Научная статья на тему 'Ўсмир ёшдаги ўқувчиларда соғлом тафаккурни ривожлантиришнинг ижтимоий зарурати ва назарий-амалий имкониятлари'

Ўсмир ёшдаги ўқувчиларда соғлом тафаккурни ривожлантиришнинг ижтимоий зарурати ва назарий-амалий имкониятлари Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
181
81
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тафаккур / соғлом тафаккур / шахс / ўқувчи / маънавий / моддий / эстетик / фазилат / хусусият / мышление / здоровое мышление / личность / ученик / духовный / материальный / эстетический / черта характера / особенность

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Абдураҳмонова Зуҳра Абдураҳмон Қизи

Мақолада соғлом тафаккур муаммоси, унинг долзарблиги, мамлакатимиз ва хориж педагог, психолог олимлари қарашлари, тажрибаси, ўқувчиларда соғлом тафаккур ривожланишига таъсир этувчи омилларнинг ижтимоий фаолиятда намоён бўлишининг ижтимоий-психологик жиҳатлари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОЦИАЛЬНАЯ НЕОБХОДИМОСТЬ РАЗВИТИЯ ЗДОРОВОГО МЫШЛЕНИЯ У УЧАЩИХСЯ ПОДРОСТКОВОГО ВОЗРАСТА: ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ПРАКТИЧЕСКИЕ ВОЗМОЖНОСТИ

В статье освещается проблема здорового мышления у учащихся подросткового возраста, взгляды отечественных и зарубежных педагогов, учёных-психологов по данному вопросу, а также социально-психологические особенности проявления в социальной деятельности учащихся факторов, влияющих на развитие у них здорового мышления.

Текст научной работы на тему «Ўсмир ёшдаги ўқувчиларда соғлом тафаккурни ривожлантиришнинг ижтимоий зарурати ва назарий-амалий имкониятлари»

Абдурах,монова Зух,ра Абдурах,мон ^изи,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Педагогика ва умумий психология» кафедраси таянч докторанти

УСМИР ЁШДАГИ УКУВЧИЛАРДА СОГЛОМ ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ИЖТИМОИЙ ЗАРУРАТИ ВА НАЗАРИЙ-АМАЛИЙ ИМКОНИЯТЛАРИ

АБДУРАЦМОНОВА З.А. УСМИР ЁШДАГИ УЦУВЧИЛАРДА СОГЛОМ ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ИЖТИМОИЙ ЗАРУРАТИ ВА НАЗАРИЙ-АМАЛИЙ ИМКОНИЯТЛАРИ

Маколада соFлом тафаккур муаммоси, унинг долзарблиги, мамлакатимиз ва хориж педагог, психолог олимлари карашлари, тажрибаси, укувчиларда соFлом тафаккур ривожланишига таъсир этувчи омилларнинг ижтимоий фаолиятда намоён булишининг ижтимоий-психологик жих,атлари ёритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: тафаккур, соFлом тафаккур, шахс, укувчи, маънавий, моддий, эстетик, фазилат, хусусият.

АБДУРАХМОНОВА З.А. СОЦИАЛЬНАЯ НЕОБХОДИМОСТЬ РАЗВИТИЯ ЗДОРОВОГО МЫШЛЕНИЯ У УЧАЩИХСЯ ПОДРОСТКОВОГО ВОЗРАСТА: ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ПРАКТИЧЕСКИЕ ВОЗМОЖНОСТИ

В статье освещается проблема здорового мышления у учащихся подросткового возраста, взгляды отечественных и зарубежных педагогов, учёных-психологов по данному вопросу, а также социально-психологические особенности проявления в социальной деятельности учащихся факторов, влияющих на развитие у них здорового мышления.

Ключевые слова и понятия: мышление, здоровое мышление, личность, ученик, духовный, материальный, эстетический, черта характера, особенность.

ABDURAKHMONOVA Z.A. SOCIAL NECESSITY OF HEALTHY THINKING DEVELOPMENT OF TEEN STUDENTS: THEORETICAL AND PRACTICAL OPPORTUNITIES

In the article the problems of teen student's healthy thinking, the visions of local and international pedagogues, scientists-psychologists in that regards, as well social and psychological features influencing to their healthy thinking development in social activity are lightened.

