Научная статья на тему 'РОЛЬ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ПОЛЬЗОВАНИИ ОБЪЕКТАМИ РАСТИТЕЛЬНОГО МИРА: ВЧЕРА И СЕГОДНЯ'

РОЛЬ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ПОЛЬЗОВАНИИ ОБЪЕКТАМИ РАСТИТЕЛЬНОГО МИРА: ВЧЕРА И СЕГОДНЯ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
63
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
флора / природоохранное законодательство / природные ресурсы / использование растений / лесопользование / экологический контроль. / flora / environmental legislation / natural resources / plant use / forest management / environmental control.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Дурбек Махкамов

статья посвящена правовым отношениям использования растительного мира, анализу законодательства, проблемам и их правовым решениям. В статье автор анализирует юридическую процедуру в области использования флоры в коммерческих целях, разница между использованием и охраной флоры в законодательстве, о действующем законодательстве и его реализации. В итоге автор внес предложения по совершенствованию законодательства в этой области.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF LEGISLATION IN THE USE OF PLANT OBJECTS: YESTERDAY AND TODAY

The article is devoted to the legal relations in the use of the plant world, analysis of legislation, problems and their legal solutions. In this article, the author analyzes the legal procedure in the field of the use of flora for commercial purposes, the difference between the use and protection of flora in the legislation. As a result, the author made suggestions for improving legislation in this area.

Текст научной работы на тему «РОЛЬ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ПОЛЬЗОВАНИИ ОБЪЕКТАМИ РАСТИТЕЛЬНОГО МИРА: ВЧЕРА И СЕГОДНЯ»

Review of law sciences

Durbek Makhkamov,

Acting professor of Tashkent State University of Law, candidate of Legal Sciences

THE ROLE OF LEGISLATION IN THE USE OF PLANT OBJECTS: YESTERDAY

AND TODAY

Abstract: The article is devoted to the legal relations in the use of the plant world, analysis of legislation, problems and their legal solutions. In this article, the author analyzes the legal procedure in the field of the use offlora for commercial purposes, the difference between the use and protection offlora in the legislation. As a result, the author made suggestions for improving legislation in this area.

Keywords: flora, environmental legislation, natural resources, plant use, forest management, environmental control.

РОЛЬ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА В ПОЛЬЗОВАНИИ ОБЪЕКТАМИ РАСТИТЕЛЬНОГО МИРА: ВЧЕРА И СЕГОДНЯ

Аннотация: статья посвящена правовым отношениям использования растительного мира, анализу законодательства, проблемам и их правовым решениям. В статье автор анализирует юридическую процедуру в области использования флоры в коммерческих целях, разница между использованием и охраной флоры в законодательстве, о действующем законодательстве и его реализации. В итоге автор внес предложения по совершенствованию законодательства в этой области.

Ключевые слова: флора, природоохранное законодательство, природные ресурсы, использование растений, лесопользование, экологический контроль.

Дурбек Махкамов,

Тошкент давлат юридик университети доценти в.б., юридик фанлар номзоди

УСИМЛИК ДУНЁСИ ОБЪЕКТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШДА ЦОНУНЧИЛИКНИНГ УРНИ: КЕЧА ВА БУГУН

Аннотация: мацола усимлик дунёсидан фойдаланишга оид ууцуций муносабатлар, цонунчилик таулили, муаммолар ва уларнинг ууцуций ечимларига багишланган. Унда муаллиф томонидан усимлик дунёси объектларидан тадбиркорлик мацсадларида фойдаланишнинг ууцуций тартиби, цонунчиликдаги усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш ва мууофаза цилиш уртасидаги тафовут, амалдаги цонунчилик ва унинг

1

ижроси таллия цилинган. Муаллиф хулоса урнида сощга оид цонунчиликни такомиллаштиришга царатилган таклифларни баён цилган.

Калит сузлар: усимлик дунёси, экологик цонунчилик, табиий ресурс, усимликдан фойдаланиш, урмондан фойдаланиш, экологик назорат.

Дурбек Махкамов,

и.о. доцента Ташкентского государственного юридического университета,

кандитат юридических наук

Тан олишимиз керакки, коронавирус юзага келтирган мухим узгаришлардан бири глобал микёсда давлат ва фукаро уртасидаги фаолиятни мажбурий тарзда электрон тарзда амалга оширишга утилиши булди. Мамлакатлар жорий этган карантин шуни курсатмокдаки, давлат органлари хамда ташкилотларининг онлайн тартибда фаолият олиб бориши анчайин хавфсиз хамда самарали хисобланади. Бу борада 2020 йил 28 апрелда кабул килинган "Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида" П^-4699-сон Президент карори "электрон хукумат"ни янада ривожлантиришнинг келгусидаги истикболли режаларини белгилаб берди.

