CC BY
5УДК 347.12
СОТ ПРАКТИКАСЫНДАГЫ Б1Р1ЗД1Л1К ТАЛАБЫНЫЦ САЦТАЛЫНБАУЫ - ЦОГАМНЬЩ СОТ БИЛ1Г1НЕ ДЕГЕН СЕН1М1НЕ ЖАСАЛГАН ЕЛЕУЛ1 СОВДЫ
Марат Асан^лы Естем1ров
М.С. Нэржбаев атындагы КАЗГЮУ Университет1 Жеке цуцыц департаментШц оцытушысы, PhD; Казацстан Республикасы, Нур-Султан ц., e-mail: m_estemirov@kazguu.kz
Аннотация. Жеке цуцыц нормаларын mYoindipy жэне цолдануда соттардыц эралуан жауап беpyi ягни, керегар позициялар отандыц сот практикасында жт кездеседи Бул 6y~ ¿imi отандыц сот корпусы, цала берсе, жалпы цазацстандыц цуцыц цауымдастыгыныц белсене араласуы, ужымдаса отырып mYзеmyi тшс втшр мэселелердщ бipi.
Kазipгi цолданыстагы Казацстан Республикасы Азаматтыц процестт кодексШц 438-бабыныц 6-тармагы 3)-тармацшасында «цабылданган цаулы соттардыц цуцыц нормаларын mYсiндipyiндегi жэне цолдануындагы бipiздiлiкmi бузатын жагдайларда, осы Кодекстщ 434-бабыныц Yшiншi жэне бесiншi бвлжтертде кврсетшген, зацды кYшiне енген сот актыерт кассациялыц тэрттпен цайта царауга негiздеp болып табылады» деген мазмундагы ереже беттшген. Сипатталган бул ереже мазмунынан зац шыгарушыныц бipiздiлiк талабын азаматтыц цуцыцтыц дауларды шешу барысында сацталынуы тшс цагидаттар санатына енгiзгендiгiн оцып бiлемiз.
Мацалада автор бipiздiлiк талабы бузылган жагдайларды сипаттау Yшiн нацты мы-салдарды арцауреттде ала отырып, бул мэселеге оцырман назарын аударады. Келmipiлген мысалдар корпоративтт цуцыц, банкроттыц цуцыц, мэмые, заттыц цуцыц, зиян келmipy салдарынан туындайтын мтдеттеме деп жекелеген тацырыптар бойынша орналасты-™ рылган. 1скерлж айналым барысында не кYнделiкmi вмipде туындайтын эралуан цуцыцтыц ™ сауалдарга цатысты отандыц сот корпусында бipiздiлiкmiц сацталынбауы, буцара ха-лыцтыц сот билтне деген сенiмiне селкеу mYсipеmiн факmi екендтн автор атап кврсе-^ mедi. Автор бул мэселеге бей-жай царамауды усынады жэне бул сауалдыц оц шешiмiнiц ^ сот билтне деген сешмнщ артуына экелеттдтне назар аударады. Ал, цогамдагы беделi s жогары сот билiгiнiц ел экономикасына инвестиция салу тартымдылыгына экелеmiндiгi ^ жайлы вз пайымдарын ортага салады.
Е Tyüíh свздер: бipiздiлiк талабы, сот практкасы, жалпы жиналыс шешiмiн даулау, кре-е диторлар талаптарыныц тгзшмгне талапты ендipy, кредиторлар жиналысында дауыс
о
т О
in <
< сп
ь
-Q
с;
беру, ортац Yлестiк меншт, мэмые жарамсыздыгыныц салдары
НЕСОБЛЮДЕНИЕ ЕДИНООБРАЗИЯ В СУДЕБНОЙ ПРАКТИКЕ КАК УДАР ПО ДОВЕРИЮ ОБЩЕСТВА К СУДЕБНОЙ ВЕТВИ ВЛАСТИ
<
§ Естемиров Марат Асан^лы
0 Преподаватель департамента частного права, Университета КАЗГЮУ
< имени М.С. Нарикбаева, PhD; Республика Казахстан,
< г.Нур-Султан, e-mail: m_estemirov@kazguu.kz £
Аннотация. Порой мы становимся свидетелями ситуации, когда со стороны отече-
1 ственных судов не соблюдаются единообразие в толковании и применении правовых норм ^ в решении гражданско-правовых споров. По нашему мнению, помимо отечественного су-jE дебного корпуса, в работе над разрешением этого вопроса и в улучшении этой ситуации Щ активное участие также должно принимать и правовое сообщество страны.
В ныне действующей редакции пп. 3) п.6 ст.438 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан «случаи, когда принятое постановление нарушает единообразие в толковании и применении судами норм права» является одним из оснований к пересмотру в кассационном порядке вступивших в законную силу судебных актов, указанных в частях третьей и пятой статьи 434 ГПКРК.
