Научная статья на тему 'САМАРҚАНД ШАҲРИ ДАВЛАТ ШАҲАРСОЗЛИК КАДАСТРИ ФАОЛИЯТИНИ ЧИЗИҚЛИ МУҲАНДИСЛИК ИНШООТЛАРИ ТЎҒРИСИДАГИ АХБОРОТЛАР БИЛАН ТАЪМИНЛАШ УЧУН ГАТ МАЪЛУМОТЛАРНИ ЯНГИЛА'

САМАРҚАНД ШАҲРИ ДАВЛАТ ШАҲАРСОЗЛИК КАДАСТРИ ФАОЛИЯТИНИ ЧИЗИҚЛИ МУҲАНДИСЛИК ИНШООТЛАРИ ТЎҒРИСИДАГИ АХБОРОТЛАР БИЛАН ТАЪМИНЛАШ УЧУН ГАТ МАЪЛУМОТЛАРНИ ЯНГИЛА Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
давлат шаҳарсозлик кадастри / миллий географик ахборот тизими / ДКЯТ / ер ва кўчмас мулк муносабатлари / кўчмас мулк / ер ости муҳандислик иншооти / геопортал. / state urban planning cadastre / National Geographic Information System / EKNG / land-real estate relations / real estate / underground engineering facility / geoportal.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Ниязов В.Р., Рахимов У.А., Ҳамдамов М.С., Облоқулова С.

Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасидаги давлат шаҳарсозлик кадастри кўчмас мулк объектларига кадастр хизматини кўрсатиш методологиясининг замонавий ҳолатини тадқиқ қилиш, кадастр хизматининг узоқ муддатли ривожланиши ва маълум хусусиятлари, ер участкалари ва улар билан мустаҳкам боғланган кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқлар тўғрисидаги ҳужжатларни рўйхатдан ўтказиш ва расмийлаштириш тўғрисида таъкидланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Гуманитарные науки , автор научной работы — Ниязов В.Р., Рахимов У.А., Ҳамдамов М.С., Облоқулова С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

UPDATING GIS INFORMATION TO PROVIDE INFORMATION ON LINEAR ENGINEERING STRUCTURES FOR THE ACTIVITIES OF THE STATE URBAN PLANNING CADASTRE OF THE CITY OF SAMARKAND

This article pays special attention to the study of the current state of the methodology for providing cadastral services to real estate objects of the state urban planning cadastre in the Republic of Uzbekistan, the long-term development of the cadastral service and the preparation of documents for certain objects, land plots and rights to real estate. The estate is firmly connected with them.

Текст научной работы на тему «САМАРҚАНД ШАҲРИ ДАВЛАТ ШАҲАРСОЗЛИК КАДАСТРИ ФАОЛИЯТИНИ ЧИЗИҚЛИ МУҲАНДИСЛИК ИНШООТЛАРИ ТЎҒРИСИДАГИ АХБОРОТЛАР БИЛАН ТАЪМИНЛАШ УЧУН ГАТ МАЪЛУМОТЛАРНИ ЯНГИЛА»

Ниязов В.Р.

Самарканд давлат архитектура - курилиш университеты "Геоматика мухандислиги" кафедраси каттаукитувчиси, тф.ф.д.

(PhD)

Узбекистон Республикаси, Самарканд шахри

Рахимов У.А.

Самарканд давлат архитектура - курилиш университети

"Геоматика мухандислиги" кафедраси катта укитувчиси

тф.ф.д. (PhD)

Узбекистон Республикаси, Самарканд шахри

Хамдамов М.С.

Самарканд давлат архитектура - курилиш университети "Геоматикамухандислиги" кафедраси (PhD) таянч докторант Узбекистон Республикаси, Самарканд вилояти, Самарканд шахри

Облокулова С.

Самарканд давлат архитектура - курилиш университети

3-курс ГКК гурухи талабаси Узбекистон Республикаси, Самарканд вилояти, Самарканд шахри

САМАРКАНД ШАХРИ ДАВЛАТ ШАХДРСОЗЛИК КАДАСТРИ ФАОЛИЯТИНИ ЧИЗЩЛИ МУХАНДИСЛИК ИНШООТЛАРИ ТУГРИСИДАГИ АХБОРОТЛАР БИЛАН ТАЪМИНЛАШ УЧУН ГАТ

МАЪЛУМОТЛАРНИ ЯНГИЛАШ

Аннотация. Ушбу мацолада Узбекистон Республикасидаги давлат шауарсозлик кадастри кучмас мулк объектларига кадастр хизматини курсатиш методологиясининг замонавий уолатини тадциц цилиш, кадастр хизматининг узоц муддатли ривожланиши ва маълум хусусиятлари, ер участкалари ва улар билан мустаукам бозланган кучмас мулкка булган ууцуцлар тугрисидаги уужжатларни руйхатдан утказиш ва расмийлаштириш тузрисида таъкидланган.