Коронавирус пандемиясидан кейин куплаб сохалар сингари экология сохасида, хусусан экологик конунчиликда мавжуд булган маъмурий интистутлар ва механизмларида хам жиддий ислохотлар булиши шубхасиз. Мазкур узгариш назаримизда сунгги йиллардаги жиддий ислохот булмиш "Электрон хукумат" доирасига кириши билан ифодаланди. Зеро, хозирда Адлия вазирлиги хузуридаги Давлат хизматлари агентлиги томонидан ахолига ижтимоий, иктисодий хамда хукукий йуналишларда 130дан ортик турдаги давлат хизматларини курсатиш йулга куйилган. Айнан экологик конунчиликда мавжуд булган маъмурий тартиб-таомиллар, механизмларни хам ракамлаштириш купгина муаммоларни бартараф этади. Шу оркали турли экология сохасидаги давлат органлари, муассаса хамда ташкилотлар амалга оширадиган хизматлар хамда табиий ресурслардан фойдаланувчи юридик ва жисмоний шахсларнинг хукукий харакатлари ягона тизимга бирлаштирилади.

Мазкур гоянинг тулик амалга оширилишига кандай зарурат бор?! Барчамизга маълумки, давлатимиз томонидан олиб борилаёган экологик сиёсат мазмуни атроф-мухитни мухофза килиш ва табиий ресурслардан окилона фойдаланиш ва ахолини экологик хавфсизлигини уз ичига олувчи комлекс тизимлар фаолиятини назарда тутади. Шу жихатдан хам мазкур соха билан биргаликда санитария ва экологик холатни яхшилашни таъминлаш сохасида изчил ишлар олиб борилишини таъминлайди. Таъкидлаш жоизки олиб борилаётган экологик сиёсат мазмуни табиий ресурслардан фойдаланишдан кура атроф-мухитни мухофаза килиш йуналишини бирламчи бахолайди ва унга конунчилик тизими доирасида устуворлик беради.

Мазкур фикримизни Узбекистан Республикаси Президентининг 2019 йил 30 октябрда кабул килинган "2030 йилгача булган даврда Узбекистон Республикасининг Атроф мухитни мухофаза килиш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги Фармони билан изохлашимиз мумкин. Фармонда белгиланишича "утказилган тахлил натижалари атроф-мухитни мухофаза килиш сохасида давлат функцияларини амалга оширишда комплекс ёндашув ва стратегик режалаштиришнинг мавжуд эмаслиги, шунингдек, куйилган

вазифаларни самарали бажариш учун табиатни мухофаза килиш органининг ваколатлари етарли эмаслигидан далолат беради.

Атроф-мухитни мухофаза килиш сохасида давлат сиёсатининг устувор йуналишларини белгилаш, табиатни мухофаза килиш сохасидаги конун хужжатлари бузилишлари профилактикаси, уларни аниклаш ва олдини олишнинг самарали механизмларини жорий этиш, республика ахоли пунктларининг санитария ва экологик холати учун давлат органлари, хужалик юритувчи субъектлар рахбарлари ва фукароларнинг шахсий жавобгарлигини кучайтириш, шунингдек, 2030 йилгача булган даврда баркарор ривожланиш сохасидаги Миллий максад ва вазифаларга эришишни таъминлаш" [1] асосий максад сифатида куйилди.

Бу ерда кайд этилган давлат функцияларини амалга оширишда комплекс ёндашув ва стратегик режалаштиришнинг мавжуд эмаслиги экологик конунчиликда бир катор муаммоларни келтириб чикараётгани айни хакикат. Зеро, атроф табиий мухитни мухофаза килиш, табиий ресурслардан окилона фойдаланиш хамда экологик хавфсизликни таъминлаш жараёнида юзага келувчи мураккаб экологик муносабатларни тартибга солишда конунчилик хужжатларининг урни ва ахамияти улкан. Ушбу сохада конунчилик хужжатларининг холати ва мукаммаллиги давлат экологик сиёсатининг самарали булишига бевосита таъсир этади [2].

