Научная статья на тему ' спортчиларнинг портловчи ҳаракат қобилиятларини ривожлантиришда «Спорк» мосламасининг самарадорлиги'

спортчиларнинг портловчи ҳаракат қобилиятларини ривожлантиришда «Спорк» мосламасининг самарадорлиги Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
262
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
футбол / тажриба / портловчи ҳаракат / қобилият / ривожлантириш / «Спорк» мосламаси / психомоторика / вертикал сакраш / ишончлилик / қайта маълумот / фаолият / мақсад. / football / experiment / explosive actions / development / abilities / the device «Spork» / a psychomotility / a vertical jump / reliability / the return information / activity / the purpose

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Гаппаров З. Г., Иштаев Ж. М.

Ушбу мақолада ёш футболчилар мисолида вертикал сакрашни ўлчайдиган «Спорк» мосламаси ёрдамида спортчиларда портловчи ҳаракат қобилиятини ривожлантириш самарадорлиги тажриба йўли билан исботлаганлиги хусусида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EFFICIENCY OF “SPORK” CONSTRACTION IN DEVELOPMENT SPORTNSMENS OF EXPLOSIVE MOVEMENT ABILITY

There is experimentally proved in the article efficiency of development of explosive abilities at sportsmen (on an example of young football gamers) with implementation of device «Spork» for measurement of height of vertical jumps.

Текст научной работы на тему « спортчиларнинг портловчи ҳаракат қобилиятларини ривожлантиришда «Спорк» мосламасининг самарадорлиги»

Гаппаров З.Г.,

Узбекистон давлат жисмоний тарбия институти профессори, педагогика фанлари номзоди; Иштаев Ж.М.,

Узбекистон давлат жисмоний тарбия институти катта илмий ходим-изланувчиси

СПОРТЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ ХАРАКАТ КОБИЛИЯТЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА «СПОРК» МОСЛАМАСИНИНГ САМАРАДОРЛИГИ

ГАППАРОВ З.Г., ИШТАЕВ Ж.М. СПОРТЧИЛАРНИНГ ПОРТЛОВЧИ ЦАРАКАТ К.ОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА «СПОРК» МОСЛАМАСИНИНГ САМАРАДОРЛИГИ

Ушбу маколада ёш футболчилар мисолида вертикал сакрашни улчайдиган «Спорк» мосла-маси ёрдамида спортчиларда портловчи х,аракат кобилиятини ривожлантириш самарадорлиги тажриба йули билан исботлаганлиги хусусида суз боради.

Таянч суз ва иборалар: футбол, тажриба, портловчи х,аракат, кобилият, ривожлантириш, «Спорк» мосламаси, психомоторика, вертикал сакраш, ишончлилик, кайта маълумот, фаолият, максад.

ГАППАРОВ З.Г., ИШТАЕВ Ж.М. ЭФФЕКТИВНОСТЬ УСТРОЙСТВА «СПОРК» В РАЗВИТИИ ВЗРЫВНЫХ ДВИГАТЕЛЬНЫХ СПОСОБНОСТЕЙ СПОРТСМЕНОВ

В работе экспериментально доказана эффективность развития взрывных способностей у спортсменов (на примере юных футболистов) с использованием устройства «Спорк» для измерения высоты вертикальных прыжков

Ключевые слова и понятия: футбол, эксперимент, взрывные действия, развитие, способности, устройство «Спорк», психомоторика, вертикальный прыжок, надёжность, обратная информация, деятельность, цель.

GAPPAROVZ.G. ISHTAEV J.M. EFFICIENCY OF "SPORK" CONSTRACTION IN DEVELOPMENT SPORTNSMENS OF EXPLOSIVE MOVEMENT ABILITY

There is experimentally proved in the article efficiency of development of explosive abilities at sportsmen (on an example of young football gamers) with implementation of device «Spork» for measurement of height of vertical jumps.

Keywords: football, experiment,explosive actions, development, abilities, the device «Spork», a psychomotility, a vertical jump, reliability, the return information, activity, the purpose.

Футбол спортини ривожлантириш цозирги долзарб муам-молардан бири цисобланади. Республикамизда жацон талаб-ларига мос келадиган стадионларнинг цурилиши, футбол академияларининг ташкил этилиши мамлакатимиз футбо-лининг келажаги буюклигидан далолат беради.

