903,4
3 Ыргыз 625 6740,7 665 7073,0 694 7381,4
4 Мэртек 1109 5278,2 1186 5406,4 1152 5251,4
5 Мугалжар 2630 6049,9 2525 5722,8 2542 5761,3
6 Шал^ар 2691 9089,4 2650 8485,7 2643 8463,3
Асказан жуйеа аурулары
1 А^тебе ^ 5052 1665,9 4948 1565,1 5166 1659,3
2 Эйтеке би 1044 6239,2 1023 6046,8 1029 6082,3
3 Ыргыз 253 2728,6 257 2733,5 275 2924,9
4 Мэртек 240 1142,3 233 1062,1 240 1094,0
5 Мугалжар 800 1840,3 820 1858,5 850 1926,5
6 Шал^ар 996 3364,2 963 3083,7 945 3026,0
Несеп-жыныс ЖYЙесi аурулары
1 А^тебе ^ 12410 4092,1 11847 3747,3 11278 3622,5
2 Эйтеке би 2026 12107,8 2002 11833,6 2011 11886,7
3 Ыргыз 687 7409,4 698 7424,0 718 7636,7
4 Мэртек 341 1623,0 348 1586,4 360 1641,1
5 Мугалжар 1657 3811,6 1416 3209,3 1454 3295,4
6 Шал^ар 1061 3583,7 1045 3346,2 1022 3272,6
Жаракат
1 А^тебе ^ 12733 4198,6 12988 4108,2 11732 3768,3
2 Эйтеке би 296 1769,0 300 1773,3 314 1856,0
3 Ыргыз 155 1671,7 146 1552,9 98 1042,3
4 Мэртек 575 2736,7 455 2074,1 470 2142,5
5 Мугалжар 816 1877,1 626 1418,8 538 1219,3
6 Шал^ар 680 2296,8 702 2247,9 679 2174,3
ПРОБЛЕМЫ ЭКОЛОГИИ , ГИГИЕНЫ И ПРОФПАТОЛОГИИ
4.44.2014 œ.
А^тебе облысы бойынша 2011-2013 жылдар аралыгындагы ересек адамдар арасындагы м^гедекш
KepceT^Tepi
2 кесте
№ Аудандар Катepлi iciKTep Кан айналым жYЙeci аурулары Тыныс алу жуйес аурулары
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
1 А^гебе. ^ 40% 34% 40% 23% 22% 22% 44% 48% 50%
2 Эйтеке би 5,8% 9,3% 7% 24% 23% 24% 7,8% 8,6% 8,4%
3 Ыргыз 3,4% 5,5% 5% 8% 7% 7% 4,3% 5,9% 5,5%
4 Мэртек 5,3% 3,7% 3,5% 12% 12% 10% 6% 8,6% 7%
5 Мугалжар 31% 34% 36% 21% 24% 21% 12% 9,4% 10%
6 Шалкар 14% 13% 10% 10% 11% 12% 25% 18% 18%
№ Аудандар Асказан жуйес аурулары Несеп жыныс жуйес аурулары Жаракат
2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013
1 А^тебе. rç 29% 33% 30% 29% 24% 22% 30% 32% 32%
2 Эйтеке би 24% 16% 18% 19% 23% 20% 18% 20% 19%
3 Ыргыз 15% 4,4% 6,5% 13% 16% 13% 7,3% 5% 3,5%
4 Мэртек 4,8% 11% 9,5% 11% 6% 8% 17% 13% 13%
5 Мугалжар 12% 17% 15% 16% 13% 15% 17% 14% 16%
6 Шалкар 15% 18% 15% 11% 17% 15% 8,8% 11% 8,5%
катерл| iciKTep, бесiншi орында - асказан ^аурулары, тeртiншi орында -жаракат, жYЙесi аурулары, Yшiншi орында -
жYЙeci аурулары, алтыншы орында - ^ бeciншi орында - катерл| iciCTep, | жаракат, тepтiншi орында - асказан
кан айналым жYЙeci аурулары; Эйтеке ^алтыншы орында - тыныс алу жYЙeci ^ ЖYЙeci аурулары, бeciншi орында - несеп
, ..... ^ ... . . ^ жыныс аурулары, алтыншы орында
би ауданында б|р1нш1 орында - асказан S аурулары; ал Шалкар ауданында б|р1нш1 & ^ ' ^ н
S „ . § - тыныс алу жYЙeci; Мэртек ауданы
жYйecl аурулары, eкlншl орында - несеп s орында - асказан жYйecl аурулары, S; _ „
S s бойынша 6|р1нш1 орында - жаракат,
жыныс аурулары, Yшiншi орында - кан S екшш| орында - кан айналым жYЙeci & „ „
