Научная статья на тему 'Сессия кезіндегі студенттердің жүрек-тамыр жүйесінің функционалдық жағдайы'

Сессия кезіндегі студенттердің жүрек-тамыр жүйесінің функционалдық жағдайы Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
152
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
студенттердің бейімделуі / физиология / емтихан уақытындағы күйзеліс / адаптация студентов / физиология / экзаменационный стресс

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Т. А. Жумакова, Ш. О. Рыспекова, У. С. Артыкбаева, К. В. Антонец, Н. М. Чурукова

Бұл жұмыста С.Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ екінші курс студенттер арасында жүргізілген зерттеулердің нәтижесі көрсетілген. Бұл зерттеу адам ағзасының стресстік жағдайларға бейімделуін көрсетеді. Физикалық көрсеткіштердің өзгеруі адам ағзасының вегетативті функционалдық фонмен байланысты. Студенттердің адаптациялық қабілеттері емтихан уақытында төмендейтіні анықталған.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ФУНКЦИОНАЛЬНОЕ СОСТОЯНИЕ СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТОЙ СИСТЕМЫ СТУДЕНТОВ В ПЕРИОД СЕССИИ

В данной работе представлены результаты исследований, проведенных среди студентов 2 курса факультета общей медицины КазНМУ имени С.Д.Асфендиярова. Это исследование об адаптивных возможностях студентов к стрессовым ситуациям. Активность сердечно-сосудистой системы (ССС) обеспечивает приспособление организма к различным условиям и нагрузкам, под влиянием которых происходит перестройка механизмов регулирования сердечной деятельности.

Текст научной работы на тему «Сессия кезіндегі студенттердің жүрек-тамыр жүйесінің функционалдық жағдайы»

М.К. БАЛАБЕКОВА, А.Н. НУРМУХАМБЕТОВ, Р.Р. ТУХВАТШИН, Н.Н. РЫСПЕКОВА, А.Н. ТОКУШЕВА, В.В. ТРУБАЧЕВ, Ж.Е. АЛЬДЕКЕЕВА

С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыцмедицинаyHueepcumemi АлматыДазацстан.

ЭКОЛОГЕНД1 ИММУНОДЕПРЕСИЯНЫ КДЛЫПТАСТЫРУ МЕХАНИЗМ1НЕ ЗАМАНАУИ К6ЗКДРАС

ТYЙiн: Сонгы жылдары айналанын, ауыр металдармен ластануына байланысты, хальщтын, денсаулыгына зиян тигiзетiн экологиялы; кэуштщ жогарылауы бай;алады. Ауыр металлдар табигатта элемент ретiнде кездеседi, ол букш жер шарын алып жатыр. Б1ра; бул металлдардын, кептеп ластауында адамзаттын, антропогендi ;ызмет байланысты. Ауыр металлдар бас;а да микроэлементтер сия;ты, кейбiр ферменттердщ негiзгi компонентi болып, ;ышк;ылды-реконструктивт реакцияларда басты рел ат;арады. Б1ра;, мундай металлдардын, шамадан тыс белшуъ тшдердщ за;ымдануына жэне бас;а да аурулардын, дамуына ы;пал тигiзедi. Металдар иммунокомпетентт жасушалардын, жумысын эр TYрлi механизмдердщ кемегiмен езгертуi MYMкiн. Кандай да бiр на;ты металдын, концентрациясы жэне биологиялы; жеткiлiктiлiгiне байланысты,иммукостимуляция немесе иммукосупрессияныцтаза нэтижесi керiнедi.

ТYЙiндi сездер: Ауыр металдар, ;оршаган ортанын, ластану, иммунодепрессия,ванадий,хром.

M.K. BALABEKOVA, A.N. NURMUKHAMBETOV, R.R. TUKHVATSHIN, N.N. RYSPEKOVA, A.N.TOKUSHEVA,

V.V. TRUBACHEV, Z.E. ALDEKEYEVA

Asfendiyarov Kazakh National medical university, Almaty, Kazakhstan

MODERN VIEW ON THE MECHANISMS OF FORMATION OF ECOLOGENIC IMMUNOSUPPRESSION

Resume: In recent years there has been an increase in environmental risks for public health associated with environmental contamination by heavy metals. Heavy metals are found in nature as components that are on the whole territory of the crust. However, contamination of these metals is a result of anthropogenic activity. Heavy metals as trace elements are essential components of several key enzymes and play an invaluable role in various redox reactions. However, an excessive amount of such metals leads to tissue damage and a number of adverse effects and human diseases. Metals capable to modulate the activity of immune cells by different mechanisms. Depending on the type of metal, its concentration and bioavailability the net result may be immunostimulation or immunosuppression. The essence of common concern is that metals can disrupt immune homeostasis by modulating immunoregulatory activity, which may lead either to an immunodeficiency or autoimmune diseases.