Keywords: thinking, healthy thinking, personality, student, spirituality, material, aesthetic, character trait, feature.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 11

Цозирги кунда усмирларни тарбиялашнинг узига хос хусу-сиятлари, цонуниятлари, имкониятлари, хатти-царакат мотивларининг ифодаланиши ва вужудга келишининг мурак-каб механизмлари мавжуд.

Шахснинг соFлом yсиб-улFайиши, унинг х,ар томонлама етук булиши, жамиятда уз урнини топиши ва самарали фаолият олиб боришида соFлом тафаккур мух,им ах,амият касб этади.

Психолог олим Э^озиев узининг «Психология» дарслигида «Ахлок тарбиясидаги купол хатолар усмирларнинг рух,ий дунёсига салбий таъсир курсатади. Инсоннинг дунёсини тубдан кайта куриш, тарбияни инсонпарварлаштириш х,аракати бошланган х,озирги кунда усмирлар такдири масаласи х,ам Fоят жиддий тус олди. Усмирлик даври таклидчанлиги, муким нуктаси назарнинг шаклланмаганлиги, х,иссиётлилиги, мардлиги, тантилиги билан фаркланади. Шунинг учун ташки таъсирларга берилувчан усмир yFил-кизларга алох,ида эътибор бериш зарур»1, деб х,исоблайди.

Усмир ёшдаги укувчиларда соFлом тафак-курни ривожлантиришнинг мух,им омилларидан бири унинг ёшига боFлик булган хусусиятлари-дир.

Ёш тараккиёти даврларининг х,ам сифат, х,ам микдор узгаришларига эга курсаткичлари булиб, усмир ёшидаги укувчиларда соFлом тафаккурни ривожлантириш, хулкини бошка-риш х,амда унга таъсир курсатишда алох,ида ах,амият касб этади.

Ю.Орлов инсон тафаккури ва унинг ах,амияти тyFрисида куйидаги фикрни билдирган: «Инсоннинг тафаккури канчалик соFлом булса, унинг рух,ияти, жисми шунчалик соFлом эзгуликка йуналган булади. Одамнинг фикрлаши канча соф эркин булса, у шунча зарарсиз фикрлайди, шукрли, сабрли ва беFараз булади. Бугунги кунда гузал хулк, тyFри акида асосида тарбия-ланган, эх,тиёткор, соFлом фикрлай оладиган фарзанд х,аётда акл-идрок билан иш тута олади. Иймон-эътикодда собит туради, эркин ва мус-такил фикрлай олади, турли алдовларга учмайди х,амда Fаразли ташвикотларга берилмайди. Бун-дай сифатларга эга шахс соFлом тафаккур эгаси саналади. Демак, фарзанд ёшлигидан соFлом эътикодли, билимли, одобли ва шижоатли булиб вояга етиши учун фойдали илм ва куник-

1 Fозиев Э. Психология. - Т.: «Ук,итувчи», 1994. -133-б.

малар билан банд булишлари мух,им вази-фадир»2.

Шарк алломалари: Имом ал-Бухорий, Имом Термизий, Ах,мад ФарFоний, Абу Наср Форобий, Мах,муд KошFарий, Абу Райх,он Беруний, Ибн Сино, Юсуф Хос Хожиб, Ах,мад Яссавий, Алишер Навоий ва бошка мутафаккирларнинг психо-логик-педагогик карашларида дунёкараши соF-лом баркамол инсон тарбияси х,акидаги Fоялар уз ифодасини топган. Куръони Карим х,амда муборак х,адисларда х,ам маънавий камолот эгаси тарбиясига катта эътибор каратилган.