Автор на примере конкретных гражданско-правовых споров обращает внимание читателя на факты несоблюдения единообразия в судебной практике. Приведенные примеры размещены по следующим блокам, таким как корпоративное право, банкротное право, сделки, вещное право, обязательства из причинения вреда. Как полагает автор, несоблюдение единообразия в разрешении гражданско-правовых споров может негативно отразиться на доверии общества ко всему судебному корпусу. Судебная ветвь власти, имеющая высокое доверие в обществе, является одним из надежных опор в привлечении инвестиции. Учитывая это, автор предлагает не оставить данный вопрос без внимания.
Ключевые слова: единообразие, судебная практика, оспаривание решений общего собрание, включение требования в реестр требований кредиторов, голосование в собрание кредиторов, общая долевая собственность, последствия недействительности сделки
NON-COMPLIANCE WITH UNIFORMITY IN JUDICIAL PRACTICE AS A BLOW TO PUBLIC CONFIDENCE TO THE JUDICIAL BRANCH
Marat Asanuly Yestemirov
Lecturer of the Department of Private Law, M.S. Narikbayev KAZGUU University,
PhD; Republic of Kazakhstan, Nur-Sultan, e-mail: m_estemirov@kazguu.kz
Abstract. Sometimes we witness a situation when, on the part of local courts, uniformity in the interpretation and application of legal norms in the resolution of civil disputes is not observed. In our opinion, in addition to the local judicial corps, the country's legal community should also take E an active part in resolving this issue and improving this situation. H
In the current version of paragraph 3) paragraph 6 of Article 438 of the Civil Procedure K Code of the Republic of Kazakhstan "cases when the adopted resolution violates the uniformity H in the interpretation and application of the law by courts" is one of the grounds for the review in ^ cassation ofjudicial acts that have entered into force, specified in parts three and five of Article T 434 of the CPC RK.
The author, using the example of specific civil law disputes, draws the reader's attention to the facts of non-compliance with uniformity in judicial practice. The given examples are placed in the following blocks as, corporate law, bankruptcy law, transactions, property law, obligations from causing harm. According to the author, non-compliance with uniformity in the resolution of civil law disputes may negatively affect public confidence in the entire judicial corps. The judicial q branch of government, which has high trust in society, is one of the reliable supports in attracting K investment. Considering this, the author suggests not to leave this issue without attention by local ^ legal community. §
Keywords: uniformity, judicial practice, challenging decisions of the general meeting, inclusion § of a claim in the register of creditors' claims, voting in the creditors' meeting, shared ownership, k consequences of the invalidity of the transaction
o
DOI: 10.52026/2788-5291_2021_67_4_54 |
Kipicne. Элемнщ кептеген мемлекет- отанды; Конституция талаптарына сэйкес
тершде колданылатын тепе-тецдш жэне те- бiздщ елде де орныктырылган. ^огамдагы,
жемелш жуйесше сэйкес билш жуйеа атка- жалпы бекара халыктыц арасындагы беделi
ру, зац шыгарушы жэне сот тармактары деп бшк сот тармагы - ел тэуелаздшнщ, еге-
белшедь Бул жуйе казiргi колданыстагы мендшгшщ берш тугырларыныц бiрi. Биыл
"U
NJ
о
NJ
тэуелаздЫнщ отыз жылдыгын атап eткелi жаткан елiмiзде сот тармагы бил^щ жеке дербес бiр саласы ретiнде толыктай калыпта-сты жэне жалпылай алганда, осы тэуелсiздiк жылдары eзiне артылган орасан мiндеттердi абыроймен аткарып келдi деп жогары бага беруiмiзге болады. Дегенмен, отандык сот корпусына деген когамныц сенiмiн будан эрi арттыру Yшiн бYгiнгi тацдагы жепспк-ке малданбай, кемелдендiру iстерiн бiр сэт-те токтатпаган жен. Сол себеш!, осы бiр шагын зерттеу ецбепнде сот тармагы кыз-метшщ жекелеген кырларына атап айтканда, сот практикасындагы бiрiздiлiк талабыныц сакталынбауыныц накты мысалдарына окы-рман назарын аударып, муныц терiс салдар-лары мен тYзету жолдарына токталмакпыз.
Зерттеуде колданылFан материалдар мен эдктер. Макаланы эзiрлеу барысында отандык сот практикасына мейлiнше жан-жакты талдау жYргiзiлдi. Осы максатта Ка-закстан Республикасы Жогаргы Сотыныц ресми сайтындагы «Сот кабинет», bestprofi. kz платформасындагы ресурстар кещнен колданылды. Сонымен бiрге, макалга аркау ретшде алынган сурактар бойынша калам тарткан отандык жэне шетелдiк зертте-ушшердщ ецбектерше жiтi назар аударылды. Зерттеу барысында жалпы гылыми тэсiлдер £ колданылды.