Keywords: heavy metals, environmental pollution, immunosuppression, vanadium, chromium

УДК 613.863-003.96-057.875.378.144.146.

Т.А. ЖУМАКОВА, Ш.О. РЫСПЕКОВА, У.С. АРТЫКБАЕВА, К.В. АНТОНЕЦ, Н.М. ЧУРУКОВА

С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц Медицина Университет\ валеология курсымен цалътты физиология кафедрасы

СЕССИЯ КЕЗ1НДЕГ1 СТУДЕНТТЕРДЩ ЖYРЕК-ТАМЫР ЖYЙЕСШЩ ФУНКЦИОНАЛДЫК ЖАFДАЙЫ

Бул жумыста С.Д. Асфендияров атындагы К,аз¥МУ екiншi курс студенттер арасында жyргiзiлген зерттеулердщ нэтижеа керсетшген. Бул зерттеу адам агзасыныц стресстк жагдайларга бешмделут керсетедь Физикалыц керсеткштердщ езгеруi адам агзасыныц вегетативтi функционалдыц фонмен байланысты. Студенттердщ адаптациялыц цабiлеттерi емтихануацытында темендейтт аныщталган. Tyurndi сездер: студенттердщ бешмделу1 физиология, емтихануацытындагы куйзелс

Юркпе.

Студенттердщ жогаргы оку орындарында бшм алуы барысында эмоционалык ширыгуы комплексп зерттеущ кажет ететш мацызды мэселе. Оку орындарындагы бшм алушылардын, денсаулыгынын, бузылуына тек акпараттык жуктемеге гана емес, сонымен бiрге тамактау режимшщ бузылуы, уйкынын, бузылуы жэне гиподинамия да себепкер.

Сонымен катар, бшм алушылардын, канайналым мен ^рек-кимыл аппаратынын, бузылуына окудын, локальды ширыгу басымдылыгы да эсерш тигiзедi. Бiлiм алушылардын организмшде физиологиялык адаптациялык кайта курылуды шакыратын мацызды фактор оку Yрдiсi жэне тэжiрибелiк бiлiмдi мецгеру болып табылады. Эсiресе орта мектепте окыган окушыныц жогаргы оку орнынын, бiрiншi курс

Вестник КазНМУ №1-2017

381

децгешне кетершгенде психоэмоциональдык жэне ой-жумысы ЖYKтемелерi бiрден артады. Емтихан жэне сынактар тапсыру барысында оку YPДiсiн багалау жэне оны бакылау Yлriлершщ езгеруiнен ецбек жэне демалу режимi езгередi, бул езгерiстер де ез кезегiнде студент жагдайында керiнiсiн бередi. Жогаргы о;у орындарыныц жаца окыту ЖYЙелерiне бешмдшу, бешмделушшжтщ iшiндегi ец KYPДелiсi болып табылады, эсiресе бiлiм алудыц алгаш;ы екi жылында.

ЖYрек-кантамыр жуйесшщ белсендiлiгi эсершен ЖYрек кызметш реттейтiн механизмдердщ кайта курылуы организмдi эртYрлi жагдайлар мен ЖYктемелерге бейiмдейдi. ЖYректщ жиырылуыныц жишп мен артериялык кысым ЖYрек-кантамыр жуйесшщ мацызды керсеткiшi ретiнде, организмнщ адаптациялык MYмкiншiлiгiн багалауга MYмкiндiк бередi.

Болашак медицина мамандарыныц KYЙзелiске турактылыгы олардыц оку YPДiсiне бейiмделу нэтижесi мен олардыц профессиональды

денсаулыгына тiкелей байланысты. Оку YPДiсi кезiнде студенттердiц ^йзелюке тезiмдiлiгi жеке тулганыц комплекстi касиетше де байланысыты. ЖYЙкелiк-психикалык кYш пен кобалжудыц темендiгi, езiн-езi адекватты багалай алу, жумыс iстеуге зор кабшеттшк жэне когамдык-мэдени толеранттылык сиякты жеке тулгалык

компоненттердi атап айтуга болады. Бундай ерекшелiктер максатка сэттi кол жетюзуге жэне тулганыц эмоциональдык тургыда мiнез-кулкыныц калыптасуына эсерiн тигiзедi.

