Научная статья на тему 'ШАШЫРАНДЫ СКЛЕРОЗДЫ ЕРТЕ АНЫҚТАУ: КЛИНИКАЛЫҚ СИНДРОМ'

ШАШЫРАНДЫ СКЛЕРОЗДЫ ЕРТЕ АНЫҚТАУ: КЛИНИКАЛЫҚ СИНДРОМ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
оптикалық когерентті томография / МРТ зерттеуі / пациенттер / демиелинизация ауруы / шашыранды склероз / оптическая когерентная томография / МРТ-исследование / пациенты / демиелинизирующие заболевание / рассеянный склероз

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Сыдыкова Гульнара Жарылкасиновна, Аширбеков Гамаль Каримович, Ерменбаев Дидар Ерменбаевич, Кужыбаева Карлыгаш Кенжеахметовна, Аширбекова Куралай Жумахановна

Түйіндеме Отандық және шетелдік әдебиеттер бойынша біздің жұмысымызға талдау жүргізілді, Алматы қаласының № 28 қалалық емханасындағы науқастар арасында шашыранды склероздың ерте анықталуы. Кейбір диагностикалық критерийлер бойынша зерттелді, мысалы ми мен жұлынның МРТ зерттеуі, оптикалық когерентті томография оптикалық дискінің күйін және торлы жүйке талшықтарының қабатын зерттеуге арналған. Олардың клиникалық оқшауланған синдромда тиімді қолданылуы қай жерде байқалды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Сыдыкова Гульнара Жарылкасиновна, Аширбеков Гамаль Каримович, Ерменбаев Дидар Ерменбаевич, Кужыбаева Карлыгаш Кенжеахметовна, Аширбекова Куралай Жумахановна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАННИЕ ВЫЯВЛЕНИЯ РАССЕЯННОГО СКЛЕРОЗА: КЛИНИЧЕСКИЙ СИНДРОМ

По отечественной и зарубежной литературе был проведен анализ нашей работы, раннему выявлению рассеянного склероза среди больных из городской поликлиники № 28 города Алматы. Изучались по некоторым диагностическим критериям, как например по МРТ-исследование головного и спинного мозга, оптическая когерентная томография для изучения состояния диска зрительного нерва и слоя нервных волокон сетчатки. Где было отмечено их эффективное использование при клиническом изолированном синдроме.

Текст научной работы на тему «ШАШЫРАНДЫ СКЛЕРОЗДЫ ЕРТЕ АНЫҚТАУ: КЛИНИКАЛЫҚ СИНДРОМ»

ЭОЖ: 61.316.7 ЕТАХА: 00.11

ШАШЫРАНДЫ СКЛЕРОЗДЫ ЕРТЕ АНЬЩТАУ: КЛИНИКАЛЬЩ СИНДРОМ

Сыдыкова Г.Ж.1, *Аширбеков Г.К.2, Ерменбаев Д.Е.1, Кужибаева К.К.1,

Аширбекова К.Ж3.

1,1 ШЖК КМК " № 28 калалык емхана, Алматы к., ^азакстан;

2^огамдык денсаулык сактау жогары мектеб^ Алматы ;., ^азакстан;

3Отан согысы мYгедектершщ республикалык клиникалык госпиталы,

Алматы ;., ^азакстан

Туй1ндеме

Отандык жэне шетелдiк эдебиеттер бойынша бiздщ ж^мысымызга талдау жYргiзiлдi, Алматы каласыныц № 28 калалык емханасындагы наукастар арасында шашыранды склероздыц ерте аныкталуы. Кейбiр диагностикалык критерийлер бойынша зерттелдi, мысалы ми мен ж^лынныц МРТ зерттеу^ оптикалык когеренттi томография оптикалык дискшщ кYЙiн жэне торлы жYЙке талшыктарыныц кабатын зерттеуге арналган. Олардыц клиникалык окшауланган синдромда тиiмдi колданылуы кай жерде байкалды.

