CC BY
31
НАКШИ МУЬОЛИРАТ ДАР БОЗОРИ МЕЬНАТ:
МАЛРО ВА МУШКИЛОТ гузориш оид ба лараёни баргузории Ьамоиши байналмилалии «Накши мушолират дар талдид ва инкишофи инноватсионии иктисодиёти кишваршои ирсолкунанда ва кабулкунандаи мушолирон: пули мушолиратт байни кишваршои Осиёи МарказТ ва Русия», 23-30 ноябри соли 2011
Тавре ки дар суханронии Президенти Лумаурии Толикистон Ланоби Ол! муатарам Эмомал! Раамон ба ифтихори 60-солагии таъсиси Академияи илмаои Толикистон таъкид гардидааст: «...шарчг бештар инкишоф додани ташкики масъалашои ломеашиносг, ки ба баланд бардоштани рушияи ватандустг, худшиносии миляг ва тарбияи ахлокиву шукукии шашрвандони кишвар мусоидат карда метавонанд, аз лумлаи самтшои афзаяиятноки ташкикоти олимони мо бояд бошанд».
Кабули як силсила асноди муаими байналмилал!, интегратсияи низоми маориф ва дар робита ба ин ба роа мондани табодули донишлуёну кормандони илм!, масоили дигари марбут ба омодасозии мутахассисони варзидаи лавобгуи талаботи замони муосир ва ракобатпазир ба таакими робитааои илмии байналмилал! дар кишвар заминааои мусоид фароаам оварданд.
йамоиши навбатии байналмилал!, ки рузаои 23-30 ноябр таати унвони «Накши муаолират дар талдид ва инкишофи инноватсионии иктисодиёти кишвараои ирсолкунанда ва кабулкунандаи муаолирон: пули муаолират! байни кишвараои Осиёи Марказ! ва Русия» доир гардид, дар партави аидоятаои Президенти кишварамон сурат гирифт.
йамоиши мазкур тибки созишномаи аамкориаои илмию таълим!, ки байни Донишгоаи давлатии аукук, бизнес ва сиёсати Толикистон ва Пажуаишгоаи тадкикоти илтимо!-сиёсии Академияи илмаои Федерат-сияи Русия (аз 15.04.2008) ба тасвиб расидааст, дар аамдаст! бо Маркази демографияи илтимо! ва сотсиологияи иктисодии пажуаишгоаи мазкур баргузор гардид. Туфайли ин аамкор! донишгоа дар масоили густариши тадкикот, такмили ихтисоси кормандон, дифои рисолааои илм! ва амсоли инао имкониятаои мусоид ба даст овард, ки яке аз онао анъанав! гардидани баргузории аамоишаои муштараки байналмилал! маасуб мегардад.
Кисми аввали ин аамоиш санаи 23 ноябри соли лор! бо иштироки олимони муътабари ватанию хорил! дар шаари Маскав доир шуд. Дар доираи он таати унвони «Осиёи Марказ! - сарчашмаи асосии муаолират дар Авроосиё» бо иштироки олимон аз шаараои Москва, Лондон, Ставропол, Хуланд интернет - конфронс баргузор гардид ва дар он масъалааои мубрами муаолирати меанат! мавриди гуфтугу карор гирифтанд.
Баргузории симпозиуми навбат! давоми мантикии ду аамоишаои байналмилалиест, ки солаои 2009 - 2010 дар Донишгоаи давлатии аукук, бизнес ва сиёсати Толикистон бо аамдастии маркази номбурда доир шуда буданд. йамоишаои илмии солаои пешин - «Пули муаолиратии байни Осиёи Марказ! ва Русия: тарасоз! ва идораи самараноки лараёни
муаолират!» (сентябри соли 2009), «Пули муаолиратии байни Осиёи Марказ! ва Русия дар шароити буарони иктисод!» (моаи ноябри соли 2010) аамчунин ба масоили мубрами лойдошта дар низоми муаолират, ташаккули иктисодиёти кишвараои минтака, роааои бартарафсозии таъсири буарони лааонии молияв! ва амсоли инао бахшида шуда, дар атрофи ин масоил мубоаисааои илмии судманд доир шуданд. Маводаои ин аамоишао дар шакли малмуаи алоаида интишор ёфта, дастраси аамагон гардиданд.
