Научная статья на тему 'ӘРТүРЛі ПАТОФИЗИОЛОГИЯЛЫқ КүЙіНДЕГі ЖүРЕК ФУНКЦИЯСЫНА ЖүРГіЗіЛГЕН ХОЛТЕР әДіСі БОЙЫНША МОНИТОРИНГ САРАПТАМАСЫ'

ӘРТүРЛі ПАТОФИЗИОЛОГИЯЛЫқ КүЙіНДЕГі ЖүРЕК ФУНКЦИЯСЫНА ЖүРГіЗіЛГЕН ХОЛТЕР әДіСі БОЙЫНША МОНИТОРИНГ САРАПТАМАСЫ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
37
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЖүРЕК / ХОЛТЕР МОНИТОРИНГі / қАН ДИАБЕТі / ЖЖЖ / ВАРИАБЕЛЬДіК САРАПТАМА

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Кулбаева М.С., Суйнбай З.Ж., Умбетьярова Л.Б., Нуфтиева А.И., Ахметкалиева А.Т.

Жалпы ағзаның физиологиялық қалыпты күйі жүрек-қантамыр жүйесінің қалыпты жұмыс жасауына тікелей тәуелді, ал әртүрлі ауруларға ұшырағанда оның жүрек функциясына әсерін бақылау өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Зерттеу жұмысы әрқайсысы 20 адамнан тұратын 4 топқа жасалды: 1-топта денсаулығы қалыпты жағдайдағы адамдар, 2-топта - гипертониялық ауру, 3-топта - инсулинге тәуелді қант диабеті, 4-топта - стенокардия диагнозымен пациенттер болды. Жүректің функциясын тіркеудің электрокaрдиогрaфия әдісі үзiлicciз тәулiк бойы тiркеу SHILLER Microvit-200 HOLTER-EСG aппaрaтындa жaзылып, компьютер бағдарламасында талданды. Денсаулғы қалыпты және гипертониялық ауруы, инсулин тәуелді қант диабеті, стенокардиясы бар пациенттердің холтерлік әдісі бойынша тіркелген электрокардиограммасында ЖЖЖ және вариабельдік сараптамасы бойынша мәліметтер алынды. Қалыпты жағдаймен салыстырғанда ЖЖЖ көрсеткіштерінің тербелмелі мәндерінің максимальды жоғары және минимальды төмен мәндерінің уақыттары ығысқан. Вариабельдік сараптама бойынша да күндізгі, тұнгі және тәуліктік мәндерінде өзіндік ерекшеліктері байқалады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Кулбаева М.С., Суйнбай З.Ж., Умбетьярова Л.Б., Нуфтиева А.И., Ахметкалиева А.Т.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CARDIAC ACTIVITY STUDY IN VARIOUS PATHOPHYSIOLOGICAL CONDITIONS - HOLTER MONITORING ANALYSIS

The normal physiological state of the body as a whole depends on the normal functioning of the cardiovascular system, and in the case of various diseases, one of the most pressing issues is the control of its effects on the heart. The study was conducted in 4 groups of 20 people each: in group 1 there was a person with normal health, in group 2 there were hypertensive disease, in group 3 there was a diagnosis of insulin-dependent insulin-dependent group. The method of electrocardiography - registration of heart function without interruption around the clock on the device SHILLER Microvit-200 HOLTER-ESG and the results of the study are analyzed in a computer program. Data on heart rate and variable analysis on an electrocardiogram recorded by the Holter method of patients with normal health and hypertension, insulin-dependent diabetes mellitus, angina pectoris were obtained. The time of the maximum high and minimum low values of the oscillatory values of heart rate indicators in comparison with normal is shifted. According to the variable analysis, specific features are also observed in the daytime, nighttime and daily values.

Текст научной работы на тему «ӘРТүРЛі ПАТОФИЗИОЛОГИЯЛЫқ КүЙіНДЕГі ЖүРЕК ФУНКЦИЯСЫНА ЖүРГіЗіЛГЕН ХОЛТЕР әДіСі БОЙЫНША МОНИТОРИНГ САРАПТАМАСЫ»

ВЕСТНИК КАЗНМУ #1-2022 -

ЭОК 2788 MFTAP 34.17.53

DOI 10.53065/kaznmu.2022.81.26.027

М.С. Кулбаева, З.Ж.Суйнбай, Л.Б. Умбетьярова, А.И.Нуфтиева, А.Т.Ахметкалиева, Н.Т.Аблайханова, Е.В.Швецова,

Г.К.Датхабаева, Г.К.Атанбаева, Г.А.Тусупбекова

эл-Фараби атындагы Цазац улттыцуниверситету Алматы, Цазацстан Алматы цалалыц ¥ОС ардагерлертщ емханасы, Алматы, Цазацстан Кардиология жэне шк аурулар гылыми-зерттеу институты

ЭРТYРЛI ПАТОФИЗИОЛОГИЯЛЫЦ КУЙ1НДЕП ЖYРЕК ФУНКЦИЯСЫНА ЖYРПЗIЛГЕН ХОЛТЕР ЭД1С1 БОЙЫНША МОНИТОРИНГ САРАПТАМАСЫ

Тушн:Жалпы агзаныц физиологиялыц цалыпты Kyui журек-цантамыр жуйестщ цалыпты жумыс жасауына тЫелей тэуелду ал эртyрлi ауруларга ушыраганда оныц журек функциясына эсерт бацылау взектi мэселелердщ бiрi болып табылады. Зерттеу жумысы эрцайсысы 20 адамнан туратын 4 топца жасалды: 1-топта денсаулыгы цалыпты жагдайдагы адамдар, 2-топта - гипертониялыц ауру, 3-топта - инсулинге тэуелдi цант диабету 4-топта -стенокардия диагнозымен пациенттер болды. Журектщ функциясын тiркеудщ электрокардиография эдс узшсаз тэулк бойы тiркеу SH1LLER Microvit-200 HOLTER-ECG аппаратында жазылып, компьютер багдарламасында талданды.

Денсаулгы цалыпты жэне гипертониялыц ауруы, инсулин тэуелдi цант диабету стенокардиясы бар пациенттердщ холтерлк эдс бойынша тiркелген электрокардиограммасында ЖЖЖ жэне вариабельдк сараптамасы бойынша мэлiметтер алынды. Цалыпты жагдаймен салыстырганда ЖЖЖ кврсеткштертщ тербелмелi мэндертщ максимальды жогары жэне минимальды твмен мэндертщ уацыттары ыгысцан. Вариабельдк сараптама бойынша да кyндiзгi тунгi жэне тэулктк мэндертде взтдж ерекшелiктерi байцалады.

