CC BY
10ГТАХР 17.07.51
САГИ ЖИЕНБАЕВ ПОЭЗИЯСЫНДАГЫ ЛИРИКАЛЬЩ Т¥ЛГА
( С.Жиенбаев влецдеpi хацында)
С.Б. Ержанова1 :ф.г.д., профессор, Казац мемлекеттiк цыздар педагогикалыц университетi Казацстан, Алматы ц. e-mail: esb72@mail.ru
Ак;ынды а;ын eTeTiH оныц eлецдерL Эр а;ын ез заманыныц шындыгын жырына ар;ау ете бiлуi керек. Сонда рана оныц eлецдерi эсерлi шыгады. А;ын болып дYниеге келiп, а;ын болып еткен ;азак;тыц дарынды улдарыныц 6ipi - Саги Жиенбаев. Ол ешюмге ук;самайтын, eзiндiк ;олтацбасы бар а;ын. Оныц eлецдерi халы; кецышен шыгып, жYректерiнен орын тап;ан. Ол елецдершде eмiрдiц бар шындыгын, бiрiн ;алдырмай шебер жырлай бiлген. Ма;алада С.Жиенбаев поэзиясындагы лирикалы; тулга туралы ce3 болады.
Тушн свздер: поэзия, лирика, логика, элемент, деталь, аналитика, образ, идея
Ацындарда вз влещне деген мэтiннiц тутастыгына мэн беруден repi ой мазмунына дискурстыц эрекетке мэн беpудi квздейдi. Бул тарапца кез келген суреткер арнайы дайындыцпен келмейдi, вздiгiнен жYpетiн процесс. «Басцаларын цайдам, мен взiм ешкiмдi бшген жоцпын, внеpдегi багыттарды цандай куш цалыптастырса да, ол менi де, басцаларын да цамтыды» [1] демекш^ ацындардыц стильдiк еpекшелiктеpiне барлау жасау ушш айтылатын мэселенiц багытын да аныцтаган дурыс. Бул туралы «сонымен цатар эдеби стиль - бул стильдщ жоцтыгы, бейсинтаксистiк жэне бейграмматикалыц; тiл айтылып отырган мэселемен емес, таза тшекпен айцындалады» дегендi айтады [2]. Бул туралы посмодернист галымдардыц пiкipi жан-жацты. «Посмодеpнистiк эдебиеттiц мэ^ндер мен дискурстарды Yйлестipудiц желiлiк цагидасыныц кез келген сэтте диалогты жандандыра алатын тагы бip еpекшелiгiн» атап втедi [3]. Дэл сол сияцты ацын С.Жиенбаевтыц поэзиясындагы мэтiндеp дискурсы диалогты жандандыру сияцты тэсiлдеpдiц ацынныц цолтацбалыц шебеpлiгiн айцындап беpедi.
Саги Жиенбаев поэзиясында квркем ойлау мен квркемдш танымныц тутастыгы ацын логикасымен уштасып жататын. Ацын объективтi шындыцты тану арцылы заттар мен цубылыстарды санацызда царапайым тYPде жеткiзiп бере алады. Ол жэне жай жетюзбей бейнелеп, квркемдеп беpедi. Ацын заттар мен цубылыстардыц мэнiн танып бiлу, олардыц сырт пiшiнi мен бейнесш цабылдаумен гана шектелмей, олардыц бipтутас жYЙесiн цурылымыныц бYтiн, бвлек, элемент-деталь децгешнде терец талдап, iшкi мазмунын ашуга тырысады. Саги Жиенбаев поэзиясыныц тал взегiне тэн аналитикалыц талдаумен шектелiп цалмайды, оган цосымша квркем образдар арцылы бейнелi ойлауга, циял нэтижесiн шындыцпен уластыру негiзiнде абстрактылыцтан нацты нэрсеге, квpiнiске цурганды цалайды. Мiне, осыдан кейiн Саги поэзиясы рухани идеяныц негiзiнен нэр алып реалды, шынайылыгымен жалгасымын тапты деп ойлаймыз.
