Научная статья на тему 'Соғлиқни сақлаш соҳасининг институционал тараққиёти ва молиялаштириш тизими'

Соғлиқни сақлаш соҳасининг институционал тараққиёти ва молиялаштириш тизими Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1465
106
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ҳайдаров М. Т.

Мақолада Ўзбекистонда соғлиқни сақлаш тизимининг ислоҳ қилиниши ва тараққиёти институционализм ғоялари нуқтаи назардан тахлил қилинган. Унга кўра, тармоқда шаклланган ва босқичма-бочқич ривожланиб бораётган меъёрий-ҳуқуқий тизим, тармоқнинг муассасавий шаклланиши ва ривожланиши, мутахассисларни ихтисослаштирилган йўналишларга кўра ривожлантириб бориш борасида қилинган ишлар, соғлиқни сақлаш муассасаларини давлат бюджети ва аралаш манбалар орқали молиялаштириш усуллари талқин қилинади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INSTITUTIONAL DEVELOPMENT OF PUBLIC HEALTHCARE DEVELOPMENT AND FINANCING SYSTEM

The reforming and development of the Healthcare system of Uzbekistan is considered from the point of view of Institutionalism theory. So, there is discussed developed step by step the sector’s legislation basics, shaping and development of the sector main institutions, human development by specialization directions. There were used information of financing the institution of sector from public budget sources and mixed sources.

Текст научной работы на тему «Соғлиқни сақлаш соҳасининг институционал тараққиёти ва молиялаштириш тизими»

с

ч.

Гайдаров М.Т. - Узбекистан Республикаси Молия вазирлиги х,узуридаги Ук,ув маркази "Давлат молияси" кафедраси мудири, и.ф.н., доцент

СОГЛИКНИ САКЛАШ СО^АСИНИНГ ИНСТИТУЦИОНАЛ ТАРАККИЁТИ ВА МОЛИЯЛАШТИРИШ ТИЗИМИ

Соглицни сацлаш тизими ижтимоий соцанинг энг муцим йуналиши булиб, унинг тарацциёти жамият осойиштали-ги ва ацоли турмуш даражасини юксалтирувчи энг муцим омиллардандир. %ар цандай соцанинг тарацциёти аввалам-бор унинг цай даражада ва цайси йуналишларда институци-онал тарацциёти амалга оширилиши билан: яъни меъёрий-цуцуций таъминланганлиги, тармоцдаги муассасаларнинг ташкилий жицатдан илгорлиги, мутахассисларнинг ма-лакавий даражаси, моддий-техника таъминоти ва шунга ухшаш бошца омиллар билан бо*лиц.

Бу соцанинг институционал тарак,к,иёти 1996 йилда мустакил Узбекистонда "Фукаролар соFлиFини саклаш т^рисида"ги Конун кабул килиниши билан янги боскичга кутарилди. Бунда аваламбор соFликни саклаш тизими таркиби тасдикланди ва унга кирувчи давлат, хусусий ва бошка тасарруфдаги муас-сасалар урни белгиланди, бошкарув органла-рининг ваколатлари ва соFлик1ни саклаш му-ассасаларининг вазифалари ва ваколатлари тасдикланди. Шундан буён Узбекистон Респу-бликасида соFликни саклашнинг ягона, тако-миллашган тизими амал кила бошлади.1

Шаклланган янги Давлат соFликни саклаш тизимига Узбекистон Республикаси СоFликни саклаш вазирлиги, К1оракалпоFистон Республикаси СоFликни саклаш вазирлиги, вило-ятлар, Тошкент шах,ар соFликни саклашни бошкариш органлари, уларнинг шах,ар ва туман булинмалари киради. Хамда давлат мул-ки булган ва давлат соFликни саклаш тизи-мининг бошкарув органларига буйсунувчи ва ёки уларнинг лицензияларига кура фаолият

1 Узбекистон Республикаси "Фукаролар соFлиFини саклаш туFрисида"ги 29.08.1996 й. N 265-1 Конуни, 7-модда.

