Научная статья на тему 'ЎРТА МАКТАБЛАРДА ДАСТУРЛАШ БЎЙИЧА МУРАККАБ МАСАЛАЛАРНИ ЕЧИШ МЕТОДИКАСИ'

ЎРТА МАКТАБЛАРДА ДАСТУРЛАШ БЎЙИЧА МУРАККАБ МАСАЛАЛАРНИ ЕЧИШ МЕТОДИКАСИ Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

CC BY
47
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
информатика / дастурлаш / Delphi / HTML / дастурчи / дастурий таъминот / компьютер / методика / мутахассис. / computer science / programming / Delphi / HTML / programmer / software / computer / methodology / specialist.

Аннотация научной статьи по компьютерным и информационным наукам, автор научной работы — Акбарова Садоқат Хотамжон Қизи

Мақолада дастурлаш, ўрта мактабларда дастурлаш фанининг ўқитилиши, мураккаб масалаларни дастурлаш орқали ечиш методикаси келтирилган. Шу билан бирга Информатика фанини ўқитишнинг мақсадлари тўғрисида маълумотлар баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

METHODS OF SOLVING COMPLEX PROBLEMS OF PROGRAMMING IN SECONDARY SCHOOLS

The article presents the methodology of programming, teaching programming in secondary scools, solving complex problems through programming. At the same time, information was provided on the objectives of teaching computer science.

Текст научной работы на тему «ЎРТА МАКТАБЛАРДА ДАСТУРЛАШ БЎЙИЧА МУРАККАБ МАСАЛАЛАРНИ ЕЧИШ МЕТОДИКАСИ»

УРТА МАКТАБЛАРДА ДАСТУРЛАШ БУИИЧА МУРАККАБ МАСАЛАЛАРНИ

ЕЧИШ МЕТОДИКАСИ Акбарова Садокат Хотамжон кизи

АндДУ Педагогика институти Информатика ва аник фанлар кафедраси магистири https://doi.org/10.5281/zenodo.6653858

Аннотация. Мацолада дастурлаш, урта мактабларда дастурлаш фанининг уцитилиши, мураккаб масалаларни дастурлаш орцали ечиш методикаси келтирилган. Шу билан бирга Информатика фанини уцитишнинг мацсадлари тугрисида маълумотлар баён цилинган.

Таянч суз ва тушунчалар: информатика, дастурлаш, Delphi, HTML, дастурчи, дастурий таъминот, компьютер, методика, мутахассис.

МЕТОДЫ РЕШЕНИЯ СЛОЖНЫХ ЗАДАЧ ПРОГРАММИРОВАНИЯ В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛАХ

Аннотация: В статье представлена методика программирования, преподавание программирования в общеобразовательных школах, решение сложных задач с помощью программирования. В то же время была предоставлена информация о целях обучения информатике.

Ключевые слова и понятия: информатика, программирование, Delphi, HTML, программист, программное обеспечение, компьютер, методология, специалист.

METHODS OF SOLVING COMPLEX PROBLEMS OF PROGRAMMING IN

SECONDARY SCHOOLS

Abstract. The article presents the methodology of programming, teaching programming in secondary scools, solving complex problems through programming. At the same time, information was provided on the objectives of teaching computer science.

Keywords and concepts: computer science, programming, Delphi, HTML, programmer, software, computer, methodology, specialist.

КИРИШ

Ахборот коммуникация технологияларининг тухтовсиз ривожланиши ва турли сохдларда жорий килиниши шубхдсиз жамият тараккиётига олиб келади. Зеро, Президентимиз таъбири билан айтганда эса «Жахон цивилизациясига дах,лдор булган замонавий билимларни эгалламай туриб мамлакат тараккиётини таъминлаш кийин».

Информатика фанларини укитиш методикаси - бу информатикани укув предмети сифатида хдмда турли ёшдаги укувчиларга информатика фанларини, дастурлаш техналогияларини ургатиш жараёнининг конуниятларини урганишдир.

Информатика укитиш методикаси буйича биринчилар каторида академиклар ВДобулов, М.Камилов, Т.Бекмуродов, профессорлар М.Зиёхужаев, А.Абдукодиров, М.Арипов, У.Ш.Бегимкулов, У.Юлдошев, Ф.Закирова, Р.Бокиев, М.Бегалов, доцент Т.Азларов ва бошкалар томонидан илмий изланишлар олиб борилган ва бу сохдда муайян ютукларга х,ам эришилган.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Булажак информатика укитувчиси янги ахборот технологиясини, замонавий педагогик дастурий воситаларни чукур урганган, шунингдек, жамиятни, таълимни ахборотлаштирилаётган шароитда ишлаш услубларини эгаллаган булиши лозим.

Жамиятнинг турли содалар тудтовсиз ривожланишда булиб, уз устида ишламаган ва сода янгиликларидан бехабар мутахассис эса замондан оркада колиши тайин. Шу сабабли дам информатика фанларини дам замон билан дам нафас янгилаб бориш ва узгартиришлар киритиш талаб килинади. Айникса дастурлашни карайдиган булсак, янги дастурлаш тиллари ривожланиб бормокда. Шунинг учун хар бир янги дастурлаш тилини мукаммал урганмок лозим.