Ацын влецдеpiн оцыган сэтте ^йбец тipлiк пен кYPделi вмipдiц ецсе басцан ауыртпалыгынан бip уац босанып, сыршыл да гажайып, жумбац сырлы, тылсым бip элемге тап болгандай эсерге бвленесiц. Саги ацын адамдарга, айнала цоршаган элемге, вмipдiц сан алуан цым-цигаш цубылыстарына цатысты квзцарастарын, туган жеpi мен байтац даласына деген сагынышы мен ыстыц ыцыласын, табигат пен тipшiлiкке цамцор квцшш ойлы да сезiмдi влендершде эсем врнектеп, кесек свз, бейнелi ой арцылы тужырымды да тущымды жеткiзе бiлдi. Эpкiмнiц кYнде квзбен кврш, квцiлмен тYсiнiп жYpген жайттарын Саги квркем де царапайым тYPде влец тiлiнде суреттеп келтipедi. Сондыцтан ацын свзiн эpкiм-ац вз басынан кешiп отыргандай жылы да эсеpлi цабылдайды. вздеpiн мазалап жYpген жай-^йдщ квркем бейнесiн влецмен тапса, оцырман цауым цалай гана эсеpленбесiн. Ацынмен бipге цуанып, бipге муцдататыны да сондыцтан. Ацынныц дYниетанымы взi вмip CYpген дYниенi цабылдауында iцкэpлiк, гашыцтыц сезiмдеpiн тугызса, соган жауап ре^нде ацын кipшiксiз дYниенi, элемдi, Отанын нацты алганда халцын, журтын таза, пэк танымда танып, цабылдауында жатыр. ДYние деген кец квлемдi, квп магыналы, сондыцтан да философияныц ец басты категориясыныц бipi. Егер философия оныц жалпы негiзiн, мэнiн ашса, эpбip жеке гылым, внер багыттары оныц эр цырын зерттеп, саралайды.
С.Жиенбaев eлендерiндеri «юршшиз дYние», «жaцaрFaн дYние», «дeцгеленген дYние», «О дYние мен б^ ДYние» сия^ты «дYние» турглы толFaныстaрды, дYниенi rçaбылдayдьщ, ^ынудыц сaн ^илы тaрихи, aдaми ситyaциядaFы кeрiнiстерi бейнеленген концептiлiк жYЙенi бaйrçaймыз. Осы ситyaциядaFы a^rnmiR ^щл-^^, яFни психологиялыщ жaFдaйы, сенiмдерi мен кYЙiнiштерi, rçyaныштaры жaн-жa^ты кeрсетiлген. ДYниенщ aдaми-мэдениленген бeлшегi ретiнде a^rn aдaм eмiрi, rçоFaмныц тaрихи дaмyындaFы eзгерiстердi, rç¥былыстaрды суреттеуде СaFидыц arçындьщ шеберлiгi, тiлдiк ^¥рaл aрrçылы молынaн жiктелiп кeрiнетiн т^сгары оныц шыFaрмaшылыFындaFы сeздiк Yлriлердщ эдемi ^лпын жaсaFaн. «Сонымен ^гар гаркем эдебиеттегi бейнелiлiк мэселелерiне ш^шию дa 8ж;ынныц суреттеу aмaл-тэсiлдерiн rçaншaльщ, rçanaïï дaмытып келгенiн белгiлеyге бaстaйтын бaсrçыш болып тaбылaды» [4].
СaFи a^rn шыFaрмaлaрындa «дYние» ^ымын кец кeлемдi aспектiде пaйдaлaнFaн. Соныц iшiнде rçоFaмньщ aдaмFa эсерiн сyбъектiлiк шю ^ц^^тн тaнытaтын т^сгары дa a3 емес. А^ынныц «Сэби боп ылFи кeзiме, дYние-тэттi ^ылыщпен, тaртaды меш eзiне» сия^ты тiркестер бiр жaFынaн жглпы ^лттыщ rçaбылдayдыц тiлдiк формaлaры болсa, екiншiден, б^л жерде олaр ш^ты контекске ие. Демек, дYниетaным жеке aдaмньщ жэне rçоFaмньщ децгешнде eмiр CYредi. Ал «rçоFaм» ^ымын нa^тылaйтын болсarç, б^л-белгш бiр тaрихи кезецнщ дYниетaнымы. Сонды^ган, СaFи a^rn e3Í eмiр CYрген зaмaнын тaзa rçaлпындa rçaбылдaп rçarn rçоймaй, лириталыщ кейiпкер дYниетaнымындaFы рyхaни тaзaльщты дa тaнытып отырFaнын бaйrçayFa болады. СaFи шыFaрмaшылыFынaн кещнен орын aлFaн осындaй кiршiксiздiк 8ж;ындык; болмыспен aйrçындaлып жaтaды. М^цсыздыщ пен бейкYнэлiк, мeлдiрлiк пен бaлFындьщ, перiштелiк сия^ты ^сиеттердщ т^ны^ын дa СaFи arçыннaн тaбaсыз.