^ ' 1 ^ ^ eкlншl орында - кан айналым жYйecl
айналым жYЙeci аурулары тepтiншi I ауpулаpы, Yшiншi орында - несеп I аурулары, Yшiншi орында - асказан
орында - тыныс алу жYЙeci аурулары, | жыныс аурулары, тepтiншi орында - | жYЙeci аурулары, тepтiншi орында -
беаншм орында - катерл| iciктep, ^тыныс алу жYЙeci аурулары, бесшшл ^несеп-жыныс аурулары, бeciншi орында
алтыншы орында - жаракат; Мугалжар ^ орында - катepлi iciктep, алтыншы ^ - тыныс алу жYЙeci, алтыншы орында
ауданында 6ipmuii орында - катepлi ^ орында -жаракат жататынын кepceттi. ^ - катepлi iciктep; Ыргыз ауданы б|р|нш|
^,-,,,„„„1 орында - несеп-жыныс аурулары, еюншл
lclктep, eкlншl орында - кан айналым §(2 кесте) §
§ „ _ _ „ s орында - кан айналым жYЙeci аурулары,
жYйecl аурулары, Yшlншl орында - s Актeбe каласы бойынша %
S S Yшlншl орында - асказан жYйecl
асказан жYЙeci аурулары, тepтiншi & ересек тургындардын, арасындагы ^ . .
1 1 jfj f > f % аурулары, тepтlншl орында - тыныс алу
орында - несеп-жыныс аурулары I мYгeдeктlЛlктlн себептер| болып б|р|нш| | „ . .
орында несепжыныс аурулары, s „ . . . s-жYйecl, беаншп орында - катepлl lclктep,
, . . s орында - тыныс алу жYйecl, eкlншl s
бeclншl орында - жаракат, алтыншы § .... . | алтыншы орында - жаракат, Шалкар
% орында - катepлl lclктep, Yшlншl орында s
орында - тыныс алу жYйeci аурулары; S S ауданында б|р|нш| орында - тыныс алу
§ - жаракат, тepтlншl орында - асказан §
Мэpтeк ауданында Ыршш! орында - | жYЙeci аурулары, бeciншi орында - | ^ci, eкiншi орында - асказан ^ci
кан айналым жYЙeci аурулары, eкiншi I несеп-жыныс аурулары, алтыншы I аурулары, Yшlншl орында - несеп-
ss „ . § жыныс аурулары, тepтiншi орында -
орында -жаракат, Yшlншl орында | орында - кан айналым жYйecl аурулары; S
•S „„ . § кан айналым жYйeci аурулары, беаншл
- асказан жYйecl аурулары, тepтlншl % Эйтеке би ауданында 6|р1нш1 орында - %
¡к „ . . ¡8 орында - катерл| |с|ктер, алтыншы
орында - тыныс алу жYЙeci аурулары, | кан айналым жYйec| аУPУлаPы, ек|нш| |
^ " ^ . % орында - жаракат. Республикалык
бес|нш| орында -несеп-жыныс I орында - несеп жыныс аурулары, Yшlншl |
бес|нш| орында несеп жыныс » s кepceткlштeplмeн салыстырганда -
. s орында - жаракат, тepтlншl орында s
аурулары, алтыншы орында - катерл| s s тeмeн
^ - асказан жYЙeci аурулары, бесшшл &
¡актер болса; Ыргыз ауданында б|ршшл § „ . § Корытынды: Аурушандык жэне
§ орында - тыныс алу жYйecl, алтыншы §
°рында - несеп жыныс аурулары, ек|нш| I орында - катерл| |с|ктер; Мугалжар | MYгeдeктiк кepceткiштep зерттеген
орында - асказан жYЙec¡ аурулары, I ауданында б|р|нш| орында - катерл| I жылдарда ауыткып отыр. Кейб|р
« ■ S! . . « S нозологиялар бойынша аурушандыктын
Yшlншl орында - кан айналым жYйecl ^ юктер, ек|нш| орында - кан айналым ^
4.44.2014 œ.
