CC BY
18
Xudayberganova G.
215-guruh talabasi Urganch davlat unversetit Filologiya fakulteti
SHAVKAT RAHMON LIRIKASIDA ONA YURT TIMSOLI
Annotatsiya: Ma'lumki, Shavkat Rahmon o'zbek xalqning sevimli shoirlaridan biri. U o'z she 'rlarida yaxshillika intilish, vatani sevish uni asrash to'g'risida ijodida katta ahamiyatli bo'ldi.She 'rlarida so'zlarni ishlatishda ham bunga alohida e 'tibor qaratgan shoir.
Kalit so'zlar: Shavkat Rahmon lirikasi, timsol, vatan, ezgulik.
Khudaiberganova G.
student group 215
Urganch State University Faculty of Philology SHAVKAT RAHMAN REPRESENTS MOTHER COUNTRY IN LYRICS
Abstract: It is known that Shavkat Rahman is one of the favorite poets of the Uzbek people. In his poems, he became of great importance in his work on striving for good, loving the motherland to preserve it. A poet who also paid special attention to this in the use of words in his poems.
Keywords: Shavkat Rahman Lyrics, emblem, Homeland, goodness.
''Timsol''-so'zni ko'pgina ma'nolarda ishlatilishni ko'rishmiz mumkin. Timsol- o'rgak olish mumkin bo'lgan timsol, dadil isbot ma'nosidagi timsol, ko'z o'ngida xayolda obraz siymoli timsoli. Shavkat Rahmonning ijodida, esa timsol so'zni uchrashi uni o'z she'rlarida qo'llashi ibrat oladigan, o'rnak olish mumkin bo'lgan timsolini ishlatilganligni ko'rishimiz mumkin.
Zulfiqor rah kerak
kerak chin yog'du,
chin ishq yolqinlari bag'rimga to'lsin.
jismimni toblasin faqat chin og'riq.
chechaklar qon-qora bo'lsa-da bo'lsin...9
Ijodkor o'z kechinmalarni, tuyg'ularni she'rlarida namoyon qildi olgan. Shavkat Rahmon ijodida ezgulikka intilish, adolatlillik va ona yurtga muhabbat, insondagii yaxshi hislatlar tuyg'ularni timsol sifatida she'rlaridanamoyon qildi. Ijodkor kam ijod qilgan bo'lsada o'zidan katta meros qoldira oldi va kelajak avlod uchun vatanni asrash uni sevishni hamda asrash timsol sifatida she'rlarida ko'rsatdi. Shavkat Rahmonni she'rlarni mutolaa qilar ekanmiz she'rlaridako'p
9 Qozoqboy Yo'ldosh ''Zulfiqor ruh manzillari'', ''Guliston''jurnali 2002-yil 1-son 236-bet.
holatda yurakni lahzaga keltiradigan so'z mahoratni ishlatishi she'rlarida yaqqol namoyon bo'ladi va buni sezish qiyin emas. Yildir bu
Nafsing botqay emas Qiliching domiday chaqnagan yo'ldir Bu yo'lga burilishdan avval10 O'ldir ichidagi xoinni o'ldir
Shavkat Rahmonning ushbu misralarida timsolni ham vatannga muhabbatni ezgulikka intilishi ya'ni vatanni asrashda uni himoya qilishdan avval uni o'z ichidagi dushmanlarni yo'q qilish kerak deganini ushbu misrasida ko'rinadi. Bu orqali vatanni qanchalik sevgani ko'rinadi. ''Timsol''- so'zni boshqa o'rinlarda ham she'rlarida qo'lladi.
Shavkat Rahmonning ''Odam daraxti'' she'ri ham e'tiborga molik.
O'sayotgan
Kuchli daraxtman
Shohlarimda pishar so'zlarim
O'ychan- kelguvchiyo'lga
Ikki tog'day boqar so'zlarim
Fursat esa-
Shoshqaloq bola
mevalarning xush bo'yin to'yib
atrofimda tinmay aylanar
Goh kunduzni, goh tunni kiyib.11
Ushbu misrasida shoir umr mazmunni haqidagi fikrlarini daraxt timsolida bayon qilgani timsolida ko'ramiz. Shavkat Rahmon she'rlarida timsolni uchratish shoirlik mahoratni, undagi his- tuyg'ularni she'rlariga ko'chirgani bu orqali timsolni so'nmas yog'du qildgani. Chin insoniylikfazilatlar doim ustun turishi, yaxshillika intilishni o'z misralarida bayon qilgan O'z she'rlariga nom berishda ham buni ijodkor shu uslubda foydalandi. Ijodlkor so'zlarni ishlatishni birgalikda ko'rib chiqamiz. Shavkat Rahmon ijodida ''yo'g'du'', ''xalq'', ''ezgullik'', ''odamiyllik'' kabi so'zlarni she'rlarida ko'p bora uchrashi ijodkorni komil inson ekanligini sezamiz. Ey, elim,
qachondir bir gala bedil ko'ksingdan dilingni sug'irgan mahal nega shol yuzingni burding tekari, nega tirik qolding ichmasdan zahar.12
10 Qozoqboy Yo'ldosh ''Zulfiqor ruh manzillari'', ''Guliston'' jurnali 2002-yil 1-son 237-bet.
11 Jumaniyazova Nasiba ''Istiqlol davri o'zbek lirikasida uslub va
mahorat'' monografiyasi. Shavkat Rahmon. Saylanma. Toshkent. ''Sharq'', 1997, 69-bet.
12 Qozoqboy Yo'ldosh ''Zulfiqor ruh mazillari'' ''Guliston '' jurnali 2002-yil 1-son. 243-bet. Jumaniyazova Nasiba ''Istiqlol davri o'zbek lirikasida uslub va mahorat'' Monografiyasi , Urganch -2019 69-bet.
Shavkat Rahmon she'rilaridada vatanni e'zoz qilish doimo birinchi o'rinda turgani uning yaqqol o'z aks topgan. Vatanni qanchalik sevishni misralarida adabiy qoldiri.
Foydalangan adabiyotlar ro'yxati:
1.Qozoqboy Yo'ldosh ''Zulfiqor ruh manzillari'', ''Guliston''jurnali 2002-yil 1-son 236-bet.
2. Qozoqboy Yo'ldosh''Zulfiqor ruh manzillari'', ''Guliston'' jurnali 2002-yil 1-son 237-bet.
3. Jumaniyazova Nasiba ''Istiqlol davri o'zbek lirikasida uslub va mahorat'' monografiyasi. Shavkat Rahmon. Saylanma. Toshkent.''Sharq'', 1997, 69-bet.
4. Qozoqboy Yo'ldosh ''Zulfiqor ruh mazillari'' ''Guliston '' jurnali 2002-yil 1-son. 243-bet.
5. Jumaniyazova Nasiba ''Istiqlol davri o'zbek lirikasida uslub va mahorat'' Monografiyasi, Urganch-2019 69-bet