V___/

Юртимиз усмир ва ёшлар терма жамоала-ри жах,он микёсида муносиб уринларни эгал-лашга х,аракат килиб келмокда. Ушбу нати-жаларни ошириш максадида илмий-тадкикот ишларининг самарасини янада кучайтириш талаб этилади. Футбол уйини жараёнида баланд учиб келаётган тупни кулай жойда турган ёки х,аракатланаётган шеригига аник узатиш, туFридан-туFри дарвозага йуллаш, уз дарво-заси томон баланд узатилган тупни кайтариш ва хавфни бартараф этиш факат баланд сакраб бош билан уйнаш асосида амалга оширила-ди. Бундай уйин усулини 90 минут ёки айрим мусобакаларда 120 минут давомида куп марта-лаб самарали такрорлаш сакровчанлик ва сак-раш чидамкорлигини талаб килади. Футбол-чиларнинг бош билан яккама-якка бах,сларда мувафаккият козониши учун уларнинг порт-ловчи х,аракат кобилиятини ривожлантириш максадга мувофикдир.

П.Н.Казаков, Р.Э.Нуримов, Р.А.Акрамов уму-мий тах,рири остида чоп этилган «Футбол» ки-тобида портловчи куч х,акида маълумотлар берилган ва унда уйин фаолияти жараёнида футболчидан киска вакт ичида куч намо-ён булиши талаб килиниши айтиб утилган. Улар портловчи кучни ривожлантириш учун куйидаги машкларни тавсия этадилар: турли хил сакраш машклари, югуриб келиб ва турган жойдан узунликка сакраш, турган жойдан 5-6 марта х,атлаб сакраш, уч х,атлаб сакраш, баландликка сакраш, 70-110 см баландликдан пастга сакраш х,амда кейинги х,аракатларни дарх,ол бажариш. Бунинг учун футболчига ерга келиб тушган х,амон сапчиб сакраш ёки шун-чаки сакраш тавсия килинади.

Л.П.Матвеев «Теория и методика физической культуры» («Жисмоний тарбия назария-си ва услубияти») дарслигида портловчи куч атамасини номакбул деб топиб, унинг урнига жисмоний кобилият атамасини киритишни таклиф этади. Шу тарика сунгги йилларда-

ги адабиётларни тах,лил килиш натижасида купчилик муаллифлар ушбу атамани кабул килганликларини куриш мумкин. Лекин айрим адабиётларда портловчи куч атамаси х,анузгача кулланилиб келинмокда.

Хар бир фаолият кобилият ривожланиши натижасида эгалланади. Кобилият эса фаолият жараёнида ривожланади. Спорт фао-лиятида маълум бир натижага эришиш жисмоний машкларни эгаллаш билан боFлик. Ушбу машклар ихтиёрий х,аракатлар деб х,исобланади. Хар бир ихтиёрий х,аракат И.М.Сечинов таърифи буйича1 психомоторика деб номланади. Ушбу таълимот буйича х,аракат аввало спортчи психикасида юзага келиб, ке-йин бажарилади. МашFулотларни бажариш натижасида спортчиларда уз фаолиятига за-рур булган кобилиятлар ривожланади. Шун-дай килиб, х,ар бир х,аракат бажарилиши бош мия пустлоFи оркали амалга оширилади. Портловчи куч х,аракатини шартли равишда иккита таркибга ажратиш мумкин: портловчи ва куч таркиблари. Портловчи таркиб мушакнинг тезкор кискаришини таъминловчи таркиб, куч таркиби эса асаб импульслари таъсири остида вужудга келувчи таркиб х,исобланади. Куч-нинг намоён булиши, албатта, физиологик ва биокимёвий жараёнлар билан боFлик. Яъни, эфферент асаб тизими билан бирга у бошка физиологик, биокимёвий жараёнлар таъсири остида намоён булади. Гарчи бу икки тар-кибнинг бир-бирига таъсир этиш контекстида каралса, бунда биринчи таркиб (портлаш)нинг иккинчиси (куч)га нисбатан устунлиги кузга ташланади. Чунки портловчи таркиб кучнинг намоён булишида уни ишга тушириш механиз-ми булиб х,исобланади. Мушакнинг портловчи вакти камайиши натижасида портловчи кучнинг намоён булиш шиддати кучаяди.