Клт свздер: оптикалыц когерентт1 томография, МРТ зерттеу1, пациенттер, демиелинизация ауруы, шашыранды склероз.

Kipicne. Орталык жYЙке жуйесшщ демиелинизациялык аурулары, олардыц арасында- шашыранды склероз жетекшi орын алады, мацызды медициналык-элеуметлк проблема болып табылады. Бул, бiр жагынан, олардыц таралуына, екiншi жагынан, олармен бiрге жYретiн жас ецбекке кабшетл халыктыц мYгедектiгiне байланысты [1-5].

ЖYргiзiлген клиникалык зерттеулер керсеткендей, егер аурудыц алгашкы шабуылынан кейiн, ягни клиникалык окшауланган синдром сатысында ШС агымын езгертетiн препараттармен профилактикалык алмастыру терапия басталса, оныц тиiмдiлiгi 40-60% к¥райды, мундай емдеу сенiмдi шашыранды склероз (ШС) сатысында басталган кезде терапияныц тиiмдiлiгi 30% - га дешн темендейдi, ал кайталама-прогрессивтi курс тек 5-10% к¥райды. Бул аурудыц моносимптоматикалык дебютi кезiнде оныц белсендiлiгiнiц параклиникалык белгiлерi болган кезде профилактикалык терапияны бастау керек деген казiргi кездеп кец таралган пiкiрге сэйкес келедi [6-10].

McDonald MS диагностикасыныц кайта каралган критерийлерi (2005) сонымен катар бiрiншi клиникалык эпизодта диагноз коюга мYмкiндiк беретiн косымша зерттеулердiц, ец алдымен МРТ мацыздылыгын айтарлыктай кецейтедь

Т1 режимшде контрастты жина;тайтын Yлкен за;ымдану аймагы жэне МРТ-дагы бiрнеше ошактар демиелинизация процесшщ клиникалы; белсендшпнщ белгiлерi жэне, эрине, ШС алдын алу терапиясыньщ басталуыныц кeрсеткiшi болып табылады [11-15].

Бiздщ ойымызша, орталы; жYЙке жYЙесiнщ (ОЖЖ) демиелинизациялы; ауруларыныц патогенезш, диагностикасын жэне лечения зерттеу аясында "клиникалы; о;шауланган синдром" (КОС) деп аталатын демиелинизацияныц бiрiншi клиникалы; эпизодын зерттеу Yлкен практикалы; к¥ндылыкка ие. Бул топ;а кептеген шашыранды склероздыц агымын езгертет1н препараттар деп аталатын, мемлекет демеушшк ететiн ;ымбат арнайы емдеудi тагайындауга ;атысты ец перспективалы пациенттер кiредi, бул аурудыц клиникалы;, соныц iшiнде мYгедектiк кeрiнiстерiн айтарлы;тай тeмендетуi мYмкiн [16-20].

КОС-те склероздыц ершушщ барлы; белгiлерi бар. Моно жэне мультифокалды кiлттер бар. Монофокальды кшттердщ эртYрлi нус;алары сипатталган: ая;-;ол парестезиясы, тамыр жэне бет ауруы, Лермитт синдромы, оптикалы; неврит, окуломоторлы; бузылулар (ядроаралы; офтальмоплегия, жеке окуломоторлы нервтердщ за;ымдануы), ;озгалыс бузылыстарыныц эртYрлi формалары (моно -, пара -, геми -, тетрапарез, "ыцгайсыз ;ол" синдромы), церебральды, психикалы; бузылулар. Мультифокальды КОС сэйкесiнше осы белгшердщ жиынтыгымен кeрiнедi.

Осылайша, "клиникалы; о;шауланган синдром" угымы неврологиялы; бузылулардыц пайда болуыныц алгаш;ы эпизодын гана бiлдiредi жэне кептеген клиникалы; дыбысты; оша;тармен жэне эртYрлi МРТ кeрiнiстерiмен сипатталуы мYмкiн.