Мамлакатимиз психолог-олимлари: М.Г. Дав-летшин, Э^^озиев, Б.Кодиров, В.Каримова, З.Нишонова, Н.С.Сафаевлар томонидан инсон шахсининг тафаккури, уни ривожлантириш боскичларининг у ёки бу жих,атлари урганилган. Э.Юсупов, Ж.Туленов, А.Чориев, Г.Ж.Туленов, О^айбуллаевларнинг ишларида тафаккур ва уни ривожлантиришнинг фалсафий-методоло-гик жих,атлари урганилган булса, республикамиз педагог олимлари: Д.Шарипова, О.Мусурмонова, М.Куронов, У.Мах,камов, Ш.А.Абдуллаева, Ш.Шари-пов, Б.Х.Ходжаевлар ёшларнинг маънавий-маъ-рифий ривожланишида онгли тафаккур, тари-хий тафаккур, маънавий тафаккур масалаларини педагогик нуктаи назардан тадкик этишган.

СоFлом тафаккур муаммоси купгина хориж олимлари томонидан х,ам урганилган. Шу жум-ладан, Россия Федерацияси фалсафа фанлари доктори Ю.М.Орлов, Ю.Н.Краинова, Л.В.Рубцова, Т.Н. Васильева, Б.Ш.Тургунбаева, М.С.Козловская, М.М.Данина, Д.И.Гасанова каби хорижий олим-лар илмий тадкикот ишларида тах,лил килинган.

Э.Туракулов, С.Рах,имовлар узларининг «Абу Райх,он Беруний рух,ият ва таълим-тарбия х,акида» номли китобида «Беруний оламни объектив реаллик, инсон иродасидан ташка-рида, мустакил равишда мавжуд булган борлик сифатида карайди. Беруний киши онги, тафаккури ва рух,иятини моддий жисмдан келтириб

2 Орлов Ю. Мышление, дарящее здоровье и успех. // Журнал «Воспитание школьников», 1992, № 6. -С. 3-6. (Таржима макола муаллифи томонидан бажарилган.)

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 11

чикарган холда тасаввур этади»1, деб таъриф келтирган.

Хиссий билишнинг сезгига нисбатан янада мураккаброк тури идрок ва тасаввурдир. Инсон идрок, тасаввур ва тафаккур оркали нарсалар хакида туларок маълумотга эга булади. Киши тафаккурининг кудрати шундаки, унинг ёрда-мида вокеа-ходисаларни бир-бирига чоFиш-тириш, тахлил килиш оркали ростни ёлFондан, адолатни адолатсизликдан, яхшини ёмондан, х,акикатни эса нохакликдан ажратиш мумкин булиши хакида таълим беради2.

А.Петровскийнинг «Умумий психология» дарслигида Л.С.Виготский «Тафаккур хиссий билиш энди етарли булмай колган ёки хатто ожизлик килиб колган жойда бошланади. Тафаккур сезги, идрок ва тасаввурларнинг билиш билан боFлик булган ишларини давом эттиради ва ривожлантиради хамда уларнинг чегараларидан ташкарига чикиб кетади»3, деган карашлари келтирилган.

Усмирнинг соFлом тафаккурга эга булишида унинг тафаккурида индивидуал хусусиятларнинг таркиб топиши мухим ахамият касб этади.

Усмирлар муаммосига эътиборни кучайти-риш зарурлигининг асосий сабаблари:

- фан ва техника ривожланиши натижасида маданият, санъат ва адабиёт, ижтимоий-икти-содий шарт-шароитларнинг узгараётгани;

- оммавий ахборот куламининг кенгайиши туфайли усмирлар онглилиги даражасининг кутарилгани;

- усмирларнинг жисмоний ва аклий камо-лоти жадаллашгани;

- усмирлар билан ишлашда Fоявий-сиёсий, ватанпарварлик ва байналмилал тарбияга ало-хида ёндашиш зарурлиги;

- ошкоралик, ижтимоий адолат, демократия муаммоларининг ижтимоий-хаётга чукур кириб бораётганлиги;

- укувчилар учун мустакил билим олиш, ижодий фикр юритиш, узини-узи бошкариш, англаш, бахолаш ва назорат килишга кенг имко-ният яратилгани4.

