Научная статья на тему 'Шымкент қаласы бойынша 2010-2019 жылдар аралығындағы бастапқы мүгедектікті талдау'

Шымкент қаласы бойынша 2010-2019 жылдар аралығындағы бастапқы мүгедектікті талдау Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
25
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
бастапқы мүгедектік / рангы / қан айналым жүйесі / primary disability / rank / circulatory system

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Төрехан Бекболатұлы Дәуітов

Тұрғындардың денсаулығы, олардың арасындағы аурушаңдық, мүгедектік және өлім көрсеткіштерінің деңгейі мен даму бағытына тікелей байланысты. Мақсаты. Бастапқы мүгедектікті анықтау. Зерттеу материалдары мен әдістері. Ғылыми мақалада еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің Шымкент қаласы бойынша департаментінің материалдары бойынша 18 жастан зейнеткерлік жасқа дейінгі бастапқы мүгедектік деңгейін зерттеуді талдау нәтижелері ұсынылды. Нәтижелері. 2010-2019 жж. науқастарды куәландыруға жүргізілген талдау алғаш рет мүгедек деп танылғандардың санын анықтауға мүмкіндік берді. Қорытынды. Зерттеу барысында бастапқы мүгедектікке себеп болған аурулар тобына рангы белгіленді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Төрехан Бекболатұлы Дәуітов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Analysis of primary disability of the city of Shymkent for 2010-2019

The health of the population directly depends on the level and direction of development of indicators of morbidity, disability and mortality among them. Goal. Definition of primary disability. Materials and methods. Тhe scientific article presents the results of the analysis of the study of the level of primary disability from 18 to retirement age based on the materials of the Department of the Committee of Labor, Social Protection and Migration in Shymkent. Results.The analysis of examinations of patients for 2010-2019 allowed to establish the number of people recognized as disabled for the first time. Conclusions. In the course of the study, the rank of the group of diseases that caused primary disability was established.

Текст научной работы на тему «Шымкент қаласы бойынша 2010-2019 жылдар аралығындағы бастапқы мүгедектікті талдау»

Редактор алган 13.01.2021 ж.

ЕТАМБ 76.33.43

ЭеЖ 614.39

ШЫМКЕНТ КАЛАСЫ БОЙЫНША 2010-2019 ЖЫЛДАР АРАЛЫГЫНДАГЫ БАСТАПКЫ МУГЕДЕКТ1КТ1 ТАЛДАУ

Т.Б. Дауытов

^ожа Ахмет Ясауи атындагы Хальщаральщ казак-тдак университет!, 161200, ^азакстан, ТYpкiстан каласы, Бекзат Саттарханов дацгылы, 29

Т^ргындардьщ денсаулыгы, олардын арасындагы аурушандык, мYгедектiк жэне ел1м керсетшштершщ денгей мен даму багытына тiкелей байланысты.

Максаты. Бастапкы мYгедектiктi аныктау.

Зерттеу материалдары мен эдктерь Гылыми макалада енбек, элеуметпк коргау жэне кешькон комитетiнiн Шымкент каласы бойынша депаpтаментiнiн материалдары бойынша 18 жастан зейнеткеpлiк жаска дешнп бастапкы мYгедектiк денгейiн зеpттеудi талдау нэтижелеpi ^сынылды.

Нэтижелерь 2010-2019 жж. наукастарды куэландыруга жYpгiзiлген талдау алгаш рет мYгедек деп танылгандардьщ санын аньщтауга мYмкiндiк беpдi.

Корытынды. Зерттеу барысында бастапкы мYгедектiкке себеп болтан аурулар тобына рангы белгiлендi.

Кшгт сездер: бастапкы мYгедектiк, рангы, кан айналым жYЙесi.

ANALYSIS OF PRIMARY DISABILITY OF THE CITY OF SHYMKENT FOR 2010-2019

T. Dautov

Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, 161200, Kazakhstan, Turkestan city, Bekzat Sattarkhanov Ave., 29

The health of the population directly depends on the level and direction of development of indicators of morbidity, disability and mortality among them.

