Научная статья на тему 'SHAMOL VA QUYOSH ELEKTR STANSIYALARINI GIBRID TIZIM SIFATIDA BIRGALIKDA FOYDALANISH UCHUN KONTROLLERDAN FOYDALANISH'

SHAMOL VA QUYOSH ELEKTR STANSIYALARINI GIBRID TIZIM SIFATIDA BIRGALIKDA FOYDALANISH UCHUN KONTROLLERDAN FOYDALANISH Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Quyosh panellari / shamol generatori / gibrid / kontroller / birgalikda.

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Ahmedov Usmonjon Mo‘Minjon O‘G‘Li

Quyosh va shamol elektr stansiyalaridan birgalikda foydalanish mumkin. Quyosh panellarining zaif tomonlari bor, ya'ni yomg'irli yoki bulutli ob-havo shaoitlarida ishlab chiqarayotgan elektr energiyasi kamayadi. Shamol generatorlari uchun esa doimiy esadigan shamol mavjud bo’lishi kerak. Shunday qilib ularni birlashtirish orqali barqaror tizim sifatida foydalanishimiz mumkin, bu odatda gibrid tizim deb ataladi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «SHAMOL VA QUYOSH ELEKTR STANSIYALARINI GIBRID TIZIM SIFATIDA BIRGALIKDA FOYDALANISH UCHUN KONTROLLERDAN FOYDALANISH»

PPSUTLSC-2024

PRACTICAL PROBLEMS AND SOLUTIONS TO THE USE OF THEORETICAL LAWS IN THE SCIENCES OF THE 21ST CENTURY

tashkent, o-8 MAv 2004 www.in~academy.uz

SHAMOL VA QUYOSH ELEKTR STANSIYALARINI GIBRID TIZIM SIFATIDA BIRGALIKDA FOYDALANISH UCHUN KONTROLLERDAN

FOYDALANISH

Ahmedov Usmonjon Mo'minjon o'g'li

Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti, Universitet shaxarchasi 2-uy, Tashkent 100095, O'zbekiston Toshkent amaliy fanlar universiteti, Gavhar ko'chasi 1 -uy,Tashkent 100149, O'zbekiston usmonjonaxmedov1993@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.13378992 Annotatsiya: Quyosh va shamol elektr stansiyalaridan birgalikda foydalanish mumkin. Quyosh panellarining zaif tomonlari bor, ya'ni yomg'irli yoki bulutli ob-havo shaoitlarida ishlab chiqarayotgan elektr energiyasi kamayadi. Shamol generatorlari uchun esa doimiy esadigan shamol mavjud bo'lishi kerak. Shunday qilib ularni birlashtirish orqali barqaror tizim sifatida foydalanishimiz mumkin, bu odatda gibrid tizim deb ataladi.

Kalit so'zlar:Quyosh panellari, shamol generatori, gibrid, kontroller, birgalikda.

1 KIRISH

Organik yoqilg'i zaxiralarining cheklanganligi, ekologik vaziyatning borgan sari yomonlashib borayotgani va shu o'rinda elektr energiyasiga bo'lgan ehtiyoj ortib borayotgani qayta tiklanadigan energiya manbalaridan, xususan shamol va quyosh energiyasidan foydalanishni taqozo etmoqda. O'zbekistonda qayta tiklanadigan energiya, jumladan shamol va quyosh energiyasi potentsiali yuqori xisoblanadi.

Quyosh va shamol energiyasidan foydalanish mumkin bo'lgan muqobil energiya manbai xisoblanadi. Quyosh va shamol energiyasi manbalaridan barqaror foydalanish mumkin. Bundan tashqari, quyosh energiyasi manbalari doimiy ravishda elektr energiyasini ta'minlashi mumkin, chunki energiya manbai qayta tiklanadigan energiya manbai bo'lib, ekologik toza energiya hisoblanadi, shuningdek issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytiradi. O'zbekistonning tog' va tog' oldi hududlarida shamol tezligi nisbatan yuqori va u doimiy esib turadi, shuning uchun ko'plab hududlar shamol elektr stansiyasi o'rnatish va rivojlantirish uchun mos keladi. Shuning uchun tadqiqotchilar quyosh va shamol energiyasidan muqobil energiya manbalarini o'rganishga qiziqishmoqda.