Экология хукуки соха сифатида бир нечта институт ва субинститутлардан таркиб топганлиги сабабли юкорида назарда тутилган муаммолар ва жараёнларни усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш, хусусан, усимлик дунёсидан тадбиркорлик максадида фойдаланишни хукукий тартиби мисолида мулохаза юритамиз.

Бизга маълумки тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишни енгиллаштириш ва рагбатлантириш максадида сохага оид катор тартиботлар танкидий кайта куриб чикилиб, эскирган, замон талабига жавоб бермайдиган бюрократик тусиклар бекор килинди. Курилган чоралар натижасида республикада ишбилармонлик мухити яхшиланди, тадбиркорлик субъектлари ва хусусий инвесторлар учун кенг имкониятлар яратилди.

Бу холат экологик конун хужжатларини ишлаб чикиш ва уни амалиётга тадбик этишда хам намоён булаётгани тадбиркорлик фаолиятига накадар эътибор юксаклигидан далолат беради.

Масалан, янги тахрирда кабул килинган "Усимлик дунёсини мухофоаза килиш ва ундан фойдаланиш тугрисида"ги конунига "Сунъий яратилган шароитларда етиштириладиган ёввойи холда усувчи усимликлар юридик ёки жисмоний шахснинг мулки булиши мумкин" ёки "Юридик ва жисмоний шахслар усимлик дунёси объектларидан фойдаланувчилар булиши мумкин." каби жумлалар киритилганлиги; Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Биологик ресурслардан фойдаланишни тартибга солиш ва табиатдан фойдаланиш сохасида рухсат бериш тартиб-таомилларидан утиш тартиби тугрисида" карорининг биринчи жумласида кайд этилганидек, "Тадбиркорлик фаолияти сохасидаги рухсат бериш тартиб-таомиллари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси ^онунига мувофик хамда хайвонот ва усимлик дунёси объектларидан фойдаланишни тартибга солиш чора-тадбирларини кучайтириш максадида" кабул килинганлиги; Усимлик дунёси объектларидан фойдаланувчи табдиркорларга рухсат этиш хусусиятига эга хужжатни ваколатли органга бевосита, почта алока воситалари оркали ёки электрон шаклда такдим этилиши каби кулайликлар яратилганлиги тадбиркорлар манфаати кузланганлигини куришимиз мумкин.

Бу эътибор ва имтиёзлар яхши албатта, бирок, замонавий экологик сиёсатни юритишда келажак авлодлар манфаатларини хисобга олиш масаласи хам мавжуд. Шу сабабли хам Конституциямизда ифодаланган аник коида - "Ер, ер ости бойликлари, сув, усимлик ва хайвонот дунёси хамда бошка табиий захиралар умуммиллий бойликдир, улардан окилона фойдаланиш зарур ва улар давлат мухофазасидадир." деб белгиланган. Зотан, "окилона фойдаланиш" деганда авваламбор захиралардан келажакни уйлаб тежамкорлик ва уддабуронлик билан фойдаланиш тушунилади [3].Шу жихатдан караганда Вазирлар Махкамасининг карори билан тасдикланган "Усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш ва усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш сохасида рухсат бериш тартиб-таомилларидан утиш тартиби тугрисида"ги низомнинг айрим коидалари усимлик дунёсини мухофаза килишга нисбатан ундан фойдаланишга устуворлик бергандай куринади.

Мазкур мазмунда тушуниш мумкин булган катор норматив-хукукий хужатлар мавжуд. Хусусан, Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 30 сентябрдаги 278-сон карори билан тасдикланган иловага кура "юридик ва жисмоний шахсларга ёввойи холда усадиган усимликларни гамлаганлик (йигганлик) учун туловларни камайтириш буйича белгиланган туловларнинг 50 фоиздан - 90 фоизгача микдорларда имтиёзлар берилди [4].

Натижада усимлик дунёси объектларидан тадбиркорлик максадларида фойдаланиш салмоги янада ошди. Бирок, мазкур фойдаланиш конуний булди ва тадбиркорларнинг барчаси тегишли рухсатнома оркали фойдаланди деб айта олмаймиз. Зеро ушбу рухсатнома олиш механизмининг аник белгиланмаганлиги ва ижро этишда муддатларнинг бузилиши бир катор муаммоларни келтириб чикарди.

Хуш, бугун нима булди? Куриб турибмизки, тегишли норматив-хужжатлар холати ва ижроси турлича булганлиги, конун ости меъёрий хужжатларнинг узаро тафовути натижасида, 2019 йил давомида Узбекистон буйича 2 778 маротаба дарахтларни ноконуний кесиш холатлари содир этилган [5].