^азiрri уа;ытта КОС ШС-га '^се" алатынын сенiмдi тYPде аныщтауга болатын бiрде-бiр эдiс жо;. КОС-пен ауыратын нау;астарда аурудыц дамуын болжаудагы МРТ нэтижелерi мацызды, бiрак аралас. Сондай-а;, ;анда ;андай да бiр биологиялы; маркерлер, цереброспинальды суйыктык жо;, олар ШС-га ауысуды болжай алады. Элемдж статистикага сэйкес, ШС - бен ауыратын нау;астардыц Yштен бiрi бiр жыл iшiнде, пациенттердiц жартысына жуыгы екi жыл iшiнде дамиды, ал ШС-бен ауыратын нау;астардыц 20% - ы мYлдем дамымайды [21, 22].

Зерттеу материалдары мен эдктерь Бул материал жумыс орнынан 2023 жылдыц басынан бастап Алматы ;аласыныц № 28 ;алалы; емханасында алынды. Онда бiз клиникалы; о;шауланган синдромныц эртYрлi нус;алары бар 12 пациенттi, соныц шшде 33 пен 53 жас аралыгындагы 7 эйел мен 5 ер адамды тексердiк.

Оптикалы; когерентп томография ;олданылды-1997 жылы клиникалы; тэжiрибеге енгiзiлген заманауи диагностикалы; эдiс. Эдю зерттелетiн тiннiц тeмен когеренттi сэулеленушщ шагылысуын кешендi талдауга негiзделген. Зерттеу оптикалы; дискiнiц диаметрiн, оныц терецдНн, ауданын, кeлемiн аныщтауга мYмкiндiк бередь Алынган

деректердi талдау оптикалык дискшщ мен торлы жYЙке талшыктарыныц кабаты туралы толык сапалы жэне сандык акпарат бередi.

Сондай-ак, зерттелген наукастарда демиелинизация ошактарын аныктау Yшiн мидыц МРТ зерттеу эдiстерiнiц бiрi колданылды.

Зерттеу нэтижелерь Бiз тексерген екi пациенттщ анамнезiнде генетикалык бейiмдiлiкке ыкпал ететш шашыранды склерозбен ауыратын туыстары болган.

Окуломоторлы бузылулары бар КОС белгiлерi 4 наукаста тiркелдi, екi жагдайда ол ядроаралык офтальмоплегия синдромымен, бiреуiнде Абдуценс нервiнiц окшауланган закымдануымен кершдь Оптикалык неврит тYрiндегi КОС жет пациентте байкалды. Сондай-ак, КОС: Yшкiл нервтiц окшауланган закымдануы (2 пациент), бет нервi (1 пациент), гемигипестезия (4 пациент), "ыцгайсыз кол" синдромы (3 пациент), жулынныц келденец закымдану синдромы (3 пациент), окшауланган вестибуло-атактикалык синдром (4 пациент). Сегiз наукаста моторлык, сезiмтал жэне атактикалык бузылулардыц, ретробульбарлы невриттiц керiнiстерiнiц эртYрлi Yйлесiмiмен керiнетiн ОЖЖ-нiц бiрнеше закымдануы байкалды. Бiр кызыгы, бурын аурудыц патогномоникалык белгiлерiне жататын ШС-га ете тэн Лермитт симптомы бiздiц бакылауымызда бiрде-бiр рет тiркелмеген.

Пациенттер медициналык кемекке тез жYгiнуге бейiм болды (1 аптадан 4 айга дешн). Кеп жагдайда ОЖЖ демиелинизациялык ауруы кYдiктi болды, тек бiр жагдайда наукас инсульт диагнозымен цереброваскулярлык бузылулар белiмiне жаткызылды.

