Научная статья на тему 'Sadriddin Aini and the problems dealing with the exploration of the history of Tajik literature'

Sadriddin Aini and the problems dealing with the exploration of the history of Tajik literature Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
297
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
САДРИДДИН АЙНИ / SADRIDDIN AINI / ТАДЖИКСКАЯ ЛИТЕРАТУРА / TAJIK LITERATURE / НАПРАВЛЕНИЯ ИССЛЕДОВАНИЯ / DIRECTIONS OF RESEARCH / БУХАРА / BUKHARA / НАЦИОНАЛЬНОЕ САМОСОЗНАНИЕ / NATIONAL SELF-CONSCIOUSNESS / КЛАССИЧЕСКИЕ ПОЭТЫ / CLASSICAL POETS

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мирзоев Садриддин Холович

В статье рассматривается место и роль С. Айни и его научно-литературное и историческое наследие относительно таджикских классических поэтов и других смежных проблем таджикского литературоведения. Автор, ссылаясь на труды С. Айни и другие первоисточники, делает выводы, что его исследования о таджикских классических поэтах несмотря на прошествие около 100 лет таких как: Рудаки, Фирдавси,Восифи, Наваи, Мирзо Бедиль, не потеряли своей научнолитературной и исторической ценности. Кроме того, стало очевидным, что исследовательские направления САйни имеют перспективное значение и открывают большие возможности и предпосылки в изучении многих проблем таджикского литературоведения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Садриддин Айни и проблемы исследования истории таджикской литературы

The article dwells on the place and role of S. Aini and his scientific-literary and historical heritage belonging to Tajik classical poets and other related problems of Tajik literary criticism. Proceeding from S. Aini s works and other sources, the author ofthe article comes to the conclusion that though 100 years have passed since his researches dwelling on such classical poets as Rudaki, Firdavsi, Vosife, Navai, Mirzo Bedil Aini's works did not lose their scientific, literary and historical values. Into the bargain, it became apparent that the exploratory streamline of S. Aini has a prospective significance and opens up great opportunities andprerequisites for studying many problems of Tajik literary criticism.

Текст научной работы на тему «Sadriddin Aini and the problems dealing with the exploration of the history of Tajik literature»

УДК8ТОЧ

ББК 83,3 С. Х. МИРЗОЕВ

УСТОД АЙНЙ ВА МАСЪАЛАХ^ОИ ТАЗДЩИ ТАЪРИХИ АДАБИЁТИ ТОЧИК

Бухоро, ки хамчун мадхи адабиёти форсии точикй ва ирфони исломй шинохта шудааст, дар домани фархангии худ бузургтарин нобигахои чахониро парварида аст. Бухоризодагон назири Имом Бухорй, Абуалй Сино, Хоча Хдсани Нисорй, Кррй Рахматуллохи Возех, Ахмади Дониш, Садриддин Айнй, Шарифчон- махдуми Садри Зиё, МухамМадчон Шакурии Бухорой ва дигарон бо кору пайкорхои сиёсй, илмй, адабй ва фархангй чомеаи башариро нуру зиё бахшида, дар тарвичу такомули инкилоби фикрии миллй ва тааммулу тахаммули инсонй накши муассир гузоштаанд. Мавлоно Ч,алолиддини Балхй аз бузургони Бухоро ва фазилату хосияти он шахри илму фарханг чунин ёд мекунад:

Эй Бухоро, ацпафзо будаи, Лек аз ман ацпу дин бирбудаи.

(6, дафтари дуюм, байти 3865)

Ё мавриди дигар бо камоли сидк мегуяд :

Ин Бухоро манбаи дониш бувад, Пас бухоройист цар к-оташ бувад.