Tyurndi свздер: журек, Холтер мониторингу стенокардия, цан диабету инсулин, ЭКГ, ЖЖЖ, вариабельдк сараптама.

М.С. Кулбаева, З.Ж. Суйнбай, Л.Б. Умбетьярова, А.И. Нуфтиева, А.Т. Ахметкалиева, Н.Т.Аблайханова, Е.В. Швецова, Г.К. Датхабаева, Г.К. Атанбаева, Г.А. Тусупбекова

Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, г. Алматы Поликлиника ветеранов ВОВ г. Алматы, Казахстан, г. Алматы Научно-исследовательский институт кардиологии и внутренних болезней, Казахстан, г. Алматы

ИССЛЕДОВАНИЕ СЕРДЕЧНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В РАЗЛИЧНЫХ ПАТОФИЗИОЛОГИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ - АНАЛИЗ МОНИТОРИНГА ПО МЕТОДУ

ХОЛТЕРА

Резюме: Нормальное физиологическое состояние организма в целом напрямую зависит от нормального функционирования сердечно-сосудистой системы, а при различных заболеваниях одним из актуальных вопросов является контроль ее влияния на сердечную функцию. Исследовательская работа проводилась на 4-х группах по 20 человек каждая: в 1 группе находились лица с нормальным состоянием здоровья, во 2 группе - имеющие гипертоническую болезнь, в 3 группе - имеющие инсулинозависимый сахарный диабет, в 4 группе - пациенты с диагнозом стенокардия. Метод электрокардиографии -регистрации функции сердца без перерыва круглосуточно на аппарате SH1LLER Microvit-200 HOLTER-ECG и результаты исследования проанализирована в компьютерной программе.

Получены данные по ЧСС и вариабельному анализу на электрокардиограмме, зарегистрированной по холтеровому методу у пациентов с нормальным здоровьем, гипертонической болезнью, инсулинозависимым сахарным диабетом, стенокардией. Время максимальных высоких и минимально низких значений колебательных значений показателей ЧСС по сравнению с нормальными смещено. По вариабельному анализу также наблюдаются специфические особенности в дневном, ночном и суточном значениях.

Ключевые слова: мониторинг сердца, Холтер, стенокардия, диабет, инсулин, ЭКГ, ЧСС, вариабельная экспертиза.

M.S. Kulbaeva, Z.J. Suinbai, L.B. Umbetiyarova, A.I. Nuftieva,А.T. Akhmetkalieva, N.T. Ablaykhanova, E.V. Shvetsova, E.B. Shvetsova, G.K. Datkhabaeva, G.K. Atanbaeva, G.A. Tusupbekova

Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan Military Veterans Clinic, Almaty, Kazakhstan Research Institute of Cardiology and Internal Diseases, Kazakhstan, Almaty

CARDIAC ACTIVITY STUDY IN VARIOUS PATHOPHYSIOLOGICAL CONDITIONS - HOLTER

MONITORING ANALYSIS

Resume: The normal physiological state of the body as a whole depends on the normal functioning of the cardiovascular system, and in the case of various diseases, one of the most pressing issues is the control of its effects on the heart. The study was conducted in 4 groups of 20 people each: in group 1 there was a person with normal health, in group 2 there were hypertensive disease, in group 3 there was a diagnosis of insulin-dependent insulin-dependent group. The method of electrocardiography - registration of

heartfunction without interruption around the clock on the device SH1LLER Microvit-200 HOLTER-ESG and the results of the study are analyzed in a computer program.

Data on heart rate and variable analysis on an electrocardiogram recorded by the Holter method of patients with normal health and hypertension, insulin-dependent diabetes mellitus, angina pectoris were obtained. The time of the maximum high and minimum low values of the oscillatory values of heart rate indicators in comparison with normal is shifted. According to the variable analysis, specific features are also observed in the daytime, nighttime and daily values. Keywords: heart monitoring, Holter, angina, diabetes, insulin, ECG, heart rate, variable examination.

Юркпе: Жалпы агзанын, физиологиялык калыпты куш журек-кантамыр жуйесшщ калыпты жумыс жасауына тжелей тэуелдь Ертеректе журек-кантамыр ауруларымен аурудын, себебш тек осы мушенщ жумыс жасау кабшетше байланысты десе, бiрак бул эр TYрлi факторларга жэне жалпы физиологиялык жагдайга тжелей тэуелдшп казiр белгш. бйткеш, ЖYректiн, кызметiн реттейтш ЖYЙке орталыктары сопакша мида орналаскан жэне бул орталыктарга импульстар келш TYседi, ал бул кан агымындагы белгiлi бiр органдардын, кажеттiлiктерiн реттеп отырады. Осы импульстарга жауап ретшде сопакша ми ЖYрекке сигналдар жiбередi: ЖYрек кызметiн KYшейтедi немесе эларетедь Бiрак ЖYректiн, жумысына тек ЖYЙке ЖYЙесi гана эсер етпейдi. ЖYрек функциясына бYЙрек Yстi бездерi шыгаратын гормондар да эсер етедi. Мысалы, адреналин ЖYрек согысын KYшейтедi, баска гормон, ацетилхолин, керiсiнше, ЖYрек кызметш тежейдi. Кдн айналымы ЖYЙeci ауруларынын, проблемалары, атап айтканда ЖYpeк кантамыр аурулары соцгы кезде элeмдiк шдеттщ сипатын алды. Кдзакстан Республикасында ЖYpeк-кaнтaмыp дepттepiнe шалдыгушылык 5-7 есеге есл, бул дерттермен ауру-сыркаушылык жэне елiм курылымы бойынша Кдзакстан республикасында ерекше орын алып тур. Сонымен катар казiргi кезде ЖYрек ауруларына стрестiк жагдайлар эсер етедi. Стресс катты KYЙзелу, абыржу, мелшерден тыс ширактылык деген сиякты бiрнеше магынаны камтитын жалпылама сезбен айтылган адамнын, ерекше KYЙi. Сондыктанда калыпты сау ЖYректiн, бYкiл тiршiлiк барысында ауруга шалдыкпай дурыс кызмет жасауы казiргi тан,да езектi мэселелердщ бiрiне айналган. Эр TYрлi патофизиологиялык жагдайдагы ЭКГ ^ркемелерше талдау ЖYргiзу аркылы аурудын, алдын алып, денсаулыгын сактау ^-шараларында, сондай-ак диагностика ЖYpгiзу барысында колдануга болады. Адамнын жеке дамуын зерттейтш онтогенез гылымынын, зерттеулерi бойынша постнатальды онтогенездщ езiндiк сипатымен берiлген жжтемеа бар. Сонын, iшiнде, эсiресе жасеспiрiмдiк (12-16 жас) жэне ересектiк (21-60 жас) кезецдерге аса кеп кендл белiнуде, себебi негiзгi даму кезецдершде езшщ киындыктары мен мэселелерi болады. Жас ерекшелж децгешне карай, органдардын, функциональдык, анатомиялык, физиологиялык кабiлетi де езгерш отырады.