Зерттеу ма;саты - екiншi курс студенттершщ ЖYрек-кантамыр ЖYЙесiнiц функциональды жагдайына емтихан KYЙзелiсiнiц эсерiн зерттеу.

Зерттеу куралдары мен эдiс. С.Д.Асфендияров атындагы Казак ¥лттык Медицина Университетiнiц базасында жалпы медицина факультетiнiц екiншi курс студенттершщ бшм алу процессiне бейiмделуi аныкталды. Зерттеу екi мэрте ЖYргiзiлдi - сессия аралык практикалык сабактар кезшде жэне емтихан тапсыратын KYнi. Зерттеуге 17- ден 20 жас арасындагы 65 студент катысты. ЖКЖ-нщ функционалдык жагдайы ЖЖЖ (жYректiц жиырылу жишг), систолды (САК) жэне диастолдык (ДАКЗ артериялык кысым, Кердо шыдамдылык коэффициент (КВИ)жэне адаптациялык потенциал (АП) [6-8] керсеткiштерi аркылы багаланды. Кердо вегетативт индексi келесi формула бойынша багаланады: КВИ= (1-ДАК/ЖЖЖ)*100. Адаптациялык MYмкiндiктi багалау Р.М.Баевскийдiц «Организмнщ адаптациялык потенциалын аныктау» эдiсiмен келесi формула бойынша ЖYргiзiлдi:

АП=0,01*ЖЖЖ+0,014*СК+0,008*ДК+0,0148*жас+0,00 9*салмак*бойы-0,27 (АП - адаптациялык потенциал, ЖЖЖ - ЖYректiц жиырылу жишп минутына, СК -систолык кысым, ДК - Дисатолдык кысым, бой - см, жас - жыл).

Зерттеу нэтижелерi жэне оларды тал;ылау.

ЖYрек - кантамыр ЖYЙесiнiц функционалдык жагдайын темен стресстiк жагдайда, ягни практикалык сабак барысында багалау кезiнде (зерттеудщ бiрiншi кезещ) зерттелген студенттер тобыныц басым кепшiлiгiнде ЖЖЖ жэне АК арасындагы функционалдык аракатынас елшемдерi бершген жас топтарында калыпты керсеткiштерге сай екеш байкалды (кесте-1).

Кесте 1 - Экзамендж стресстiц екiншi курс студенттершщ ЖYрек-кантамыр ЖYЙесiне эсерi

Мэш

Керсеткiш Зерттеу кезец максималды минималды

1 92 60

ЖЖЖ сог\мин. 2 130 86

1 110 90

САК мм рт.ст. 2 140 110

1 80 64

ДАК мм рт.ст. 2 98 82

1 52 40

ПК мм рт.ст. 2 66 59

1 -17 -7,25

КВИ, % 2 -8 -5

1 2,107 1,94

АП, балл 2 2,76 2,05

Ескерту сытемеа: 1 - практикалык сабак ^ш; 2 -экзаменге дешн.

Артериялык кысымныц орташа керсеткiштерi аныкталды. Екiншi курс студенттерi Yшiн КВ-ныц орташа есебi канайналым ЖYЙесiнiц функциональдi ЖYЙесiнiц жеткiлiктiгiн керсетедi. Барлык топтыц нейровегетативтiк статустын багалау барысында кеп студенттерде КВИ-дыц орташа керi магынасы керiнетiн айкын ваготония керiнiс бердь Бiрiншi KYндегi адаптациялык потенциал адаптациялык механизмдердщ канагаттанарлык жагдайын керсетедi. Екiншi кезецде бейiмделу механизмдерiне KYш TYскенi байкалады, ягни жасырын немесе танылмаган аурудыц керiнiс беру кауiпi артады. Осындай ширыгу 17% студенттерде байкалды.

Емтиханганыц екiншi кезецiнде билет алардыц алдында студенттердiц физиологиялык ширыгудыц ЖYрек-кантамыр ЖYЙесiнiц функционалдык жагдайында керiнiс берген шыцы тiркелдi. Цорытынды.

КYЙзелiстiк жагдайларга бейiмделу кезiнде, KYЙзелiс бейiмделудi аньщтаушы фактор болып табылады. Осындай ^йзелютер емтихан сессия кезiнде айкын кертс бередi.