¡3 Макаланыц нег1зг1 ережелерь Накты ¡¡5 iстердi шешу барысында бiрiздiлiк талабы-^г ныц республика соттары тарапынан сакта-1 лынбауындагы кшэнщ бiр ушы жалпылай алганда, отандык кукык кауымдастыгында ^ жатыр деп пайымдаймыз. Осы туста колда-^ нылган «кукык кауымдастыгы» сeзiнщ ая-
0 сында бiрiншi кезектi, бiз елiмiздегi кукык
1 факультеттершщ профессорлык-окытушы-лар курамын мецзеудемiз. Мысалы, кез-кел-
§ ген бiр кeлiктi алалык. Кeлiк А пунктшен Б
< пунктiне жолаушыларды аман-есен жеткь с зу Yшiн кeлiктщ барлык куралдары жаксы
< жумыс iстеуi кажет. Бул туста, кукык фа-¡5 культеттерiндегi профессорлар мен окы-^ тушылар курамын осы кeлiктщ жарык беру ^ жYЙесiмен тецеспруге болады. ^лштщ о жарык беру жYЙесi мYлтiксiз жумыс ютесе, о кeлiк жYргiзушiсi алдындагы жолдыц тегiс т не ой-шуцкыры бар екендiгiнен дер кезiнде ^ хабардар болып, кажеттi кадамдарды жа-5 сап отырады. Осы мысалда сипатталгандай Ь кукык факультеттершщ профессорлары мен ^ окытушылар курамы кукыкколдану тэж1ри-^ бесiндегi кeкейкестi eзектi сауалдарды жа-Ь рыкка шыгаруга, шешу жолдарын усынуга т эралуан зерттеулер жYргiзiп, макалалар жа-
зып казiргiден де белсене араласса бYгiнгi кYн тэртiбiнде турган бiркатар сауалдардыц оц шешiмi табылган болар едь
Казакстан Республикасыныц Жогаргы Соты да (будан эрi - КР ЖС) эрине, белсен-дi болуы кажет. КР ЖС аналитикалык бeлiм-дершщ кызметкерлерi елiмiздегi кукык факультеттершщ профессорлары, окытушы-ларымен тiкелей байланыс орнатса, олардыц жYргiзген зерттеу нэтижелерiнен хабардар болып отырса, сeйтiп, кажеттi орынды усы-ныстарын дер кезiнде юке асырса куба-куп болар едi. Мысалы, ресейшк зерттеушi А.Г. Карапетов сот иерархиясыныц ец шыцын-да туратын жогаргы соттыц келесiдей екi функцияны аткаратындыгы атап айтканда, бiрiншiден, тeменri сатылардагы соттар жь берген кателiктердi тYзетiп, зацды шешiм-дердi шыгаратындыгы, екiншiден, тeменгi сатылардагы соттардыц практикасын уни-фикациялауды жYргiзетiндiгi жайлы маглу-мат бередi [1]. КР ЖС бYгiнгi тацда аткарып жаткан пайдасы мол шаруалары, кол жет-кiзген едэуiр оц eзгерiстерi мен жагымды жацалыктары да жетерлiк. Осындай жагымды жацалыктар ретiнде КР ЖС бюллетень-дерiнiц 2013 жылдан бергi эрбiр айда жарык кeрген нeмiрлерiнiц барлыгыныц окыр-манга ашык кол жетiмдi етiлiп койылуын, сот кабинетi аркылы сот практикасымен та-нысу мYмкiндiгiнiц усынылуын, КР ЖС уй-ыткы болуымен эралуан гылыми-практика-лык конференциялардыц уйымдастырылып, eткiзiлулерiн айтуга болады.
Эдебиеттерде сот практикасыныц сапа-сына ыкпал ететiн факторлар ретшде келес мэн-жайлар аталып кeрсетiледi: бiрiншiден, iстердi шешу барысында сот басшылыкка алатын материалдык кукыктыц сапасы; еюн-шiден, сотта iс жYргiзу ережесш айкындай-тын процессуальдык кукыктыц сапасы жэне Yшiншiден, сот жYЙесiнiц уйымдастырылуы [2, б.284]. Эрине, осы факторлардыц бiрiнен олкылык кетiп, сот практикасында бiрiздiлiк талабыныц сакталынбай калуы да кездесш калып жатады. Дегенмен, бiрiздiлiк тала-быныц сот практикасында сакталынбауына бул факторлар емес, ^п жагдайларда, сот практикасындагы бiрiздiлiктi калыптасты-ру максатындагы отандык кукык кауымдастыгы тарапынан белсендi iс-эрекеттерiнiц болмауы себеп болып жатады. Сонымен, будан эрще сот практикасындагы бiрiздiлiк талабыныц сакталынбауына катысты eзiмiз байкаган накты мысалдарды такырыптарга орай бeлiп тацбалап кeрсетпекпiз.
Талкылаулар
Корпоративтж кукык.