Поэзиямыздa кейiнгi кезде эр 8ж;ынныц eздерi тaбиFaттьщ ^лы бiр кYшiне, немесе жaрaтылыстьщ кейбiр к^былысгары Tay, ^н, Жер, Кырaн, Т^лтар, Тещз сия^ты поэзиялыщ ¥FымFa aйнaлFaн к^былысгарын жырлay aрrçылы тaмaшa тyындылaр тyFызып жaтыр. Сонды^ган дa болaр ж^ртшылыщ М¥^aFaлиды - тayFa, T^a^a^^i - ^стемте, СaFиды - тещз тецеyi де осыдaн туып жaтыр мa деп ойлaймыз. Рaсындa дa CaF^^irç «Tещздi кeп жырлaFaны белгiлi. Ол жырлaры жэне жемiстi шыщ^н деуге болады.Эрине arçындaрдыц жырлaрыныц бел бaлaсындaй болып кеткен бaлaмa бояуын, aстaрлы гллегориялы^ ^ызмет кYштi екенiне дay жо^. Бiрarç б^л aйтылFaндaр шaрттыльщrça aйнaлып кетпесе болFaны. СaFидыц:
«А^ылтй - am - А^ aспaн, ¥3anbi тayFa Кор ^ызын. А^ жYзi Аймен тaлaсrçaн, МaндaЙFa бiткен жaлFызын. Бaлбырaп бaлrçып жaлын жYЗ, Кия aлмaй ^arç мeлдiреп, Аттaнып кетп Ару ^ыз, Аспaнын ^^шып сощы рет. Келедi келiн жaсrçaнып, Жaт елге бaрy овдй мa? ¥зaтып сглды a^a б^лт,
СaйдaFы ормaн-тоFaЙFa,» [5] - деп aйтылaтын жырдыц мгзм^нымен ¥^сaс келедi.
А^ынныц Астанды - aнa бейнесiнде кeрсетyi де тепн емес сия^ты. Бейбiт eмiр мен тыныштыщтыц символындaй ^лылыщтыц к¥Дiретiн - arnmiR Í3ri rçaсиеттерi aрrçылы беретiн тaмaшa жетiстiктерге жетедi. Эдетте 6í3 «Жердi - АнaFa, Астанды - Экеге» тецеу aрrçылы ой мен сaнaмыздa rçaлыптaсrçaн бейненi бaсrça ^ырышн кeргендеймiз. СaFи соны eзiнше тYрлендiрiп, жaцa сипaт aрrçылы суреттейдь «А^ жYзi Аймен тaлaсrçaн», «Келедi келiн жaсrçaнып», - деген секiлдi 8ж;ынныц rçолтaцбaсы aйrçын кeрiнетiн бейнелi де тaртымды кейiптеy aрrçылы a^rn, хaлrçымызFa тэн ^лттъщ сглт-дэстYрдщ ерекшелiгiн aшып кeрсетедi. Аспaн дa тayдa жглпы aдaмзaтrça ортarç ^ым болFaнымен a^rn e3 хгл^ыныц ^лтты^ надышымен eрнектеп тaзa rçaîa^ мшез бен кдсиеттер бередi. Tiптi Астн aнaны ^ызын rçолдaн parara, бaтa берyi, aрy ^ыздыц ел мен жермен rçоштaсyы, жaрынa деген aдaлдыFы, ибады дa имaнжYЗдi бойжеткендi елестетедь Осындaй келiн т^рмыстыц ^лтты^ кeрiнiстерi тaбиFaттьщ болмыс-бiлiмдерiмен соншaльщты орынды ^бысып жaтrçaнын aйrçындaй тYседi.
