CC BY
0INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© M.M. Kurbanova1^_
1O'zbekiston Davlat san'at va madaniyat institutining Farg'ona mintaqaviy filiali,Farg'ona, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: sharq cholg'u asboblari o'zining boy tarixi va o'ziga xos ohanglari bilan butun dunyo tadqiqotchilari va musiqachilarining qiziqishini uyg'otdi. Ushbu asboblar nafaqat o'z mintaqalarining madaniy merosining ajralmas qismidir, balki jahon musiqashunosligiga ham katta hissa qo'shadi. Ushbu maqolada jahon olimlari tomonidan turli sharq cholg'u asboblari bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar ko'rib chiqiladi, ularning topilmalari hamda musiqa va madaniyatni o'rganish uchun kengroq ahamiyati yoritiladi.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning maqsadi butun dunyo olimlari tomonidan Sharq cholg'u asboblari bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar to'plamini o'rganishdir. Tadqiqot asosiy e'tibor sohalarini, muhim topilmalarni va ushbu tadqiqotning Sharq musiqasini tushunish va qadrlashga ta'sirini aniqlashga qaratilgan.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda Sharq cholg'u asboblari bo'yicha ilmiy maqolalar, maqolalar va kitoblarni tahlil qilib, keng qamrovli adabiyotlar tahlili o'tkaziladi. Materiallar etnomusiqa, antropologiya va tarix kabi turli fanlarga oid ilmiy ishlarni o'z ichiga oladi. Usullar tadqiqotning asosiy mavzulari va natijalarini tasniflash va sintez qilish uchun sifatli tahlilni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, muayyan asboblarning amaliy tadqiqotlari ularning tuzilishi, o'ynash texnikasi va madaniy ahamiyati haqida batafsil ma'lumot berish uchun tekshiriladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: tadqiqotchilar Sharq cholg'u asboblarining tarixiy rivojlanishi va madaniy kontekstlarini keng ko'lamda hujjatlashtirib, ularning turli madaniy va diniy amaliyotlardagi rolini ta'kidladilar.Tahlil shuni ko'rsatadiki, ud, sitar, erxu kabi cholg'ular chuqur tarixiy ahamiyatga ega bo'lib, ko'pincha o'ziga xos madaniy marosim va an'analar bilan bog'liqdir.
XULOSA: tadqiqot xulosasiga ko'ra, Sharq cholg'u asboblari bo'yicha jahon olimlari tomonidan olib borilgan izlanishlar ushbu cholg'u asboblarining tarixiy, madaniy va musiqiy jihatlari haqidagi tushunchalarni sezilarli darajada boyitdi. Topilmalar an'anaviy bilimlarni saqlab qolish, shuningdek, innovatsiyalar va madaniyatlararo almashinuvni qamrab olish muhimligini ta'kidlaydi.
Kalit so'zlar: sharq musiqa asboblari, etnomuzikologiya, madaniy meros, tarixiy ahamiyati, asbob qurilishi, akustika, ishlash amaliyotlari, global ta'sir
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (2)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Iqtibos uchun: M.M. Kurbanova. Sharq cholg'u asboblari jahon olimlari tadqiqotlarida // Inter education & global study. 2024. №4(2). B. 373-379.
ВОСТОЧНЫЕ КЛИМАТИЧЕСКИЕ ИНСТРУМЕНТЫ В ИССЛЕДОВАНИЯХ МИРОВЫХ УЧЕНЫХ_
© М.М. Курбанова1Н
1 Ферганский областной филиал Государственного института искусства и культуры Узбекистана, Фергана, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: восточные музыкальные инструменты привлекают внимание исследователей и музыкантов всего мира своей богатой историей и уникальным звучанием. Эти инструменты являются не только неотъемлемой частью культурного наследия своих регионов, но и вносят большой вклад в мировое музыковедение. В этой статье рассматриваются исследования, проведенные международными учеными по различным восточным музыкальным инструментам, подчеркиваются их результаты и их более широкое значение для изучения музыки и культуры.