юритувчи - даволаш-профилактика ва илмий-тадкикот муассасалари, тиббиёт ва фармацевтика ходимлари тайёрлайдиган х,амда уларни кайта тайёргарликдан утказадиган укув юртлари, фармацевтика корхоналари ва ташкилотлари, санитария-профилактика муассасалари, суд-тиббий экспертиза муассасалари, тиббий дори-дармонлар ва тиббиёт техникасини ишлаб чикарадиган корхоналар х,амда асосий фаолияти фукаролар соFлиFини саклаш ва даволаш билан боFлик бошка му-ассасалар, корхоналар ва ташкилотлар кири-тилди.

СоFликни саклашнинг хусусий ва бошка хил тизимлари жумласига хусусий тиббиёт амалиёти билан шугулланувчи жисмо-ний ва юридик шахслар, уз маблаFлари ва жалб этилган маблаFлар, шунингдек конун х,ужжатларига мувофик бошка манбалар х,исобидан молиялаштириладиган даволаш-профилактика, дорихона муассасалари х,амда тиббиёт ва фармацевтика мах,сулотлари ишлаб чикарадиган корхоналар киради.

Мавжуд конунчилик асосида, ах,олига давлат томонидан кафолатланган бепул тиббий ёрдам давлат соFликни саклаш тизи-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

с

мининг даволаш-профилактика муассаса-лари тарафидан амалга оширилиб бори-лади. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси бепул тиббий ёрдам курсатиш хажмини ва тартибини белгилайди. Кафо-латланган тиббий ёрдам хажмининг белги-ланганидан ортикча тиббий ва бошка хил хизматлар курсатиш кушимча хизматлар булиб, ахоли томонидан белгиланган тартиб-да х,ак туланади. СоFликни саклаш тизимини ислох килишнинг Давлат дастури билан бепул тиббий ёрдам курсатадиган ва бюджет-дан молияланиши лозим булган даволаш-профилактика муассасалари руйхати белги-ланган.

Узбекистонда мустакилликка эришил-ган илк йиллардан хозирги кунга кадар соFликни саклаш тизимини ислох этиш амалга оширилмокда. 1998 йилдан бу ислохотлар авж олиб, соха тараккиётига оид махсус да-стур кабул килинди. Узбекистон Республикаси соFликни саклаш тизимини ислох килишнинг Давлат дастурида1 1998-2005 йилларда соFликни саклаш тизимини ислох килиш кон-цепцияси ва асосий чора-тадбирлари белги-ланди.

2007 йилда Узбекистон Республикаси Президенти Фармони2 билан соглицни саклаш тизимини исло^ цилишни яна-да чукурлаштиришнинг асосий вазифалари этиб куйидагилар белгиланди:

• ягона ташкилий-услубий рахбарликни хамда ахолига курсатиладиган тиббий хизматлар сифати устидан назоратни таъмин-лайдиган соFликни саклашнинг замонавий ташкилий тузилмасини шакллантириш;

• замонавий диагностика ва даволаш уску-налари билан жихозланган, юкори малакали кадрлар таъминланган хамда ахолига ихти-сослаштирилган, юкори салохият ва техно-логик тиббий ёрдам курсатадиган республи-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикаси соFликни саклаш тизимини ислох килиш давлат дастури туFрисида"ги 10.11.1998 й. N ПФ-2107-сонли Фармони. Кейинги боскичларда Са-ломатлик 2 ва саломатлик 3 дастурлари давом этиб келмокда.

2 УзР Президентининг "СоFликни саклаш тизими-

ни ислох килишни янада чукурлаштириш ва уни ри-вожлантириш давлат дастурини амалга оширишнинг асосий йуналишлари туFрисида"ги 19.09.2007 й. N ПФ-3923-сонли Фармони.