Бу борада Вазирлар Махкамасининг "2019-2028 йиллар даврида Узбекистон Республикасида биологик хилма-хилликни саклаш стратегиясини тасдиклаш тугрисида"ги карорида кутилаётган муаммолар ва хатарлар ифода килинади. Унга кура биологик хилма-хилликнинг мавжуд хавф-хатарлари асосан иктисодиётнинг биологик ресурслардан баркарор фойдаланишни хисобга олмасдан ривожланиши билан богликдир. Мавжуд тенденциялар сакланиб колса якин ун йил мобайнида асосий экотизим хизматларининг кулдан бой берилиши хавфи усади. Бундан ташкари, иклим узгариши таъсирнинг бошкариб булмайдиган омили хисобланади, у таназзулга учраши ва биологик хилма-хилликнинг йуколиши борасида кушимча муаммолар келтириб чикариши мумкин [6].

Айникса, Президентимизнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 27 йиллигига багишланган тантанали маросимдаги маърузасида таъкидланганидек, «купчилигингиз хабардорсиз, кейинги пайтда жойларда дарахтларни оммавий равишда кесиш кучайиб кетган эди. Бу одамларнинг норозилигига сабаб булди. Шунинг учун якинда дарахтларни сабабсиз кесишга карши мораторий эълон килинди. Бу хам жамоатчилик фикри кандай кучли таъсирга эга эканига мисол була олади.»[7]

Мазкур холатлардан келиб чикиб, Узбекистон Республикаси Президентининг "2030 йилгача булган даврда Узбекистон Республикасининг Атроф мухитни мухофаза килиш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги Фармони кабул килинди. Мазкур Фармон билан давлат урмон фондига кирмайдиган дарахтлар ва буталар кимматбахо навларининг

кесилишига мораторий жорий этилиб, 2019 йил 1 ноябрдан 2020 йил 31 декабргача амал килиши белгиланди.

Фармонда куйидаги энг мухим масалалар жой олди:

• мораторий амал килиш даврида ваколатли давлат органларига давлат урмон фондига кирмайдиган дарахтлар ва буталар кимматбахо навларининг кесилишига рухсатнома бериш ман этилганлиги;

• дарахтлар ва буталарни химоя килиш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича, шу жумладан, дарахтлар ва буталарни ноконуний кесиш, уларга зарар етказиш ёки йук килиш учун жавобгарликни кучайтиришни назарда тутувчи комплекс ташкилий-хукукий чора-тадбирларни тасдиклаш;

• фукароларнинг узини узи бошкариш органлари фаолиятини мувофиклаштириш буйича республика кенгаши Давлат экология кумитаси билан биргаликда хамда нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фукаролик жамиятининг бошка институтларини жалб этган холда, экология ва атроф-мухитни мухофаза килиш, ободонлаштириш ва кукаламзорлаштириш буйича фукароларнинг узини узи бошкариш органлари комиссиялари томонидан яшил дов-дарахтларни санитар киркиш ва кесишда, шунингдек, уларни кайта ишлаш ва чикиндиларини утилизация килиш, шу жумладан, ёгочлардан тижорат максадида фойдаланишда экология талабларига риоя этилиши юзасидан назорат амалга оширилишини таъминлаш;

• Давлат экология кумитаси 2020 йил 1 ноябргача булган муддатда дарахтлар ва буталарни мухофаза килиш буйича амалга оширилган чора-тадбирлар самарадорлигидан келиб чиккан холда, мораторийнинг амал килишини узайтириш максадга мувофиклиги юзасидан таклиф киритиш;

• 2019 йил 1 ноябрдан бошлаб шундай тартиб урнатилсинки, унга мувофик Давлат экология кумитасининг давлат инспекторлари куйидаги холатлар аникланганда тезкор назорат тадбирларини назорат органлари фаолиятини мувофиклаштирувчи ваколатли орган билан олдиндан келишмасдан, утказилган текширув хакида Текширувларни электрон руйхатга олиш ягона тизимида руйхатдан утказиш оркали текширув бошланган пайтдан бошлаб йигирма турт соат ичида ваколатли органни мажбурий равишда хабардор килган холда амалга ошириш;

• Давлат экология кумитасининг усимлик дунёси объектларидан махсус фойдаланишга рухсатномалар бериш буйича уз ваколатларини ^оракалпогистон Республикаси Экология ва атроф-мухитни мухофаза килиш кумитасига, вилоятлар ва Тошкент шахар экология ва атроф-мухитни мухофаза килиш бошкармаларига бериш тугрисидаги таклифига розилик берилди [8].