ЦЕЛЬ: целью данного исследования является изучение коллекции исследований, проведенных учеными со всего мира по восточным музыкальным инструментам. Целью исследования является определение областей фокуса, важных выводов и последствий этого исследования для понимания и оценки восточной музыки.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в ходе исследования будет проведен комплексный обзор литературы, проанализированы научные труды, статьи и книги о восточных музыкальных инструментах. Материалы включают научные работы из различных дисциплин, включая этномузыкологию, антропологию и историю. Методы включают качественный анализ для категоризации и синтеза ключевых тем и результатов исследований. Кроме того, изучаются тематические исследования конкретных инструментов, чтобы предоставить подробную информацию об их структуре, технике игры и культурном значении.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: исследователи подробно задокументировали историческое развитие и культурный контекст восточных музыкальных инструментов, подчеркнув их роль в различных культурных и религиозных практиках, часто связанных с конкретными культурными ритуалами и традициями.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: согласно заключению исследования, исследования, проведенные мировыми учеными по восточным музыкальным инструментам, существенно обогатили понимание исторических, культурных и музыкальных аспектов этих музыкальных инструментов. Результаты подчеркивают важность сохранения традиционных знаний, а также внедрения инноваций и межкультурного обмена.
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (2)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Ключевые слова: восточные музыкальные инструменты, этномузыкология, культурное наследие, историческое значение, приборостроение, акустика, исполнительская практика, глобальное влияние.
EASTERN CLIMATE INSTRUMENTS IN RESEARCH OF WORLD SCIENTISTS
© Mukammalxon M. Kurbanova1®
1Fergana regional branch of the State Institute of Art and Culture of Uzbekistan, Fergana, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: oriental musical instruments have attracted the interest of researchers and musicians all over the world with their rich history and unique tones. These instruments are not only an integral part of the cultural heritage of their regions, but also contribute greatly to world musicology. This article examines research conducted by international scholars on various oriental musical instruments, highlighting their findings and their wider significance for the study of music and culture.
AIM: The purpose of this study is to examine the collection of research conducted on Oriental musical instruments by scholars from around the world. The study aims to identify areas of focus, significant findings, and the implications of this study for the understanding and appreciation of Oriental music.
MATERIALS AND METHODS: the study will conduct a comprehensive literature review, analyzing scientific papers, articles and books on Oriental musical instruments. Materials include scholarly works from a variety of disciplines, including ethnomusicology, anthropology, and history. Methods include qualitative analysis to categorize and synthesize key research themes and findings. In addition, case studies of specific instruments are examined to provide detailed information on their structure, playing technique, and cultural significance.
DISCUSSION AND RESULTS: the researchers extensively documented the historical development and cultural contexts of Eastern musical instruments, highlighting their role in various cultural and religious practices. often associated with specific cultural rituals and traditions.
CONCLUSION: according to the conclusion of the study, the research conducted by world scientists on Eastern musical instruments has significantly enriched the understanding of the historical, cultural and musical aspects of these musical instruments. The findings highlight the importance of preserving traditional knowledge as well as embracing innovation and cross-cultural exchange.
Для цитирования: М.М. Курбанова. Восточные климатические инструменты в исследованиях мировых ученых. // Inter education & global study. 2024. №4(2). С.
373-379.
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №4 (2)
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Keywords: oriental musical instruments, ethnomusicology, cultural heritage, historical significance, instrument construction, acoustics, performance practices, global impact
For citation: Mukammalxon M. Kurbanova. (2024) 'Eastern climate instruments in research of world scientists', Inter education & global study, (4(2)), pp. 373-379. (In Uzbek).