1 Сечинов И.М. Избранные произведения. Т. 1., - М.: Изд-во АН СССР,1952. -С. 516.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 9

Юкоридаги фикрларни умумлаштирган холда, тезкорлик-куч талаб киладиган спорт турларида спортчиларнинг портловчи харакат кобилияти шаклланишининг методологик асослари хусусиятларини тадкик этиш, спортда мухим хаётий масалаларни хал килишда муай-ян ахамият касб этади, деб хулосалаш мумкин.

Тадкикотимизнинг асосий максади вертикал сакрашларни улчайдиган «Спорк» мосла-маси ёрдамида ёш футболчиларда портловчи харакат кобилиятини ривожлантириш самара-дорлигини аниклашдан иборат эди.

Илмий тажрибада «Бунёдкор» футбол ака-демиясининг 1994-1997 йилларда тугилган 36 нафар спортчиси катнашди. Улар 3-10 йилдан бери футбол билан шугулланиб келмокдалар. Тадкикотлар «чигал ёзиш» машкларидан олдин олиб борилди. Портловчи харакат кобилиятини ривожлантириш максадида спортчи мосла-ма тагига келиб, нишонни белгилаб, икки оёк билан депсиниб, 5 марта вертикал сакрайди, сакраган баландликни кули билан белгилайди. Футболчиларга хар сакрашда аввалги эришил-ган натижани яхшилашга каратилган курсатма берилди1.

Бу машFулотлар илмий тажриба машFулот-ларидан олдин, 2013 йил март ойидан май ойигача уч ой давом этди. Хар бир футболчи-нинг 5 марта сакраши учун икки дакикагача вакт сарфланди. Олинган натижаларнинг динамик курсаткичлари белгиланди. Илмий тажриба утказишдан олдин ва кейин футболчи-ларнинг оддий реакция вактининг узгариши хам улчанди.

Умумжамоавий тадкикот натижалари 1-жадвалда курсатилган.

Жадвалнинг туртинчи каторидаги курсат-кичлар футболчиларнинг 3-10 йиллик машFулот жараёнида портловчи харакат кобилиятининг усганлигини ифодалайди. Бу

1 Тулик маълумот «Фан - спортга» журналининг 2011 йил 4-сонининг 37-39- бетларида ёритилган.

курсаткичлар дастлабки натижалар деб кабул килинди. Умуман олганда, ушбу натижаларнинг даражаси паст эмас. Илмий тажриба курсаткичлари умумжамоа хисобида тахлил этилса, куйидаги натижаларни куриш мумкин. Портловчи харакат кобилиятининг илмий тажриба бошида умумий уртача курсаткичи 45,4 см ни ташкил этган булса, 3 ойлик илмий тажри-бадан сунг ушбу курсаткичлар 54,1 см ни ташкил этди. Умумжамоа хисобида курсаткичлар 8,65 сантиметрга усди. Илмий тажриба натижалари таккосланса, футболчиларда портловчи харакат кобилиятининг сезиларли даража-да усганлиги куринади. Дастлабки натижалар якунидаги натижалар орасида ишончлилик даражаси юкорилиги маълум булди: Р<0,001.

Портловчи харакат кобилияти натижала-рининг усиши билан бирга футболчиларнинг оддий реакция вакти хам кискарди. Дастлабки ва якуний курсаткичлар орасидаги фарк сезиларли булди (ишончлилик даражаси юкори, Р<0,001).

Илмий тажрибада иштирок этган 36 нафар спортчидан 32 таси машFулотларга мунтазам равишда катнашган. Уларнинг курсаткичлари сезиларли ошган, 4 таси паст натижала-рини курсатган. Бунга сабаб, бу 4 спортчи машFулотлар жараёнида етарли даражада катнашмаган.

Шундай килиб, «Спорк» мосламаси ёрдамида портловчи харакат кобилиятини ривожлантириш самарадорлиги исботланди.

Шуни айтиб утиш жоизки, Х.Д, А.Р, Э.А, М.Ш, М.Ж ларнинг портловчи харакат кобилияти анъанавий машFулотлар давомида юкори даражада ривожланган булса хам (51-57 см), тажриба натижасида портловчи кобилият янада усди, ишончлилик даражаси Р<0,001 ни намо-ён этди. Яъни, тажрибагача уларнинг портловчи харакат кобилияти етарли даражада ифо-даланган булса хам, илмий тажрибадан сунг улар яна 10 см кушишга муваффак булишди.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 9

V___/

1-жадвал. Ёш футболчиларнинг портловчи х,аракат к,обилиятининг ривожланиш даражаси ва оддий реакция ва^тининг к,иск,ариш курсаткичлари