1 Туракулов Э., Рахимов С. Абу Райхон Беруний рухият ва таълим-тарбия хакида. - Т.: «Укитувчи», 1992. -19-б.

2 Уша жойда, 21-б.

3 Петровский А. ва бошкалар. Умумий психология. - Т.: «Укитувчи», 1992. -353-б. (Таржима макола муаллифи томонидан бажарилган.)

4 Fозиев Э. Психология. (Ёш даврлари психологияси). -

Т.: «Укитувчи», 1994. -134-б.

Хар хил одамларда тафаккурнинг индивидуал хусусиятлари, энг аввало, уларда фикрлаш фаолиятининг хар хил ва узаро бир-бирини тулдирувчи турлари хамда шакллари турлича (кургазмали-киёфали, кургазмали-таъсирчан ва мавхум тафаккур) нисбатда таркиб топгани учун юзага келади. Тафаккурнинг индивидуал хусуси-ятларига билиш фаолиятининг мустакиллик, эпчиллик, фикрнинг тезлиги каби бошка сифат-лари хам киради.

Тафаккурнинг мустакиллиги даставвал янги масала, янги муаммони кура билиш ва куя билишда, ундан сунг уларни уз кучи билан еча билишда намоён булади. Тафаккурнинг ижодий характери худди мана шундай мустакилликда ёркин ифодаланади.

СоFлом тафаккурда намоён буладиган тафаккурнинг тезлиги хусусан фавкулодда вазият-ларда керак булади, бирор карорни жуда киска муддат ичида кабул килиш талаб килинади. Фикрнинг тезлиги мактабда укувчиларга купрок зарур булади. Масалан, айрим укувчиларни доскага чикариб янги масалани ечиш сурал-ганда, хаяжонланиб, бутун синф олдида узла-рини йукотиб куядилар. Бу салбий эмоциялар гуё уларнинг тафаккурини тормозлаб куяди. Фикр жуда секин ва тез-тез мувофаккиятсиз ишлай бошлайди. Айрим укувчиларнинг ана шу индивидуал хусусиятлари, уларнинг аклий кобилиятларини туFри бахолаш билан махсус хисобга олиш зарурдир5.

Россиялик профессор Юрий Орлов соFлом тафаккур назарияси ва амалиёти яратувчиси хисобланади. Рус психологи Т.Н.Васильева узининг «Формирование саногенного мышления младшего школьника» номли укув куллан-масида Ю.Орловнинг саноген тафаккурга бер-ган таърифини куйидагича изохлайди: «СоFлом тафаккурнинг асосий мохияти узини узи мукам-мал етуклиги йулида шароит яратиш, узидан ва атрофдагилардан рози булиш хисси, ёмон одат-ларни йукотиш, узининг эмоцияларини бошкариш ва уз-узини назорат килишдир», деб хисоблайди6.

Олимлар томонидан хис-туЙFуларни тахлил килиш конун-коидалари, муносабатларни зид-

5 Петровский А. ва бошкалар. Умумий психология. - Т.: «Укитувчи», 1992. -378-379-б.

6 Васильева Т.Н. Формирование саногенного мышления младшего школьнника . - Калининград: ГИПП »Янтарный сказ», 1996. -С. 152. (Таржима макола муаллифи томони-дан бажарилган.)

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 11

диятсиз бартараф этиш урганилмокда. Бир канча олимларнинг соFлом тафаккурга оид карашларини умумлаштириб шуни таъкидлаш мумкинки, соFлом тафаккурда катта имконият-лар мавжуд булиб, негатив хулк-атворнинг олдини олиш, тузатиш, шахс шаклланишига ёрдам беради1.

Тадкикотимиз объекти асосан усмир ёшдаги укувчи-ёшларни ташкил этади. Тадкикотимизни амалий ахамиятини ёритиш максадида «Усмир ёшдаги укувчиларда саноген тафаккурни ривож-лантиришнинг ижтимоий-психологик хусусият-лари» номли амалий урганиш ва психокоррек-цион тадбир утказишнинг дастури ишлаб чикилди. Шу дастур асосида 2017-2018 укув йилида Кашкадарё вилояти, Тошкент вилояти хамда Тошкент шахридаги умумий урта таълим мактабларининг жами 568 та укувчилар ора-сида тажриба-синов ишлари утказилди.