Калит сузлар: давлат шауарсозлик кадастри, миллий географик ахборот тизими, ДКЯТ, ер ва кучмас мулк муносабатлари, кучмас мулк, ер ости мууандислик иншооти, геопортал.

Niyazov V.R., Ph.D. senior lecturer Department of Engineering Geomatics Samarkand State University of Architecture and Civil Engineering

Republic of Uzbekistan, Samarkand Rakhimov U.A., Ph.D. senior lecturer Department of Engineering Geomatics Samarkand State University of Architecture and Civil Engineering

Republic of Uzbekistan, Samarkand Khamdamov M.S., PhD basic doctoral student Department of Engineering Geomatics Samarkand State University of Architecture and Civil Engineering Republic of Uzbekistan, Samarkand, Samarkand region

Oblokulova S.

3rd year student of the GKK group Samarkand State University of Architecture and Civil Engineering Republic of Uzbekistan, Samarkand region, Samarkand city

UPDATING GIS INFORMATION TO PROVIDE INFORMATION ON LINEAR ENGINEERING STRUCTURES FOR THE ACTIVITIES OF THE STATE URBAN PLANNING CADASTRE OF THE CITY OF

SAMARKAND

Annotation. This article pays special attention to the study of the current state of the methodology for providing cadastral services to real estate objects of the state urban planning cadastre in the Republic of Uzbekistan, the long-term development of the cadastral service and the preparation of documents for certain objects, land plots and rights to real estate. The estate is firmly connected with them.

Key words: state urban planning cadastre, National Geographic Information System, EKNG, land-real estate relations, real estate, underground engineering facility, geoportal.

Кириш. Узбекистан Республикасининг ижтимоий ва иктисодий тармокларини такомиллаштириш тугридан-тугри ерни узгартириш куламига боглик. Хрзирги вактда ер ва кучмас мулк объектиларини комплекс руйхатга олиш ва хдсоб - балансини юритиш тизимида давлат хизматларини курсатишни автоматлаштириш учун геодезия, картография ва кадастр сох,аларига замонавий инновацион технологияларни жорий этиш хдмда ракамли трансформациядан утказилаётганлиги сабабли, Замонавий

руйхатга олиш ва хисоб - балансини юритиш тизимида уч улчовли (3D) кадастр навбатчи план ва хариталарини яратишни такозо этади.

Худудий объектнинг (шу жумладан шахарларнинг) 3D кадастр навбатчи план ва хариталарини яратиш учун ундаги чизикли мухандислик иншоотларини (ЧМИ) 3D моделлаштириш зарурати пайдо булади. Бунинг учун кадастр ишларини бажариш жараёнидаЧМИ параметрларини уч улчовли координаталарини аниклаш натижалари асосида амалга оширилади. Шунинг учун кадастр ишларини ЧМИ буйича ахборот билан таъминлаш ва олинган фазовий маълумотларни тегишли ахборот тизимларида такдим этишга алохида эътибор каратиш лозим.

Давлат кадастрлари ягона тизимини (ДКЯТ) ва шахарсозлик фаолиятини куллаб-кувватлаш буйича давлат ахборот тизимларини (ШФ^БДАТ) кучмас мулк объектлари (КМО) тугрисидаги тегишли ва ишончли фазовий маълумотлар билан таъминлаш оркали куп жихатдан худудий тузилмалар, шахарсозлик фаолиятини самарали бошкариш имкони яратилади. Шу жумладан, ер ости мухандислик коммуникациялари маконини 3D моделлаштириш оркали шахарсозликни комплекс ривожлантириш ва давлатга илмий асосланган солик сиёсатини амалга ошириш имконияти такомиллаштиришга ёрдам беради.

Тадкикот иши назарий жихатдан ер усти ва ер ости чизикли мухандислик иншоотларини 3D моделлаштириш буйича тавсия этилган услубий, технологик ва техник ечимларни назарий асослашдан иборат булиб, улар тегишли фазовий параметрлар оркали кучмас мулк объектлари тугрисида долзарб ва ишончли маълумотларни такдим этади.