Goal. Definition of primary disability.

Materials and methods. The scientific article presents the results of the analysis of the study of the level of primary disability from 18 to retirement age based on the materials of the Department of the Committee of Labor, Social Protection and Migration in Shymkent.

Results.The analysis of examinations of patients for 2010-2019 allowed to establish the number of people recognized as disabled for the first time.

Conclusions. In the course of the study, the rank of the group of diseases that caused primary disability was established.

Key words: primary disability, rank, circulatory system.

АНАЛИЗ ПЕРВИЧНОЙ ИНВАЛИДНОСТИ ПО ГОРОДУ ШЫМКЕНТ ЗА 2010-2019 ГОДЫ

Дауытов Т.Б.

Международный казахско-турецкий университет имени Ходжа Ахмета Ясави, 161200, Казахстан, город Туркестан, пр. Бекзат Саттарханова, 29

Здоровье населения напрямую зависит от уровня и направления развития показателей заболеваемости, инвалидности и смертности среди них.

Цель. Определение первичной инвалидности.

Материалы и методы. В научной статье представлены результаты анализа исследования уровня первичной инвалидности от 18 до пенсионного возраста по материалам департамента Комитета труда, социальной защиты и миграции по г. Шымкент.

Результаты. Проведенный анализ освидетельствований больных за 2010-2019 гг. позволил установить числа впервые признаных инвалидами.

Заключение. В ходе исследования был установлен ранг группы заболеваний, вызвавших первичную инвалидность.

Ключевые слова: первичная инвалидность, ранг, система кровообращения.

Озектш1г1

Бастапкы мYгедектiк денсаулык сактау керсетюштершщ непзгшершщ бiрi болып табылады. Халыктыц бастапкы мYгедектiriшц децгей когамныц элеуметпк-экономикалык даму децгешне, тутастай алганда елдщ эрбiр жеке ещршщ экологиялык эл-аукатына, медициналык, оныц iшiнде жогары технологиялык кемектщ, профилактикалык ю-шаралардыц сапасы мен колжетiмдiлiгiне тiкелей тэуелдi.

«Казакстан Республикасында мYгедектердi элеуметтiк коргау туралы» Казакстан Республикасыныц 2005 жылгы 13 сэуiрдегi Зацына сэйкес мYгедек - бул турмыс-■пршшпнщ шектелуiне жэне оны элеуметтiк коргау кажеттiгiне экеп соктыратын, ауруларга, мертiгулерге (жаралануга, жаракаттарга, контузияларга), олардыц зардаптарына, кемiстiктерге байланысты организм функциялары турацты бузылып, денсаулыгы нашарлаган адам [1].

МYгедектiктi, оныц себептерi мен мерзiмдерiн, ецбек ету кабшетшен айрылу дэрежесiн белгiлеу тэртiбi КР Денсаулык сактау жэне элеуметлк даму министршщ 2015 жылгы 30 кацтардагы № 44 буйрыгымен бектлген Медициналык-элеуметтiк сараптама жYргiзу кагидаларымен регламенттелген.

Максаты

Шымкент каласы бойынша 2010-2019 жылдар аралыгындагы бастапкы мYгедектiктi аныктау.

Зерттеу материалдары мен эд1стер1

Шымкент каласы бойынша алгаш рет мYгедек деп танылган курылым зерттелдi. Жумыста «Ецбек, элеуметтiк коргау жэне кошькон комитетiнiц Шымкент каласы бойынша департаментшщ» деректерi пайдаланылды.

Нэтижелер1

Шымкент каласында мYгедектер саны 2019 жылы 35498 адамды курады. Оныц iшiнде 18 жастап ересек мYгедектер саны 29912 болды. Оныц iшiнде 1 топка 2800 тургын, 2 топка 15717 тургын, 3 топка 11395 тургынды курады (сурет).

9,36

38,09 ■ 1 топ

■ 2 топ

52,54 ■ 3 топ

Сурет - 18 жастан бастап ересек MYгедектер %.