( 6, дафтари дуюм, байти 3791)

Вокеан, Бухоро ва хамчунин Самарканд чун маркази аклу дин ва фикру андеша аз даврони кадим дар зехну забони мардумони Осиёи Миёна накш баста, махсусан суннатхои адабии Бухоро барои фарханг ва адабиёти милии точикй накши калидй доштаанд. Чунончи адабиётшиноси варзидаи точик, профессор Худой Шарифзода дар ин маврид навиштааст : "Кулли дигаргунихои хаёти фархангии Бухоро, чунбишхои фикрй аз Ахмади Дониш то Айнй кабл аз инкилоби шурохо хамчун заминаи фарханг ва адабиёти миллии точикй шудаанд. Аз ин ру, Точикистон меросбари хакикии суннатхои фархангии Бухорост... Асари Бухоро дар хамаи чабхахои илму фарханги Точикистон чун насру назму намоишнома ва суруду ракс, тахкики улуми адабй ва гайра машхуд аст " ( 11, 193- 194) .

Аз зумраи ин гуна мардони озода, ки хамчун шахсияти сиёсй, фархангй ва миллии мардуми точик шинохта шудааст, устод Садриддин Айнй аст, ки зода ва парваридаи мухити илмию адабии Бухоро мебошад.

Аслан, шахсиятхои бузург- навиштааст И. С. Брагинский, дар эчодиёти худ хамеша миллй хастанд. Горкий дар бораи Ленин навишта буд, ки вай бисёр одами русй аст. ( Великие люди в своем творестве всегда национальны. Горький писал о Ленине, что он русский человек) (7, 7).

Аз навиштахои Садриддин Айнй хам пайдост, ки вай дар эчодиёташ тафаккур ва худшиносии миллиро дар доираи талаботи он рузгор таргиб мекард. Чунонки дар бораи устод Рудакй бамаврид ва муносиб хулоса кардааст : " Ба хар хол зухури устоде мисли Рудакй аз Мовароуннахр боиси ифтихори точикон аст" (1, 29). Матлаб ин аст, ки Садриддин Айнй устод Рудакиро пешвои кофилаи шеъри форсии точикй муаррифй мекунад. Бинобар ин, дар "Намунаи адабиёти точик" аз ашъори вай 43 байт шохид оварда, аз нахустшоири сохибдевон будани Рудакй сухан мегуяд, бавижа нафосату балогати шеъри "Буи чуйи Мулиёнро" ишора мекунад. Ч,ои таъкид аст, ки касидаи «Боди хейи Мелиён» аз обдортарин шеъри Редакист ва меъёри бузурги шоирии е [ам дар он аст, ки аз Муиззии НишопурЬ то Лоиг ШералЬ ва шоирони дигари муосир сар карда, зиёда аз саду панхо[ шоирони форсигей тан[о ба [амин шеър тазмину хавобия гуфтаанд, аммо кулли суханварони назирагей дар сабку мазият ва голаби он сухан рехта натавонистаанд ё ба таъбири дигар шеърашон ба монанди шеъри РедакЬ дилчаспу дилпазир набаромадааст. Мулохизахо ва мушохидахо хам нишон додаанд, ки тарзи баёни "Боди чуйи Мулиён" фасе[ ва устодона буда, гиссаи ахибу иарибро бо забони ширини форсии тохикЬ дар вазни муносибу хушоянд ва вагти муайян ба силки шеър кашидааст, ки бозгуи саромади шеъри форсии точикй будани Рудакй мебошад.

Агарчи аз тахкикоти устод Айнй перомуни донишмандону шоирони классикии точик наздик ба 100 сол сипарй мешавад, вале хамоно арзишу ахамияти бузурги илмиву адабй ва хам сиёсиву таърихии навиштахои Садриддин Айнй побарчост. Аз чониби дигар, равиши тахкикии устод Айнй бунёдй буд, бинобар ин, чихати омузиши масъалахои мубрами адабиёти точик дар асрхои баъдина заминахои