Sharq cholg'u asboblarini o'rganish tarixiy, madaniy va ilmiy tushunchalarga boy gobelen beradi. Osiyo va Yaqin Sharqning turli mintaqalaridan kelib chiqqan ushbu cholg'u asboblar asrlar davomida musiqiy an'analar va madaniy o'ziga xosliklarni shakllantirishda muhim rol o'ynagan. Hindistondagi sitarning jarangdor ohanglaridan tortib, Yaponiyadagi shakuxachining hayajonli ohanglarigacha sharq cholg'u asboblari musiqachilar va olimlarning hayolini o'ziga rom etgan.
Keyingi o'n yilliklarda sharq cholg'u asboblari bo'yicha tadqiqotlarning fanlararo aloqadorligi sezilarli darajada kengaydi. Akustika, etnomusiqa va nevrologiya kabi turli sohalarning olimlari ushbu cholg'u asboblarning murakkab dizayni, noyob tovush xususiyatlari va chuqur madaniy ahamiyatini o'rganish uchun izlanishlarga kirishdilar. Ushbu ko'p qirrali tadqiqot nafaqat sharq cholg'u asboblari haqidagi tushunchamizni kengaytiribgina qolmay, balki inson bilishi, madaniy almashinuvi va texnologik yutuqlari haqida kengroq tushunchalarni ochib beradi.
Sharq cholg'u asboblarining tarixiy mazmuni ularni yaratgan va ishlatgan sivilizatsiyalar bilan chuqur bog'langan. Qadimgi matnlar, badiiy asarlar va arxeologik topilmalar ularning mavjudligi va ahamiyatini tasdiqlaydi. Ipak yo'li kabi savdo yo'llari orqali G'arb dunyosiga yetkazilgan bu cholg'u asboblari jahon musiqa manzarasini yanada boyitdi va ularning xususiyatlarini ilmiy izlanishga turtki berdi.
Madaniy nuqtai nazardan, sharq cholg'u asboblari shunchaki musiqa yaratish uchun musiqa asbobi emas; ular ramziy ma'nolar bilan sug'orilgan va marosimlar, marosimlar va diniy amaliyotlarning ajralmas qismidir. Ushbu vositalar o'rnatilgan madaniy kontekstlarni tushunish tadqiqotchilarga ularni qadrlagan jamiyatlar haqida qimmatli nuqtai nazarlarni taklif qiladi.
Ilmiy nuqtai nazardan, sharq cholg'u asboblarini o'rganish turli sohalarni qamrab oladi. Akustik tadqiqotlar ushbu cholg'u asboblarning o'ziga xos ovoz xususiyatlarini o'rganadi va ovoz tahlili va musiqa texnologiyasidagi yutuqlarga hissa qo'shadi. Etnomuzikologiya musiqiy an'analarning ijtimoiy va madaniy jihatlarini o'rganadi, bu asboblar turli jamoalarda o'ynaydigan rolni har tomonlama tushunish imkonini beradi. Bundan tashqari, nevrologiya va kognitiv tadqiqotlar sharqona cholg'u asboblarini chalish va tinglashning inson miyasiga ta'sirini o'rganib, ularning potentsial terapevtik afzalliklarini ochib beradi.
Ushbu maqola sharq asboblarining butun dunyo bo'ylab ilmiy tadqiqotlarga qo'shgan hissasi haqida umumiy ma'lumot berishga qaratilgan. Tarixiy taraqqiyot, madaniy ahamiyat va ilm-fan yutuqlarini o'rganib, ushbu tadqiqot sharq cholg'u asboblarining zamonaviy
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 4 (2)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
tadqiqotlardagi doimiy ta'sirini ko'rsatadi. Fanlararo yondashuvlar va texnologik innovatsiyalar orqali tadqiqotchilar ushbu ajoyib asboblarning yangi o'lchamlarini ochishda davom etmoqdalar va ularning universal jozibasi va ahamiyatini ta'kidlamoqdalar.