Бастапкы мYгедектiгiн талдауда аурулардыц непзп кластарын ескере отырып, 2010 жылдан 2019 жылга дейiн ересектерде бастапкы мYгедектiктi курайтын негiзгi патология кан айналымы жYЙесiнiц аурулары болганын керсетедь Зерттелген жылдары мундай мYгедектердiц саны Yнемi жогарылап отырды, нэтижесiнде бул аурулар ересек тургындардыц мYгедектiгiнде жетекшi болып кала бердi (кесте).

Кесте - Ересек тургын (жумыс ктейтт жэне жумыс iстемейтiн) арасындагы бастапцы мYгедектiктiц цурылымы.

ОЧ (Л 4^ и) к» ц: о чо 00 ОЧ (Л 4^ и) к» - %

Баска аурулар о <и о м Р П В н й л ^ э В Ч й й Я В'(1 я ? й- 3 н 1 и И 1 ^ В в <1 1 1 * 1 8 1 | 3 с\ Й 3 « § Й Я з 3 « Й го В ^ » я ^ о 2 II Е Я Е И Е о 1 - 1 * в £ а « Я я з -§ £ ■с Ч ° М Я й Й о В Ё Щ ■С Р5 № Е Ч Е ^ И § 31 0 ь (о Е В Й В Е 12 Я Ы 1 8е И 1 ае 3 1-* "ЯР № Е Ф о к с. сЗ Й « Й'Й ■а ^ н ё * а ё « 1-1 Н-. С» я « « 0 о £ 8 8 " 1 Е 3 й тз Е § я Е з 1 в ё 2. П 3 Й Е Й' ё о ё § Й ё Й Е § 1 1 8 ^ Е «' % а> со 1 и н 1 в е Е р ^ о 1 ё 1 ё 1 Е 1 Й Р Я Й ^ 1 ^ « в-Й 5 « Е и я Я л го ■а о' го а О» го а ^ и со Щ И о: О Е § 0 ч 1

со к» о ю к» С/2 о 0 1 н ЧО 00 ъ о 0 1 чо чо £ £ ЧО О ЧО О 1 я о о ¡н чо и) <—1 о 0 1 <—1 чо чо о 0 1 чо чо К ОЧ 0 1 К ЧО (Л К о о ■ К (Л чо о о 0 1 о чо чо Ч О 0 1 ч ЧО ЧО И о о Й ЧО О о о 0 1 о чо > 1 > чо § Ъ Е *

4^ и) к» о о к» (Л к» к» чо 00 4^ (Л (Л (Л и) 4^ 00 (Л ЧО О и) 00 к» о и) к» 2010

и) к» и) 1—1 к» 00 к» и) (Л чо 4^ (Л о к» и) 00 о чо 00 и) к» (Л чо (Л 4^ 2011

ОЧ о о и) о (Л (Л 4^ 4^ 4^ и) (Л к» 00 (Л 00 00 о ОЧ 00 к» ОЧ 2012

и) 00 ^ о о ОЧ ОЧ 4^ и) к» чо 00 4^ и) ОЧ 4^ ОЧ к» ОЧ 00 ЧО (Л 00 о к» 00 к» к» к» 2013

и) 00 о к» о 00 00 и) ОЧ о к» (Л (Л чо 4^ (Л ЧО ОЧ (Л ОЧ 00 чо к» ОЧ (Л к» и) ЧО 2014

ЧО о ^ о 00 (Л 4^ и) о ОЧ (Л и) 4^ 00 ОЧ ОЧ о 00 ЧО 00 к» чо 4^ к> ЧО 2015

ОЧ о и) к» о к» к» ОЧ 4^ 4^ (Л ОЧ чо ОЧ и) (Л к» и) (Л и) (Л чо чо К» и) и) о и) (Л и) и) к» 2016

ОЧ 4^ ^ о ^ к» и) ОЧ 4^ к» о 00 чо 4^ (Л ЧО и) 4^ о о (Л чо (Л и) 00 ЧО к» ЧО ОЧ 2017

К> 1—1 о 1—1 чо ОЧ и) к» о 00 ОЧ к» (Л чо и) 00 4^ (Л чо ОЧ ОЧ и) чо (Л и) чо 00 и) чо О 2018