мусоиде фарохам овард. Худи устод Айнй дар байни тарбиятдидагони насли он замон пажухишгари беназир буд, ки хам "муллои аз мадраса баромадагй", яъне аз кучахои Бухоро гузашта ва хам улуми расмшудаи он рузгорро хуб медонист. Бинобар ин, дар хар боб : шеъру шоирй, наср, забоншиносй, адабиётшиносй, улуми динй ва хикамй, сиёсату ахлок, лугатнигорй, педагогй ва f. осори чолибу судманд офарид. Аслан, ин тачрибаи нав набуд, яъне донишмандони асримиёнагии мо чомеи улуми аклй, наклй ва адабй буданд ва перомуни хамаи ин илмхо осори мондагоре офаридаанд. Худи адабиёт хам дар асрхои миёна бори мантик, фалсафа, дин ва хикматро мекашид. Аммо дар адабиёти шуравии точик чунин равиш аз Айнй OFOЗ шуд ва шогирдони он мактаб Мирзо Турсунзода, Ч,алол Икромй, Сотим УлуFЗOда, Рахим Ч,алил, Fанй Абдулло, Абдусалом Дехотй, Рахим Хршим, Аббос Алй, дар асрхои минбаъда АбдулFанй Мирзоев, Холик Мирзозода, Носирчон Маъсумй, Шарифчон Хусейнзода, Расулхон Хрдизода, Мухаммадчон Шакурй, Худой Шарифзода ва дигарон онро идома ва пайгирй карданд. Аз ин дидгох шеваи корхои пажухишии асотиди мазкур метавонад рахнамои омузанда ва судманде барои донишманд он дар заминахои шеъру шоирй, нависандагй ва тахкикоти забону адабиёт бошад.

Устод Айнй дар мухити шеъру шоирй ва тахкику андеша ба воя расид буд, ба кавли Абдукодир Маниёзов Айнй дар огози фаъолияти адабии худ хамчун шоир маъруф буд, пас аз Fалабаи Октябр ба навиштани наср икдом гирифта, ин равияро дар адабиёти муосири точикй бунёд ниход (8, 26). Шарифчон-махдум Садри Зиё хам дар ин маврид чунин гуфтааст :

Ба мулки сухан Айнии хушбаён, Чу шамъ аст урёну равшанравон. Сухащои Айнй хуштар зи цон, Агар боварат не, биёву бихон (10, 3).

Мусаллам аст, ки аксари донишмандони он рузгор фаъолияти адабии худро аз шеъру шоирй OFOЗ кардаанд ё аз рохи маърифати шеър ба тахкики адабиёт ва масоили адабиётшиносй шуруъ кардаанд, назири Носирчон Маъсумй, Ч,амшед Шанбезода ва Fайрахо. Худи устод Айнй хам таъкид мекунад, ки аз даврони толибилми мадраса буданаш ба эчодиёти шоирони классикй майлу раFбат доштааст. Вай дар ин бора дар "Мухтасари тарчумаи холи худам" ишора кардааст, ки як девони ашъори Навоиро, ки падараш нусхабардорй карда буд, аз замони толибилми мадраса буданаш мутолиа мекард. Устод Айнй минбаъд чустучухои хешро дар мавриди Навой идома дода, дар ин замина дар рузномахои "Точикистони сурх", " Газетаи муаллимон" ва мачаллаи " Шарки сурх" якчанд маколахои судманд навишта, мунтахо 1948 ба муносибати 500- солагии зодрузи Навой монографияи " Алишер Навой"-ро таълиф намуд (2). Ин рисолаи арзишманд, ки замони зиндагй, тарчимаи хол, фаъолияти сиёсию чамъиятй ва эчодиёти адабии Навоиро дар бар мегирифт, дар асрхои минбаъда заминахои мусоиде барои шинохти Навой ва чахоншиносии у ба миён овард. Устод Айнй монографияи Алишер Навоиро, пеш аз хама, дар такя бо осори худи Навой, ба вижа " Мачолис- ун- нафоис" ва бар мабнои сарчашмахои тирози аввали форсии точикй таълиф намуд. Дар ин рисола барои аввалин бор ашъори Навой, наздик ба 100 Fазал ва чанд касида, рубой, таркиббанд, китъа ва маснавихои у аз хатти форсй ба хатти сириллик тахия шуда, хамчунин баъзе аз онхо шарху тавзех гардидаанд. Илова бар ин, масоили муаммо ва хачв дар осори Навой, бо тахаллуси Фонй эчод кардани шоир, зуллисонайн будани вай ва чанбахои мухимми хаёт ва фаъолияти Навой аз чониби устод Айнй тахкик шудаанд. Устод Айнй дар мавриди Навой ва чахоншиносии у як нуктаи бисёр мухимро таъкид мекунад, ки " Мир Алишери Навой бо адабиёти форсй тарбия ёфт " ( 3, 204 ). Ин мулохизаи устод Айнй бидуни бахс кабул аст ва ба назари инчониб, яке аз омилхои асосии мавриди пажухиши Айнй карор гирифтани Навой хам тахкики хамин масъала будааст. Яъне устод бо ин тахкики хеш мехост нишон дихад, ки адабиёти узбек, ки дар сахаргахаш Алишер Навой карор дошт дар гахвораи фархангии адабиёти форсии точикй бо инкишофи суннатхои миллй парвариш ёфт ва ба миён омад. Устод Айнй барои чунин натичагирй кардан, ки : "Мир Алишери Навой бо адабиёти форсй тарбия ёфт ", хак хам дошт. Зеро Айнй забонхои туркй, узбекй ва тоторй, махсусан, забону адаби узбекро дар сатхи муносиб медонист ва аз чахоншиносии Навой хуб хам огахй дошт. Дигар ин ки, устод Айнй аз саромадони адабиёти муосири узбек шинохта шудааст ва зиёда аз он, аз зумраи нахустин донишмандоне буд, ки рузгор ва осори Навоиро ба доираи тахкик кашид, бинобар ин, имруз хам андешаву назархои Айнй дар мавриди Навой ва навоишиносй рахнамову рохкушои донишмандони Осиёи Миёна мебошанд.