СaFи 8ж;ынныц aбстрaктыльщтaн ойын нaкгылывдa, дэлдiкке rç¥Paды. Эмiр, тaбиFaт сырлaрын aшyFa eте бейiм.
«Майда бiр желге CYЙгiзiп, Майыс;ан гулдер далада. Балапан булттар жYP жYзiп, Балбырап турган ауада. Элемдi нурга белеп кYн, Элдилеп ;ана тургандай Бойлары бал;ын теректщ Бутагын ауырсынгандай, Кебелек бiткен, асыга, Кона;тап жатыр гYлге, ыргып, Келiгдiр талдыц басынан, Кездерiн ашты мыц бYршiк.» [5].
Ацынныц эстетикалы; талгамыныц езi бул елендершщ атасы «Желсiз тYнде», «Жазды кYнi шiлде болганда», «Жазгытурым», «Жаз» елецдерiнде дегендей. Мiне, жай кезбен керш, ;олыцмен устай алмайтын нэзш сезiм;убылысын а;ын на;тылы;пен ойластыра ернектеп жетюзедг Барынша шынайылы; бас;а тш айшы;тарын керек етпейдi де. Сезiм салма;тыгын ;убылыс а;и;аттыгына багындырады. Саги табигаттыц бай керiнiстерiне жан бтре суреттегенде оган сенгендей емес, о;ушыга эсерлi етiп, керсету Yшiн барады. Ацынныц «Жел мен кYн» атты шыгармасында Жел мен ^ннщ жанды бейнеге ауысуы тамаша Yйлесiм табады. ¥за; елец желiсi Жел мен ^ннщ ерекшелiiнiц сан алуан тартыспен шиеленiс ар;ылы аша отырып керсетедг «Кендiрiп ;ызды ыр;ына, Шыгарма; елге атагын. Ерiксiз - тартып жул;ылап, Шешеiптi ;ыздыц шапанын. ТYi жо; басын иетiн, Бурымы жерге шашылып. Кергесiн бузы; ниетш, Алыпты ;ыз да ашынып.» [5].
А;ын «Кыз» ар;ылы Желдiц бYкiл болмысын, сипатын ашып, суры;сыз-сур;ия кешпте алады да оган ;арама-.арсы шендеспру ма;сатында ары ;арай: «Жар;ырап сэуле айнала, Жалыны бойын ;ыздырып, Жар;ындай берге жай гана, Карапты КYнге ;ыз кYлiп. Амалыц бар ма бу ша;та, Алтын ^н ернi тигесiн. Арудыц ез>а; ;уша;тап, Агыта берген тYЙмесiн..» [5].
Мше, адам Yшiн ;ажеттi табигаттыц уса; керiнiстерiнен бастап, бар пршшктщ нурлы КYнге дейiнгi келелi керiнiстерi а;ын лирикасын айшы;тай тYседi.
^н, жел сия;ты заттар эдебиетiмiз Yшiн жацалы; емес. Ол ауыз эдебиетшщ бурыннан-а; тецеулiк, метафоралы; ;ызметiн ат;арып келедi. «Айым», «КYнiм» деген угымдардыц халы; жYрегiнен орын алуыда сонды;тан. Халы; ;ашаннан да ез т1ршшп Yшiн ете мацызды ;убылысты ;урмет тутады. БYкiл эдемдiк тiршiлiктiц - Прометет - ^нге деген ;урмет те содан туган. Осылай ;алыптас;анкене угымныц езi мына елец ерекшелiгiненшешiмiн табады. А;ын шеберлiгiнiц езi осы ;убылыста жаца сипатта езгеше жырлайтынында болып отыр. Жел мен ^ннщ арасындагы табиги байланыстыц себебiн ашады. А;ын сол КYндi жырлау ар;ылы кiсiнiц сезiмiне ;озгау салады. Бул кершютер о;ушыныц сезiмiн тур-турлап оят;андай болады. Кiсiнiц бойындагы эстетикалы; сезiмiн керкемдiк шугыласымен кеме тYседi. Будан бiз а;ын лирикасындагы ;арым-;атынасты жырлаганын керемiз. Дэл осындай пiкiрiмiздi С.Жиенбаевтыц бейнелi ернекке бай елендерiнiц бiрi -«Тол;ын мен ;ыз» атты жырына да айтуга болады. Элецдеп философиялы; терендiк, керкемдiк таным а;ын шеберлiгiн шындай тYCкенiн бай;аймыз. Интимдш сезiмге ;урылган елец желiсi ею тYрлi жаратылыстыц бiр-бiрiмен байланысын кезiндiк ;убылыстары ар;ылы на;тылы керiну формасына келiп саяды. Муныц езi езiмiз емiр CYрген дYниенiц образы ар;ылы тануга жетелейдi. А;ын бiр;атар
eлецдерiнде жыл мезгшдерш эцпмелеп, оныц ерекшелтн aдaм эрекетiмен бaйлaныстырa жaнды суреттейдь Ол поэзиямыздa Абaй сaлFaн дэстYPдi эрi кaрaй дaмытып, aстaрлы ойды терецнен тYЙiндеп отырaды. Мэселен, «^стем», «КYЗгi бaкгa», «Кaр тyрaлы жыр», «^щадеН жгз кYнiн» сиякты eлецдерi оныц aкындьщ эволюциясын бaйкaтaтын тyындылaры.