Quyosh energiyasi va shamol energiyasi zaif tomoni, ya'ni yomg'irli yoki bulutli mavsumda ishlab chiqarilgan

energiya katta emas, shuning uchun bu muammoni bartaraf etish uchun alternativani topish kerak. Buning bir usuli odatda gibrid tizim deb ataladigan ikkita energiya manbasini birlashtirish. Maqsadi gibrid texnologiyani ishlab chiqish ixcham tizim sifatida integratsiyalashgan holda ishlaydigan ikki yoki undan ortiq ishlab chiqaruvchi manbalarni birlashtirish orqali yanada samarali elektr stantsiyasini olishdir [4]. Shunday qilib, agar bitta energiya manbai energiya ishlab chiqara olmasa, boshqa energiya manbai uni yukni energiya etkazib beruvchisi sifatida almashtiradi.

2 TADQIQOT METODOLOGIYASI

Gibrid elektr stantsiyalari quyosh energiyasi va shamol energiyasidan foydalangan holda ishlab chiqariladi. Quyosh energiyasidan quyosh xujayrasi yordamida, shamol energiyasi uchun esa turbinali generator yordamida foydalanish. Ishlab chiqarilgan elektr energiyasining ikki turi -bu quyosh batareyalaridan olinadigan elektr energiyasi, shuningdek, ushbu turbina generatoridan olinadigan elektr energiyasi, keyinchalik gibrid tizimda energiya ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Shamol vaquyosh elektr stantsiyasiyalari alohida qilingan bo'lsa ham, elektr stantsiyasilar bitta kontroller bilan bog'langan. Ushbu kontroller 1-rasmda keltirilgan.

PPSUTLSC-2024

PRACTICAL PROBLEMS AND SOLUTIONS TO THE USE OF THEORETICAL LAWS IN THE SCIENCES OF THE 2IST CENTURY

TASHKENT. О-в MAY 2024

www.in-academy.uz

1-rasm: Shamol va quyosh elektr stansiyalaridan gibrid tizim sifatida foydalanish uchun kontroller

Kontroller gibrid elektr stantsiya uchun zarur bo'lgan bir nechta funksiyalarni bajara oladi jumladan, akkumulyator batareyasini zaryadlash, quyosh zaryadlovchi boshqaruvchisi (Solar Charger Controller), shamol turbinasi boshqaruvchisi (Wind Turbine Controller) va inverter.

3 MAVZUGA OID ADABIYOTLAR TAHLILI

Qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan alohida va kombinatsion foydalanish Xu Lin.

Quyosh-shamol gibrid tizimlarida qo'llaniladigan energetik qurilmalar ish rejimlari Ruan Xinbo.

Quyosh-shamol gibrid tizimlarini parametrlarini tanlash hamda simulyatsiyali tahlil qilish M. Ahmadi, M. Senbagan, A. P Ostashenkov, M.M. Axmed

4 TAHLIL VA NATIJALAR

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

[1] Ashish S. Ingole, Prof. Bhushan S. Rakhonde. "Hybrid Power Generation System Using Wind Energy and Solar Energy", International Journal of Scientific and Research Publications, Volume 5, Issue 3, March 2015.

[2] 2 Turabdjanov Sadritdin, Toshov Javohir, Saitov Elyor, Axmedov Usmonjon "Research of Electrophysical Parameters of Different Types of Solar Panels Taking into Account Degradation Processes" mavzusida AIP Conference Proceedings 05.01.2023, 030019-1

[3] 3. E.B. Saitov, U.M. Akhmedov "Tracking maximum power point of photovoltaic modules" mavzusida AIP Conference Proceedings 05.05.2022, 030019-1

[4]

Quyosh va shamol energiyasidan foydalanadigan gibrid elektr stantsiyasidan ishlab chiqarilgan energiya doimiy elektr energiyasidir. Quyosh panellari bulutli ob-havo sharoitlarida elektr energiya ishlab chiqarish ochiq ob-havo sharoitlariga qaraganda kamroqdir, lekin gibrid tizimda shamol generatori shamolning eng past tezliklarida ham elektr energiya ishlab chiqarish barqarorligicha qoladi. XULOSA

Elektr energiya iste'molchilarini uzluksiz elektr energiya ta'minlash maqsadida shamol va quyosh elektr stansiyalarini birgalikda gibrid tizim sifatida foydalanish va ushbu gibrid tizimda maxsus kontrollerdan foydalanish orqali tizimning yanada ishonchliligini oshiradi

[5] 4. Сайтов Э.Б., Ахмедов У.М., Орипов А "Шахсий хужаликлар электр таъминоти тизимларида энергия тежамкор усуллар, воситалар, му;обил манбалардан фойдаланиш имкониятлари" мавзусида Фаргона политехника институтининг "Илмий-техника журнали". №4 сон.