Sharq cholg'u asboblarining kelib chiqishi qadimgi sivilizatsiyalarga, jumladan Mesopotamiya, Fors, Hindiston, Xitoy va Yaponiyaga borib taqaladi. Ud, sitar, guqin va shakuxachi kabi asboblar tarixiy matnlar, badiiy asarlar va arxeologik topilmalarda hujjatlashtirilgan. Ushbu asboblar o'z jamiyatlarining madaniy va ma'naviy amaliyotlarining ajralmas qismi edi.
Sharq cholg'u asboblarining G'arb dunyosiga yetkazilishi savdo yo'llari, istilolar va madaniy almashinuvlar orqali sodir bo'lgan. Ayniqsa, Ipak yo'li bu cholg'u asboblarining keng tarqalishiga yordam berib, ularning Yevropa va undan tashqarida turli musiqa an'analariga qo'shilishiga olib keldi. G'arb olimlari va musiqachilari sharqona cholg'u asboblarining ekzotik tovushlari va o'ziga xos konstruksiyalariga maftun bo'lib, ularning akustikasi va ijro texnikasi bo'yicha ilmiy izlanishlarga turtki bo'ldi.
Sharq cholg'u asboblari ko'pincha chuqur ramziy ma'nolarga ega bo'lib, marosimlar, marosimlar va diniy urf-odatlarda qo'llaniladi. Misol uchun, sitar klassik hind musiqasi bilan bog'liq va ko'pincha meditatsiya va ruhiy yig'ilishlarda qo'llaniladi. Ushbu vositalarning madaniy kontekstini tushunish tadqiqotchilarga ularni yaratgan va ishlatgan jamiyatlar haqida qimmatli tushunchalar beradi.
So'nggi yillarda an'anaviy sharq cholg'u asboblarini asrab-avaylash va jonlantirish borasidagi sa'y-harakatlar yanada kengaydi. Tadqiqotchilar hunarmandlar va musiqachilar bilan hamkorlikda ushbu asboblarning qurilish texnikasi, o'ynash uslublari va repertuarini hujjatlashtiradi. Bunday tashabbuslar nomoddiy madaniy merosni muhofaza qilishga hissa qo'shadi va madaniyatlararo tushunishni rag'batlantiradi.
Sharq cholg'u asboblari bilan bog'liq ilmiy tadqiqotlarning asosiy yo'nalishlaridan biri akustikadir. Olimlar ushbu asboblarning noyob tovush xususiyatlarini o'rganishadi, chastota reaktsiyasi, garmonik tarkib va rezonans kabi omillarni o'rganadilar. Misol uchun, yapon koto va xitoy guzhenglarining murakkab tembrlari ularning o'ziga xos tovush ishlab chiqarish mexanizmlarini tushunish uchun tahlil qilindi.
Etnomuzikologlar sharq cholg'u asboblarining musiqiy an'analari va madaniy kontekstlarini o'rganadilar. Dala ishlarini olib borish va musiqiy chiqishlarni tahlil qilish orqali tadqiqotchilar musiqiy ifodani shakllantiradigan ijtimoiy, tarixiy va madaniy dinamika haqida tushunchaga ega bo'ladilar. So'fiylar musiqasida ney yoki gamelanning Indoneziya madaniyatida tutgan o'rni haqidagi tadqiqotlar etnomuzikologik tadqiqotlarning fanlararo aloqadorligini ko'rsatadi.
Sharq asboblarini o'rganish nevrologiya va kognitiv fanlar sohasini qamrab oladi. Tadqiqotchilar ushbu asboblarni o'ynash va tinglash miya faoliyati, hissiyotlari va idrokiga qanday ta'sir qilishini o'rganishadi. Misol uchun, tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, xitoy erhusini o'ynash kognitiv funktsiyalarni va hissiy farovonlikni oshirishi, sharq musiqasining terapevtik salohiyatini ta'kidlashi mumkin.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Sitarning G'arb musiqasiga kirishi, xususan, Ravi Shankar va Bitlz ta'sirida sharq cholg'u asboblariga qiziqish uyg'otdi. Tadqiqotchilar sitarning psixidelik rokning rivojlanishidagi rolini va uning G'arb musiqiy estetikasiga ta'sirini o'rganib chiqdilar. Ushbu o'zaro ta'sir natijasida yuzaga kelgan madaniyatlararo uyg'unlik zamonaviy musiqachilar va tadqiqotchilarni ilhomlantirishda davom etmoqda.