Акын кeктемiн - «СyлaнFaн шaшын сiлкiнiп тaрaлFaн тaлдaрынaн, торFын жiбектен орaнFaн тоFaйлaрдaн, беттегi эжiмiн жaсырFaн жaстaрдaн кeрсек, жгзын - гацидеп кэз Yнiнен, кeк шaлFындa ойнaFaн кYлгiн сэуледен, кYзiн - жaс бaлaшaдaй ойыншыFын жоFaлтып ыцылдaFaн желден, дiрiлдеген жaпырa^тaн, кысын - жaцa тYCкен жaс келiндей жaскaнып тYCкен ^рытн» кeремiз.
TaбиFaтты тэщр тут^н aкынныц жыл мезгшдершщ iшiнде осы ya^ir™ кeп жырлayы дa a^mmiR кeктемде ДYниеге келyiнен болFaн уксaстьщтaр мa дейсiз. «Кeктемгi кeкшiл жгзыщ», «Кeктемнiц бaлFын кезi», «Кeктем едЬ>, «Кeктемде R^Faroy^. eлендерi ой мен обрaздыц бiте кaлyынaн тyFaн дYниелер. «Кeктеректiц бaсынa кeтерiлер кeктемдей» деп a^mmiR e3i aйтпaкшы кeктем турглы кeгiлдiр жырлaрдыц бaстayы дa сол кaзaкгыц rçубa дaлaсы, оныц швде e3i тyFaн жерден бaстaлaды. А^шбе, Yстiрт, Жем eзенiнiц бойындaFы Оймayыгтaн шы^^н нэзiк те сулу Yн Ак Жaйьщ пен Атырayды aрaлaп, Сырмен сырлaсып, Кeкше кeрiнiстерiн тaмaшaлaп, Кaрaкуммен кдуышып, Ыстык кeл сaмaлынa кеyдецiздi тосып, АлaтayFa 6íp^k орaлaсыз. Мундай сезiм сiзге «Ыстык ^л сaмaлы», «Кeкше кeрiнiстерi» циклын, «Атырay сaздaры», «Кaрaкум aгтaры», «Сыр эуендерш» о^ыFaндa пaйдa болaды. Сонды^ган дa СaFи Жиенбaев поэзиясыныц бaсты ерекшелшнщ бiрi, тaбиFaт кубылыстaрыныц aдaм сезiмiнiц eзгерiстерiмен aстaрлaп берiлyiнде. Акын кaндaй бiр тaкырыпкa кaлaм тaртпaсын ^щл кYЙi тaбиFaтпен бaйлaнысты болaды. Сол тaбиFaт rçубылыстaрыныц e3i aдaм бойындaFы нэзiк сезiм, кeцiл-кYЙiнiц eзгерiсi тэрiздi болып кетедi. «Бiрте-бiрте кeцiлiме ^н кызып,
жaткaн гYлдердi жY3 турFызып!.» [6]. ^рдщз бе, жерде кYн aкынныц шaбытын шaлкытып, жaн сезiмiндегi гYл жырлaрды жaндaндырa бaстaйды. Сол жaндaнFaн тaбиFaт тiршiлiк иесiне aйнaлaды дa, aдaм бойындaFы ^aсиегтерге уrçсaс кимылдaр жaсaйды. Кейде тiптi лирик^ы^ кейiпкермен мшездес сиякты болып кететiнi бaр.