ка ихтисослаштирилган илмий-амалий тиб-биёт марказлари тармоFини янада ривож-лантириш ва шундай янги марказлар ташкил килиш;

• тиббий диагностика тизимини тубдан та-комиллаштириш, республика худудида замонавий, халкаро стандартларга мос булган ускуналар билан жихозланган хамда юкори малакали мутахассислар билан таъминланган диагностика хизматлари тармоFини кенг ри-вожлантириш;

• аёллар ва болалар соFлиFини саклаш, булFуси оналар соFлиFи холати устидан назо-рат килиш тизими сифатини тубдан ошириш, скрининг-марказлар, педиатрия ва тугрук муассасаларининг моддий-техника базасини, айникса, кишлок жойларда янада ривожлан-тириш ва мустахкамлаш;

• тиббиёт муассасаларининг умумий ама-лиёт шифокорлари ва тор ихтисослашган ши-фокорларга нисбатан талаб-эхтиёжларини кондиришни хисобга олган холда кадрларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш тизимини тако-миллаштириш, тиббиёт ходимларининг ма-лакаси ва касб махоратини муттасил ошириб бориш учун шарт-шароитларни таъминлаш;

• замонавий диагностика ва даволаш ускуналарига, юкори малакали тиббиёт хо-димларига эга булган хамда ахолига даволаш жараёнининг тасдикланган стандартлари-га мувофик равишда сифатли, ихтисослашти-рилган тиббий хизмат курсатадиган хусусий тиббиёт муассасаларини ривожлантиришга кумаклашиш;

• ахолини вирусли ва юкумли касалли-клардан химоя килиш, ОИВ/ОИТС касалли-гининг олдини олиш тизими самарадорлиги ва ишончлилигини, аввало, зарарланиш ман-баларини профилактика килиш ва тугатишга каратилган чора-тадбирлар хисобига оши-риш.

Шу билан бирга Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони3 билан тармок негизини шакллантирувчи асосий соFликни саклаш муассасалари белгиланди. Жумла-дан туман (шахар) тиббиёт бирлашмалари,

3 УзР Президентининг "СоFликни саклаш тизимини ислох килишни янада чукурлаштириш ва уни ри-вожлантириш давлат дастурини амалга оширишнинг асосий йуналишлари туFрисида"ги 19.09.2007 й. N ПФ-3923-сонли Фармони.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

вилоят куп тармокли тиббиёт марказлари ва соFликни саклашни бошкариш худудий ор-ганлари.

Шунингдек, мазкур Фармон асосий куйидаги фаолият йуналишларини расмий-лаштирди:

Мухим фаолият йуналишлари:

• туман (ша^ар) тиббиёт бирлашма-ларида - касалликлар, энг аввало юкумли ва вирусли касалликларнинг олдини олиш буйича профилактика ишларини утказиш, ахолига сифатли бирламчи амбулатория-поликлиника ёрдами курсатиш, бирламчи шошилинч, кечиктириб булмайдиган тиббий ёрдам бериш, беморларни стационарларда даволаш, шунингдек кишлок врачлик пункт-ларига, бошка туман (шахар) муассасалари-га ташкилий-услубий жихатдан рахбарлик килиш;

• вилоят куп тармоцли тиббиёт марказ-ларида - беморларни текширувдан утказиш, уларга юкори малакали тиббий-маслахат ёрдами курсатиш, касалликларнинг асосий йуналишлари (режали хирургия, терапия, кардиология, гинекология ва бошкалар) буйича стационарларда даволашни ташкил этиш, шунингдек вилоят тиббиёт муассасала-рида тиббий ёрдам курсатишнинг замонавий усуллари ва технологияларини татбик этиш-ни услубий жихатдан таъминлаш;

• соглицни сацлашни бошцариш худудий органларида - тиббий хизматлар курсатишда диагностика ва даволашнинг яго-на стандартларини жорий этиш, шунингдек, тиббиёт муассасаларининг уларга риоя эти-ши устидан назоратни амалга ошириш; те-гишли худудларда жойлашган тиббиёт му-ассасалари фаолиятига ташкилий-услубий рахбарликни амалга ошириш; самарали санитария-эпидемиология назоратини таъ-минлаш, юкумли ва ута хавфли юкумли касалликлар таркалишининг олдини олиш буйича амалий чоралар куриш; оилада тиббий ма-даниятни ошириш, соFлом турмуш тарзини тарFиб килиш буйича ахоли уртасида профилактика ишлари утказилишини ташкил этиш.