Мацызды функциясымен ерекшеленетiн ЖYректiн, жиырылу жиiлiгi де (ЖЖЖ) жас улгая келе езгерiп отырады: 12-15 жас аралыгында - 85-90 соккы/мин кураса, ересектерде 70-75 соккы/мин курайды. Жаска байланысты ЖЖЖ-дегi негiзгi айырмашылык булшыкет жумысы кезiнде байкалады. Жас организмде физикалык ЖYKтемеге тэуелдi согрлым ЖЖЖ жогары болады. Кдннын, систолалык клемi де жаспен коса артып отырады. 12-14 жас аралыгында систолалык келем минутына 43-50 мл болса, ересектерде 60-80 мл курайды.

ЖYрек ыргагынын, жэне онын, согысынын, синхрондык таскулары каннын, минуттык тэулiктiк

толкыныстарына алып келедi, максимум дэрежеci екiншi ^ннщ жартысында байкалады. Тэулiктiк eзгерicтердi ЖYрекiшiлiк гемодинамикасынын, кeрcеткiштерi де гатередь Кептеген миокардтын, биохимиясымен байланысты асинхронды кыскару фазасы кешкi уакытта акрофазаны иемденедi жэне 24.00-ге дейiн жетедь Эдебиеттерде денi сау адамнын, ЖYреriшн, физиологиялык жумыска кaбiлеттi кeрcеткiштерi жеткшказ TYPДе кeрcетiлген. Мунда тек К.Е. Кшптщ (1967) ецбегше ЖYгiнуге болады, ол деш сау адамнын, тэулж бойынша физикалык жумыска кабшеттшгшщ орналасуын карастырды. Онын, кезкарасы бойынша, физикалык жумыска кабшеттшж 12.00-15.00 интервалында максимумды курайды, ал онын, минималды мэш TYнгi жэне тацгы уакыттарда 3.00-6.00-де келедi. Ол жумыска кaбiлеттi адамнын, интервалын накты TYPДе аныктады. Сонымен катар С.Г. Кривощековтын, (1980) жумысы да белгш, онын жумысы бойынша, деш сау адамдарда TYнгi жэне тацгы уакыттарда кислородты тыс колдану TYcке караганда темен.

Сонымен, агзанын, калыпты eмiр CYPуi Yшiн ЖYректiн, дурыс жумыс жасауы негiзгi рeл алатынын TYсiндiк. 6з кезегiнде, сол ЖYректiн, ыргакты жумысы жалпы баска MYшелердiн кызметiмен тiкелей байланысты. Ягни, агзанын, толыкканды eмiр CYPуi эрбiр MYшешн, дурыс кызметiне тэуелдi, бiр-бiрiнен ажырамас тутастай ЖYЙе болып табылады. Бул ЖYЙенi толык зерттеп, eзгерiстердi аныктау аркылы бiз эрбiр бузылысты алдын ала аламыз.

Зерттеу материалдары мен эдiстерi

Зеттеу жумысы эл-Фараби атындагы Каз¥У-нын, биология жэне биотехнология факультетшщ биофизика жэне биомедицина кафедрасынын, «Хронобиология жэне экологиялык физиология» гылыми зертханасында жэне Алматы калалык ¥ОС ардагерлершщ емханасында бiрлескен келiсiммен орындалды.

Кардиология жэне iшкi аурулар гылыми-зерттеу институтындагы ЖYрек ауруымен келш TYскен пациенттерде кездесетiн негiзгi жагдайлары мен патологиялары:

• Гипертензивтi (гипертониялык) ауру

• Стенокардия

• Калыпты жагдайдагы ЖYктiлiк жэне бала туу

• Аутоиммунды тиреоидит

• Жогаргы тыныс алу жолдарынын, eткiр ауруы

• Калканша безi ауруы (тиреотоксикоз, АИТ);

• холестерин немесе Yшглицеридтердiн, жогары децгеш;

• эртYрлi мерзiмдегi ЖYктiлiк (бiр реттiк);

• естен тану жагдайы (кем дегенде 3 ^н ЭКГХМ);

• канда глюкозанын, жогарылауы (миокардтын, ауырсынусыз ишемиясын iздеу);

• инсулинге тэуелдi кант диабет

• эртYрлi анемиялар (тэждiк емес миокард ишемиясы); ентiгу; кеуде тусында ауырсыну синдромы;

• 3 дэрежелi семiздiк;

• жоспарланган хирургиялык араласу;

• созылмалы шаршау синдромы;

• химиотерапияга дейiн жэне кейiн сэулелi емге дейiн жэне кейiн.

Журпзшген жумыста журек жумысын клиникалык-физиологиялык эдic электрокардиография (ЭКГ), журек жумысынын ыргагын Yзiлicciз тэулiк бойы ^ркеу SHILLER Microvit-200 HOLTER-EСG аппаратында жазылып, компьютер багдарламасында талданды. Зерттеу жумысы эркайсысы 20 адамнан туратын 4 топка жасалды: 1-топта денсаулыгы калыпты жагдайдагы адамдар, 2-топта гипертониялык ауру диагнозымен, 3- топта инсулинге тэуелдi кант диабетi, 4 - топта стенокардиясы бар пациенттер. ЭКГ ^ркеу жумысы арнайы МТ-101 аппарат-регистраторда тркелд^ оны пациент eзiмен алып ЖYредi (ягни, белiне белдемше аркылы бекiтiледi). МТ-101 регистратор аппаратында ^ркелген материалдар МТ-200 багдарламасына eткiзiледi, онда ендеу жумысы ЖYргiзiледi жэне сараптамадан

етюзшед^ сондай компьютерде сактауга MYмкiндiк бар. Алынган нэтижелерге статистикалык ендеу ЖYргiзiлдi.