С.Жиенбaев a^ra ретiнде ойды ойып an, дaйын кYЙiнде бермей, ойды eрбiтiп, тiршiлiк процесiндей дaмытaды, eршiтедi. TaбиFи aрнaсымен желiлеп жеткiзедi. Соныц бэрiнде де улы жaзyшы aйщaндaй толып жaткaн обрaз, кeп шындыщ, журтшыльщкa ортaк шындыщ бaр. Акын осы шындьщтaн тaнFaн емес. Кaй eлецiн aлсaцыз дa сезiмге сaлмaк сaлaды, кубылыстыц aки^aгтыFынa жYгiнтедi: «Элемдi K^Fa бeлеп кYн, Элдилеп rçarn турFaндaй. Бойлaры бaлкып геректiц, БутaFын ayырсынFaндaй. Кeбелек бiткен aсыFa, Конект^ жaтыр гYлге ырFып, Кeгiлдiр тaлдыц бaсынaн, Кeздерiн aшты мыц бYршiк.
Бойлaрын бaлкытып теректiц, бутaFын ayырсынFaндaй» [5]. дегендеп шындык пен эдемiлiктiц тец жaрaсымдылыFы ^ц^й CYЙкiмдi. «Кeгiлдiр тaлдыц бaсынaн кeздерiн aшты мыц бYршiк» эдемi сyрегтiц e3i мYлдем ^i дYниеге aйнaлFaндaй. Акын eзiнiц бaр тaFдырын тaбиFaтпен етене сезiнiп, eжегтiгiн де eлец eзегiне eрiп жбередь Акын «кeк кeйлектi», «гYл тaкиялы», «кYлiм-кeздi» кeктем, ^йшр шaбыт берш, a^ra жaнымен Yлкен YЙлесiм тaбaды. СaFидыц уFымыншa бул мезгiл - жыл еркесь
«Бaлaпaн булгтaр жYP жYзiп, бaлбырaп турFaн ayaдa». Акынныц ушкыр a^arç сезiмi осылaй дейдь Алaбурткaн aлay кeцiлдiц желiгi. Дегенмен де ол e3 eрнегiнен тaймaйды. Бос сeздiкке сaлынбaйды. Эйткенi ол - a^ramiR шын жYрегiнен шы^^н шынaйы жырлaр. «Шын жYрекген шы^^н сeз, кaшaндa жYректен орын тaбaды», демеп пе едi Мизaми. СaFидa «Койнынa eлец ергiзiп, уй^ысытан ^yamm турaтын, a^пaндa желдiц жaлынa жaбысып жYретiн, кY3гi терегi ойыншыFын жоFaтщaнжaс бaлaдaй YЙ жaнындa ыцылдaп турaтын» кейiпкер бaр. Бул сиякты утымды жaсaлFaн сyрегтеyлердi оныц eлендерiнен ^теп кездестiрyге болды.
СaFи Жиенбaев eлендерiндегi тaбиFaт кубылысын жaн-жaнyaрлaр, бозторFaй пршшгш елiктiрiп жырлaй отырып-arç олaрдыц бойышн aдaм eмiрiне уксaс, aдaмзaт пршшгше орaйлaс сипaгтaр кeрсетедi.
Мэселен, «Балгын гулдер», «Боз туман шепп», «^лдер», «Тау», «А;;улардай», «Кус эш», «Бозторгай», «Оркиiк», «А; жацбыр», «А;панныц желi», «Кулын» елендерiнде табигат пен т1ршшктщ тутастыгын бейнелейтiн шыгармалар.
Сонымен Саги Жиенбаев лирикасыныц шеберлiгi, елецмен еркен салуы, ;убылыс;а ;имыл беру, ас;ан сезiмталды; пен керегендштщ жемюг Эсем сурет пен эдемi ;убылыстыц Yйлесiмi. А;ын творчествосыныц езегiн ;урайды. Кашаннан да ;асиетп туыс;анды;,
Адам мен табигаттыц арасында. деп Саги Жиенбаевтыц езi айтпа;шы адам мен табигатты тутастыру ар;ылы а;ын Yлкен биiктерге жеткен.