ОЖЖ демиелинизациялык ауруыныц дебютiн тудыратын факторлар эртYрлi инфекциялар, жаракаттар, психоэмоционалды бузылулар болуы мYмкiн екендiгi аныкталды. Сонымен катар, бiздiц зерттеуiмiзде белсендi сауалнама кезiнде 12 пациент аурудыц дамуыныц арандатушы факторларын атап еткен жок; 2-аурудыц басталуын жакында жедел респираторлык вирустык инфекциямен байланыстырды, 1 -шамадан тыс жумыс, тагы 1 наукас ауруларды стресспен байланыстырды (жумыс орныныц езгеру^, ал 1 пациентте ауысымнан кешн КОС керiнiстерi дамыды климаттык белдеуь Екi жагдайда ретробульбарлы неврит жэне гемигипестезия туршдеп КИС жацадан босанган эйелдерде диагноз койылады.

Орталык жYЙке жYЙесiнiц демиелинизациялык ауруларыныц клиникалык окшауланган синдромы бар пациенттердi демиелинизацияныц алгашкы клиникалык эпизоды ретшде кешендi тексеру емдеу тактикасын ерте диагностикалау жэне аныктау Yшiн кажет. КОС-мен ауыратын наукастар кабылданган схемага сэйкес тексерiлдi: барлык пациенттерге мидыц жэне кажет болган жагдайда жулынныц эртYрлi белiктерiнiц МРТ -сы, кез тYбiнiц суретiн сипаттайтын офтальмологтыц тексеруi жэне визуалды индукцияланган потенциалдарды зерттеу, про -жэне кабынуга карсы цитокиндердiц

децгешн аныктау, зерттелушшердщ бiр бeлiгi орындалды.оптикалык когеренттi томография (ОКТ). Бiз ез бакылауларымызда орталык жYЙке жYЙесiнiц демиелинизациялык ауруларын диагностикалаудыц ец сенiмдi жэне сезiмтал эдiсi ретiнде ми мен жулынныц МРТ зерттеуiнiц нэтижелерiне назар аудардык. Оптикалык нервтердiц ец ерте закымдануын аныктау Yшiн дэстYрлi диагностикалык эдiстерге оптикалык когеренттi томография косылды.

МРТ-бул сенiмдi шашыранды склерозды да, КОС болган кезде де диагностикалау мен бакылаудыц негiзгi эдiсi. Демиелинизация ошактары Т2 режимiнде гиперинтенсивтi жэне Т1 кескiнiнде изо немесе гипоинтенсивт^ кeбiнесе овоидты тYрiнде аныкталады. Ошактардыц перивентрикулярлык, юкстакортикальды, интракаллезиялык орналасуы тэн. Жулындагы ошактар, эдетте, Yш сегменттен аспайды, эрбiр интрамедуллярлык ошак интрацеребральга тец. Бас миыныц, жулынныц МРТ-сын орындау кезiнде 5 жагдайда КОС бар 12 пациента тексеру кезшде демиелинизация ошактары аныкталмады. Клиникалык тургыдан бул наукастарда окшауланган вестибуло-атактикалык синдром, "ыцгайсыз кол" синдромы, ретробульбарлы неврит, оц жак гемигипестезия жэне сол жак прозопарез (бiр жагдайда) кeрiнiстерi байкалды. 6 жагдайда ШС (Багко-1) МРТ диагностикасыныц критерийлерiне сэйкес келмейтш, мeлшерi 4-тен 25 мм-ге дешнп мида немесе жулында демиелинизацияныц бiрлiк ошактары аныкталды. МРТ-да аныкталган ошактарды окшаулау эрдайым аурудыц клиникалык кершютерше сэйкес келмедi. Сонымен, вестибуло-атактикалык синдромы бар наукаста париетальды лобта демиелинацияныц жалгыз ошагы аныкталды, ал колында уйкышылдык пен элсiздiк бар наукаста жулынныц С2 децгейiнде жалгыз интрамедулярлык ошак табылды. 5 пациентте суб-жэне супратенториальды орналаскан демиелинизацияныц кептеген ошактарыныц болуы байкалды, ал 10 пациентте КОС-тщ монофокальды нускасы болды. Осылайша, нэтижелер демиелинизацияныц кептеген ошактары клиникалык "мылкау" болган кезде ОЖЖ демиелинизациялык ауруларыныц айрыкша ерекшелiгiн растайды, патологиялык зерттеулердiц деректерi сонымен катар ШС-бен ауыратын наукастардыц 20% -. кептеген ошактар eмiр бойы кeрiнбейдi деп айтуга мYмкiндiк бередi.