Аз корхои мухимми дигари устод Айнй дар заминаи бедилшиносй сурат гирифтааст. Он кас аз нахустин мухаккиконе буд, ки перомуни замони зиндагй, мухтасари зиндагинома, осор ва чахоншиносии Бедил нуктахои мехварй баён кардааст, ки то имруз хам арзишу ахамияти баланди илмиро моликанд. Барои аввалин бор мавзуъхои "мактаби Бедил дар услуби адабй", "таъсири Бедил дар Осиёи Миёна" ва f. аз чониби Айнй мавриди пажухиш карор гирифта, аз осори шоир "Ирфон" ва

достони " Комде ва Мадан" намунахо оварда, хамчунин 31 газал, 8 касида, 3 мухаммас, 104 рубой ва чанд китъаву маснавихои Бедилро аз хатти форсй ба сириллик баргардон карда, интихобан чанд намунаи осори уро шарху тавзех хам кардааст, ки дар он замон, яъне 65 сол пеш, на хар кас ба чунин кор чуръат мекард. Махсусан, мавзуи таъсири Бедил дар Осиёи Миёна, ки мавриди назари Айнй карор гирифта буд, дар адабиётшиносй истикболи бештаре пайдо кард, ки дар асрхои минбаъда Носирчон Маъсумй ва бедилшиносони дигари муосири точик ин мавзуъро пайгирй ва идома доданд (5).

Аз рузгор ва пайкорхои илмии устод Садриддин Айнй чанд фазилат баргузидаем, ки шоистаи пайравй аст :

1. Як шеваи тахкикии Садриддин Айнй чунин будааст, ки хангоми пажухиш нисбат ба ягон масъала нахуст андешаву афкорашро дар доираи макола навишта, сипас дар шакли рисола ё монография ба нашр мерасонд. Масалан, дар мавриди Абуабдуллохи Рудакй, Абулкосим Фирдавсй, Абуалй ибни Сино, Алишер Навой, Мирзо Абдулкодири Бедил ва монанди ин нахуст маколахои илмй навишта, сипас натичахои чустучухояшро дар шакли рисола ё монографияи алохида чоп кардааст. Рисолахои илмии арзишманди Садриддин Айнй "Дар бораи Фирдавсй ва " Шохнома - и" (1940), Устод Рудакй (1940), Алишер Навой (1948 ), Мирзо Абдулкодири Бедил (1954), Восифй ва хулосаи "Бадоеъ- ул- вакоеъ" (1956) ва гайрахо бозгуи сарвари маънавй ва мухаккики пуркори адабиёти миллии точик будани устод мебошанд.