O'rta Sharqning eng muhim cholg'usi bo'lgan ud musiqashunoslik va Yaqin Sharqshunoslik sohalarida keng ko'lamli tadqiqotlar mavzusi bo'ldi. Olimlar uning tarixiy evolyutsiyasini, mintaqaviy o'zgarishlarini va ishlash usullarini tahlil qiladilar. Udning ko'p qirraliligi va ifodalash qobiliyati uni arab dunyosidagi musiqa va o'ziga xoslikning kesishishini o'rganuvchi tadqiqotlarning asosiy nuqtasiga aylantirdi.
Texnika taraqqiyoti sharq cholg'u asboblarini o'rganishda inqilob qildi. Yuqori aniqlikdagi tasvirlash, raqamli ovoz tahlil i va 3D bosib chiqarish texnikasi tadqiqotchilarga ushbu asboblarning konstruksiyasi va akustikasini chuqurroq o'rganish imkonini beradi. Bundan tashqari, virtual haqiqat va kengaytirilgan haqiqat ilovalari an'anaviy musiqiy amaliyotlarni o'rganish va saqlashni osonlashtiradigan chuqur tajribalarni taklif qiladi.
Olimlar, musiqachilar va cholg'u asboblari ustalari o'rtasidagi hamkorlik innovatsion tadqiqot loyihalarini rag'batlantirmoqda. Fanlararo jamoalar qadimiy cholg'u asboblarini qayta yaratish, yangi chalish usullarini ishlab chiqish va sharq musiqasining terapevtik afzalliklarini o'rganish uchun birgalikda ishlaydi. Bu hamkorliklar sharqona cholg'u asboblarining ko'p qirrali tabiatini tushunish uchun zarur bo'lgan yaxlit yondashuvning namunasidir. Sharq cholg'u asboblari o'zining boy tarixi va chuqur madaniy ahamiyati bilan jahon ilmiy tadqiqotlariga doimiy hissa qo'shdi. Ushbu asboblarning murakkab dizayni va noyob akustik xususiyatlari turli fanlar bo'yicha olimlarni qiziqtirib, musiqa, madaniyat va inson idrokini chuqurroq tushunishga olib keldi.
Tarix davomida sharq cholg'u asboblari o'z jamiyatlarining madaniy va ma'naviy amaliyotlarida markaziy o'rinni egallab, ramziy ma'nolarni o'zida mujassam etgan hamda marosim va marosimlarda muhim rol o'ynagan. Ularning G'arbiy dunyoga Ipak yo'li kabi savdo yo'llari orqali etkazilishi madaniy almashinuvni osonlashtirdi va ularni qurish va ishlab chiqarish bo'yicha ilmiy izlanishlarga turtki bo'ldi.
Ilmiy tadqiqotlar sohasida sharq asboblari akustika, etnomusiqashunoslik va nevrologiya fanlarining diqqat markazida bo'lgan. Akustiklar ularning o'ziga xos tembrlari va rezonanslari haqida tushunchaga ega bo'lish uchun ularning tovush xususiyatlarini tahlil qildilar. Etnomuzikologlar ushbu asboblar atrofidagi madaniy kontekstlarni va ijtimoiy dinamikani o'rganib, musiqiy an'analar va ularning jamiyatlarga ta'siri haqidagi tushunchamizni boyitdilar. Neyrobiologlar va kognitiv olimlar sharq cholg'u asboblarini chalish va tinglashning miya faoliyati, hissiyotlari va idrokiga ta'sirini o'rganib, ularning potentsial terapevtik afzalliklarini aniqladilar.