I. «Корпоративтш кукык» багыты ай-кындалган сот практикасындагы алгашкы кайшылык «Жауапкерштгг шектеулг серж-тесттнщ (будан api - ЖШС, серттестт) цатысушысы серттестттщ жаргылыц капиталына салым салып, 6ipay ол салым (сома) кэсткерлт цызмет барысында жум-салган жагдайда, банкроттыц басцарушы жаргылыц капитал мвлшерт цатысушы-дан вндipiп ала алады ма» мына суракка ка-тысты болып тур. Атап айтканда, Павлодар облыстык мамандандырылган ауданаралык экономикалык сотыньщ (будан эрi - МАЭС) 2013 жылдыц 23 мамырдагы №2-2606/2013, осы соттыц 2013 жылдыц 12 желтокса-нындагы №2-7268/2013 жэне МАЭС 2013 жылдыц 05 карашасындагы № 2-6218/2013 шешiмдерiнде «ия, енд1р1п ала алады» деп жауап бершсе, ал, Астана каласыныц МАЭС 2013 жылдыц 03 кацтарындагы № 02-7-13 шешiмiнде «жок, вндiрiп ала алмайды» деген жауап бершген;
II. «Зацды тулганы цайта уйымдастыру атап айтцанда, 6ip зацды тулга еюншш-не цосылган ретте алдыцгысыныц жумыс втш ектшшне ауысады ма» деген сауалга да катысты отандык сот практикасында эра-луан байлам жасалган. Мысалы, Караганды облыстык МАЭС 2020 жылдыц 20 маусымындагы № 3514-20-00-2/2116 шешiмiнде, КР ЖС 2016 жылдыц 16 мамырындагы 3г-430/2-16 каулысында «ия, ауысады» деген байлам жасалса, ал, Костанай облыстык со-тыныц азаматтык iстер женшдеп сот алка-сыныц 2018 жылдыц 29 тамызындагы № 2а - 1839 каулысында «жок, ауыспайды» деген керегар байламга келген;
III. «Тутыну коопеpативiне мYше ретт-де цабылдану сэттде твленген кру жарна-сы аталган тулга кооператив мYшелiгiнен шыццан жагдайда кеpi цайтарылады ма» деген сауалга да катысты бiр-бiрiне керегар ею позиция калыптаскан. Атап айтканда, Астана калалык сотыныц азаматтык ютер женiндегi сот алкасыныц 2017 жылдыц 29 маусымындагы №7199-17-00-2а/2967 каулысында «ия, кайтарылады» деген байлам жасалса, ал, Акмола облыстык сотыныц аза-маттык iстер женiндегi сот алкасыныц 2019 жылдыц 03 маусымындагы №1199-19-00-2а/1386 каулысында, Акмола облысы МАЭС 2020 жылдыц 12 акпанындагы №111219-00-2/4499 шешiмi мен Акмола облысы Кекшетау калалык сотыныц 2018 жылдыц 16 кацтарындагы №1110-17-00-2/11503 шешiмiнде «жок, Kepi кайтарылмайды»
деген байлам бершген;
IV. «Тутыну коопеpативi мен оныц мYшесiнiц арасындагы дау корпоративтт дау санатына жатады ма» деген келес мэселеге де катысты керегар позициясы ка-лыптаскан. Мысалы, Акмола облыстык со-тыныц азаматтык ютер женiндегi сот алкасыныц 2018 жылдыц 04 желтоксанындагы №1199-18-00-2а/2499 каулысында «ия, жатады» деген жауап берiлсе, ал, Акмола облыстык сотыныц азаматтык ютер женшдеп сот алкасыныц 2020 жылдыц 30 казандагы № 1199-19-00-2/21 уйгарымында «жок, жат-пайды» деген жауап усынылган;
V. «Жалпы жиналыстыц шешiмдеpiн да-улауга болатын алты айлыц меpзiмдi сот вз бетiмен цолдана алады ма» деген келес бiр сауалга да катысты сот практикасында ортак устаным жок. Мысалы, Нур-Султан каласыныц азаматтык iстер женшдеп сот алкасыныц 2020 жылдыц 28 шшдесшдеп №2а - 3750-20 каулысында жалпы жиналыстыц шешiмдерiн даулауга арналган алты айлык мерзiмнiц етш кеткендiгi жайлы жауапкер тараптыц етЫм беруi кажет еместiгi, бул мерзiмдi сот ез бетiнше дербес «колдана алатындыFы» женiнде байлам жасалган. Ал, Астана каласыныц азаматтык ютер женшдеп сот алкасыныц 2019 жылдыц 30 кацтарындагы №7199-18-00-2а/9401 каулысында жалпы жиналыс шешiмiн даулауга q арналган алты айлык мерзiмдi соттыц ез К бетшше «колдана алмайтындыFы» тура- s лы байлам жасалган; q
Банкроттык кукык У