ОЧ о о о к» ОЧ ОЧ (Л чо к» (Л ОЧ ОЧ 00 4^ 4^ и) к» чо (Л и) 4^ О к> ОЧ 2019

Барлык

т О гч ЧО гч Tf

мугедектер о г-- О 90 О чо С\ чо С\ С\ чо 1Л 90 1Л

ГЧ гч гч гч

Бастапкы мугедекпк ^рсете^^^ курамында бiрiншi рангалык орында 2010-2019 жылдары кан айналымы жYЙеciнiц аурулары орналаскан. Олардыц саны айтарлыктай ecTi, 2010 жылы 478 тургынды курады, ал 2019 жылы 618-ге дейiн улгайды.

^атерлi iciктер салдарынан мYгедектiк аурулардыц барлык кластары арасында 2-шi орында тур, мYгедектер саны 2010 жылы 240 тургыннан, 2019 жылы 410 тургынга дешн жогарлады.

3-шi рангалык орында туберкулез эсершен мYгедектер, олардыц абcолюттiк саны мен Yлеc салмагы айтарлыктай ею есеге ecтi. Олардыц Yлеci 2019 жылдары алгаш рет мYгедек деп танылгандардыц жалпы саныныц 8,35% - ын курады.

4-шi орында жаракаттар, уланулар жэне сырткы cебептердiц салдарынан болган мYгедектер жатады. Бул мYгедектердiц саны шамалы айтарлыктай eзгердi, Yлеc салмагы 2010-2019 жылдар аралыгында 14,81% дан 9,5%-га тeмендедi.

5-шi орында- дэнекер тшшц CYЙек-булшык ет жYЙеciнiц аурулары салдарынан мYгедектер курады. Олардыц саны 4,9%-дан 7,43% eзгердi.

6-шы орында- психикалык бузылулар жэне мшез-кулыктыц бузылуы мYгедектер, олардыц абcолюттiк саны мен Yлеc салмагы айтарлыктай ecтi. Олардыц Yлеci 2019 жылы алгаш рет мYгедек деп танылгандардыц жалпы саныныц 7,5% - ын курады.

орында-^з аурулары жэне Yлеc салмагы жеткiлiктi туракты косалкы аппарат салдарынан мYгедектер-эр жылдары 5,2-5,53% шепнде.

8-шi орында эндокриндiк аурулар, тамактану жэне зат алмасудыц бузылуы салдарынан мYгедектер, олардыц Yлеciне 5,3% болды.

Будан эрi дэрежелiк бeлуде мYгедектiктi калыптастырган аурулар кластарыныц Yлеc салмагы аз мугедектер келедi.

Корытынды

Осылайша, аурулардыц салдарынан бастапкы мYгедектiктi талдау келес корытынды жасауга мYмкiндiк бередг

1. Соцгы 10 жыл шшде бастапкы куэландыру кезiнде мYгедек деп танылган азаматтар саныныц абcолюттiк санда да, 10000 тургынга да айтарлыктай тeмендегенi байкалады.

2. ^ан айналымы жYЙеci аурулары тургындар арасында мYгедектiкке бастапкы шыгу cебептерi курылымында бiрiншi орынды иеленудi жалгастыруда.

3. Ецбекке кабшетп жастагы адамдар арасында кан айналымы жуйеci аурулары салдарынан бастапкы мYгедектiк децгейiнiц тeмендеуi байкалады.

Эдебиеттер

1. Казацстан Республикасында MYгедектердi элеуметтгк цоргау туралы. КР 2005 жылгы 13 сэугрдегг № 39 зацы.

2. Ецбек, элеуметтк цоргау жэне кош^цон комитетiнiц Шымкент цаласы бойынша департаментШц статистикалыц depeKrnepi.

Хат жзуFа apHa4FaH автор: Дэугтов Тeрехан Бекболатулы Х.А. Ясауи атындагы Халыкаралык казак-тYрiк университетшщ 3-курс PhD докторанты +77017474595 dautov-mse@mail.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.