Зерттеу нэтижелеpi мен оларды талдау

Денсаулыгы калыпты жэне гипертониялык ауруы, инсулин тэуелдi кант диабетi, стенокардиясы бар пациенттердщ ЖYрек жиырылу жишгшщ (ЖЖЖ) кepceткiшiн аныктау максатында 24 сагат бойы Холтер эдiстемесi бойынша электрокардиграмманы тipкeу KYндiзгi 12:00 сагат уакытында басталып, 24 сагат еткеннен сон,, келеС ^ннщ осы уакытысында зерттеу тэжipибeci токтатылады. Тiркеуге арналган регистратордын таймерi бойынша 24 сагат белгiленген, барлык косу-ешу уакыттары автоматтандырылган.

Калыпты жагдайда тэулiк бойындагы уакытта адамдардын ЖYрек жиырылу жиiлiгi

61,0±4,2^101,0±2,8 соккы/минут аралыгында болды, максимальды мэш -сагат 15:00 уакытында тiркелген, ал минимальды мэнi -тацгы сагат 05:00 уакытында байкалды (1-кесте).

Кесте 1 - Калыпты жагдайдагы адамдардын жYpeк жиырылуынын жишп тэулiктiк спектршщ динамикасы

Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы

12:00 86,0±4,2 00:00 77,0±1,4

13:00 89,0±1,4 01:00 68,5±3,5

14:00 92,5±9,2 02:00 68,5±3,5

15:00 101,0±2,8 03:00 66,0±2,8

16:00 97,0±1,4 04:00 62,5±2,1

17:00 87,5±9,2 05:00 61,0±4,2

18:00 85,5±9,2 06:00 63,5±2,1

19:00 89,0±1,4 07:00 64,5±4,9

20:00 96,5±6,4 08:00 92,0±8,5

21:00 88,5±6,4 09:00 95,5±4,9

22:00 85,0±1,4 10:00 76,5±2,1

23:00 82,0±1,4 11:00 83,5±3,5

ТYHгi уакыттын 01:00-07:00 сагат аралыктарында ЖYректiн жиырылу жишп тэулiктiк тiркелудегi ен темен мэндерш кeрсетедi, 61,0±4,2^68,5±3,5 соккы/минут аралыгын, 08:00-11:00 сагат аралыктарында 76,5±2,1^95,5±4,9 соккы/минут аралыгын камтиды. ЖYрек жиырылу жишгшщ тeмендеуi агзанын тыныштык KYЙге етуше байланысты. Алынган нэтижелер бойынша KYHдiзгi мезгiлде агза сергек кимылдауына тэуелдi ЖYрек жиырылу жишгшщ жогаргы мэндерi тiркелсе, ал TYHгi уакытта агзанын, белсендiлiгi тeмендеуiне байланысты, тыныштык ^йге eтуiне тэуелдi ЖYрек жиырылу жишгшщ темен мэндерi тiркелдi. ТYHгi уакыттын 01:00-07:00 сагат аралыктарында ЖYректiн жиырылу жишп тэулжтж тiркелудегi ен темен мэндерш керсетед^ 61,0±4,2^68,5±3,5 соккы/минут аралыгын, 08:00-11:00 сагат

аралыктарында 76,5±2,1^95,5±4,9 соккы/минут аралыгын камтиды. ЖYрек жиырылу жишгшщ тeмендеуi агзанын тыныштык KYЙге етуше байланысты. Алынган нэтижелер бойынша KYHдiзгi мезгiлде агза сергек кимылдауына тэуелдi ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiн жогаргы мэндерi тiркелсе, ал TYHгi уакытта агзаньщ белсендiлiгi тeмендеуiне байланысты, тыныштык ^йге eтуiне тэуелдi ЖYрек жиырылу жишгшщ темен мэндерi тiркелдi. Гипертониялык ауру диагнозымен пациентттер тобынын ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiн eзгерiстерiне талдау жасау барысында, пациенттердiн ЖYрек жиырылу жишп 59,6±8,0^83,5±15,2 соккы/минут аралыгында тербеледi, максимальды мэш - 18:00 жэне келес ^ннщ сагат 10:00 уакытында, ал минимальды мэш 06:00 сагатында тiркелдi (кесте 2).

Кесте 2 - Гипертониялык ауру диагнозы бар пациентттер тобынын ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiн тэулжтж спектрi

Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы

12:00 80,2±13,4 00:00 68,4±10,1

13:00 79,0±10,0 01:00 65,3±7,8

14:00 79,5±11,1 02:00 65,2±7,3

15:00 80,8±8,4 03:00 62,8±7,0

16:00 77,6±7,8 04:00 61,8±7,8

17:00 80,6±8,6 05:00 60,5±7,9

18:00 82,7±12,5 06:00 59,6±8,0

19:00 80,3±11,7 07:00 63,7±9,0

20:00 77,2±11,2 08:00 73,5±11,0

21:00 76,3±10,7 09:00 82,1±10,8

22:00 74,5±9,4 10:00 83,5±15,2

23:00 72,6±12,1 11:00 82,0±14,3

Калыпты жагдаймен салыстырганда ЖЖЖ керсеткiштерi темендеген, максимальды мэннщ керсеткiшi 3 сагат кейiнге жэне тацгы уакытка, минимальды мэнi 1 сагат тацгы уакытка ыгысканы аныкталды. 12:00-00:00 сагат аралыктарында 68,4±10,1^82,7±12,5 соккы/минут, TYнгi уакыттарда 01:00-07:00 сагат аралыктарында 59,6±8,0^65,3±7,8 темендеген мэндер болса, 08:00-11:00 сагат аралыктарында 73,5±11,0^83,5±15,2 соккы/минут аралыгымен сипатталады.

Инсулин тэуелдi кант диабет бар пациентттер тобынын, ЖYрек жиырылу жишпшн, езгерiстерiне талдау жасау барысында, пациенттердщ ЖYрек жиырылу жиiлiгi 75,0±5,6^107,0±3,1 соккы/минут аралыгында болды, максимальды мэндерi -сагат 17:00 жэне келесi ^ннщ 10:00 сагат уакыттарында, ал

минимальды мэндерп 08:00 сагатында тiркелдi. Калыпты жагдаймен салыстырганда тiркелген мэндер жогарылау келедi, максимальды мэндерi 2 сагатка кейiнге жылжыган жэне келесi ^ннщ тацгы уакыттарында байкалады, минимальды мэш екi уакыттарда тiркелдi, калыпты жагдайдан 2 сагат алдын жэне 1 сагат кейiнге ыгыскан. 12:00-00:00 сагат аралыктарында 83,0±2,8 + 107,0±3,1 соккы/минут аралыгымен сипатталады, 01:00-07:00 сагат аралыгындагы тэулiк бойында ЖЖЖ керсеткштершщ мэндерi 79,0±5,1^ 84,0±4,2 аралыгындагы соккы/минут, 08:00-11:00 сагат аралыктарында 75,0±5,6^107,0±8,1 соккы/минут аралыгымен тiркелдi (кесте 3).