Укувчиларда соFлом тафаккурни ривожлан-тириш бизнинг асосий максадимиз булиб, бунинг учун дастуримизда соFлом тафаккурни ривожлантиришнинг таълимий максади белги-лаб олинган булиб улар куйидагилардан ибо-рат:

• боланинг шахсияти ва кобилиятини ривож-лантириш;

• тинглаш ва бошкаларни эшитишга ургатиш;

• таълим олиш мотивациясини шаклланти-риш;

• узи ва узгаларнинг хатти-харакатини анг-лашга йуналтириш;

• мулокотда мимика, пантомимика ва нутк техникасини шакллантириш;

• уз x1ис-туЙFулари билан уртоклашишга урга-тиш.

Ишлаб чикилган дастуримизга кура укувчиларда соFлом тафаккурни ривожлантиришнинг тарбиявий максадини хам белгилаб олганмиз, масалан:

• боланинг эмоционал сохаси ривожлани-шига ёрдам бериш;

• эмоциялар ва хис-туЙFуларни ижтимоий маъкулланган усуллар билан очик намоён этишини раFбатлантириш (сузли, жисмоний, ижодий);

• хамкорлик хохиши ва укувини, узгаларнинг кизикишларини хисобга олиш ва хур-

1 Гасанова Д.И. Саногенное мышление: вопросы теории и практики. - Дагестанский ГПУ. 2004. УДК 159.9:015.3 (Таржима макола муаллифи томонидан бажарилган.)

мат килиш, низоли ва муаммоли вазиятларда умумий ечим топа олиш укувини тарбиялаш;

• эмпатияни ривожлантириш, бошка одам-ларга ёрдам бериш хохиши ва тайёргарликни тарбиялаш;

• бола шахсининг хар томонлама ривожла-ниши, уз-узини намоён этиш ва ижод оркали эришишга ёрдам бериш;

• «Биз» хиссини шакллантириш оркали, атрофдагиларга нисбатан хайрихох^икни ривож-лантириш;

• кучли ироданинг ижобий сифатларидан узини тута билиш, чидамлилик, сабр-токатлилик, катьийлик, интизомлиликни шакллантириш.

СоFлом тафаккурнинг маънавий жихатдан намоён булиши - шахс кадр кимматини англаш, инсонни кадрлаш, аввало, ота-онага, устозларга хурмат-эхтиром, яхшиликка чакирганда сузсиз итоат этиш, танбехларини беFараз кабул этиш, салом бериш, очик чехра билан мехр-мухаб-батини суз ва амалда намоён этиш, уларнинг ташвишларига далда булиш, рухий мадад бериш, сузида собит туриш, мехрибон, адо-латли, садокатли, ватанпарвар, элпарвар, оила-парвар, болажон, кичикларга иззатда булиб уларга Fамхyрлик килиш, кексаларни кадрлаш, омонатга хиёнат килмаслик, ростгуйлик маънавий киёфани курсатади.

Тадкикотда соFлом тафаккурни ривожлантиришнинг илмий-назарий тахлилига асосланиб куйидагича хулоса килиш мумкин:

1. СоFлом тафаккур ижтимоий характерга эга булиб, одамлар билан узаро муносабат доира-сидагина амалга ошади хамда инсонларнинг жамоатчилик ва хамкорликка интилиши каби фундаментал база асосидагина курилади.

2. СоFлом тафаккурнинг таркибий компо-нентлари: узини тарбиялашга, соFломликка интилиш эхтиёжи (симпатия, мулокотдаги кул-лаб-кувватлаш) ва ноумидлик, куркиш (мулокот урнатилмаслик, узига ишонмаслик)ни камраб олади.