Элемдiк тэжiрибеге сэйкес, КОС-тiц ец кеп таралган нускаларыныц бiрi-оптикалык неврит. Бiздiц бакылауларымызда бул монофокальды нускадагы 5 пациентте болды. Оптикалык нервтiц закымдануыныц салдары жас, ецбекке кабiлеттi жастагы адамдарда керу етюрлЫнщ кайтымсыз тeмендеуiмен Атрофияныц дамуы болып табылады, бул мэселенщ жогары элеуметтiк мацыздылыгын кeрсетедi.

Оптикалык Нейропатия бiр немесе екi кездщ керу кабiлетiнiц iшiнара немесе толык жогалуымен кeрiнедi, окуломотивтiц ауырсынуымен бiрге жYPуi мYмкiн. Макулярлык керу ец кеп зардап шегед^ нэтижесiнде орталык скотома дамиды, керу

ерютершщ эртYрлi 63repicTepi аныкталады. Кейде tyc кабылдаудыц бузылуы бастапкы кезецде дамуы mymkïh. Эдебиеттерге сэйкес, оптикалык нейропатиямен ауыратын наукастардыц 50% - дан азында оптикалык дискшщ кабыну белгiлерi (папиллит) байкалады. ^алгандарында аурудыц басында оптикалык диск тарапынан ешкандай езгерютер аныкталмайды, бул дискiнiц артында белгш бiр кашыктыкта демиелинация ошагыныц дамуын керсетедi (ретробульбарлы неврит).

¥зак уакыт бойы визуалды индукцияланган потенциалдарды зерттеу оптикалык нервтщ закымдануыныц алгашкы белпа деп есептелдi. Сонымен, кез ty6^^ калыпты керiнiсi бар склерозбен ауыратын наукастардыц 54% - ы визуалды туындаган потенциалдардыц езгеруi байкалды: жасырын кезецнiц улгаюы, визуалды потенциалдыц патологиялык формалары, туындаган жауаптардыц компоненттерiнiц деформациясы. ^азiрri уакытта визуалды анализатордыц перифериялык белiмiнiц жагдайын сапалы жэне сандык зерттеу мYмкiндiгi пайда болды.

КОС бар наукастарда КТ орындау кезшде нормадан ауытку Yш жагдайда аныкталган жок. Олар "ыцгайсыз кол" синдромы, окшауланган вестибуло-атактикалык синдромы жэне колдардагы уйкышылдык пен элсiздiктiц Yйлесiмi ретiнде мультифокальды КОС-пен ауыратын наукастар болды. Ретробульбарлы неврит тYрiндегi КОС-пен ауыратын бiр наукаста оптикалык нервтердщ iсiну белгiлерi аныкталды. ^алган сепз пациентте оптикалык жYЙке талшыктарыныц кабатын жукартудыц эртYрлi нускалары аныкталды: ею немесе бiр оптикалык нервте диффузды, бiр немесе екi жагынан жогаргы мурын квадранттарына назар аудара отырып, тиiстi клиникалык керiнiс болмаса да, оптикалык Атрофияныц бастапкы белгiлерiн аньщтауга мYмкiндiк бердi.

Нэтижелерд1 талкылау. Бiздiц зерттеулерiмiз ОКТ-ныц шешушi кабiлетi жогары екенiн керсеттi, бул визуалды потенциалдар элi езгермеген кезецдерде оптикалык нервтщ езгеруш аныктауга мYмкiндiк бередi. Осылайша, бiз алган нэтижелер ОЖЖ демиелинизациялык ауруларын ерте диагностикалауда, эсiресе клиникалык окшауланган синдром сатысында оптикалык когерентп томографияны колдану кажеттiлiгiн керсетедi, бул накты емдеудi бастау Yшiн кажетл алгышарттарды жасайды.