2. Айнй ин равиш ё тачрибаро дар наср хам ба кор гирифтааст. Яъне аввал ба навиштани хикоя ё фелетон шуруъ карда, сипас натичахои ковишхои худро дар шакли повест ё роман чамъбаст мекунад. Таври намуна метавон гуфт, ки вай соли 1920 дар рузномаи " Шуълаи инкилоб " хикояе бо унвони " Анчоми кори як шайхи хилагар" навишта, дар он "образи намояндаи синфи ба маглубият махдумшуда"- ро дар симои шайхи хилагар - Хвалим эшон инъикос кардааст. Баъдтар тачассуми барчастаи он образро дар повести "Марги судхур" нишон додааст. Хамин тарик, тасвири ашхоси хасис ва мумсик дар эчодиёти Садриддин Айнй ё дар повести " Марги судхур" хануз аз хамон хикоя огоз шудааст.

3.Устод Айнй на танхо дар "Намунаи адабиёти точик" масъалахои адабиётшиносй, накди адабй, назарияи адабиёт ва худшиносии миллиро мавриди баррасй ва омузиш карор дода, балки дар роману достонхояш ва умуман дар эчодиёташ хам ба масоили мазкур таваччух зохир кардааст. У дар китоби дарсии "Тахзиб-ус- сибён " дар мавриди омухтани адабиёт чунин гуфтааст : " Хотири худро дар чониби адабиёт, ки богест хамешабахор ва бустонест пойдор, машгул доред" ( 8, 33) .

4. Айнй бамаврид ба чехрахои мондагори адабиёти форсии точикй, ки сохибмактаб будаанд ё ба таъбири дигар равия, чараён ва сабкхои адабиёти даврро муайян кардаанд, диккати махсус дода, ба ин васила ба хайси як нафар адабиётшиноси хирфай ба майдони адабиёт ворид мешавад, ки дар он рузгор сухани Айнй ва тахкикоти у барои рушду такомули адабиёти точикй ва худшиносии миллй аз хар лихоз мухим ва судманд буд.

5. Кору пайкорхои илмй, адабй ва сиёсии устод Айнй, бавижа "Намунаи адабиёти точик " ва роману достонхояш хосили камоли мухаббату иродати у ба забону таърих, адабиёту фарханг ва урфу одати халки точик мебошад. Дар навиштани хикояхо ва умуман наср сабку саликаи донишмандони адабиёти классикй Шайх Саъдй ва Мавлоно Абдурахмони Ч,омиро пайравй кардааст. Хамчунин пас аз омузиш ва пажухиши осори адабиёти классикй, махсусан " Бадоеъ- ул вакоеъ" ( 4) , ки дар "жанри хотирот " (таъбири Камол Айнй) навишта шудааст, Айнй ёддоштхои худро навишт.

Хамин тарик, дар адабиёти шуравии точик жанри хотирот бо " Ёддошт"- хои Айнй огоз шуд ва имруз ба муносибати 140-умин солгарди сарвари маънавии точикон устод Садриддин Айнй донишварон ва ахли фан маколаву китоб ва хотироти худро низ менависанд. 55 сол мукаддам донишманди афгонй Сарвари Гуё перомуни устод Айнй ва бузургии у хотироти худро навиштааст, ки муносиб менамояд ба хулосаи гуфтахои вай ин хони сухан чамъ намоям : " Монанди Айнй дар рузгори мо камтар шахсе пайдо хохад шуд, ки халкае байни кадимон ва чадидон бошад. Насраш бурро ва шеъраш зебо, сухбаташ гиро ва баёнаш расо буд. Инсон аз сухбаташ ва шухихояш ва дилрабоихояш беандоза масрур мегардид. Ин байтро дар васфаш барояш хондам, навишт ва ташаккур кард:

Хрзорон цамчу булбул дар бацоре мешавад пайдо, Навосанце чу ту дар рузгоре кай шавад пайдо! " ( 9, 228).

ПАЙНАВИШТ :

1. Айнй, Садриддин. Намунаи адабиёти точик / С. Айнй // Аз хатти форсй тахия ва тасхехи Мубашшири Акбарзод.- Душанбе: " Адиб",2010.- 448 сах.