Т.р. Футболчининг шартли равишда кискартирилган Фамилияси, исми Стаж Илмий тажрибадан олдин Илмий тажрибадан кейин Портловчи харакат кобилиятининг усиш даражаси (см) Оддий реакциянинг кискариш вакти (сигма) Сакрашлар сони Ишончлилик даражаси, Р

Портловчи харакат кобилият (см) Оддий реакция (сигма) Портловчи харакат кобилият (см) Оддий реакция (сигма)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1 Х.Д. 7 53,2 261,4 63 110,4 9,8 151 40 0.001

2 А.Р. 10 53,8 225,2 63 156,8 9,2 68,4 75 0.001

3 А.Ф. 6 40,8 241,6 52,4 129,1 11,6 112,5 155 0.001

4 А.О. 5 46,8 239,2 55,2 179,4 8,4 59,8 155 0.001

5 Э.А. 9 53,2 174,6 60,8 157 7,6 17,6 35 0.01

6 К.И. 7 47,8 262,2 57 119,4 9,2 142,8 130 0.001

7 К.С. 4 46,4 246 55 131,6 8,6 114,4 105 0.001

8 У.А. 10 47 256,6 56,8 121,6 9,8 135 135 0.001

9 У.З. 7 49,4 178,6 56,6 126,8 7,2 51,8 115 0.01

10 А.С. 8 40,6 295 51,4 116 10,8 179 100 0.001

11 Н.В. 7 48,2 235,6 60 152,2 11,8 83,4 115 0.001

12 Ж.М. 8 42,2 348,8 53 182 10,8 166,8 100 0.001

13 С.А. 3 43,2 208 58,6 117,4 15,4 90,6 115 0.001

14 К.Ж. 6 45,8 201,2 53 137,2 7,2 64 105 0.01

15 К.Б. 8 44,4 266,2 55 126,3 10,6 139,9 135 0.001

16 М.Д. 10 47,8 272,8 51,6 150,2 3,8 122,6 15 0,1

17 Х.Д. 10 43,6 318,6 52 124,4 8,4 194,2 50 0.001

18 ГИ. 8 46 287,2 54,8 145,5 8,8 141,7 40 0.001

19 М.Н. 10 48,4 201,2 60,2 139,2 11,8 62 110 0.001

20 К.А. 8 45 218,6 58,6 115,5 13,6 103,1 75 0.001

21 Б.Д. 9 45,8 187,2 53 111,8 7,2 75,4 70 0.01

22 Д.У. 4 48,6 207,6 58,4 163,2 9,8 44,4 85 0.001

23 Н.Ф. 10 44,8 358,4 53 136 8,2 222,4 85 0.001

24 Х.Ш. 4 42,8 175,6 54,6 134,8 11,8 40,8 70 0.001

25 Р.К. 8 38,6 249 49 145,2 10,4 103,8 50 0.001

26 У.Б. 5 43,8 243,6 55 181,6 11,2 62 75 0.001

27 Э.Ж. 8 45,6 253 56,8 123 11,2 130 95 0.001

28 А.А. 7 41,8 257,8 48,4 132,5 6,6 125,3 50 0.01

29 Н.А. 3 41,6 256,8 51,4 129,2 9,8 127,6 70 0.001

30 М.Ж. 5 51 226,6 53 112 2 114,6 15 0.2

31 М.Ш. 4 57,4 187 62,4 141,4 5 45,6 25 0.05

32 У.Ж. 5 41,4 270 47,8 180 6,4 90 15 0.01

33 т.д. 10 42,8 265,3 56,4 150 13,6 115,3 85 0,001

34 Т.К. 8 39,8 275,4 43,8 190,6 4 84,8 30 0.05

35 К.И. 6 39 277,6 39,2 195,2 0,2 82,4 15 0.8

36 М.А. 3 38,8 280,2 39,2 194,4 0,4 85,8 15 0.8

45,47 246,1 54,12 143,3 8,67 104,18

R=0,65 R=0,88

Факат М.Ж. да усиш даражаси сезиларсиз булди (Р<0,2), чунки бу спортчи колганларга нисбатан сакраш машFулотини кам бажарган (3 ой мобайнида хаммаси булиб 15 марта са-краган).