Мазкур тарихий хужжат давлатимиз экологик сиёсатининг накадар концептуал, аник максадли, тизимли ва халкаро талаблар доирасида олиб борилаётганлигини курсатди. Бу усимлик дунёси объектларини мухофаза килишинг мутлок куриниши эканлиги ва "фойдаланиш" тушунчасидан кура бирламчи урин эгаллашини тулик исботлади.

Ушбу хужжатлар мазмун-мохиятини экологик конун хужжатларимизда хам акс эттиришимиз лозим. Зеро, Б.Алихонов томонидан 2014 йилда уша даврда амалда булган усимлик, урмонлардан фойдаланиш ва уларни мухофаза килиш муносабатларини тартибга солувчи конун хужжатларини тахлил килиб конунда унлаб моддалар декларатив ва хаволаки характерга эга эканлиги, жисмоний ва юридик шахслар томонидан ушбу ресурслардан фойдаланишнинг институционал ва процессуал тартиби белгиланмаганлиги,

биологик ресурслардан окилона фойдаланишнинг ижтимоий-иктисодий механизми курсатилмаганлиги хусусида тухатилиб утган [9]. Назаримизда мазкур фикрлар амалдаги усимлик дунёсини мухофаза килиш ва ундан фойдаланишга оид конунчиликка, хусусан, конун ости хужжатларга хам тегишли эканлигини хисобга олган холда уз долзарблигини йукотмаган.

Модомики, хар бир давлат уз ривожаниши йулида хозирги авлодлар билан бир каторда келгуси авлодларнинг хам экологик манфаатларини хисобга олиши максадга мувофик. Шу сабабли хам мазкур жараёнларни тизимлаштириш ва такомиллаштириш йулида таклифлар ишлаб чикиш мухим ахамиятга эга:

Биринчидан, табиий ресурслардан тадбиркорлик максадларида фойдаланишга доир янги конун ишлаб чикиш ва бунда табиий ресурсларни саклаб колиш, купайтириш ва тиклаш юзасидан тадбиркорликни кенг жорий килувчи хукукий механизм ва кафолатларни акс эттириш.

Иккинчидан, конунчиликда урмон фондидаги ва урмондан ташкари усимлик дунёси объектларини махсус фойдаланиш нукта назаридан кайта куриб чикиш.

Учинчидан, усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш турларини ва улардан фойдаланишга рухсат берувчи ваколатли органлар фаолиятини кайта куриб чикиш.

Туртинчидан, мораторий белгиланиш тартиби ва талабларини конун хужжати билан белгилаб куйиш.

Бешинчидан, юридик ва жисмоний шахсларга ёввойи холда усадиган усимликлардан фойдаланишда бериладиган имтиёзларни кискартириш, боскичма боскич бекор килиш.

Олтинчидан, ёввойи усимликлардан фармацевтика махсулотлари ишлаб чикарувчи хужалик субъектлари учун имтиёзларни белгилаш тартибини кайта куриб чикиш ва парламентнинг тегишли кумитаси карори билан тасдиклаш тизимини жорий этиш.

Еттинчидан, рухсат беришга доир талаблардаги белгиланган муддатларни кайта куриб чикиш ва тулик электрон тартибга утиш.

Саккизинчидан, мораторийни жорий этиш ёки муддатни узайтириш билан боглик масаласини кенг жамоатчилик мухокамасига куйиш.

Туккизинчидан, усимлик дунёси объектларидан фойдаланиш билан боглик конун ости хужжатларини оптималлаштириш ва тизимлаштириш максадга мувофик.

Таъкидлаш жоизки, тадбиркорлик максадида усимлик дунёси объектларидан фойдаланишга оид конун хужжатларида уларнинг хукукларни чекламаган тарзда келажак авлод манфаатлари учун талаблар белгилаш мухимдир.