Амалий ахамияти 3D моделлаштириш натижаларидан кадастр маълумотларини кучмас мулкнинг ДКЯТга киритиш ва худудий объектнинг 3D моделини шакллантириш учун фойдаланиш имконияти билан боглик.

Тадкикот методологияси ва усуллари. Ишнинг назарий кисмини бажаришда тизимли тахлил усуллари, математик ва географик маълумотларни моделлаштириш усуллари кулланилган. Ишнинг амалий кисмини бажаришда бошлангич маълумотлар кадастр ишларини бажариш учун чизикли ер усти ва ер ости мухандислик иншоотлари параметрларини координаталарини аниклаш натижаларидан фойдаланилди.

- таклиф этилаётган усуллар кадастр ва шахарсозлик фаолиятининг илмий-техник муаммоларини хал этишни таъминловчи чизикли ер усти ва ер ости мухандислик иншоотларини 3D моделлаштириш имконини беради;

- кадастр ишларини чизикли ер усти ва ер ости мухандислик иншоотлари буйича ахборот билан таъминлаш учун ишлаб чикилган методология кадастр маълумотларини самарали янгилаш ва ДКЯТни ва худудий режалаштириш хужжатларини чизикли курилиш параметрлари, худудий объектнинг баркарор ривожланиши учун зарур булган мухандислик иншоотлари ва мухандислик инфратузилмаси буйича ишончли фазовий маълумотлар билан тулдириш имконини беради.

Самарканд шахри давлат шауарсозлик кадастри фаолиятини ЧМИ тугрисидаги ахборотлар билан таъминлаш учун ГАТ маълумотларни янгилашда чизикли ер усти ва ер ости мухандислик иншоотлари тугрисидаги жорий маълумотларни вектор форматида, шунингдек, 3D форматида Самарканд шахар навбатчи топографик картасига киритилиши керак.

Узбекистон Республикасининг 2021 йил 22 февралдаги УР^-676-сонли «Узбекистон Республикасининг Шахарсозлик кодексини тасдиклаш хакида» ги ^онуни билан 2002 йилдаги Узбекистон Республикасининг Шахарсозлик Кодексига киритилган узгартиришлар шахарсозлик фаолиятини ЧМИ маълумотлар билан таъминлаш учун ахборот тизимларидаги маълумотлар таркибини узгартирди (1-расм) [1].

Амалга оширилган узгартиришлар Шахарсозлик фаолияти ГАТ ни мухандислик тадкикотлари материаллари ва ер усти ва ер ости коммуникациялари планлари билан тулдириш имконини берди [2], уларда 1:500 ва 1:2000 масштабдаги барча ер усти ва ер ости коммуникациялари ва иншоотлари тугрисидаги маълумотлар мавжуд, хусусан: мавжуд ва лойихалаштирилган мухандислик - техник таъминот тармоклари [5]. Бундай карорнинг кабул килиниши махаллий хокимиятларда чизикли мухандислик иншоотларининг етарли ва аник руйхатлари йуклигини тасдиклайди. ЧМИ тугрисидаги маълумотлар шахарсозлик фаолияти ГАТ-да жойлаштирилган, бу ердан фойдаланиш ва ривожланиш чекловлари тугрисида тулик маълумот олишга имкон бермайди.

Шахарсозлик фаолияти ГАТ нинг мухим таркибий кисми картографик ёрдамдир [6], жумладан, турли масштабдаги топографик хариталар, йирик масштабли топографик [4] ва мухандислик-геодезик планлари. Бу шуни англатадики, картографик маълумотлар ягона талаблар [3] буйича тупланиши керак, бу шахарсозлик, лойихалаш ва куришдаги кенг куламли муаммоларни, шунингдек, ер участкаларини бериш ва курилиш рухсатномаларини бериш жараёнларини хал килиш имконини беради.

Шaxapcoзлик <|>ao.iiiiM iiini к;yллaб-кyввaтлaш учун ГАТнинг acocий бyлимлapи

I-булим

II-булим

Ш-булим

IV-булим

V-булим

Рecпyбликacининг худудий peжaлaштиpиш хyжжaтлapи

^^eracio® Рecпyбликacи cyбъeктлapининг худудий peжaдaштиpиш хyжжaтлapи

^^eracio® Рecпyбликacи мyниципaлитeтлapининг худудий peжaдaштиpиш хyжжaтлapи

Шaхapcoзлик лoйихaлapининг мдхддлий вa минтaкaвий cтaндapтлapи

Epдaн oH^ora фoйдaдaниш, кypилиш вa oбoдoнлaштиpиш KOидaдapи

VI-булим

VII-булим

VIII-булим

IX-бУлим

Х-бУлим

Худудни лoйихaдaштиpиш хyжжaтлapи

Сунъий ep yчacткacини яpaтиш тyFpиcидa мaълyмoт

Адoхидa Myxo^a3a этилaдигaн тaбиий xyqy^ap (АМЗТХ) вa Xyдyдлapдaн фoйдaдaниш учун Maxcyc шapт-шapoитлapгa эгa зoнaдap (^ФМШЗ) хдкидд мaълyмoт