Texnologiyaning so'nggi yutuqlari sharq asboblarini o'rganishda yanada inqilob qildi. Yuqori aniqlikdagi tasvirlash, raqamli ovoz tahlili va 3D bosib chiqarish texnikasi tadqiqotchilarga ushbu asboblarning tuzilishi va akustikasini chuqurroq o'rganish imkonini
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
berdi. Virtual va kengaytirilgan haqiqat ilovalari an'anaviy musiqa amaliyotlarini o'rganish va saqlashni osonlashtirib, ajoyib tajribalarni taqdim etdi.
Olimlar, musiqachilar va cholg'u asboblari ustalarining fanlararo hamkorligi qadimiy cholg'u asboblarini qayta tiklash, yangi chalish usullarini ishlab chiqish va sharq musiqasining terapevtik afzalliklarini o'rganishga olib keladigan innovatsion tadqiqot loyihalarini rag'batlantirdi. Bu hamkorliklar sharq cholg'u asboblarining ko'p qirrali tabiatini, ularning inson madaniyati va idrokiga ta'sirini tushunish uchun zarur bo'lgan yaxlit yondashuvni ta'kidlaydi.
Sharq cholg'u asboblarining abadiy merosi musiqaning umumbashariy qudrati va turli madaniyatlar va ilmiy sohalarni bog'lash qobiliyatidan dalolat beradi. Fanlararo yondashuvlarni o'zlashtirib, texnologik yutuqlarni qo'llash orqali tadqiqotchilar ushbu asboblar bo'yicha yangi tushunchalarni ochishda davom etmoqdalar va ularning zamonaviy ilmiy urinishlardagi abadiy jozibadorligini va ahamiyatini ta'kidlamoqdalar.
Sharq cholg'u asboblari o'tmish va bugun o'rtasida muhim bo'g'in bo'lib xizmat qiladi, bizni qadimiy sivilizatsiyalar bilan bog'laydi, dunyo haqidagi tasavvurimizni boyitadi. Ularning global ilmiy tadqiqotlarga ta'siri chuqur bo'lib, musiqa, madaniyat va insoniyat tajribasi haqida qimmatli istiqbollarni taklif etadi. Ushbu asboblarning murakkabliklarini o'rganishda va qadrlashda davom etar ekanmiz, biz ularning abadiy merosini va insoniyat bilimi va madaniyatini boyitishga qo'shgan hissalarini nishonlaymiz.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Blum, Stephen, Music Theory in Ethnomusicology (New York, 2023; online edn, Oxford Academic, 18 May 2023), https://doi.org/10.1093/oso/9780199303526.001.0001, accessed 14 May 2024.
2. Farrell, Gerry. "Indian music and the West." (No Title) (1997).
3. Kartomi, M. (1990). "On Concepts and Classifications of Musical Instruments." University of Chicago Press.
4. Nettl, B. (2005). "The Study of Ethnomusicology: Thirty-One Issues and Concepts." University of Illinois Press.
5. Sachs, C. (1940). "The History of Musical Instruments." W.W. Norton & Company.
6. Tan, S.-L., Pfordresher, P., & Harre, R. (2010). "Psychology of Music: From Sound to Significance." Psychology Press.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Mukammalxon Kurbanova Mamurovna, dotsent v.b, [Мукаммалхон Курбанова Мамуровна, и.о доцент], [Mukammalxon M. Kurbanova, acting associate professor]; manzil: O'zbekiston, Farg'ona viloyati, Shahar: Qo'qon, Movarounnahr ko'chasi, 3A [адреа Узбекистан, Ферганская область, Город: Кокан, улица Мовароуннахра, 3А], [address: Uzbekistan, Fergana region, City: Kokan, Movarounnahr street, 3A]