Бiр кызыгы, бiр жагдайда ретробульбарлы невриттiц клиникалык керiнiстерi бар жэне процестiц жеткiлiктi узактыгын керсететiн оптикалык нервтердiц iшiнара атрофиясыныц белгiлерi бар наукаста (ОКТ мэлiметтерi бойынша) демиелинация ошактарыныц миын МРТ зерттеуi аныкталмады.

^орытындылай келе, бiз тацдаган пациенттердi шамамен 6 ай бойы бакылау нэтижелерiн атап еткен жен. Олардыц шшде бiз сенiмдi шашыранды склероз туралы айтуга мYмкiндiк беретiн бiрде-бiр кайталанатын клиникалык эпизодты тiркеген жокпыз. 12 наукаста симптомдардыц iшiнара немесе толык регрессиясы байкалды. Бiр пациентте

вестибуло-атактикалык синдром тYрiндегi симптоматология 6ip ай бойы езгерюаз калды. Осылайша, клиникалык окшауланган синдром сатысында ШС-ды ерте диагностикалау иммундык кабыну процесiн тежеу жэне демиелинизация процесшщ тез дамуын болдырмау Yшiн ауруды емдеудi мYмкiндiгiнше ерте бастауга мYмкiндiк беретiнi анык.

РАННИЕ ВЫЯВЛЕНИЯ РАССЕЯННОГО СКЛЕРОЗА: КЛИНИЧЕСКИЙ

СИНДРОМ

Сыдыкова Г.Ж.1, *Аширбеков Г.К.2, Ерменбаев Д.Е.1, Кужибаева К.К.1, Аширбекова К.Ж3.

1«КГП на ПХВ» Городская поликлиника № 28, г. Алматы, Казахстан;

2Высшая школа общественного здравоохранения, г. Алматы, Казахстан;

Республиканский клинический госпиталь инвалидов отечественной войны,

г. Алматы, Казахстан.

Аннотация

По отечественной и зарубежной литературе был проведен анализ нашей работы, раннему выявлению рассеянного склероза среди больных из городской поликлиники № 28 города Алматы. Изучались по некоторым диагностическим критериям, как например по МРТ-исследование головного и спинного мозга, оптическая когерентная томография для изучения состояния диска зрительного нерва и слоя нервных волокон сетчатки. Где было отмечено их эффективное использование при клиническом изолированном синдроме.

Ключевые слова: оптическая когерентная томография, МРТ-исследование, пациенты, демиелинизирующие заболевание, рассеянный склероз.

EARLY DETECTIONS OF MULTIPLE SCLEROSIS: CLINICAL SYNDROME

Sydykova G.Zh.1, *Ashirbekov G.K.2, Ermenbaev D.E.1, Kuzhibaeva K.K1., Ashirbekova K.Zh3.

1"KGP on PVC" City polyclinic №. 28, Almaty, Kazakhstan; 2Higher School of Public Health, Almaty, Kazakhstan; 3Republican Clinical Hospital for Disabled Persons of the Patriotic War, Almaty, Kazakhstan.

Abstract

Based on domestic and foreign literature, an analysis of our work was carried out on the early detection of multiple sclerosis among patients from city clinic No. 28 in Almaty. We

studied according to some diagnostic criteria, such as MRI examination of the brain and spinal cord, optical coherence tomography to study the condition of the optic disc and the retinal nerve fiber layer. We studied according to some diagnostic criteria, such as MRI examination of the brain and spinal cord, optical coherence tomography to study the condition of the optic disc and the retinal nerve fiber layer. Where their effective use in clinical isolated syndrome has been noted.

Keywords: optical coherence tomography, MRI study, patients with demyelinating disease, multiple sclerosis.

Эдебиеттер tÍ3Ímí

1. Шмидт Т. Е., Яхно Н.Н.. Шашыранды склероз. ^абыну. Дегенерация. - М: МЕДпресс-акпарат, 2019. - 672 Б.