Кесте3 - Инсулин тэуелдi кант диабет бар пациентттер тобынын жYрек жиырылу жишгшщ тэулiктiк спектiрi

Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы Уакыты, сагат ЖЖЖ, мин/соккы

12:00 96,0±6,4 00:00 85,0±2,1

13:00 94,0±71 01:00 84,0±4,2

14:00 101,0±1,4 02:00 80,0±4,9

15:00 103,0±3,5 03:00 79,0±5,1

16:00 101,0±7,3 04:00 80,0±4,2

17:00 107,0±3,1 05:00 82,0±4,5

18:00 106,0±9,2 06:00 79,0±1,4

19:00 89,0±7,1 07:00 80,0±2,1

20:00 88,0±4,2 08:00 75,0±5,6

21:00 100,0±7,1 09:00 88,0±7,1

22:00 86,0±2,8 10:00 107,0±8,1

23:00 83,0±2,8 11:00 98,0±0,7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Стенокардиямен ауыратын пациенттерде ЖЖЖ керсеткiштерi 58,7±3,1^102,4±2,2 соккы/минут аралыгын камтиды, TYскi сагат 16:00-де ЖYрек жиырылу жишпшн, максималды мэнi - 102,4±2,2 соккы/минут, ал, тацгы сагат 05:00-де минималды мэш 59,1±2,8 соккы/минут байкалды. ЖYректiн жиырылу жшлжтершщ керсеткiштерi 12:00-00:00 сагат аралыгында 89,4±3,6^102,4±2,2

соккы/мин болды. Сагат 01:00 мен сагат 07:00-ге дейiнгi аралыкта ЖЖЖ керсеткiштер децгеш 58,7±3,1^78,5±1,5 соккы/мин агзанын, тыныштык KYЙге етуiне байланысты темендеген, 08:00-11:00 сагат аралыктарында 78,5±3,7^90,3±2,5 соккы/минут аралыгында тербеледi (кесте 4).

Кесте^ 4 - Стенокардия кезшдеп пациенттердщ ЖYpeк жиырылуынын, жишпшн. тэулжтж спектршщ динамикасы

Уакыты ЖЖЖ Уакыты ЖЖЖ

12:00 92,0±3,1 00:00 89,4±3,6

13:00 95,2±2,1 01:00 78,5±1,5

14:00 96,8±3,2 02:00 68,0±2,4

15:00 100,1±1,4 03:00 62,2±3,6

16:00 102,4±2,2 04:00 59,1±2,8

17:00 99,3±2,3 05:00 58,7±3,1

18:00 96,8±3,1 06:00 59,5±3,6

19:00 100,2±1,7 07:00 63,7±2,7

20:00 98,6±1,1 08:00 78,5±3,7

21:00 95,3±2,9 09:00 79,5±3,8

22:00 96,3±2,6 10:00 84,5±3,1

23:00 92,1±3,5 11:00 90,3±2,5

Зерттеу жумысынын, келес мшдетше сай калыпты жагдайдагы жэне гипертониялык ауруы, инсулинге тэуелдi кант диабет, стенокардиясы бар пациенттердщ ЖYрек жиырылу жишгшщ вариабельдiк сараптамасы жасалды. Толык тiркелген кезендеп бiрiздi калыпты QRS жиынтыгынын арасындагы барлык

интервалдарынын орташа ауыткуы болып табылатын SDNN керсетк^ бойынша KYндiзгi мезгiлде -116,0±1,4 мс, TYндe - 133,5±2,4 мс, ал тэулжтж керсеткiшi - 122,0±1,4 мс тен болды (кесте 5). Тун мезгшнде мэнi жогары келедь

Кесте 5 - Калыпты жагдайдагы ЖYрек жиырылу жишгшщ вариабельдiк сараптамасы

Калыпты жагдайда

КYндiзгi Тунгi Тэулiктiк

Накты NN [%1 99,9±0,0 99,9±0,0 99,9±0,0

SDNN [ШБ1 116,0±1,4 133,5±2,4 122,0±1,4

SDANN [ШБ1 100,5±1,8 102,5±2,2 101,5±1,6

Барлык тiркеулердi 5-минуттык сегментке белгеннен кешн бiрiздi калыпты QRS жиынтыгынын, арасындагы интервалдардын орташа мэнiн керсететш SDANN KYндiз 100,5±1,8 мс, TYнде 102,5±2,2 мс, ал тэулiктiк бойынша 101,5±1,6 мс мэндерiне тен болып отыр. Бiр-бiрiнен аса ерекшеленбейдi.

Гипертониялык ауру диагнозы бар пациенттердщ ЖYрек жиырылу жишгшщ вариабельдiк сараптамасында, непзп NN интервалдарынын белiгi KYндiзгi уакытта 99,9±0,0 мэндi керсетсе, ал TYнгi 100,0±0,0 жэне тэулiк бойы 99,9±0,0 пайызбен тiркелдi (кесте 6).

Гипертониялык ауру

КYндiзгi Тунгi Тэулiктiк

Накты NN [%1 99,9±0,0 100,0±0,0 99,9±0,0

SDNN [ШБ1 108,2±31,7 120,6±34,9 146,8±38,5

SDANN [ШБ1 86,6±26,0 95,3±27,5 128,5±36,2

SDNN керсеткiшi бойынша KYндiзгi мезгiлде -108,2±31,7 мс, TYндe - 120,6±34,9 мс, ал тэулiктiк керсеткiшi - 146,8±38,5 мс болды. SDANN бойынша KYндiзгi мезгiлде -86,6±26,0 мс, TYнгi мезгiлде -95,3±27,5 мс, ал тэулж бойы - 128,5±36,2 мс нэтижесше тен.