Олинган натижалар спортчиларнинг тез-корлик кучи билан боFлик булгани учун Ю.В.Верхошанскийнинг1 чукурликка сакраш машFулотларида олган натижалари билан так-кослаш натижаларини куйида келтириб утамиз. Ю.В.Верхошанскийнинг фикрича, портловчи кучни ривожлантиришда пастга сакрашнинг самараси бошка анъанавий тайёргарлик воси-таларига нисбатан баландрок. Верхошанский одатий машFулотларда шуFулланган спортчиларнинг умумий хисобда 1472 марта депси-нишлари натижасида мушакларининг реактив кобилияти усганлигини таъкидлаган. Унинг таккослаш илмий тажрибасида сакровчи ен-гил атлетикачилар гурухи тайёргарлик даври 3 ой мобайнида пастга сакраш машкларида хаммаси булиб 475 марта сакрашни амалга ошириб, юкоридаги одатий машFулотларда курсатилган натижаларга эришганлар. Ушбу утказилган илмий тажриба натижаларида портловчи харакат кобилиятининг мавжуд эканли-гини инкор этиб булмайди, чунки илмий таж-рибада пастга сакраш усули билан портловчи кучнинг катталиги улчанган.

Ёш футболчилар 3 ой мобайнида купи билан 155 маротаба вертикал сакраш машкларини бажарганда портловчи харакат кобилиятининг сезиларли усиши кузатилди ва юкори натижаларга эришишда нисбатан кам вакт ва куч сарфланди.

"Портловчи харакат кобилиятининг ривож-ланишида нима учун кам вакт ва куч сарфлан-ди?", деган савол туFилади.

1 Верхошанский В.Ю. Основы специальной силовой подготовки в спорте. - М.: «Физкультура и спорт», 1970. -233-б.

Илмий тажрибамиздан олинган натижалар-ни О.А.Конопкин2 концепциясига таяниб асос-лаш мумкин. Муаллиф уз илмий тажрибавий ишларида одамнинг сенсомотор фаолиятини амалга ошириш объектив комплекс шароит-ларга боFликлигини исботлаган. Бунда ша-роитни онгли равишда акс эттириш асосида бошкариш фаолиятни муваффаккиятли эгал-лашга ёрдам беради.

Утказилган ва куплаб бошка илмий тажрибавий ишларга асосланиб, О.А.Конопкин сенсомотор фаолиятнинг максадга кура онгли уз-узини бошкариш тизимининг тузилишини ёритиб берган. Ушбу тузилиш куйидаги функционал буFинлардан иборат:

- субъект томонидан фаолият максадини кабул килиш (максад);

- фаолиятнинг ахамиятли шароитларининг субъектив модели (шароит моделлари);

- узи бажарадиган харакатлар дастури (да-стур);

- фаолиятни муваффакиятли бажариш туFрисидаги мезон тизими (муваффакият ме-зони);

- эришилган натижалар хакида аник ахбо-рот (натижа хакида ахборот).

- тизимни коррекция килиш хакидаги карор.

О.А.Конопкиннинг фикрича, юкорида курсатилган англанган уз-узини бошкариш механизмининг принципиал ахамияти уму-ман хар хил ихтиёрий фаолият турларига тааллуклидир. Ушбу концепция хар бир психо-моторик харакатларга, жумладан, икки оёкда вертикал сакрашга хам тааллукли.

Илмий тажрибада «Спорк» мосламаси-нинг татбик этилиши натижасида спортчилар харакатларини ракамларда улчаш имконияти туFилди, бу эса уз олдига аник максад куйиш ва унга эришиш учун имконият яратади.

2 Конопкин О.А. Психологические механизмы регуляции деятельности. - М.: «Наука», 1980. -С. 219-229.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 9

V___/

Онгли бошкариш жараёнининг энг мухим марказий бyFини - бу субъект томонидан фаолият максадини кабул килиш хисобланади, деб хисоблайди О.А.Конопкин. Чунки кабул килинган максад, уз-узини бошкариш бyFинларининг ичида доим англанган булиб колади.

Айнан фаолият максадини субъект кандай кабул килганлиги нафакат фаолиятнинг уму-мий йуналиши, балки шу билан бирга колган уз-узини бошкариш бyFинларига хам таъсир этади.

Шунинг учун субъектнинг онгли уз-узини бошкариш тизими, авваламбор, айни фаолият максадини инсон аник билишини талаб этади. Уз-узини бошкариш тизимини тузишда субъектнинг уз фаолиятини тушуниши мухим психологик омил булиб хисобланади.