3. СоFлом тафаккур муаммоси рус ва чет эл психологлари томонидан кенг урганилган булиб, бу муаммо психологик категория тари-касида талкин килиниб, умум-психологик, педа-гогик-психологик хамда кисман ижтимоий-психологик нуктаи назардан ёндашилган. Бу ёндашувлар бизга соFлом тафаккурнинг ижти-моий-психологик категория эканлиги хамда

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 11

фаолият доирасида айнан ижтимоий-психологик ходиса эканлигини тасдиклайди.

4. Назарий хулосалар ва тахлиллардан кури-ниб турибдики, психология фанининг турли сохаларида тафаккур ва соFлом тафаккур муам-моси ижтимоий хулк, муомала категориялари билан узвий тарзда талкин килинган. Унга бул-ган ёндашувлар турли олимлар томонидан тур-лича булишидан катъий назар, муайян дара-жада умумийлик мавжудлигини намойиш килади ва жараёнларда ижтимоий-психологик конуният ётганлигидан дарак беради.

5. СоFлом тафаккурни ривожлантиришнинг назарий тахлиллардан куриниб турибдики, соF-лом тафаккурни ривожлантиришда асосий бел-гилари, хусусиятлар ва уни ривожлантириш мезонлари айнан шахслараро муносабатлар тизимида кечади ва ривожланади.

СоFлом тафаккурни ривожлантиришда куйи-даги тавсияларга амал килиш лозим:

• болани вакти-вакти билан шижоатланти-риб, раFбатлантириб, илхомлантириб туриш;

• болаларнинг саволларига чидам билан туFри жавоб бериш, унинг саволлари ва фикр-ларини жиддий кабул килиш;

• болага китоб мутолаа килиш учун тарбия-вий ахамиятга эга булган китоб олиб бериш, уни албатта биргаликда тахлил килиш;

• бола бирор тушкунликка тушганда албатта унга рухий далда бериш ва тушкунликка туш-маслигига ёрдам бериш;

• болага компьютер ва телефон каршисида соатлаб утириш унинг рухияти, физиологик саломатлигига зарар эканлигини батафсил тушунтириш;

• болага салбий иллатларнинг окибати ёмон булишини батафсил хаётий мисоллар ёрдамида тушунтириш, хийла-найранг, ёлFон, чакимчилик, шошколоклик, кибр, уFирлик каби иллатларни ёмон куришга ургатиш;

• болага вафо, адолат, сахийлик, ростгуйлик, мулойимлик, сабрлилик, шукроналик каби гузал сифатларни яхши куришга ургатиш, бунда албатта шахсий намуна булиш;

• болага дук-пуписа билан муомала кил-маслик, хавотирланишига йул куймаслик, хотир-жам булишига ёрдам бериш;

• боланинг номакбул хатти-харакатлари учун кескин жеркимаслик, аксинча насихат килиш, зарур булганда жазонинг енгил усулла-ридан фойдаланиш хамда унинг сабаб ва окибатини тушунтириш;

• болага эмоционал раддия килмаслик (сен учун, сени ёмон кураман, сен булмаганингда каби);

• боланинг соFлом ривожланиши учун зарур булган витамин ва озик-овкат махсулотларига эътибор бериш лозим.

Адабиётлар руйхати:

1. Бадалева А.А. Психология общения. Энциклопедический словарь. / Под общ. ред. Бадалева А.А. - М.: «Когито-Центр», 2011.

2. Fозиев Э. «Психология». - Т.: «Укитувчи», 1994. -133-б.

3. Орлов Ю. Мышление, дарящее здоровье и успех. / Журнал «Воспитание школьников», 1992, № 6. -С. 3-6.

4. Туракулов Э., Рахимов С. Абу Райхон Беруний рухият ва таълим-тарбия хакида. -Т.: «Укитувчи», 1992. -19-21-б.

5. Петровский А. ва бошкалар. Умумий психология. - Т.: «Укитувчи», 1992. -353-б.

6. Васильева Т.Н. «Формирование саногенное мышления младшего школьнника». -Калининград: ГИПП «Янтарный сказ», 1996. -С. 152.

7. Гасанова Д.И. Саногенное мышление: вопросы теории и практики. - Дагестанский ГПУ, 2004.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 11

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.