Амалга оширилаётган ислохотлар авва-ламбор профилактик ишларга каратилган булиб, юкумли касалликларнинг олдини олишга алохида этибор каратиб келинмокда. Шу нуктаи назардан тиббий санитар хиз-

матлари ташкил килинган. Уларнинг хизмат-лари таркибига куйидагилар киради:

1. Шошилинч ёрдам курсатиш;

2. СоFликни саклашнинг биринчи буFинида ва бир катор даволаш-профилактика муасса-саларида, биринчи навбатда кишлок жойла-рида медицина хизматларини курсатиш;

3. Ахолини алохида турдаги инфекцион касалликлардан иммунизациялаш ва вакци-нациялаш;

4. Атрофдагилар учун хавфли булган (туберкулёз, онкология, рухий, наркологик ва бошк.), ижтимоий ахамиятга молик касалли-кларга чалинган фукароларга ихтисослашти-рилган тиббий ёрдам курсатиш;

5. 15-17 ёшдаги усмирларни чакирик ко-миссияси йуналиши буйича курикдан утказиш ва даволаш;

6. ТуFрук хизматларини курсатиш;

7. Имтиёзга эга булган пациентларни дав-лат тиббиёт муассасаларида даволаш (етим-лар, ногиронлар ва бошк.).

СоFликни саклашга килинадиган харажат-лар уз иктисодий мохиятига кура куйидаги асосий гуру^ларга булинади:

-даволаш-профилактика муассасалари ва тадбирларига харажатлар;

-санитар-профилактика муассасалари ва тадбирлари;

-бошка муассасалар ва тадбирлар.

СоFликни саклаш тизими молиявий ре-сурсларининг асосий улуши даволаш-профилактика муассасаларини саклашга йуналтирилиб, уларга касалхоналар, поли-клиникалар, фельдшер-акушер пунктлари, тез ёрдам станцияси, болалар уйлари, сана-торийлар киради.

Санитария-профилактика муассаса-

ларига куйидагилар киради: санитария-эпидемиологик станциялар, дезинфекцион станциялар, санитар-маърифат уйлари.

Учинчи гурухга суд-тиббиёт экспертиза бюролари ва бошкалар киради.

СоFликни саклаш сохаси тараккиётининг мухим омили - уни илFор, бозор иктисодиёти тамойилларига таянган молиялаштириш ти-зимидир. Давлат бюджетидан харажатлар-ни молиялаштириш харажатларининг йиллик руйхатини ойлар буйича булиб таксимлаш такдимотига биноан амалга оширилади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

Шахсларни тургун даволаш-профилактика муассасаларида овкатланиш туловидан озод килинувчи касалликлар ва ах,оли тоифаларининг руйхати (пулли касалхоналар ва булимлардан ташкари)1

Касалликлар

1. Онкологик касалликлар.

2. Сил касаллиги.

3. Рууий касалликлар.

4. Ихтисослаштирилган муассасаларда гиёувандлик.

5. Мохов касаллиги.

6. Нурланиш касаллигига чалинган беморлар.

7. Юкумли касалликлар.

8. Сифилис.

9. ОИВ касаллигини юктирганлар (ОИТС).

10. Шошилинч тиббий ёрдам курсатиш чогида беморларнинг шифохонада булиши че-кланган муддатларининг тасдикланган стандартлари буйича реанимация тадбирларини ва интенсив терапияни талаб этувчи уолатлар.

11. Даражасидан катъи назар камконлик касаллигига чалинган уомиладор аёллар ва туккан аёллар.

12. Эндокринологик касалликлар.

Ацоли тоифалари

1. Болаликдан ногиронлар.

2. Чин етимлар.

3. 1 ва II гуруу ногиронлари.

4.1941-1945 йиллардаги уруш катнашчилари ва ногиронлари уамда уларга тенглашти-рилган шахслар.

5. Ижтимоий таъминот булимларида уисобда турувчи ёлгиз нафакахурлар.

6. 1941-1945 йиллардаги уруш йиллари меунат фронти катнашчилари.