Одам кобилияти туFма эмас, у фаолият жараёнида ривожланади. Кобилият бош мия пyстлоFида мураккаб функционал тизим оркали яратилади. Функционал тизим яратили-ши билан бирга нейрон бирикмалари шаклла-нади. Ушбу бирикмалар кобилиятнинг куртаги хисобланиб, улар уз навбатида шу фаолиятга тааллукли психик жараёнларни руёбга келти-ради. Яратилган психик жараёнлар айни фаолиятни эгаллашда мухим ахамият касб этади.

Футболчиларнинг портловчи харакат кобилиятини ривожлантиришда машклар натижасида кейинги максадларга эришиш учун шу фаолиятга тааллукли психик компо-нентлар яратилади. Буларга сенсор компонент (каергача сакраш); диккатни жамлаш (максадга кура кучни йиFиш); иродавий компонент (максадга интилиш, кийинчиликни ен-гиш учун иродавий зур бериш); интеллектуал компонент (килинган харакатларни тахлил килиш); мотивацион компонент (нима учун сакраш керак - юкори натижаларга эришиш учун); тезлик реакцияси вактининг кискариши (депсиниш шиддатини кучайтириш асосида).

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ушбу психик компонентлар вертикал сакраш натижаларининг доимий усишига ва ушбу фаолиятни осон эгаллашга шароит яратади.

Шундай килиб, илмий тажриба жараёнида «Спорк» мосламасини куллаш футболчилар-да онгли тарзда уз-узининг харакатларини бошкариш механизмининг яратилиши, портловчи харакат кобилиятининг кескин ривож-ланишига ижобий таъсир курсатиши исбот-ланди.

Спортчининг портловчи харакат кобилиятини кескин ривожлантириш учун объектив комплекс шароитлар яратилиши лозим. Илмий тажриба жараёнида «Спорк» мосламасини куллаш футболчиларда онгли уз-узини харакатларини бошкариш механизмининг яратилиши, портловчи харакат кобилиятининг кескин ривожланишига ижобий таъсир курсатади. Мослама ёрдамида уч ой вакт давомида машк килиш ёш футболчиларнинг 3-8 йил давомида эгаллаган портловчи харакат кобилиятлари курсаткичларига 8,5 см кушилишига замин яратди. Илмий тажрибанинг дастлабки ва яку-ний натижалари орасида ишончлилик фарки юкори, яъни Р<0,001. Ушбу натижага эришиш-да кучнинг сарфланиши камайди ва юкори натижаларга эришиш вакти кискарди.

«Спорк» мосламаси ёрдамида портловчи харакат кобилиятини ривожлантиришнинг осонлиги, кулайлиги, кам вакт сарфланиши, олинган натижаларнинг объективлиги, спорт-чининг мустакил равишда узида портловчи харакат кобилиятини ривожлантириши имко-ниятининг борлиги, жарохат олишнинг йуклиги хамда ушбу усулнинг юкори самарадорлигини назарда тутиб, мослама укувчилар ва спорт-чилар орасида кенг татбик этилса, максадга мувофик булади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 9

Адабиётлар:

1. Футбол. Дарслик. // Акрамов Р.А. умумий тахрири остида. - Т.: УзДЖТИ нашриёт-матбаа булими, 2006. -189-190-б.

2. Верхошанский В.Ю. Основы специальной силовой подготовки в спорте. - М.: «Физкультура и спорт», 1970. -С. 233.

3. Казаков П.Н. Футбол. Дарслик. - Т.: «Укитувчи», 1981. -156-б.

4. Конопкин О.А. Психологические механизмы регуляции деятельности. - М.: «Наука», 1980. -С. 219-229.

5. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры. Учебник. - М., 1991. -С. 184-185.

6. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. - Санкт-Петербург, «Питер», 2002. -С. 351, 447-448.

7. Теплов Б.М. Способности и одарённость. В хрестоматии «Психология индивидуальных различий» // Под общей редакцией Ю.Б. Гиппенрейтера, В.Я. Романова. 3-ое изд. - М.: Изд-во «Астрель», 2008. -С. 55-63.

8. Шадриков В.Д. Психология способностей. В хрестоматии «Психология индивидуальных различий» под общей редакцией Ю.Б.Гиппенрейтера, В.Я.Романова, 3-ое изд. - М.: Изд-во «Астрель», 2008. -С. 64-79.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.