Инсулинге тэуелдi кант диабетмен ауыратын пациенттердiн ЖYрек жиырылу жишгшщ вариабельдiк сараптамасында, негiзгi NN интервалдарынын белт KYндiзгi уакытта 99,9±0,0 мэндi керсетсе, ал TYнгi 99,9±0,0 жэне тэулж бойы

99,9±0,0 пайыздык керсеткшпен тiркелдi (кесте 7). Толык тркелген периодтагы кезектелген калыпты QRS жиынтыгыньщ арасындагы барлык интервалдарынын стандартты ауыткуын керсететiн SDNN керсеткiшi бойынша KYндiзгi мезгiлде -170,0±13,3 мс, TYндe - 195,0±19,6 мс, ал тэулжтж керсетк^ - 179,2±20,3 мс болды. SDANN бойынша KYндiзгi мезгiлде - 147,2±18,7 мс, TYнгi мезгiлде - 157,7±21,2 мс, ал тэулiк бойы -152,7±15,8 мс нэтижесiне тен.

Кесте 7 - Инсулин тэуелдi кант диабет бар пациентттер тобынын ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiн вариабельдiк

сараптамасы

Инсулин тэуелдi кант диабет

КYндiзгi Тунгi Тэулiктiк

Накты NN [%1 99,9±0,0 99,9±0,0 99,9±0,0

SDNN [ШБ1 170,0±13,3 195,0±19,6 179,2±20,3

SDANN [ШБ1 147,2±18,7 157,7±21,2 152,7±15,8

Стенокардиясы бар пациенттердщ ЖYрек жиырылу мэндi керсетсе, ал TYнгi 100,0±0,0 жэне тэулiк бойы

жиiлiгiнiн вариабельдж сараптамасында, негiзгi NN 99,9±0,0 пайыздык керсеткшке тен болды (кесте 8).

интервалдарынын белт KYндiзгi уакытта 99,9±0,0

Кесте 8 - Стенокардиясы бар пациенттердщ ЖYрек жиырылу жиiлiгiнiн вариабельдж сараптамасы

Стенокардия

КYндiзгi Тунгi Тэулiктiк

Накты NN [%1 99,9±0,0 100,0±0,0 99,9±0,0

SDNN [ШБ1 151,5±3,5 135,5±19,09 146,5±4,9

SDANN [ШБ1 136,5±3,5 115,5±19,09 129,0±4,2

SDNN керсеткiшi бойынша KYндiзгi мезгiлде -151,5±3,5 мс, TYндe - 135,5±19,09 мс, ал тэулжтж керсетк^ - 146,5±4,9 мс болды. SDANN бойынша KYндiзгi мезгiлде - 136,5±3,5 мс, TYнгi мезгiлде -

115,5±19,09 мс, ал тэулiк бойы - 129±4,2 мс нэтижесiне тен.

Цорытынды

ДенсаyлFы калыпты жэне гипертониялык ауруы, инсулин тэyелдi кант диабет^ стенокардиясы бар пациенттердщ холтерлiк эдiсi бойынша тiркелген электрокардиограммасында ЖЖЖ жэне вариабельдж сараптамасы бойынша мэлiметтер алынды. Кдлыпты жаFдаймен салыстырFанда ЖЖЖ гарсетюштершщ тербелмелi мэндершщ максимальды жоFары жэне минимальды тeмен мэндершщ уакыттары ь^ыскан. Вариабельдiк сараптама бойынша да KYHдiзгi, тyнгi жэне тэyлiктiк мэндерiнде eзiндiк ерекшелiктерi байкалады.

Aвторлардьщ Yлесi. Барлык авторлар осы макаланы жазyFа тен, дэрежеде катысты. MYДДелер цацтьгеысы - мэлiмделген жок. Бул материал баска басылымдарда жариялау Yшiн 6урын мэлiмделмеген жэне баска басылымдардын, карауына yсынылмаFан.

Осы жумысты ЖYргiзy кезiнде сырткы уйымдар мен медициналык eкiлдiктердщ каржыландыруы жасалFан жок.

Царжыландыру ЖYргiзiлмедi.

Вклад авторов. Все авторы принимали равносильное участие при написании данной статьи. Конфликт интересов - не заявлен. Данный материал не был заявлен ранее, для публикации в других изданиях и не находится на рассмотрении другими издательствами. При проведении данной работы не было финансирования сторонними организациями и медицинскими представительствами. Финансирование - не проводилось.

Authors' Contributions. All authors participated equally

in the writing of this article.

No conflicts of interest have been declared.

This material has not been previously submitted for

publication in other publications and is not under

consideration by other publishers.

There was no third-party funding or medical representation in the conduct of this work. Funding - no funding was provided.

1 Болезни сердца по Браунвальду. Руководство по сердечно-сосудистой медицине. В 4 томах. Том 1. - М.: Рид Элсивер, 2018. - 624 с.

2 Кардиология. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2019. - 934 с.

3 Клиническая диагностика заболеваний сердца (кардиолог у постели больного). Пер. с англ. М.: ООО «Бином-Пресс», 2004 г. — 448 с., ил.

4 Кроуфорд, М. Кардиология: моногр. / М. Кроуфорд, К. Шриватсон. - М.: Питер, 2019. - 256 с.

5 Моргунов, Г. А. Регионарные и общие нарушения кровообращения при портальной гипертензии: моногр. /Г.А.Моргунов, Г.П. Стрельцова, М.Ю. Прохоров. - М.: Наука, 2019. - 89 с.

6 Поповичи, Д. Гормоны и сердечно-сосудистая патология / Д. Поповичи, В. Сэхляну. - М.: Медицина, 2017. - 392 с.

7 Трангейзер, В. А. Атеросклероз и гипертоническая болезнь. Профилактика и лечение / В.А. Трангейзер. -Москва: Огни, 2016. - 32 с.

8 Яковлев, В. М. Артериальная гипертензия в пожилом возрасте / В.М. Яковлев, А.П. Байда. - М.: Феникс, 2017.

- 224 с.

9 Войнов, В.А. Патофизиология сердца и сосудов / В.А. Войнов. - М.: Бином, 2017. - 208 с.

10 Патофизиология. В 3 т. Т. 1 / Под ред. Воложина А.И..

- М.: Academia, 2018. - 384 с.

11 Порт, К.М. Медицина: анатомия, болезни, лечение (Патофизиология: основы) / К.М. Порт; Под ред. Г.В. Порядин. - М.: Эксмо, 2011. - 1168 с.

12 Воложин, А.И. Патофизиология: В 3 т.Т. 3: Учебник / А.И. Воложин. - М.: Академия, 2014. - 528 с.

13 Зилбернагль, С. Клиническая патофизиология. Атлас / С. Зилбернагль. - М.: Практическая медицина, 2015. - 448 с.