Баргузории аамоиши байналмилалии навбатии донишгоа бо иштироки фаъолонаи олимону коршиносон, ходимону мутахассисони соаааои мухталифи илм, махсусан соааи демография ва муаолирати меанатии кишварамон ва аам мамолики хорилаи дуру наздик имсол вусъати тоза пайдо намуда, бевосита доираи васеи муааккиконро аз кишвару манотики мухталифи олам лалб намуд. Аз лониби як катор хазинаву ташкилотаои байналмилал!, аз кабили Хазинаи тадкикоти бунёдии Русия (РФФИ), Ташкилоти байналмилалии муаолират (МОМ), Хазинаи Созмони Милали Муттааид дар соааи нуфусшинос! (ЮНФПА), Иттиаоди Аврупо (ЕС), Хазинаи AWO дастгир! ёфтани раванди тадкикот ва доиршавии ин чорабинии бонуфузи илм! шааодат бар ин гуфтааоянд.
Шукуау шааомати ин аамоиш назар ба чорабиниаои аамсони солаои кабл! аамчунин дар он ифода меёбад, ки дар раванди баргузории он олимону мутахассисон аз 23 кишвараои олам, аз лумла Япония, Британияи Кабир, Корея, Булгория, йиндустон, Бразилия, Финляндия, Италия, Украина, Русия, Киргизистон ва дигар мамлакатао ширкат доштанд. Тавре дар лараёни аамоиш аз лониби иштирокчиён тазаккур ёфт, ин чорабин! дар донишгоа барои муколамааои пурсамари илм! байни мутахассисон дар масъалааои рушди инноватсионии иктисодиёти кишвараои ирсолкунанда ва кабулкунандаи муаолирон заминаи устувор фароаам овард ва аадафаои муаим дошт. Аввалан, лалби таваллуаи аокимияти кишвараои манфиатдор ва аали ламоатчиг! ба масъалааои мубрами муаолират байни кишвараои Осиёи Марказ! ва Русия, аамчунин ташаккули низоми мониторинги ташхиси лараёни муаолират!. Дуюм, ташаккул додани заминааои мусоиди муколамаи тарафаои манфиатдор лиаати коркардабароии шаклаои самараноки танзиму идораи муаолират аз Осиёи Марказ! ба Русия, ки он ба таври доим! фаъолият намуда, коршиносони варзидаро дар бахши муаолирати меанат! фаро мегирад. Сеюм, муттааидсозии лааду талошаои кишвараои аам ирсолкунандаи муаолирон ва аам кабулкунандаи онао лиаати аалли мушкилааои лойдоштаи муаолират, коркардабароии консепсияи ягонаи байнидавлатии танзими муаолират ба манфиати ташаккули тарафайн, такмил ва пешбарии гояаои истифодаи захирааои муаолират! бо максади ташаккули инноватсионии иктисодиёти кишвараои кабулкунанда ва ирсолкунандаи муаолирон.
Мавзуи асосии баромадаои илм! ба манотики Осиёи Марказ! аамчун кишвари ирсолкунандаи муаолирон ва Русия имруз аамчун тарафи
Kабyлкyнандаи мушолирон равона гардида, шамзамон дар ин радиф тадкикоти марбут ба мушолират аз манотики дигари дунё баррас! гардиданд. Дар маърази асосии мушокимаронишои илм! масъалаи истифодаи самараноки мушолират барои рушди ломеа карор гирифт. Зеро мушолират фарогири нерÿи тавонои илтимоию иктисод! ва демограф! буда, метавонад лишати талдид ва ташаккули инноватсионии иктисодиёти кишваршои шам ирсолкунанда ва шам кабулкунандаи мушолирон асоси боэътимод бошад. Имрÿзшо, албатта, дар мавриди дарки накши мушим доштани мушолират дар ташаккули илтимоию иктисод! ва демограф!.' дар бархе кишваршо андешашои мушаххас шакл гирифтаанд. Aммо шанÿз иктидори инноватсиош ва талдидгароии лараёни мушолират ба таври боиста ташлилу башогузорх’ нагардидааст.