2. Шашыранды склероз. Теория мен практиканьщ тацдалган мэселелерi / ред.и. А. Завалишина, В. и. Головкина. — М, 2020. - 636 Б.

3. Шашыранды склероз. Диагностика, емдеу, мамандар / ред. и.Д. Столярова, А. Н. Бойко. - Санкт-Петербург: ЭЛБИ-Санкт-Петербург, 2018. — 320 б.

4. Хондкариан О.А., Завалишин И. А., Невская О. М. Шашыранды склероз. — М: Медицина, 2020. — 205 Б.

5. Baumhackl U. The search for a balance between short and long-term treatment outcomes in múltiple sclerosis // J. Neurol. — 2018. — Vol. 254 (Suppl. 1). — P. 41—46.

6. Stuart W., Cohan S., Richert J., Achiron A. Selecting a disease-modifying agent as platform therapy in the long-term management of multiple sclerosis // J. Neurol. — 2019. — Vol. 63 (Suppl. 5). — P. 12—27.

7. Tomassini V., Paolillo A. et al. Predictors of long-term clinical response to interferon beta therapy in relapsing-remitting MS // J. Neurol. — 2019. — Vol. 253. — P. 287—293.

8. http: //medsimptom. org/rasseyannyj-skleroz/

9. McDonald WI, Compston A, Edan G, Goodkin D, Hartung HP, Lublin FD, McFarland HF, Paty DW, Polman CH, Reingold SC, Sandberg-Wollheim M, Sibley W, Thompson A, van den Noort S, Weinshenker BY, Wolinsky JS. Recommended diagnostic criteria for multiple sclerosis: guidelines from the International Panel on the diagnosis of multiple sclerosis. (2020) Annals of neurology. 50 (1): 121-7. Pubmed

10. Polman CH, Reingold SC, Edan G, Filippi M, Hartung HP, Kappos L, Lublin FD, Metz LM, McFarland HF, O'Connor PW, Sandberg-Wollheim M, Thompson AJ, Weinshenker BG, Wolinsky JS. Diagnostic criteria for multiple sclerosis: 2005 revisions to the "McDonald Criteria". (2021) Annals of neurology. 58 (6): 840-6. doi: 10. 1002/ana. 20703 - Pubmed

11. Polman CH, Reingold SC, Banwell B, Clanet M, Cohen JA, Filippi M, Fujihara K, Havrdova E, Hutchinson M, Kappos L, Lublin FD, Montalban X, O'Connor P, Sandberg-Wollheim M, Thompson AJ, Waubant E, Weinshenker B, Wolinsky JS. Diagnostic criteria for multiple sclerosis: 2010 revisions to the McDonald criteria. (2019) Annals of neurology. 69 (2): 292-302. doi: 10. 1002/ana. 22366 - Pubmed

12. Filippi M, Rocca MA, Ciccarelli O, De Stefano N, Evangelou N, Kappos L, Rovira A, Sastre-Garriga J, Tintore M, Frederiksen JL, Gasperini C, Palace J, Reich DS, Banwell B, Montalban X, Barkhof F. MRI criteria for the diagnosis of multiple sclerosis: MAGNIMS consensus guidelines. (2019) The Lancet. Neurology. 15 (3): 292-303. doi: 10. 1016/S1474-4422 (15) 00393-2 - Pubmed

13. Thompson AJ, Banwell BL, Barkhof F, Carroll WM, Coetzee T, Comi G, Correale J, Fazekas F, Filippi M, Freedman MS, Fujihara K, Galetta SL, Hartung HP, Kappos L, Lublin FD, Marrie RA, Miller AE, Miller DH, Montalban X, Mowry EM, Sorensen PS, Tintore M, Traboulsee AL, Trojano M, Uitdehaag BMJ, Vukusic S, Waubant E, Weinshenker BG, Reingold SC, Cohen JA. Diagnosis of multiple sclerosis: 2017 revisions of the McDonald criteria. (2021) The Lancet. Neurology. doi: 10. 1016/S1474-4422 (17) 30470-2 - Pubmed

14 https: //www. invitro. ru/analizes/for-doctors/1525/13811/

15. Шмидт Т.Е. Рассеянный склероз: эпидемиология, факторы риска, патогенез, клиника и прогрессирование (по материалам 29-го конгресса ECTRIMS) // Неврологический журнал. 2019. - Т. 19, № 1. С. 49-54.