«Поэзия - ;ай халы;та болмасын, эдебиеттщ тYп-тамыры, алтын ;азыгы болып есептеледЬ>[7]-деп, iзденушi Б.Матайдыц пiкiрiнше, ;аза; елецтануыныц хас шеберi мар;ум С.Жиенбаев - шын мэншде табигатты тэцiрiндей тут;ан лирик. Табигат CYЙiспеншiлiк сезiмiнiц ец жогаргысын талап етедi, ол Yшiн а;ында 6ykm iзгiлiк атаулыныц уш;ыр ;иял, бай фантазия бiр сезбен айт;анда автордыц эстетикалы; талгамын ;ажет етедi. Сонымен бiрге табигатты шынайы суреттеуге шеберлштщ ролi кYштi екенi белгiлi. Осы жауапты талаптардан лирикалы; кейiпкерiмiз жогары керiне бiледi. А;ынныц табигат керкш тек суреттеп ;ана емес, бейнелеп, ;убылтып, тiрi организмге айналдырып жiбере алатын ;асиетi бар. Бул а;ынныц шеберлшнщ айгагы деп багалауымыз тшс.
ПайдаланылFан эдебиеттер
1 Heller, J. Reeling in Catch-22. Catch as Catch Can. - New York: Simon and Schuster,2003.- 447 p.
2 Дьяков А.В. Феликс Гваттари: Шизоанализ и производство субъективности Курск: Издательство Курск. Гос. Ун-та, 2006. -246 с.
3 Мировой литературный процесс: контент, направления, тренды. - Алматы: Fылым ордасы, 2017 - 202 с.
4 Ержанова С.Б. Тэуелшздш тусындагы ;аза; эдебиетг Алматы, 2010
5 Саги Жиенбаев. Шыгармалар жинагы. Алматы, «Мереке» баспасы, 2014
6 Жиенбаев С. Ба; ;усы: Тандамалы лирика /Кураст. Е.ДYЙсенбайулы. Алгысезш жазган К.Шацгытбаев.- Алматы: Раритет, 2002.- 232 б.
7 Матай Б. Ай Чицнщ емiрi мен шыгармашылы; мурасы. Каза; мемлекеттiк ;ыздар педагогикалы; университетi «Хабаршысы» журналы, № 4-5 (70) 2017.
ЛИРИЧЕСКИЙ ГЕРОЙ В ПОЭЗИИ САГИ ЖИЕНБАЕВА
(о стихах С.Жиенбаева)
С.Б. Ержанова1 1 д.ф.н., профессор Казахский государственный женский педагогический университет Казахстан, г.Алматы, e-mail: esb72@mail.ru
Поэта поэтом делают его произведения. Каждый поэт должен уметь отражать в своих стихах правду о своей эпохе. Один из таких прирожденных акынов, талантливый сын казахского народа - Саги Жиенбаев. Он акын, имеющий свой стиль, не похожий ни на кого. Его произведения горячо любимы народом и имеют своё место в сердцах читателей. Он умело описывал всю горькую правду жизни. В статье рассказывается о лирическом герое в произведениях С.Жиенбаева.
Ключевые слова: поэзия, лирика, логика, элемент, деталь, аналитика, образ, идея
LYRIC PERSON IN THE POETRY OF SAGI ZHYENBAEV
(оп the poems of S.Zhienbayev) S.B. Erzhanova1 1Dr.Sci. (Phylology) 'Kazakh State Women's Teacher Training University Kazakhstan, Almatу, e-mail:esb72@mail.ru 51
Kfl3av, MeMneKemmiK v,u3dap педагогикамuц ynueepcumemm^ Xa6apmucu № 2 (74), 2018
Poet becomes the poet due to his poetic works. Every poet should be able to reflect in his poems the truth about his era in which he lives. One of such innate akyns, the talented son of the Kazakh people is Sagi Zhienbayev. He is akyn, who has his own style and does not resemble anyone. His works are fondly loved by the backgammon and have their place in the hearts of readers. He skillfully described the whole bitter truth of life in his poems. The article tells about the lyrical hero in the works of S.Zhienbayev.
Key words: poetry, lyrics, logic, element, detail, analytics, image, idea