VI. «Банкроттыц басцарушыга жогары ^ мвлшерде сыйацы твлеу туралы кредитор- А лар жиналысыныц шешiмдеpiн ужшет- о тi орган даулау барысында банкроттыц Д басцарушыны жауапкер реттде кврсете Е алады ма» деген сауалга да катысты керегар Ь позициялар аныкталуда. Атап айтканда, Ка- В раганды облыстык сотыныц азаматтык iстер И женшдеп сот алкасыныц 2017 жылдыц 21 р маусымындагы №2а/2427 каулысында жал-пылай алганда, «ия, кврсете алады» деген О жауап бершп, талап канагаттандырылса, И ал, Павлодар облыстык сотыныц азаматтык ф ютер женшдеп сот алкасыныц 2017 жыл- р дыц 31 кацтарындагы № 5599-16-00-2а/2661 Ц каулысында «жок, кврсете алмайды» деген s жауап бершп, муны талапты канагаттанды- к русыз калдырудыц бiр негiзi ретiнде керсет- =§ кен; (
VII. «Банкроттыц рэЫм аясында креди- -торлар талаптарыныц тгзтмгне вз та- 2 лабын меpзiмiнде усынбаган банкке креди- 1
торлар жиналысында дауыс беру цуцыгы усынылады ма» деген саyалFа да катысты ортак yстаным жок. Мысалы, Aлматы кала-лык сотыныц азаматтык ютер жeнiндегi сот алкасыныц 2020 жылдьщ 04 маyсымындаFы № 7599-20-00-2а/4054 каyлысында «ия, дауыс беру K¥KbiFbi усынылады» деген жа-yап бершсе, ал, Aлматы облыстык сотыныц азаматтык ютер жeнiндегi сот алкасыныц 2019 жылдыц 24 шiлдесiндегi №1999-19-00-2а/1399 каyлысында «жок, дауыс беру K^KbiFbi усынылмайды» деген жаyап берiлген;
Заттык кукык. VIII. Казакстан Респу-бликасы Aзаматтык кодексiнiц (будан эрi -КР АК) 212-бабыныц 2-тармаFында «Yлестi меншжке эрбiр цатысушы взШц Yлесiн вз цалауы бойынша сатуга, сыйга тартуга, всиет етуге, кетлге беруге, не осы Ко-декстщ 216-бабында квзделген шарттарды сацтай отырып, оган взгеше турде билт етуге цуцылы» деген мазмyндаFы ереже бектлген. Осы ретте тyындайтын «ортац Yлестiк менштте Yлесi бар тулга, взШц Yлесiн Yшiншi тулгаларга Yлестес меншiк-тестершц келшмт алмастан сыйга бере алады ма» деген саyалFа катысты отандык сот практикасында кезекп кереFар устаным калыптаскан. ^ Ортац Yлестiк меншiктегi Yлестi Yшiншi S тулгаларга сыйга беру Yшiн ортац Yлестiк k меншiктегi взге Yлескерлердiц «KmiciMi ^г алынуы цажeт»
Костанай облыстык сотыныц 2017 жылдыц 18 кацтарындаFы №3999-16-i 2а/2448/2016 каулысы: Ортак улеспк мен-Sí шiктегi пэтерде Yлесi бар талап коюшы, осы
0 пэтердегi Yлестiц eзге бeлiгiн иеленетiн мен-
1 шiктесiнiц e3 Yлесiн Yшiншi тyлFаFа муныц >s келiсiмiн алмастан сыЙFа тартуын даулап g сотка жYгiндi. Талап коюшыныц пайымда-
< уынша, ортак Yлестiк меншiктегi Yлестi с сыЙFа тартyFа осы мYлiктегi eзге Yлестердi
< иеленетш меншiктес туеталардыц келiсiмi (З алынуы кажет. Бiрiншi сатыдаFы сот талап-
ты канаFаттандырып, талап коюшыныц по-tí зициясыныц дурысты^ын атап айтканда, ор-о так Yлестiк меншiктегi Yлестi сыЙFа тартyFа о келiсiмнiц алынуы кажеттiгiн куаттады. Бул m устаным апелляциялык сатыдаFы сот тара-Í пынан да куатталды.
Костанай облыстык сотыныц 2017 Ь жылдыц 18 кацтарындаFы №3999-16-^ 2а/2472/2016 каулысы: Ортак Yлестiк мен-^ шiктегi пэтерде Yлесi бар талап коюшы, осы Ь пэтердегi Yлестiц eзге бeлiгiн иеленетш мен-m шiктесiнiц e3 Yлесiн Yшiншi тyлFаFа муныц
келiсiмiн алмастан сы^а тартуын даулап сотка жYгiндi. Талап коюшыныц пайымда-уынша, ортак Yлестiк меншiктегi Yлестi сыЙFа тартyFа осы мYлiктегi eзге Yлестердi иеленетш меншштес тyлFалардыц келiсiмi алынуы кажет. Бiрiншi сатыдаFы сот талап-ты канаFаттандырып, талап коюшыныц по-зициясыныц дyрыстыFын атап айтканда, ортак Yлестiк меншiктегi Yлестi сыЙFа тартyFа келiсiмнiц алынуы кажеттiгiн куаттады. Бул устаным апелляциялык сатыдаFы сот тара-пынан да куатталды.