Зерттеу нэтижелерi студенттердiц емтихан тапсыру алдында ЖYрек-кантамыр ЖYЙесiнiц

керсеткштершщ жылжуларымен сипатталды. ЖЖЖ, АК, КВИ жэне АП-дыц жогарылайтынын керсеттi. Оныц себебi реттеушi механизмдердiц вегетативтiк ЖYЙке ЖYЙесiнiц симпатикалык белiмiнiц белсендiлiгiнен болуы MYMкiн.

Гемодинамика керсеткштершщ осындай жылжулары студенттердщ KYЙзелiстiк жагдайларга деген бейiмделу децгешнщ темендiгiн керсетедь Студенттердщ емтихан KYЙзелiсiне бейiмделуi адаптациялык; MYмкшдiктершщ темендеуiмен

сипатталды, осыган байланысты болашак; медицина кызметкерлершщ жеке-профессионалдык; тулга ретiнде дамулары Yшiн KYЙзелiстiк жагдайларды жендп, оларды мецгеру жолдары мен эдютерш о;ып Yйренгендерi дурыс.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 А.Р.Хайрулина Влияние экзаменационного стресса на адаптацию сердца к локальным нагрузкам у студентов ВУЗа // Физиология двигательной активности и спорта. - Челябинск: Вестник ЮурГУ, 2006. - №3. - С.137-138.

2 Г.Г. Аракелов, В.В.Аршинова, В.В.Глебов Психосоциальная устойчивость // Материалы научно-практической конференции «Прикладная психология как ресурс социально-экономического развития современной России». -М.: МГУ, 2005. - С. 23-25.

3 М.Ю.Питкевич. Уровень стрессоустойчивости и функционального состояния сердечно-сосудистой системы первокурсников в период экзаменационноц сессии.//Вестник РУДН, серия Экология и безопасность жизнидеятельности. - М.: МГУ, 2014. - С.92-100.

4 Л.К.Токаева, С.С.Павленкович Влияние экзаменационного стресса на психоэмрциальный статус и функциональное состояние сердечно-сосудистой системы первокурсников // Современные прблемы науки и образования, №2. - Саратов.: СГУ им.Чернышевского, 2012. - С. 48-54.

5 К.В.Судаков Индивидуальная устойчивость к эмоциональнму стрессу. - М.: Горизонт, 1988. - 129 с.

6 Р.М.Баевский, А.Н.Берсенова Оценка адаптивных возможностей и риск развития заболевании. - М.: Медицина, 1997. - 236 с.

7 А.М.Вейн Заболевания вегетативной нервой системы. - М.: Медицина, 1991. - 622 с.

8 В.И.Дубровский Валеология. Здоровый образ жизни. - М.: Retorica, 2011. - 560 с.

9 Л.В.Косованова, М.М.Мельников, Р.И.Айзман Скрининг - диагностика здоровья школьников и студентов. Организация оздоровительной работы в общественных учереждениях. - Новосибирск.: Сиб.Унив. изд-во, 2003. -240 с.

Т.А. ЖУМАКОВА, Ш.О. РЫСПЕКОВА, У.С. АРТЫКБАЕВА, К.В. АНТОНЕЦ, Н.М. ЧУРУКОВА

ФУНКЦИОНАЛЬНОЕ СОСТОЯНИЕ СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТОЙ СИСТЕМЫ СТУДЕНТОВ В ПЕРИОД СЕССИИ

Резюме: В данной работе представлены результаты исследований, проведенных среди студентов 2 курса факультета общей медицины КазНМУ имени С.Д.Асфендиярова. Это исследование об адаптивных возможностях студентов к стрессовым ситуациям. Активность сердечно-сосудистой системы (ССС) обеспечивает приспособление организма к различным условиям и нагрузкам, под влиянием которых происходит перестройка механизмов регулирования сердечной деятельности.

Ключевые слова: адаптация студентов, физиология, экзаменационный стресс.

T.A. ZHUMAKOVA, SH.O. RYSPEKOVA, U.S. ARTYKBAYEVA, K.V. ANTONETS, N.M. CHURUKOVA

FUNCTIONAL CONDITION OF CARDIO-VASCULAR SYSTEM OF STUDENTS DURING THE SESSION

Resume: This work presents the result of research, which was a second course studend-opinion-poll from Asfendyarov KazNMU, based on adaptation of organism on stress. Established that physical changes connect with vegetative functional paeameters. Significated that there is a reduction of adapting skills of students during exams. Keywords: adaptation of students, physiology, examination stress.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.