7. Чернобиль АЭСидаги уалокат окибатларини тугатишда катнашган - ногирон шахслар.

8. Байналмилалчи жангчилар.

9. 17 ёшгача булган болалар ва усмирлар.

10. Мудофаа ишлари булимларининг йулланмалари буйича 18-27 ёшли чакирик ёшида-гилар.

Касалхоналар харажатлар сметасида туртинчи гурух 42-52-300 коди буйича харажатлар режалаштирилиб, улар икки категория беморлар буйича хисоб-китоб килинади: имтиёзли ва имтиёзсиз. Узбекистон Респу-бликаси Вазирлар Махкамасининг "Даволаш-профилактика муассасаларини маблаF би-лан таъминлаш тизимини такомиллаштириш туFрисида"ги 02.12.1997 йилдаги № 532-сон-ли Карорида овкатланиш туловидан озод килинувчи касалликлар руйхати келтирилган.

Овкатланишга харажатлар уртача йил-лик урин-кунлар сонини беморнинг бир кун-да овкатланиш меъёрига купайтириш оркали хисобланади. Овкатланиш харажатлари хам

1 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 02 декабр 1997 йилги N 532-сонли Карори.

бемор томонидан, хам иш берувчи (бемор ишлайдиган корхона, ташкилот ва муассаса-лар) томонидан копланади.

Шу тарика дори-дармонларга харажатлар хам хисобланади.

Харажатларнинг мухим булимларидан бири - коммунал хизматларни тулашга харажатлар булиб, уларни режалаштириш нату-рал курсаткичлар асосида амалга оширила-ди.

Сомикни сак,лаш муассасаларини аралаш молиялаштириш тартиби

СоFликни саклаш тизимида ислохотларни чукурлаштириш, халкаро талабларга жавоб берувчи юкори технологияли ихтисослаштирилган медицина марказларининг ташки-лий, молиявий-иктисодий ва хукукий шарт-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

шароитларини яратиш, етакчи тиббиёт тех-нологияларни кенг жорий этиш максадида Узбекистонда жахон тажрибасидан фой-даланиб эксперимент тарикасида ихтисос-лаштирилган медицина марказлари таш-кил этилди ва улар шу кунга кадар фаолият юритмокдалар1:

1. Республика ихтисослаштирилган урология маркази, Узбекистон Республикаси СоFликни саклаш вазирлигининг Урология илмий маркази негизида.

2. Академик В.Вохидов номидаги республика ихтисослаштирилган жаррохлик маркази, Узбекистон Республикаси СоFликни саклаш вазирлигининг академик В.Вохидов номидаги жаррохлик илмий маркази негизи-да.

3. Республика ихтисослаштирилган куз ми-крохирургияси маркази, Тошкент шахридаги Тошкент вилоят куз микрохирургияси марка-зи негизида.

4. Республика ихтисослаштирилган кардиология маркази, Кардиология илмий-тадкикот институти ва Тошкент шахридаги 15-шахар клиник шифохонаси негизида.

2007 йилда Узбекистон Республикаси Пре-зидентининг фармойиши2 билан ташкил этил-ган ишчи гурух томонидан 2007-2008 йил-ларда куйидаги тиббиёт марказларини ташкил этиш таклифи киритилган эди:

1. Вилоят куп тармокли тиббиёт марказлари ахолига юкори малакали ихтисослаштирилган стационар, амбулатория консультатив-диагностика тиббиёт хизма-ти курсатувчи даволаш-профилактика муас-сасаси булиб, фаолият курсатиб турган вилоят касалхоналари ва айрим ихтисослаштирилган тиббиёт муассасалари базасида ташкил этилади хамда унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 18.03.2008 й.ги №48-сон-ли Карори билан тасдикланган вилоят куп тармокли тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

2. Вилоят болалар куп тармокли тиббиёт марказлари болаларга юкори малакали ихтисослаштирилган стационар, амбу-

1 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари фаолиятини ташкил этиш масалалари туFрисида"ги 17.03.2003 й. N 140-сонли Карори.