2. Айнй, Садриддин. Алишер Навой / С. Айнй.-Сталинобод: Нашрдавточ, 1946.- 267 сах.

3. Айнй, Садриддин. Мир Алишери Навой / С. Айнй.- Куллиёт.- Чилди 11.- Китоби 1.- Душанбе: Нашрдавточ, 1963.- С199-211

4. Айнй, Садриддин. Восифй ва хулосаи " Бадоеъ- ул- вакоеъ".- Сталинобод: Нашрдавточ, 1956.- 314 сах.

5. Айнй, Садриддин. Мирзо Абдулкодири Бедил / С. Айнй.- Сталинобод: Нашрдавточ, 1954.- 339 сах.

6. Балхй, Чалолиддин. Маснавии маънавй / Ч. Балхй. Мутобики нусхаи Николсон / Ба кушиши Махдии Озаряздй.-Техрон,1383.- 1121 сах.

7. Брагинский, И.С. О национальным и интернациональным ва творчестве С. Айни / И.С. Брагинский // Чашнномаи Айнй. Чузъи 2.-Душанбе : Академияи фанхои РССТочикистон, 1963.-С. 3-25

8. Маниёзов, А. Мулохизахо доир ба ташаккули насри С.Айнй // Чашнномаи Айнй. Чузъи 2.-Душанбе: Академияи фанхои РСС Точики стон, 1963.- С. 26- 44

9. Маъсуми, Н. Ёддоштхои Сарвари Гуё дар бораи С. Айнй / Н. Маъсумй // Чашнномаи Айнй. Чузъи 2.- Душанбе: Академияи фанхои РСС Точикистон, 1963.- С. 223- 228

10. Ш. Рахмонов. Шеър ва Айнй / Рахмонов Ш.- Душанбе : "Маориф" , 1994.- 189сах.

11. Шарифзода, Х. Маънавият ва чахони зохирй ( Мунтахаби маколахои адабй) / Х.Шарифзода.-Душанбе : " Адиб" , 2012.- 352 сах.

REFERENCES:

1. Ami, Sadriddin. Samples of Tajik Literature // S. Aini // Corrections of Persian Language Calligraphy Made by Mubashshir Akbarzod. - Dushanbe: Man-of-Letters, 2010. - 448 p.

2. Aini, Sadriddin. Alisher Navoi // S. Aini. Stalinabad. Publishing-house of Tajikistan. 1946. - 267 p.

3. Aini, Sadriddin. The Great Alisher Navoi // S. Aini. - Compositions. - V. 11. - Book 1. - Dushanbe: publishing-house of Tajikistan. 1963. - P. 199 - 211.

4. Aini, Sadriddin. Laudation and Conclusion on "Chronicles of Novelties". - Stalinabad: publishing-house of Tajikistan. 1956. - 314 p.

5. Aini, Sadriddin. Mirzo Abdulkodir Bedil // S. Aini. - Stalinabad: publishing-house of Tajikistan. 1954. -339 p.

6. Balkhi, Djaloliddin. Masnavii Manavi // Dj. Balkhi. The Copy Corresponding to Nicolson's Original // Due to the Endeavours of Mahdi Ozaryazdi. - Tehran, 1383hijra. - 1121 p.

7. Braghinsky, I.S. On the National and the International in S. Ami's Creation // I.S. Braghinsky // Aims Jubilee. Section 2. - Dushanbe. The Tajik SSR Academy of Sciences. 1963. - P. 3 - 25.

8. Maniyozov A. Ruminations in Reference to Aini's 100-th Anniversary // Aini's Jubilee. Section 2. -Dushanbe. The Tajik SSR Academy of Sciences. 1963. - P. 26 - 44.

9. Masumi N. Sarvar Yuyo's Reminiscences about S. Aini // N. Masumi // Aini's Jubilee. Section 2. -Dushanbe. The Tajik SSR Academy of Sciences. 1963. - P. 223 - 228.

10. Rahmonov Sh. Lion and Aini // Sh. Rahmonov. - Dushanbe: Enlightenment, 1994. - 189 p.

11. Sharifzoda Kh. Spirituality and Outer World (Selected Literary Articles) // Kh. Sharifzoda. - Dushanbe: Man-of-Letters, 2012. - 352 p.