Ортац Yлестiк меншiктегi Yлестi Yшiншi тулгаларга сыйга беру Yшiн ортац Yлестiк меншiктегi взге Yлескерлердiц «KmiciMi алынуы цажeт eMec»
Aлматы калалык сотыныц 2017 жылдыц 26 маyсымындаFы №2а-3505/2017 каулысы: Ортак Yлестiк меншштеп пэтерде Yлесi бар талап коюшы, осы пэтердеп Yлестiц eзге бeлiгiн иеленетiн меншштесшщ e3 Yлесiн Yшiншi тyлFаFа муныц келiсiмiн алмастан сыЙFа тартуын даулап сотка жYгiндi. Бiрiн-шi сатыдаFы сот Yлес сыЙFа тартылFан ретте келiсiмнiц кажет етiлмейтiндiгiне сiлтеме жасап, талапты канаFаттандырyсыз калды-рды. Бул устаным апелляциялык сатыдаFы сот тарапынан да куатталды.
Костанай облыстык сотыныц 2016 жылдыц 24 акпанындаFы №3999-16-2а/97 каулысы: Ортак Yлестiк меншiктегi Yйде Yлесi бар талап коюшы, осы Yйдегi Yлестiц e3re бeлiгiн иеленетiн меншiктесiнiц e3 Yлесiн Yшiншi тyлFаFа муныц келiсiмiн алмастан сы^а тартуын даулап сотка жYгiндi. Бiрiн-шi сатыдаFы сот Yлес сыЙFа тартылFан ретте келiсiмнiц кажет етшмейтшдшне сiлтеме жасап, талапты канаFаттандырyсыз калды-рды. Бул устаным апелляциялык сатыдаFы сот тарапынан да куатталды.
Aerarn калалык сотыныц апелляциялык сот алкасыныц 2017 жылдыц 17 караша-сындаFы 7199-17-00-2а/5650 каулысы: Ортак Yлестiк меншiктегi пэтерде Yлесi бар талап коюшы, осы пэтердеп Yлестiц e3re бeлiгiн иеленетiн меншiктесiнiц e3 Yлесiн Yшiншi тyлFаFа муныц келiсiмiн алмастан сыЙFа тартуын даулап сотка жYгiндi. Бiрiн-шi сатыдаFы сот Yлес сыЙFа тартылFан ретте келiсiмнiц кажет етiлмейтiндiгiне сiлтеме жасап, талапты канаFаттандырyсыз калды-рды. Бул устаным апелляциялык сатыдаFы сот тарапынан да куатталды.
Мэмшелер
IX. «Эрекетке цабыетЫз деп танылган азаматтыц жасасцан мэмшес кешннен жарамсыз деп танылган жагдайда осы
мэмые бойынша твленген сома керг цайта-рылады ма» деген сауалга да катысты сот практикасында керегар позиция байкалуда. «Жоц, кер1 цайтарылмайды» Астана каласыньщ азаматтык жэне экiмшiлiк iстер женшдеп апелляциялык сот алкасыныц 2014 жылдыц 16 кацтарындагы № 2А-6810 каулысы
Талап коюшы Д., езшш екш аркылы сотка жYгiнiп, езiне келтсршген 2 221 000 тецге залал сомасын Ш-дан ендiрiп берудi талап етедь Талап коюшы езшш талап-а-рызында келесi мэн-жайларды алга тартты. Атап айтканда, 2011 жылдыц 22 кыркуйе-гiнде талап коюшы Д., жэне С.П. арасында пэтерге катысты сатып алу сату шарты жа-салган. Ал, 2012 жылдыц 27 шшдесшде пэ-тердi сатушы С.П., сот тэртiбiмен эрекетке кабiлетсiз деп танылып, 2013 жылдыц 13 на-урызында оган корганшы ретiнде Ш., тагай-ындалган. Ендi, корганшы Ш., тараптардыц арасында жасалынган жогарыдагы сатып алу сату шартын жарамсыз деп тану тура-лы талап-арызымен сотка жYгiнген. Iстi ка-раган сот КР АК 159-бабыныц 5-тармагына CYЙене отырып, аталган шартты жарамсыз деп таныган жэне соттыц бул шешiмi зац-ды кYшiне енген. Алайда, мэмшеш жарамсыз деп тану барысында пэтер Yшiн Д-ныц телеген сомасы керi кайтарылмаган. Осы себеш!, Д., КР АК 928-бабыныц 1-тармагы жэне 930-бабыныц 3-тармагына CYЙенiп, пэтер Yшiн телеген езiнiц сомасын керi кай-тарып берудi корганшы Ш-дан талап еткен. Алайда, бiрiншi сатыдагы сот талапты ка-нагаттандырусыз калдыру туралы байламга келедi жэне муны келесiдей ережелермен негiздейдi. Атап айтканда, талап коюшы бул ретте келтсршген зиянныц орнын толтыруды емес, жарамсыз мэмше бойынша теленген соманы керi кайтарып берудi талап еткендш-тен, ал, С.П. ешбiр зиян келтирмегенд^ен, бул жагдайда КР АК 928-бабыныц ереже-лерi колданылмайды деген корытындыга ке-ледi. Сот бул жагдайда КР АК 48 тарауымен «Непзаз баю салдарынан туындайтын мш-деттеме» реттелетiн катынастар туында-ды деп пайымдап, негiзсiз баю салдарына корганшыныц жауапты емес екендiгi жайлы корытындыга келедь Бiрiншi сатыныц бул байламын апелляциялык саты да куаттады. «Ия, кер1 цайтарылады» Алматы облыстык сотыныц кассациялык сот алкасыныц 2014 жылдыц 13 тамызын-дагы №2к-656/2014 каулысы