2

латория консультатив-диагностика хизма-ти курсатувчи даволаш-профилактика муас-сасаси хисобланиб, фаолият курсатиб турган вилоят болалар касалхоналари базасида ташкил этилади хамда унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 18.03.2008 й.ги №48-сонли Карори билан тасдикланган вилоят болалар куп тармокли тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

3. Нукус ва Тошкент шахарларида ва хар бир вилоят марказларида тиббий диагностика маркази ахолига пуллик хизмати курсатувчи муассаса хисобланиб, унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 18.03.2008 й.ги №48-сон-ли Карори билан тасдикланган вилоят тиббий диагностика маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Туман (шахар) тиббиёт бирлашмаси марказий туман (шахар) касалхонаси, куп тармокли марказий туман поликлиникаси (шахар) негизида тегишли худудларда ташкил этилади хамда уларга кишлок врачлик пунктлари ва оилавий поликлиникаларнинг фаолиятига методологик ёрдам курсатиш ва-зифаси юклатилиб, унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 18.03.2008 й.ги №48-сон-ли Карори билан тасдикланган туман (шахар) тиббиёт бирлашмаси туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

5. Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий тиббиёт марказлари:

-республика ихтисослаштирилган аку-шерлик ва гинекология илмий-амалий тиббиёт маркази Акушерлик ва гинекология илмий-тадкикот институти негизида акушерлик ва гинекология сохасида даволаш-профилактика, илмий-тадкикот ва методик фаолиятни амалга оширадиган хамда ахолига юкори малакали ихтисослаштирилган тиббий ёрдам курсатадиган мустакил тиббиёт муас-сасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фао-лияти Вазирлар Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика ихтисослаштирилган акушерлик ва гинекология илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга со-линиб турилади;

6. Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий-амалий тиббиёт маркази мустакил тиббиёт муассасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фаолияти Вазирлар

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

с

Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика их-тисослаштирилган педиатрия илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

7. Республика ихтисослаштирилган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази Терапия ва тиббий реабилитация илмий-тадкикот институти хамда Гастроэнтерология илмий маркази негизида терапия ва тиббий реабилитация сохасида даволаш-профилактика, илмий-тадкикот ва методик фаолиятни амалга оширадиган хамда ахолига юкори малакали ихтисослаштирилган тиббий ёрдам курсатадиган мустакил тиббиёт муассасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика ихтисослаштирил-ган терапия ва тиббий реабилитация илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

8. Республика ихтисослаштирилган дерматология ва венерология илмий-амалий тиббиёт маркази Дерматология ва венерология илмий-тадкикот институти негизида мустакил тиббиёт муассасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика ихтисослаштирил-ган дерматология ва венерология илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

9. Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази СоFликни саклаш вазирли-гининг Фтизиатрия ва пульмонология илмий-тадкикот институти негизида мустакил тиббиёт муассасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фаолияти Вазирлар Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика ихтисослаштирил-ган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

10. Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт мар-кази СоFликни саклаш вазирлигининг Эндокринология илмий-тадкикот институти негизида мустакил тиббиёт муассасаси сифатида ташкил этилиб, унинг фаолияти Вазирлар

Махкамасининг 21.05.2009 й.ги №145-сонли Карори билан тасдикланган Республика их-тисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази туFрисидаги Низом билан тартибга солиниб турилади;

Марказларнинг асосий вазифаларидан бири - узини-узи молиялаштириш ва уз хара-жатларини узи коплаш шароитларида фаоли-ятини таъминлаш учун молиявий ва моддий-техник ресурсларни жалб этиш буйича ме-нежмент ва маркетинг ишларини ташкил этишдир.

Марказларга лавозимлар руйхатини мустакил равишда ишлаб чикиш ва тасдиклаш, Марказ ходимларининг мехнатига хак тулаш ва моддий раFбатлантириш шарт-лари бажариладиган ишларнинг муракка-блик даражаси, сифати ва хажмига нисба-тан табакалаштирилган тарзда белгилаш хукуклари берилган.