16. Scalfari A., Neuhaus M. Daumer. Early relapses, onset of progression, and late outcome in multiple sclerosis // JAMA Neurol. 2021. Vol. 70, №2. P. 214-222. D0I:10.1001/jamaneurol.2013.599

17. Kister I., Chamot E., Salter A.R. Disability in multiple sclerosis: A reference for patients and clinicians // Neurology. 2019. - Vol. 80, №11. P. 1018-1824. D0I:10.1212/WNL.0b013e3182872855

18. Friese M.A., Schattling B., Fugger L. Mechanisms of neurodegeneration and axonal dysfunction in multiple sclerosis // Nat Rev Neurol. 2020. -. Vol. 10, № 4. P. 225-238. D0I:10.1038/nrneurol.2014.37

19. Martinez-Morga M., Martinez S. Brain development and plasticity // Rev. Neurol. 2019. - Vol. 62 (Suppl. 1). P. S3-S8.

20. Haider L., Zrzavy T., Hametner S., Hoftberger R., Bagnato F., Grabner G. et al. The topograpy of demyelination and neurodegeneration in the multiple sclerosis brain // Brain. 2021. - Vol. 139, №3. Р. 807-815. D0I:10.1093/brain/awv398

21. Vollmer T., Signorovitch J., Huynh L. The natural history of brain volume loss among patients with multiple sclerosis: a systematic literature review and meta-analysis // J. Neurol. Sci. 2019. - Vol. 357, № 1-2. Р. 818. D0L10.1016/j.jns.2015.07.014

22. Джапаралиева Н.Т., Лорина Л.В. Атрофические изменения мозолистого тела при рассеянном склерозе // Российский медико-биологический вестник имени академика И.П. Павлова. 2021. - № 2. С. 97-102.

Конфликт интересов. Автор заявляет об отсутствии потенциального конфликта интересов, требующего раскрытия в данной статье.

Вклад авторов. Автор внес вклад в разработку концепции, выполнение и обработку результатов, и написание статьи. Заявляем, что данный материал ранее не публиковался и не находится на рассмотрении в других издательствах. Финансирование. Отсутствует.

Сведения об авторах

Корреспондирующий автор. Сыдыкова Гульнара Жарылкасиновна— врач-невролог, Городская поликлиника No 28, г.Алматы, Казахстан, E-mail: ergali-1970@mail.ru, ORCID: https://orcid.org/ 0009-0000-9089-0374

Аширбеков Гамаль Каримович— Доктор медицинских наук, старший преподователь, ТОО Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», г.Алматы, Казахстан, Email: ashirbekovgamal@gmail.com, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5202-2311 Ерменбаев Дидар Ерменбаевич— врач-невролог, Городская поликлиника No 28, г. Алматы, Казахстан, E-mail: mdtdd. 92@,mail.ru, ORCID: https://orcid. org/ 0009-00027508-5363

Кужыбаева Карлыгаш Кенжеахметовна- врач-невролог, Городская поликлиника No 28, г. Алматы, Казахстан, Алматы, Казахстан, Email: dr.kuzhibaeva@,mail.ru, ORCID: https://orcid.org/ 0009-0003-9629-9712

Аширбекова Куралай Жумахановна - Кандидат медицинских наук, заведующая отделением профессор, Республиканский клинический госпиталь инвалидов отечественной войны, г. Алматы, Казахстан, Email: kyralai_ash@,mail.ru, ORCID: https://orcid. org/0000-0003-9604- 7120

Статья поступила: 11.04.2024 Статья принята: 15.04.2024

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.