Таълим-тарбиянинг асосий максадларидан бири булган информатиканинг фан сифатида узига хослиги, унинг замонавий фанлар тизимида тутган урни ва дозирги жамият даётидаги адамиятидан келиб чиккан долда "Информатика" фанини укитишнинг максадларини куйидагича белгилаш мумкин:

- укувчиларда компьютер саводхонлигини шакллантириш;

- укувчиларда алгоритмик фикрлашни ривожлантириш;

- укувчиларда ахборотга ишлов бериш, узатиш ва ундан фойдаланиш жараёнлари дакидаги билимлар асосларини мустадкам ва онгли узлаштириб олишларини таъминлаш;

- укувчиларга дунёнинг замонавий илмий куринишини шакллантиришда ахборот жараёнларининг адамиятини, жамиятнинг ривожида янги ахборот ва коммуникацион технологияларнинг адамиятини очиб бериш;

- компъютерлардан онгли ва рационал фойдаланиш куникмаларини шакллантириш.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Дастурлашни укитиш учун укитувчи аввало "Информатика" фанини, унинг усулларини ва ривожланиш тарихини чукур эгаллаган булиши лозим.

Компьютерни бирон бир амални бажаришга мажбурлаш учун, сиз (ёки бошкалар) унга нима дохлаётганингизни аник, батафсил айтишингиз керак.

Бундан ташкари, биз узимиз бажаришимиз керак булган вазифа тавсифини оламиз, масалан, "якин орадаги кинотеатрга кандай бориш мумкин" ёки "тулкинли печда гуштни кандай ковуриш мумкин". бундай тавсифлар ва дастурлар орасидаги фарк аниклик даражасида аникланади: инсонлар соглом акл билан кулланмани ноаниклигини аниклашга даракат киладилар, компьютер бундай кила олмайди. Масалан, "йулак буйлаб унга, зинадан юкорига, сунгра чапга" - юкори каватдаги ювиниш хонасини топиш имконини берувчи аник кулланма. Бирок, агар сиз бундай содда кулланмага карасангиз, у долда улар грамматик ноаниклиги ва тулик эмаслигини куришингиз мумкин. Масалан, сиз стол атрофида утирибсиз ва ювиниш хонасига кандай утишни сурадингиз. Сизга жавоб берувчи, урнингиздан туришингизни, уни айланиб утишингизни ва бошкаларни айтиши шарт эмас. Яна сизга деч ким санчкини столга куйишингиз, зинадан кутарилаётганда чирокни ёкишингиз кераклигини, ювиниш хонасига кириш учун эшикни очиш кераклигини масладат бермайди.

^арама-карши долатда бунга компьютернинг акли етмайди. Унга барчасини аник ва батафсил тавсифлаш керак. Компьютерга кулланмани батафсил тавсифлаш учун, узига хос грамматикага эга булган аник белгиланган тил дамда биз бажаришни хохлаётган фаолиятларни барча куринишлари учун яхши аникликдаги лугат керак булади. Бундай тил

дастурлаш тили ва куп камровли масалаларни ечиш учун ишлаб чикилган - дастурлаш тили деб номланади. Масалан бундай замонавий дастурлаш тилларига С++, JavaScript, HTML, Delphi, Python ва бошкалар. МУ^ОКАМА

Х,озирда, амалий дастурлар, асосан, Visual C++, C++, Borland Delphi, Borland C++, Java, Python каби тилларда тузилади. Урта мактабларда купчилик Delphi дамда HTML дастурлаш тилларидан фойдаланиб келмокда. Бунинг асосий сабаби: соддалиги, компонентларнинг куплиги, интерфейсининг тушунарлилиги ва доказо. Бу дастурларда биринчи ишлаган одам дам канакадир дастур тузиши осон кечади.

Масалан мактабда берилган топшириклардан алгебраик амаллар (йигинди, купайтма, булинма, даража) ни дисобловчи дастурни HTML ва JavaScript да тузамиз.

Топшири;: Йигинди, купайтма, булинма дамда даражани дисобловчи дастур

тузинг.

<!DOCTYPE HTML> <html> <head> <script>

function s(a,b) {

return a+b; }

function p(a,b) {

return a*b; }

function d(a,b) {

return a/b; }

function k(a,b) {

return Math.pow(a,b);

}

function bajar()

{

let a1,b1;

a1=eval(a.value);

b1=eval(b.value);

natija.value-'Natija yig'indi="+s(a1,b1)+" Ko'paytma="+p(a1,b1)+"

Bo'linma="+d(a 1,b1)+" Daraj a="+k(a 1,b1); }

</script> </head>

купаитмасини,

<body align="center"> s=a+b; p=a*b; d=a/b; k=aAb;

<form align="center"> a=<input type="number" id="a"><br> b=<input type="number" id="b"><br> Natija=<input type="text" id="natija"><br> <input type="button" value="Hisobla" onclick="bajar()" > </form> </body> </html>

Дастур натижасида укувчи икки соннинг Иигиндисини, булинмасини ва даражасини х,исоблашга тез ва осонлик билан эришади. ХУЛОСА

Демак, бу каби дастурларни тузиш укувчиларда алгоритмик компетенцияларни ривожлантириш, мустакил фикрлашга ургатиш, мураккаб масалаларни осонлик билан ечиш, креативлик кобилиятларни тарбиялашга ёрдам беради. Дастур ишлаб чикишда хатолардан кочиб булмаИди, лекин дастурнинг ох,ирги нусхаси иложи борича хатоларсиз булиши зарур. ОддиИ килиб аИтганда дастурчининг вазифаси - барча хатоларни бартараф этиш.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Р.Х.Аюпов. HTML дастуриИ тилини урганиш. Укув кулланма. Тошкент-2015 И.

2. Р.В. ^обулов Объектга Иуналтирилган дастурлаш тиллари: Укув кулланма: -Т.: ТАТУ, 2013 И-157 б.

3. П.Т. Абдукодирова "Информатика дарсларида лаборатория машгулотларининг ахдмияти". НамДУ илмиИ ахборотномаси. 2022 И. 6-сон.

4. Web deignerlar uchun JavaScript darslari noldan boshlab, Avtor, Vosidiy Muslim. e-mail: leonardo73@rambler.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.