14 Беленков, Ю.Н. Гипертрофическая кардиомиопатия: патофизиология, клиника и диагностика: Учебное пособие / Ю.Н. Беленков, Е.В. Привалова, В.Ю. Каплунова. - М.: Альфа-М, НИЦ Инфра-М, 2013. - 256 с.

15 Литвицкий, П.Ф. Патофизиология. В 2-х т. Т. 2. Патофизиология: Учебник / П.Ф. Литвицкий. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. - 792 с.

Т1З1М1

16 Окороков АН Лечение болезней внутренних органов: руководство. Книга 1: Лечение болезней сердца и сосудов. - М.: Мед. лит., 2007. - 464 с.

17 Сатбаева Х.С., Ншдебаева Ж.Б., бтепбергенов Э.А. Адам физиологиясы. - Алматы: Бшм, 2006. - 520 с. ISBN 9786012400687

18 Агаджанян H.A., Телль Л.З., Циркин В.И., Чеснокова С.А. Физиология человека. - М.: Медкнига; Н.Новгород.: НГМА, 2005. - 198 с. ISBN 586093615

19 Петров В.Н. Железо и эритропоэз // Физиология системы крови. Физиология эритропоэза. - Л., 1979. -№3. - C.172-211.

20 Волкова А.Е. Анемия и другие болезни крови // Профилактика и методы лечения. - М., 2005. - C. 121148.

21 Фред Дж. Шиффман Патофизиология крови пер. с англ. - М.: Бином, 2000. - 446 с.

22 Патофизиология заболеваний сердечнососудистой системы / под ред. Л. Лили, пер. с анг.- М.: БИНОМ.Лаборатория знаний, 2003. - C. 305-307.

23 Баграмян Э.Р., Фанченко Н.Д., Малышева В.А. Содержание кортикостероидных и тиреоидных гормонов в плазме крови при физиологической беременности // Акушерство и гинекология. - М., 1987. - № 2. - C. 29 - 32.

24 Орлов P.C., Ноздрачев А.Д. Нормальная физиология. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2005. - 261 с.

25 25.Агаджанян Н.А. Хронофизиологическая реактивность кардиореспираорной системы у спортсменов.// Экология человека. - 2005. - № 7. - C.3-6.

26 Шибкова Д.З. Практикум по физиологии человека и животных. - Челябинск: Изд-во ЧГПУ, 2005. - 279 с.

27 Физиология человека: учебник / под ред. Б.И. Ткаченко, В.Ф. Пятина. - СПб-Самара: Дом печати, 2002. - 416 с.

28 Физиология человека: в 4- х томах ( пер. с англ.) / под. ред. P. Шмида. - М.: Мир, 1985. - 265 с

29 Нидеккер Н.Г., Куприянова О.О. Возможности пульсограммы в оценке волновой структуры ритма сердца // Физиология человека. — 2006. — Т. 32. — № 4. - С. 75

30 Доцоев Л.Я., Усыпин А. М., Вагнер Н. И. и др. Функциональное состояние учащихся 11-12 лет в

условиях интенсивных учебных нагрузок по данным анализа вариабельности сердечного ритма //Физиология человека. — 2003. - Т. 29. № - С. 62

31 ChecheriÇâ I.A., David C., Diaconu V. Potassium level changes — arrhythmia contributing factor in chronic kidney disease patients // Rom. J. Morphol. Embryol. -2011. - Vol. 52 (3 Suppl). - Р. 1047-1050.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

32 Christensen J.H. Fish consumption, n-3 PUFAs in cell membranes, and heart rate variability in survivors of

myocardial infarction with left ventricular dysfunction // Am. J. Cardiol. - 1997. - № 79. - Р. 1670-1673.

33 Chue C.D, Townend J.N., Steeds R.P. et al. Arterial stiffness in chronic kidney disease: causes and consequences // Heart. - 2010. - № 96. - Р. 817-823.

34 Торманов Н.Т., Телеуханов С.Т. Агзалардын, ;ызметш реттеу жэне бешмделу механизмдерг - А.: Каза; университет, 2013. - С. 38-39.

REFERENCES

1 Bolezni serdca po Braunval'du. Rukovodstvo po serdechno-sosudistoj medicine. V 4 tomah. Tom 1. - M.: Rid Elsiver, 2018. - 624 c.

2 Kardiologiya. - M.: GEOTAR-Media, 2019. - 934 c.

3 Klinicheskaya diagnostika zabolevanij serdca (kardiolog u posteli bol'nogo). - Moskva: Nauka, 2015. - 448 s.

4 Krouford, M. Kardiologiya: monogr. / M. Krouford, K. SHrivatson. - M.: Piter, 2019. - 256 c.

5 Morgunov, G. A. Regionarnye i obshchie narusheniya krovoobrashcheniya pri portal'noj gipertenzii: monogr. /G.A.Morgunov, G.P. Strel'cova, M.YU. Prohorov. - M.: Nauka, 2019. - 89 c.

6 Popovichi, D. Gormony i serdechno-sosudistaya patologiya / D. Popovichi, V. Sekhlyanu. - M.: Medicina, 2017. - 392 c.

7 Trangejzer, V. A. Ateroskleroz i gipertonicheskaya bolezn'. Profilaktika i lechenie / V.A. Trangejzer. - Moskva: Ogni, 2016. - 32 c.

8 YAkovlev, V. M. Arterial'naya gipertenziya v pozhilom vozraste / V.M. YAkovlev, A.P. Bajda. - M.: Feniks, 2017. -224 c.

9 Vojnov, V.A. Patofiziologiya serdca i sosudov / V.A. Vojnov. - M.: Binom, 2017. - 208 c.

10 Patofiziologiya. V 3 t. T. 1 / Pod red. Volozhina A.I.. - M.: Academia, 2018. - 384 c.

11 Port, K.M. Medicina: anatomiya, bolezni, lechenie (Patofiziologiya: osnovy) / K.M. Port; Pod red. G.V. Poryadin. - M.: Eksmo, 2011. - 1168 c.

12 Volozhin, A.I. Patofiziologiya: V 3 t.T. 3: Uchebnik / A.I. Volozhin. - M.: Akademiya, 2014. - 528 c.

13 Zilbernagl', S. Klinicheskaya patofiziologiya. Atlas / S. Zilbernagl'. - M.: Prakticheskaya medicina, 2015. - 448 c.

14 Belenkov, YU.N. Gipertroficheskaya kardiomiopatiya: patofiziologiya, klinika i diagnostika: Uchebnoe posobie / YU.N. Belenkov, E.V. Privalova, V.YU. Kaplunova. - M.: Al'fa-M, NIC Infra-M, 2013. - 256 c.