Дар лаласаи ифтитошии кисмати дуюми симпозиум, ки санаи 28 ноябри соли лорі.' дар ДДШВСТ доир гардид, намояндагони макомоти илроияи шокимияти давлатии вилоят, ташкилоту муассисашои марбут ба мушолирати мешна^, олимону мушаккикони соша аз Толикистон ва мамолики хорилаи дуру наздик ширкат ва суханрош намуданд. Паёми шодбошии Раиси вилояти Сугд, муовини аввали Раиси Маллиси миллии Маллиси Олии Думшурии Толикистон мÿштарам Кошир Расулзодаро ба шозирин муовини аввали Раиси вилоят, доктори илмшои тиб, профессор Лумъабой Рашматович Сангинов расонид. Инчунин аз лониби консул - мушовири Консулгарии генералии Федератсияи Русия дар шашри Хуланд Aнатолий Aнфиногенович Рибин паёми шодбошии Консули генералии Федератсияи Русия расонида шуд. йамошангсози лоишашои хазинаи «ABO Хаймартгарден» ва Иттишоди Aврyпо «^пруки шамзисгї» дар Украина Олга Черкез низ паёми шодбошии раёсати ин ташкилотро ба шозирин ирсол дошт. йамчунин аз лониби намояндаи Ташкилоти байналмилалии мушолират (МОМ) дар Думшурии Толикистон Мавлуда Aзизова суханони табрикот].' баён гардиданд.
Тибки барномаи шамоиш маърÿзашои илмии ректори донишгош, доктори илмшои таърих, профессор О.К.Каримов дар мавзÿи «Усулшои нави муайян намудани сиёсати мушолират дар Думшурии Толикистон», рошбари Маркази демографияи илтимоï ва сотсиологияи иктисодии Пажÿшишгоши тадкикоти илтимоï-сиёсии Aкадемияи илмшои Федератсияи Русия, доктори илмшои икти^д^ профессор С.В.Рязансев дар мавзÿи «Ташаккули демографии кишваршои Осиёи Маркав).' ва иктидори мушолиратии оншо», ходими калони илмии Пажÿшишгоши масоили илтимоï-иKтисодии нуфусшиносии Aкадемияи илмшои Федератсияи Русия, доктори илмшои икти^д^ профессор В. Г.Доброхлеб дар мавзÿи «Ояндаи демографии Толикистон», лонишини директори Маркази тадкикоти Шарки дури Донишгоши Тояма (Япония) профессор Хорие Норио дар масъалаи «Стратегияи гyрÿшшои мушолирони мешна^ аз дешоти Толикистон», доктори илм, директори Маркази тадкикотии Осиёи Mарказï ва Кавкази Донишгоши Лондон Даве Бавна дар мавзÿи «Шабакаи мушолирати толикон ба шашршои Aлма-ато ва Остона: тадкикоти этнографï», доктори илмшои
иктисод!', дотсенти Маркази тадкикоти Русия ва кишваршои ИДМ-и Донишгоши Хитосубаси (Япония) Кумо Казухиро дар масъалаи «Мушолирати мешнатии толикон ва интиколи маблаг», доктори илмшои иктисод!', профессор, рошбари Маркази тадкикоти масъалашои мушолирати мешнатии Донишкадаи психологі'-сотсиологии Москва О.Д.Воробёва дар мавзÿи «Бозори мешнат дар Русия ва мушолирати мешнатии беруна: лараён ва мушкилашо», номзади илмшои физика-математика, мудири лабораторияи Пажÿшишгоши тадкикоти масоили бозори Aкадемияи илмшои Русия КД.Зоидов дар мавзÿи «Иктидори талдиди иктисодиёти Русия дар раванди шамкоришои он бо кишваршои ИДМ» пурмазмун маърÿза намуданд.