Тиббиёт муассасаларини молиялаштириш ва бошкариш тизимидаги ислохотларни яна-да чукурлаштириш1 максадида бошланFич тиббий-санитария ёрдами муассасаларига юридик шахс статуси берилди ва 2005 йил 1 октябрдан бюджетдан молиялаштириш-нинг янги тартибини2 бир киши хисобига харажатларнинг базавий нормативи буйича хисоблашга утилди.

Унга кура, хар вилоятда бир киши хисобига харажатларнинг базавий нормативи хар йили вилоятларнинг хар бир худуди учун алохида белгиланади ва куйидаги формула буйича аникланади:

НХБ = ВСБ х УУ / АСй, бунда:

НХБ - режалаштирилаётган йил учун бир киши хисобига харажатларнинг норматив ба-заси;

ХССБ - худудлар соFЛИKHИ саклаш умумий бюджети (бундан санитария-эпидемиология шахобчалари, капитал куйилмалар ва режалаштирилаётган йил учун марказлаштирил-ган тадбирлар харажатлари истисно);

1 УзР Вазирлар Махкамасининг "Узбекистон Респу-бликаси соFЛикни саклаш муассасаларини молиялаштириш ва бошкариш тизимини янада такомиллашти-риш туFрисида"ги 28.09.2005 й. N 217-сонли Карори.

2 Уша ерда, Илова 3.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

с

ч.

Мехнатга хак тулашнинг такомиллаштирилган тизими жорий этиладиган давлат муассасалари тиббиёт ва фармацевтика ходимларининг мехнатга хак тулаш буйича

ГУРУЦЛАРИ

I. Амбулатория-поликлиника муассасалари, санитария-эпидемиология назорати

хизмати ва бошка муассасалар

1. К,ишлок врачлик пунктлари ва уларнинг филиаллари (булимлари)

2. Шах,арлардаги поликлиникалар (болалар поликлиникасидан ташкари)

3. Стационар уринлари булмаган диспансерлар

4. Скрининг - марказлар

5. Республика болалар ва усмирлар репродуктив сомомлаштириш маркази

6. Саломатлик институти ва унинг филиаллари

7. Санитария-эпидемиология назорати хизмати муассасалари (республика, вилоят, шах,ар ва туман санитария-эпидемиология назорати марказлари, карантин ва ута хав-фли инфекциялар профилактикаси маркази ва унинг филиаллари, дезинфекция станция-лари)

8. Тиббиёт статистикаси бюроси

II. Умумий профилли стационар тиббиёт муассасалари ва бошкалар

9. Илмий-текшириш институтлари ва олий тиббиёт укув юртлари клиникалари

10. Республика касалхоналари, тиббиёт-санитария кисмлари

11. Республика (вилоят, шах,ар) перинатал маркази

12. Вилоят, шах,ар ва туман касалхоналари, жумладан, тугрукхоналар, тугрукхона маж-муалари

13. Шах,ар ва туман марказий касалхоналари, кишлок участка касалхоналари

14. Суд-тиббий экспертиза бюроси ва унинг филиаллари

15. Патологоанатомик марказлар ва уларнинг филиаллари

16. К,он куйиш станциялари

17. Санаторийлар

III. Ихтисослаштирилган стационар муассасалар

18. Ихтисослаштирилган касалхоналар, клиникалар, диспансерлар ва марказлар:

18.1. Сил касалликлари

18.2. Юкумли касалликлар

18.3. Онкологик касалликлар

18.4. Тери-таносил касалликлари

18.5. Эндокринологик касалликлар

18.6. Рух,ий касалликлар

18.7. Ру^ий-асаб касалликлари

18.8. Наркологик касалликлар

19. Республика нейрохирургия, онкология (жумладан хоспислар), аллергология, суяк ха-сталиги ва жаро^ат окибатларини даволаш, йирингли хирургия ва кандли диабет асорат-ларини даволаш, болалар ортопедияси тиббиёт марказлари

20. Фтизиатрия ва пульмонология, эпидемиология, микробиология ва юкумли касалликлар, вирусология, эндокринология ва паразитология илмий-тадкикот институтлари клиникалари