Талап коюшы К., жарамсыз мэмше бойынша бершген каражатты А-дан керi талап
етiп сотка жYгiндi. Талап-арыздыц непзде-месi ретшде келесiдей мэн-жайларды алга тартты. Атап айтканда, 2012 жылдыц 31 наурызында езшш жауапкер А-дан 4 130 000 тецгеге Yй сатып алгандыгын, алайда, аталган сатып алу сату шартыныц кешн-нен КР АК 159-бабыныц 7-тармагына сэй-кес жарамсыз деп танылгандыгын жеткiздi. Осы себеш!, талап коюшы К., езi телеген аталган соманы А-дан талап етп. Бiрiншi сатыдагы сот КР АК 928-бабыныц ережелерь не CYЙене отырып, талап коюшы телеген соманы А-дан ендiруге болады деген байламга келедь Аталган соманы эрекетке кабшет-сiз деп танылган тулганыц езiнен ендiру туралы байлам жасау барысында аталган тулгага корганшы ретшде тагайындалган Ж-ныц жумыс iстемейтiндiгi, аталган соманы керi кайтаруга жеткшкп каражатыныц жоктыгы жэне мэмiле жасасу сэтше тiкелей катыспаганы да ескершедь Бiрiншi сатыныц бул байламы кешнп сот сатылары тара-пынан да куатталады.
Зиян келтгру салдарынан туындайтын мтдеттеме
X. «Марцумныц цырцына, жылына ас беруге жумсалатын царажатты к1нэл1 та-раптан енд1рт алуга бола ма» деген сауалга да катысты керегар устанымдар сот практикасында кездесш калуда. Е «Жоц, болмайды» р Павлодар облыстык сотыныц кылмыстык К iстер женiндегi сот алкасыныц 2017 жыл- и дыц 11 тамызындагы №1а/253/2017 каулысы р Сот Yкiмiмен кылмыскер Р-га жэбiрле- У нушi С., пен Е-ге дене жаракаттарын салга- ^ ны Yшiн бас бостандыгынан айыру жазасы А тагайындалды. Сот алынган дене жаракатта- о ры салдарынан емiрден еткен Е-ныц туган Д эпкесi Б-ныц моральдык жэне мYлiктiк зи- Е янды кiнэлi Р-дан ендiру талабын канагат- Ь тандырады. Эндiрiлген мYлiктiк зиян сома- В сыныц курамына жерлеу кYнi бершген аспен И бiрге, кыркын беруге жумсалган сомадан р косыла есептелген едь 1с апелляциялык В тэртште каралу кезiнде ендiрiлген соманыц О мелшерiнен кыркына жумсалган каражат- и ты алып тастау жайлы байлам жасалады. ф Бул ретте, апелляциялык саты «Республика р соттарыныц денсаулыкка келтiрiлген зиян- Ц ды етеу женшдеп зацнаманы колдануыныц и кейбiр мэселелерi туралы» Казакстан Ре- к спубликасы Жогаргы Сотыныц 1999 жылгы № 9 шiлдедегi N9 нормативтш каулысыныц ( 12-тармагына «Соттар етелуге тшс жер- -леу шыгындарына жерлеуге тжелей цатысы 2 бар цажетт1 шыгындар (табыт жасауга, 1
IN О IN
CL
< z
CL
О в X
о
m О
m <
влген адам ушгн кигм, венок сатып алуга, зи-рат цазуга, марцумды жерлеу орнына жет-кгзу жэне т.б. арналган шыгындар) гана жататынын ескеру1 цажет. Ескерткш пен цоршау орнатуга арналган шыгындар да втелуге тигс, бул орайда оларды эз1рлеудщ нацты сомасы алынады, бграц ол сол жер-де орнатылган стандартты ескерткштер мен цоршаулардыц шектг багасынан аспа-уга тшс. Ас беруге байланысты шыгындар-ды втеу кез1нде спирт ¡ш1мд1ктерт сатып алу ушгн жумсалган шыгындар втелуге жатпайды» сштеме жасап, eмiрден еткен маркумга арнап 40 ^ндш ас беруге жумса-латын соманьщ eндiрiлмейтiндiгi жайлы ко-рытынды жасайды.