[6] 5. E.B Saitov, UM Akhmedov, Tracking maximum power point of photovoltaic modules, AIP Conference Proceedings 2789 (1) 2023

[7] 6. T.Sadritdin, T Javohir, S Elyor, A Usmonjon Research of electrophysical parameters of different types of solar panels taking into account degradation processes, AIP Conference Proceedings 2552 (1) 1, 2023

[8] 7. Z.Nurullo, T Javohir, S Elyor, S Temur Development and selection of equipment for a peak autonomous photo power plant, AIP Conference Proceedings 2552 (1)1, 2023

PPSUTLSC-2024

PRACTICAL PROBLEMS AND SOLUTIONS TO THE USE OF THEORETICAL LAWS IN THE SCIENCES OF THE 2IST CENTURY

tashkent, o-8 may 2004 www.in~academy.uz

[9] 8. E.Saitov, I.Kudenov, F.Qodirova, D.Askarov, M.Sultonova, Analysis of the performance and economic parameters of different types of solar

[10] panels taking into account degradation processes, E3S Web of Conferences 383, 04059, 2023

[11] 9. N Zikrillayev, K Ayupov, Z Mamarajabova, I Yuldoshev, E Saitov, Adaptation and optimization of a photovoltaic system for a country house, E3S Web of Conferences 383, 04054, 2023

[12] 10. N Zikrillayev, E Saitov, J Toshov, U Akhmedov, B Muradov, D Muxtorov, 2023Autonomous Solar Power Plant for Individual use Simulation in LTspice Software Package Booster Voltage Converter, International Conference on Applied Innovations in IT (ICAIIT), 2023

[13] 11. E Saitov, G Khushakov, U Masharipova, O Mamasaliyev, S Rasulova, Investigation of the working condition of large power solar panel cleaning device, E3S Web of Conferences 383, 04060, 2023

[14] 12. E Saitov, O Jurayev, S Axrorova, J Ismailov, B Baymirzaev, Conversion and use of Solar Energy Calculation Methodology for Photovoltaic Systems, International Conference on Applied Innovations in IT (ICAIIT), 2023

[15] 13.N.F Zikrillayev, MM Shoabdurahimova, T Kamilov, AZ Khusanov, Obtaining manganese silicide films on a silicon substrate by the diffusion method. Physical Sciences & Technology 9 (2) 1, 2022

[16] 14.E.B Saitov, NF Zikrillayev, KS Ayupov, IA Yuldoshev Determination of the resistance of external parameters to the degradation of the parameters of silicon photocells with input nickel atoms, Physical Sciences and Technology 9 (1), 3036, 1, 2022

[17] 15. E.B Saitov, S Kodirov, BM Kamanov, N Imomkulov, I Kudenov, Increasing the efficiency of autonomous solar photovoltaic installations for power supply of agricultural consumers, AIP Conference Proceedings 2432 (1), 10, 2022

[18] 16. J.I.Razzokov, MS Khatamova, B Sapaev, EB Saitov, Preface: The 1st International Conference on Problems and Perspectives of Modern Science (ICPPMS-2021) AIP Conference Proceedings 2432 (1), 010001, 2022

[19] 17. F.Zikrillayev, EB Saitov, JB Toshov, BK Ilyasov, MB Zubaydullayev, A software package for determining the optimal composition and parameters of a combined autonomous power supply system based on renewable energy sources, AIP Conference Proceedings 2432 (1) 7 2022

[20] 18. E.B.Saitov, S Kodirov, ZF Beknazarova, BM Kamanov, A Nortojiyev, Developing renewable sources of energy in Uzbekistan renewable energy short overview: Programs and prospects, AIP Conference Proceedings 2432 (1) 13 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.