21. Болалар касалхоналари ва поликлиникалари

22. Болалар уйлари

23. Лепрозорийлар

IV. Шошилинч ва тез тиббий ёрдам марказлари, тез ёрдам станциялари, ОИТСга карши кураш Республика ва минтакавий марказлари

24. Республика шошилинч тиббий ёрдам маркази - унинг вилоятлардаги филиаллари, туманлар (ша^арлар) марказий касалхоналаридаги шошилинч тиббий ёрдам булимлари

25. Тез тиббий ёрдам станциялари

26. ОИТСга карши кураш Республика ва минтакавий марказлари

с

УУй - хисобот даврида тегишли худуд соFЛикни саклаш бюджетида БТСЁ ШЭ му-ассасалари бюджетининг уртача улуши (ко-эффициентларда). БТСЁ ШЭ муассасалари бюджетини хисобот давридаги санитария-эпидемиология назорати хизматлари, капитал куйилмалар ва марказлаштирилган тад-бирлар харажатларини истисно этган холда худуд соFЛикни саклаш умумий бюджетига булиш йули билан аникланади.

АСй - ахоли сони (режалаштирилаёт-ган БТСЁ ШЭ муассасаларига бириктирил-ган худуддаги йилнинг 1 январдаги холатига кура).

Институционал таракиётнинг мухим оми-ли - мутахассислар таракиётидир. Шунинг учун тиббий муассасаларнинг мохияти ва сохадаги ролига алохида урFу берган холда, тармок мутахассисларининг ривожлани-ши, мунтазам малакаларини устириб бо-риши чоралари курилган. Шу максадда "Узбекистон Республикаси давлат муасса-

салари тиббиёт ва фармацевтика ходимла-ри мехнатига хак тулаш тартиби ва шартлари туFрисида"ги1 Низом асосида тиббиёт муассасалари гурухлаштирилди ва уларда тиббиёт ва фармацевтика ходимларининг мехнатга хак тулаш буйича такомиллаштирилган тизи-ми жорий этилди.

СоFЛикни саклаш муассасалари хар бир гурухлари буйича куйидаги тузатиш коэффи-циентлари белгиланади:

муассасаларнинг 1-гурухи учун - тегишли разряд тариф ставкасига 1,0 тузатиш коэффи-циенти;

муассасаларнинг 2-гурухи учун - тегишли разряд тариф ставкасига 1,03 тузатиш коэф-фициенти;

муассасаларнинг 3-гурухи учун - тегишли разряд тариф ставкасига 1,05 тузатиш коэф-фициенти;

муассасаларнинг 4-гурухи учун - тегишли разряд тариф ставкасига 1,15 тузатиш коэф-фициенти.

Адабиётлар руйхати:

Узбекистон Республикаси "Фукаролар C0FЛИFИHИ саклаш туFрисида"ги 29.08.1996 й. N 265-1 Конуни.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикаси соFЛикни саклаш тизимини ислох килиш давлат дастури туFрисида"ги 10.11.1998 й. N ПФ-2107-сонли Фармони.

УзР Президентининг "СоFЛикни саклаш тизимини ислох килишни янада чукурлаштириш ва уни ривожлантириш давлат дастурини амалга оширишнинг асо-сий йуналишлари туFрисида"ги 19.09.2007 й. N ПФ-3923-сонли Фармони.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 02 декабр 1997 йилги N 532-сонли Карори.1

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Республика ихтисослаш-тирилган тиббиёт марказлари фаолиятини ташкил этиш масалалари туFрисида"ги 17.03.2003 й. N 140-сонли Карори.

«О создании рабочей группы по вопросам изучения хода реформирования системы здравоохранения и выработке мер по его дальнейшему углублению» от 22 января 2007 г. № Р-2658.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2005 йил 21 декабрдаги № 276-Карори.

УзР Вазирлар Махкамасининг "Узбекистон Республикаси соFЛикни саклаш му-ассасаларини молиялаштириш ва бошкариш тизимини янада такомиллаштириш туFрисида"ги 28.09.2005 й. N 217-сонли Карори.

1 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2005йил 21 декабрдаги № 276-карори билан тасдикланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.