ЭКОЛОГИЯ , ГИГИЕНА ЖЭНЕ КЭС1БИ ПАТОЛОГИЯ МЭСЕЛЕЛЕР1
темендеген керЫп тур. Дегенмен, элi ^
де ic-шаралар жасауды кажет етедi. ^
Аталfан жумысымыздын барысында ^
жоfарыда кeрсетiлген мэселелердщ ^
шешу жолдарын карастыру жэне оны ^
тэжiрибе барысына енгiзу кезделуде. ^
Эдебиеттер mi3iMi: ^
1. Каримова И.Т., Мамырбаев ^
А.А., Каримов Т.К., Приоритетные ^
экологические проблемы Актюбинской ^
области // Материалы Республиканской ^
научно-практической конференции ^ с международным участием,
посвященной 50-летию ЗКГМА им. ^
М. Оспанова «Актуальные проблемы ^ профилактической медицины и
естественных, социально-гуманитарных ^
наук XXI века». - Актобе, 2007. - С.49-52. |
2. Ж.Т.Тvрлыбеков, Д.А.Оспанова, С.Б. Элсейп- Денсаулык сактауды дамыту институты //Денсаулык сактауды баскару жYЙесiнiн казiргi кездегi vстанымдары жэне оны дамыту. 2007.4(45). С -40.
3. Н. Л. Кардаков Структура первичной и общей инвалидности среди лиц молодого возраста в РФ //Здравоохранение Российской федерации. - 2007.-№5. - С. 38-40.
4. Гришина Л. П., Лунев В.П., Байраков В.И., Тенденции первичной инвалидности взрослого населения в Российской Федерации за 2001-2005 гг. //Здравоохранение РФ.-2006.- №6 - С. 30-32.
5. Каримова И.Т. Социально-
гигиеническое ранжирование
первичной инвалидности населения Актюбинской области // «Здоровье и | болезнь». - 2008. - № 5 (71). - С. 26-28. ^ 6. Уровень инвалидности взрослого населения по нервным болезням г.Астаны // Астана ^ медициналык, журналы. - 2008.-№5. - С. | 13-14.
^ 7. Мамырбаев А.А., Курмашев Ж.Б., ^ Карашова Г.И., Валиулова Н.М. Батыс ^ К,азак,станнын, шекара аума^нда^ ^ кейбiр аймак,тардын мYгедектiлiк, ^ eлiм кeрсеткiштерi //Батыс Казакстан
РЕЗЮМЕ
I
SUMMARY
Е.Е. АБДИГАЛИЕВ
СТАТИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ПОКАЗАТЕЛЕЙ
ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ И ИНВАЛИДНОСТИ НАСЕЛЕНИЯ АКТЮБИНСКОЙ ОБЛАСТИ ЗА 2011-2013 ГОДЫ
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан
Автор статьи на основе статистических данных анализировал показатели заболеваемости и инвалидности населения Актюбинской области за период 2011-2013 годы. При этом он констатировал: уровень заболеваемости и инвалидности в разных годах были неоднородными и колебались как в сторону увеличения, так и снижения нозолических форм заболеваний.
На основе полученных данных автор дает научно-практические рекомендации.
Ключевые слова: Показатели заболеваемости и инвалидности.
YE.YE. ABDIGALIYEV
STATISTICAL ANALYSIS OF MORBIDITY AND DISABILITY RATES OF POPULATION IN AKTOBE OBLAST FOR THE 2011-2013 YEARS
West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University, Aktobe, Kazakhstan
According to the statistics the author of the article has analyzed the morbidity and disability rates of population of Aktobe oblast for the period of 2011-2013 years. Also he analyzed the level of incidence and disability of different periods. These results showed us that the nosological entity of diseases was increased and decreased in different periods of time. It was the heterogeneity of indicators.
On the basis of the given information author suggests us the research and practice recommendations.
Key words: morbidity and disability rates.