Epгa эгaдик килиш lyFpHc^apH кapopлap ёки дaБлaт вa мyниципaд эхтиëжлap учун aжpaтилгaн epлapни oлиб куйиш lyFpHc^apH кapopлap

Kypилгaи ёки yзлaштиpилиши кepaк булган ep yчacткaлapи XOлaтлapи

Х1-булим

Гeoдeзик вa кapтoгpaфик мaтepиaдлap

Мухдидтелик кидиpyБ ишлapи мaтepиaллapи ВД иaтижaдapи Ep ocти вд ep ocти кoммyникaциялapииииг плдни

1 - pacм. Шaxapcoзлик фaoлиятини ЧМИ мaълyмoтлap билaн тaъминлaш учун ГATдaги мaълyмoтлap тyзилмacи

Чизикди мухднддолик иншooтлapининг кapтoгpaфик мaълyмoтлapини уз ичигa oлгaн кapтoгpaфик acoc шaхapнинг кaдacтp нaвбaтчи плaни булиб, y кдттик тaшyвчидaги плaншeтлap, 1:500 мacштaбдaги плaннинг плaншeтлapнинг pacтp вa вeктop нycxaдapи.

Kaдacтp нaвбaтчи плaнлapини янгилaш жapaëни aмaддaги мyниципaд мeъëpий хyжжaтлap acocидa тyзилгaн cxeмacи шaклидa тaкдим этилaди (2-pacM).

Топографик ва геодезик ишлар, шу жумладан ижровий съёмкалар ва бош план

Худуднинг топографик съёмкасини бажариш ва кадастр навбатчи планини тузиш учун ариза бериш

Камерал текшириш:

- Топографик планнинг туликлиги;

- Дала текширувининг зарурати;

- Шартли белгиларнинг мувофиклиги.

Дала текшируви:

- растр форматида;

- когоз холатида;

- вектор формати

_____________________О____________________

Шахарнинг кадастр навбатчи плани буйича съёмкани амалга ошириш

,______________________О_____________________,

ГАТ дан фойдаланиб, Самарканд шахри давлат шахарсозлик кадастри учун базавий фазовий маълумотлар банкини яратиш

I_________________________________________________1

2 - расм. Шахарнинг кадастр навбатчи топографик планини янгилаш

тартиби

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикасининг «Шахарсозлик кодекси» УРК-676-сон Конун - URL: https://lex.uz/docs/5307951.

2. Басова И.А. К вопросу правового регулирования землепользования при строительстве, реконструкции и эксплуатации протяженных линейных объектов // Кадастр недвижимости и мониторинг природных ресурсов: 5-я Всерос. научно-техн. интернет-конф. - 2015. - С. 55-58.

3. Басова И.А., Кращенко К.В. Кадастр и геоинформационные технологии // Социально-экономические и экологические проблемы горной промышленности, строительства и энергетики. 11-я Международная конференция по проблемам горной промышленности, строительства и энергетики: материалы конференции. - Тула: ТулГУ, 2015. - С. 428-440.

4. Комиссаров Д.В., Середович А.В., Дементьева О.А. Технология топографической съемки технологических объектов с применением

наземного лазерного сканирования // ГЕО-Сибирь2005. Т.1. Геодезия, картография, маркшейдерия: Сб. материалов науч. конгр. «Гео-Сибирь-2005», 25-29 апр., 2005 г., г. Новосибирск. - Новосибирск: СГГА, 2005. - С. 225-228.

5. Попов В.К., Студенова К.В., Козина М.В. Вопросы планирования и формирования инженерной инфраструктуры на территории г. Томска в условиях реформирования земельного законодательства // Известия Томского политехнического университета. Инжиниринг георесурсов. -2018. - Т. 329, № 5. - С. 99-107.

6. Раклов В.П. Географические информационные системы в тематической картографии: учебное пособие / Москва: ГУЗ, 2014.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.