«Ия, болады»
Астана каласыныц азаматтык жэне эюмшшк ютер женшдеп апелляциялык сот алкасыныц 2013 жылдыц 28 мамырындагы №2а-2451/2013 каулысы
Талап коюшылар С.С., пен С.А., 2011 жылдыц 27 кацтарында ауруханада ем алып жаткан С.М-ныц кайтыс болуына байланысты келтсршген материалдык жэне мо-ральдык зиянды «№2 калалык аурухана» шаруашылык жYргiзу кукыгы негiзiндегi мемлекеттiк кэсшорын мен «Астана каласыныц денсаулык сактау баскармасы» мемле-кеттiк мекемесшен eндiрiп алу туралы тала-бымен сотка жYгiндi. Наукаска ем жYргiзген дэрiгерлердiц емдеу барысында салгырттык ж1бергендш жайлы сараптама корытынды-ларына сштеме жасап, бiрiншi сатыдагы сот талапты iшiнара канагаттандырады. Атап айтканда, eмiрден еткен адамныц жылына байланысты бершген аска жумсалган кара-жатты да eндiру жайлы байлам жасалады. Бул устаным апелляциялык сот тарапынан да куатталды.
^орытынды. Отандык сот практика-сындагы бiрiздiлiк талабыныц сакталын-бауы шындыгында, когамныц сот билiгiне деген сешмше селкеу тYсiретiн жагдай бо-лып тур. Себебi, бiр кукьщтык сауал бойын-ша Талдыкоргандагы не Оралдагы сот бiр жауап усынса, ал, дэл осы сауал бойынша Кызыордадагы не Семейдегi сот баска ке-регар мазмундагы жауапты усынса, букара халык не ойламак?! Осы аркылы eзiмiз сот корпусындагы жемкорлык, «бармак басты, кез кысты» жагдайлар туралы ел арасын-дагы эралуан алып-кашпа эцгiмелердiц та-ралуына колдан жагдай жасап беремiз. Ендi, бул жагдайдыц емi не болмак. Бiрiншiден, отандык кукык факультеттерiнiц профес-сорлары мен окытушылар курамы зерттеу жYрriзудеri белсендiлiгiн арттырганы жен. Эз кемшiлiгiмiздi eзiмiз тYзетпесек, алы-стан келш ешкiмнiц тYзетпейтiнi белгiлi. Бул ретте, КР ЖС аналитикалык бeлiмдерiн-деп кызметкерлер де белсендiлiк танытып, зерттеу жYргiзiп жаткан профессорлар жэне окытушылармен байланыска шыкканы жен болар едь Сeйтiп, ортак бiрлескен жоба-лар жолга койылса, жогарыда сипатталган жэне езге де олкылыктарды тYзету мYмкiн-дiгi арта тYCкен болар едь Екiншiден, бул олкылыктардыц отандык сот практикасында орын алуына КР АК мэтiнiне комментарий эзiрлеу жумыстарыныц жолга койылмаган-дыгында жатыр деп пайымдаймыз. Мыса-лы, нарыктык экономикада ертеден келе жаткан шет елдердщ тэжiрибесiне карар болсак, eзiн беделдi санайтын сол елдегi эр-бiр кукык факультетiнiц Азаматтык кодекске берген дербес комментарий жинактары бар. Осы шаруалардыц аткарылуы отандык сот практикасында орын алып жаткан «керегар байламдар» мэселесiнiц оц шешiлуiне жэне бiрiздiлiк талабыныц орныгуына оц ыкпал етедi деп Yмiттенемiз.
< m
ь
-Q
с;
ш tí Ч О X
о <
СП
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Карапетов А.Г. Роль правовых позиций высшего суда в унификации судебной практики // https://www.youtube.com/watch?v=M6xD76BKMpE&t=149s
2. Верховенство права и проблемы его обеспечения в правоприменительной практике: международная коллективная монография. 2-е изд., перераб. -М.: Статут, 2010. - 432 с.
REFERENCES
X
Ь
1. KarapetovA.G. Rol' pravovyhpozicij vysshego suda v unifikacii sudebnojpraktiki //https:// www.youtube.com/watch?v=M6xD76BKMpE&t=149s
2. Verhovenstvo prava i problemy ego obespechenija v pravoprimenitel'noj praktike: mezhdunarodnaja kollektivnaja monografija. 2-e izd., pererab. - M.: Statut, 2010. - 432 s.