15 Litvickij, P.F. Patofiziologiya. V 2-h t. T. 2. Patofiziologiya: Uchebnik / P.F. Litvickij. - M.: GEOTAR-Media, 2012. - 792 c.

16 Okopokov AN Lechenie boleznej vnutpennih organov: pukovodctvo. Kniga 1: Lechenie boleznej cerdca i cocudov. - M.: Med. lit., 2007. - 464 s.

17 Catbaeva H.C., Nildebaeva ZH.B., ötepbepgenov 9.A. Adam fiziologiyacy. - Almaty: Bilim, 2006. - 520 s. ISBN 9786012400687

18 Agadzhanyan N.A., Tell' L.Z., Cipkin V.I., CHecnokova C.A. Fiziologiya cheloveka. - M.: Medkniga; N.Novgopod.: NGMA, 2005. - 198 s. ISBN 586093615

19 Petrov V.N. ZHelezo i eritropoez // Fiziologiya cictemy krovi. Fiziologiya eritropoeza. - L., 1979. - №3. - C.172-211.

20 Volkova A.E. Anemiya i drugie bolezni krovi // Profilaktika i metody lecheniya. - M., 2005. - C. 121-148.

21 Fred Dzh. SHiffman Patofiziologiya krovi per. c angl. -M.: Binom, 2000. - 446 c.

22 Patofiziologiya zabolevanij cepdechno-cocudictoj cictemy / pod ped. L. Lili, pep. c ang.- M.: BINOM.Labopatopiya znanij, 2003. - C. 305-307.

23 Bagramyan E.R., Fanchenko N.D., Malysheva V.A. Coderzhanie kortikocteroidnyh i tireoidnyh gormonov v plazme krovi pri fiziologicheckoj beremennocti // Akusherctvo i ginekologiya. - M., 1987. - № 2. - C. 29 - 32.

24 Orlov R.C., Nozdrachev A.D. Normal'naya fiziologiya. -M.: GEOTAR-Media, 2005. - 261 s.

25 25.Agadzhanyan N.A. Hronofiziologicheckaya reaktivnoct' kardiorecpiraornoj cictemy u cportcmenov.// Ekologiya cheloveka. - 2005. - № 7. - C.3-6.

26 SHibkova D.Z. Praktikum po fiziologii cheloveka i zhivotnyh. - CHelyabinck: Izd-vo CHGPU, 2005. - 279 c.

27 Fiziologiya cheloveka: uchebnik / pod red. B.I. Tkachenko, V.F. Pyatina. - CPb-Camara: Dom pechati, 2002. - 416 c.

28 Fiziologiya cheloveka: v 4- h tomah ( pep. c angl.) / pod. ped. P. SHmida. - M.: Mip, 1985. - 265 c

29 Nidekker N.G., Kupriyanova O.O. Vozmozhnosti pul'sogrammy v ocenke volnovoj struktury ritma serdca // Fiziologiya cheloveka. — 2006. — T. 32. — № 4. - S. 75

30 Docoev L.YA., Usypin A. M., Vagner N. I. i dr. Funkcional'noe sostoyanie uchashchihsya 11-12 let v usloviyah intensivnyh uchebnyh nagruzok po dannym analiza variabel'nosti serdechnogo ritma //Fiziologiya cheloveka. — 2003. - T. 29. № - S. 62

31 Checheri^a I.A., David C., Diaconu V. Potassium level changes — arrhythmia contributing factor in chronic kidney disease patients // Rom. J. Morphol. Embryol. -2011. - Vol. 52 (3 Suppl). - R. 1047-1050.

32 Christensen J.H. Fish consumption, n-3 PUFAs in cell membranes, and heart rate variability in survivors of myocardial infarction with left ventricular dysfunction // Am. J. Cardiol. - 1997. - № 79. - R. 1670-1673.

33 Chue C.D, Townend J.N., Steeds R.P. et al. Arterial stiffness in chronic kidney disease: causes and consequences.//Heart. - 2010. - № 96. - R. 817-823.

34 Tormanov N.T., Teleuhanov S.T. ArzalardyH, Kyzmetin retteu zhane bejimdelu mekhanizmderi. - A.: Kaza; universiteti, 2013. - S. 38-39.

Сведения об авторах

1) Кулбаева Маржан Сусаровна

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: Ст.преподаватель

Ученая степень: кандитат биологических наук

ORCID: 0000-0002-5622-8421

e-mail: marzhan.kulbaeva@kaznu.edu.kz

2) Суйнбай Зубайра Жаркынбеккызы

Место учебы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Курс: Магистарант 2 курс ORCID: 0000-0002-6355-8111 e-mail: zubayra.suynbay@mail.ru 3) Умбетьярова Ляззат Бекимовна

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: Ст.преподаватель

Ученая степень: кандитат медицинских наук

ORCID: 0000-0002-8703-9252

e-mail: umbetvarovalvazzat75@gmail.com

4) Нуфтиева Айнура Ислямовна

Место работы: Городская поликлиника ветеранов ВОВ Должность: врач кардиолог Ученая степень: кандитат медицинских наук ORCID: 0000-0003-0658-8020 e-mail: nuf.ainur@mail.ru

5) Алия Ахметкалиева

Место работы: Городская поликлиника ветеранов ВОВ Должность: врач функциональной диагностики Ученая степень: кандитат медицинских наук ORCID: 0000-0002-1778-7407 e-mail: healer20@mail.ru

6) Аблайханова Нуржанят Тотухановна

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: Зам.зав.каф.по учебной, метод. и воспитательной работе, И.о. профессора Ученая степень: кандитат биологических наук, ассоциированный профессор (доцент) ORCID: 0000-0001-7288-1917

e-mail: nurzhanat.ablaihanova@kaznu.kz 7) Швецова Елена Витальевна

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: Ст.преподаватель ORCID: 0000-0002-0895-0524 e-mail: elenna4444@mail.ru

9) Атанбаева Гульшат Капалбаевна

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: доцент, преподаватель Ученая степень: кандитат биологических наук, ассоциированный профессор (доцент) ORCID: 0000-0002-9718-5616 e-mail: gulshat.atanbaeva.76@mail.ru

10) Датхабаева Гаухар Кубенова

Место работы: Казахский национальный университет им. Аль-Фараби

Должность: Зам.зав.каф. по научно-инновационной работе и межд.связям, Ст.преподаватель Ученая степень: кандитат биологических наук ORCID: 0000-0003-0223-5826

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.