Ш.УМАРОВНИНГ ДУТОР ВА ОРКЕСТР УЧУН "ШАРЦОНА РАЦС" АСАРИНИНГ ИЖРОЧИЛИК ТАХДИЛИ
Б.Кодиров
Узбекистан давлат санъат ва маданият институти Халк ижодиёти: "Чолгу ижрочилиги" 1-боскич магистранти
Ш.Умаров
Илмий рахбар доцент
Асар 2017 йилда "Навруз" ХЧКО учун махсус ёзилган. Унинг илк ижрочилари "Халк чолгуларида ижрочилик" кафедраси катта укитувчилари Хайдаралиева Дурдона ва Набиева Малохатлардир. Улар профессионал ижроси оркали: асарнинг томошабинлар томонидан катта олкишлар билан кутиб олиниши, шунингдек, дуторчи созандалар репертуаридан мустахкам урин эгаллашида узларининг улкан хиссаларини кушган.
Асар халкона охангда, чиройли ва турли зарбларга бой булиб, каденциялари хам махоратли ижрога мослаб ёзилган.
Асар та^лили. Уч кисмли (кириш ва сода кисмлари бор). Халкона о^англарда ва куплет шаклида ёзилган. 16 та ракам билан ракамланган. Асар 4/4 ва 2/4 улчовларида ёзилган, e-moll, Rubato, 5 такт оркестр (яъни фортепиано) бошлайди, 5 - такт rit. 1-ракамда (цифра) Alegretto (Salobat bilan) 2-такт фортепиано усулидан сунг дутор ижроси p (пиано) билан бошланади. Жумлалар 4 тактли тузилмага эга. Огир, вазмин, салобатли ижро этиш лозим.
Х,ар бир жумлалар юкори пардаларга чикиб, яна бошланишдаги
товушларга кайтиб, репризалар билан давом этади. Шу тарика ижро
6 ракамгача давом этиб, сунги тактда rit. ^илиб, 1 такт 3/4 улчовга,
7- ракамдан Allegro (хотиржам) 6/8 улчовга утилади.
Duwr
Dutor Sole
bhiq-oq
■4*- I—I
'T I- —
и-гг J * J г Г'ГГ J J rr J 1 гтг— rr J rr ^ r rr J
—rJ — -H—J v J v 1 - —-—Д J т .1 , J 1 J т J J ; J 1 J V J ■ J J : J 7 J , J ,
Оркестр 4 такт ижро этади, 8 - ракамдан дутор ижрога тушади 8 такт реприза ижро этилиб, 9-ракамда зарблар узгариши, динамик белгилар алмашуви бажарилади. 10-11 ракамда яна хотиржамлик билан ижро этиш талаб этилади, бундан кейин келадиган каденцияга тайёргарлик сифатида махоратни курсатиш учун куч саклаш лозим. 12-ракамда CADENZA 2/4 улчовда булиб, (84 тактдан - 124 тактга кадар) созанда - ижрочи узининг махоратини хар томонлама курсатиши белгиланган.
10-ракамдан Vivace (жонланиб, тез). 2/4 улчовида. Оркестр гурухлари ва якканавоз созанда орасида ижрочилик мусобакалари курсатилган. Шиддатли характерда.
15 - ракамдан Сода кисми бошланади. Бунда якканавозга штрихли техник ижро ва оркестрда тугатиш учун алохида мавзу берилган. Урма зарбли
чолгулар (литавра, тарелка, бубен ва табла) асарнинг тугалловчи кисмидаги шиддатни ошишига ёрдам беради. Асар f динамикасида тугайди.