Устод Айни ва масъалахри тахщици таърихи адабиёти тоцик

Вожахри калиди: Садриддин Айнй, адабиёти тоцикй, равиши тщциц Бухоро, худшиносии миллй, шоирони классики

Дар мацола роцеъ ба мацоми устод Садриддин Айнй ва тщцицоти илмй- адабй ва таърихии у, ки перомуни шоирони классикии тоцик ва масоили мухталифи адабшиносии тоцикй анцом додааст, сухан рафтааст. Муаллиф дар такя ба осори худи Айнй ва сарчашмауои дасти аввал ба хулосаерасидааст, ки агарчи аз тщцщоти устод Айнй доир ба шоирони классикии тоцик ва масъалауои дигари адабй наздик ба 100 сол сипарй мешавад, вале цамоно арзишу ауамияти илмиву адабии рисолщо у дар мавриди Рудакй, Фирдавсй, Восифй, Навой, Мирзо Бедил ва гайрауо побарцост. Хамчунин собит карда шудааст, ки равищои тафщии устод Айнй бунёдй буда, цщати омузиши масъалщои мубрами адабиёти тоцик дар асрхои баъдина заминщои мусоиде фарохам овард, ки адабиётшиносони баъдина дар заминаи пажу^иши масоили адабиётшиносй ва нацди адабй кору пайкор ва шеваи тщциции уро идома ва пайгирй карданд.

Садриддин Айни и проблемы исследования истории таджикской литературы

Ключевым слова: Садриддин Айни, таджикская литература, направления исследования, Бухара, национальное самосознание, классические поэты

В статье рассматривается место и роль С.Айни и его научно-литературное и историческое наследие относительно таджикских классических поэтов и других смежных проблем таджикского литературоведения. Автор, ссылаясь на труды С.Айни и другие первоисточники, делает выводы,что его исследования о таджикских классических поэтах несмотря на прошествие около 100 лет таких как: Рудаки, Фирдавси,Восифи, Наваи, Мирзо Бедиль, не потеряли своей научно- литературной и исторической ценности. Кроме того, стало очевидным, что исследовательские направления С.Айни имеют перспективное значение и открывают большие возможности и предпосылки в изучении многих проблем таджикского литературоведения.

Sadriddin Ami and the Problems Dealing with the Exploration of the History of Tajik Literature

Keywords: Sadriddin Aini, Tajik literature, directions of research, Bukhara, national self-consciousness, classical poets

The article dwells on the place and role of S. Aini and his scientific-literary and historical heritage belonging to Tajik classical poets and other related problems of Tajik literary criticism. Proceeding from S. Aims works and other sources, the author of the article comes to the conclusion that though 100 years have passed since his researches dwelling on such classical poets as Rudaki, Firdavsi, Vosife, Navai, Mirzo Bedil Aims works did not lose their scientific, literary and historical values. Into the bargain, it became apparent that the exploratory streamline of S. Aini has a prospective significance and opens up great opportunities and prerequisites for studying many problems of Tajik literary criticism. Маълумот дар бораи муаллиф:

Мирзоев Садриддин Холович, номзади илмцои филологи,дотсенти кафедраи адабиёти класикии тоцики Донишгоци давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Г. Гафуров ( Цумцурии Тоцикистон, шацриХуцанд), E-mail: sadriddin-mirzoev@mail.ru Сведения об авторе:

Мирзоев Садриддин Холович, кандидат филологических наук, доцент кафедры таджикской классической летаратуры Худжанского государственного университета имени академика Б. Г. Гафурова (Республика Таджикистан, г. Худжанд) E-mail: sadriddin-mirzoev@mail.ru, Information about the Author:

Mirzoev Sadriddin Kholovich, Candidate of Philological Sciences, Associs Professor of the department Tajik classic Literature of Khujand State University named after academician B. G. Gafurov. ( Republik of Tajikistan, Khujand), E-mail: sadriddin-mirzoev@mail.ru

УДК 8Т1+82+82(091) ББК 83,3(0)3

У.А.ЮСУФОВ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.