Масалан, Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 17 январдаги карор билан тасдикланган "Давлат урмон фондига кирмайдиган ерларда дарахтлар ва буталарни экиш, парвариш килиш, кесиш хамда дарахтларни хатловдан утказиш тартиби тугрисида" Низомда усимлик дунёсини мухфоза килиш нуктаи назаридан алохида эътиборга молик коидалар белгиланган. Хусусан, дарахтларни кесишдан манфаатдор булган жисмоний ва юридик шахслар, шу жумладан тадбиркорлик субъектлари дарахтларни кузги ёки бахорги экиш даврида махаллий давлат хокимияти органлари томонидан тавсия этилган худудларда хар бир кесилган дарахт урнига ун туп дарахт экиб бериш мажбуриятини олади.

Айнан шундай позициядаги яна бир хужжат, Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 25 майдаги карори алохияда ахамият касб этади. ^арор билан тасдикланган "Ёввойи холда усувчи усимликларни етиштириш буйича питомниклар ва плантацияларни барпо этиш ва уларнинг давлат хисобини юритиш тартиби тугрисида"ги Низомга кура ёввойи холда

усувчи усимликлар инсон томонидан утказилмаган ва экилмаган хамда уларни етиштириш учун сунъий равишда тегишли шароитлар яратилмаган холда табиий мухитда усадиган ер участкаси питомник ва плантация хисобланмайди [10].

Мисол тарикасида келтирилган норматив-хукукий хужжатларнинг мавжуд булиши албатта усимлик дунёсидан окилона фойдаланишни такоза этади. Зотан мазкур соха давлатимиз рахбарининг алохида эътибори туриши масъул рахабарларга берилаётган тегишли топшириклар хамда кабул килинаётган хужжатлар оркали билишимиз мумкин.

Жумладан, жорий йилнинг 6 март куни Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан Атроф-мухитни мухофаза килиш буйича йигилиш утказди. Танкидий рухда утган йигилишда 2030 йилгача булган даврда Узбекистон Республикасининг Атроф-мухитни мухофаза килиш концепцияси хамда 2019-2028 йилларда Узбекистон Республикасида каттик маиший чикиндилар билан боглик ишларни амалга ошириш стратегияси ижроси коникарсиз деб топилди. Унга биноан, фауна ва флорага хавф ортиб бораётгани, давлат урмон фондига кирмайдиган дарахтлар ва буталар кимматбахо навларининг кесилишига мораторий жорий килинганлигига карамасдан, жойлардаги рахбарларнинг эътиборсизлиги окибатида айрим холларда усимлик дунёсига зарар етказилаётганлиги айтилди [1].

Мана шундай эътибор давлат экологик сиёсатининг баркарорлигини ифодалайди. Зотан, экологик холат, атроф табиий мухит, табиий ресурслардан фойдаланиш масалалари нафакат миллий, балки халкаро даражадаги мухокама килинадиган, керак булса, мамлакат рейтингига таъсир курсатувчи индикатор сифатида хисобга олиниши мазкур сохага жиддий эътибор каратишни такозо этади.

References:

1. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 31.10.2019 y., 06/19/5863/3979-son)

2. Dj.Safarov. O'zbekiston Respublikasida ekologik qonunchilikni tizimlashtirish va kodifikatsiyalash masalalari: Yuridik fanlar nomzodi ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya.

a. T., 2011.

3. Y.Jo'rayev. Kelajak avlodlar ekologik manfaatlarini ta'minlash ekologik qonunchilikni rivojlantrishning asosiy tamoyii sifatida //Sog'lom avlodni shakllantirishda ekologik qonunchilikning o'rni va roli: Ilmiy-amaliy konferentsiya materiallari.- T.:TDYuU.2014.12-13 b.

4. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 11.04.2018 y., 09/18/282/1055-son; 29.12.2019 y., 09/19/ 1046/4242-son

5. https://kun.uz/news/2020/03/03/unutilgan-moratoriy-daraxt-va-butalarni-noqonuniy-kesish-otgan-yilga-nisbatan-27-foizga-kopaydi

6. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 13.06.2019 y., 09/19/484/3281-son

7. https://president.uz/uz/lists/view/3119

8. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 31.10.2019 y., 06/19/5863/3979-son

9. B.Alixonov. O'zbekiston Respublikasi ekologik qonunchiligini rivojlantirish va takomillashtirish faoliyatining asosiy yo'nalishlari // O'zbekiston Respublikasi ekologik qonunchiligini rivojlantrish va takomilashtirish masalalari: Ilmiy-amaliy konferentsiya materiallar. - T.:TDYuU, 2014.

b. B 10-11.

10. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 27.05.2019 y., 09/19/430/3186-son

11. https://president.uz/uz/lists/view/3427

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.