Инчунин дар кисмати дуюми шамоиш, ки пас аз нисфирÿзии 28 ноябр лараён гирифт, перомуни масъалашои мавриди назар суханронишои дигар олимони барÿманд -иштирокчиёни симпозиум шунида шуданд. Чунонч!, рошбари департаменти Пажÿшишгоши тадкикоти этнолог! ва фолклории AM Булгория, профессор ЕА.Марушиакова-Попова, доктори илмшои иктисод!, дотсенти Донишгоши Тенрии Япония Игараси Норико, рошбари Маркази тадкикоти масоили Осиёи Марказии Донишгоши Кашмир, профессор Тареак Разер Aшмад, профессори Донишгоши Финляндияи шарк! Фрайер Пол, ноиб-директори Пажÿшишгоши тадкикоти масоили шамкоришои Донишгоши Дуксун (Корея) профессор Ким Сейолин, ходими калони илмии Пажÿшишгоши миллии тадкикоти мудофиав! Юаса Такеши (Япония), профессори факултаи иктисодии Донишгоши иёлоти Рио-де-Жанейро Торибио Дантас Aлексис дар мавзÿъшои «Мушолирати лÿлиён аз Осиёи Марказ'! ба Русия», «Садои занон: тадкикоти гендер! дар Толикистон», «Окибати илтимо!-иктисодии мушолирати занон дар Осиёи Марказ! дар мисоли Узбекистон», «Идоракунии мушолират: олонсишои
бокортаъминкун! дар Осиёи Марказ!», «Бехатарии илтимо! ва мушолират дар Осиёи Марказ!», «Ташаввулоти МЕРКОСУР ва раванди мушолирати мешнат!» гузоришоти илмии лолиб доштанд. Дар интишои лаласаи ифтитош! барномаи фаршангии лолиб ба мешмонон пешнишод гардид.
Санаи 29 ноябр симпозиум кори худро дар шашт бахш идома дода, туфайли он бисёр масъалашои шалталаби соша мавриди гуфту^и илм! карор гирифтанд. Мешмонон лишати боз шам ганитар гардидани хазинаи китобшои донишгош аз таълифоти худ шадяшо намуданд. Инчунин дар маросими ламъбастии шамоиш шартномашои шамкор! бо нашриёти ДСП «Экономическое образование» (Русия) ва Маркази тадкикоти Шарки дури Донишгоши Тояма (Япония) ба тасвиб расонида шуданд.
Кобили зикр аст, ки дар шароити шадиди лашонишав! таваллÿш ба масоили мубрами ломеаи муосир - пyрзÿр намудани фаъолияти инноватсион! беш аз пеш зиёд мегардад. Иштирокдорони симпозиум, олимони сошаи мушолирати мешнат!, ки аз кишваршои хорилаи дур ташриф оварда буданд, доир ба пак^шои мухталифи мушолират, аз он лумла лараёни мушолирати толикон дар Русия, яъне оид ба вазъи илтимо!, шукук! ва иктисодии
мушолирон маърÿзашо намуда, муаммошои мавлудаи ин равандро ба риштаи ташлили вокеии илм! гирифтанд.
Имрÿз дар атрофи масъалашое, ки аз маърÿзаю суханронишои олимон -иштирокчиёни шамоиш бармеоянд, андеша ронда, ламъбаст намудани мушимтарин бардоштшо аз манфиат хол! нест. Баъди шиносо! бо малмÿи андешашои иброзёфта метавон возеш дарк намуд, ки шанÿз дар бахши мушолират масъалашои мубраму шалталаб лой дошта, аз нуктаи назари илм!, бо диди тоза ва вокеъбинона ташлилу натилагир! намудани оншо талаби рÿз аст. Aз ин нуктаи назар кумитаи тадорукот кÿшиш ба харл дод, ки ба шамоиш дар радифи олимону мутахассисони рус шамчунин коршиносону олимони кишваршои хорилаи дуру наздик бештар лалб гардида, андешашои худро холисона ва бегаразона дар мавриди вазъияти лойдоштаи раванди мушолирати мешнат! иброз доранд. Вокеан шам, нисбати ин масъала нуктаи назаршо мухталиф буданд. Дар баробари башогузор! гардидани ланба ва лабшашои мусбии ин раванд аз лониби бархе аз олимон нисбати камбудишои лойдошта дар кишваршои кабулкунандаи мушолирон андешашо дар асоси санаду далелшои илм! баён гардиданд. Тавре аз лониби лонишини директори Маркази тадкикоти Шарки дури Донишгоши Тояма (Япония), профессор Хорие Норио таъкид гардид, рÿ овардан ба тадкикоти масоили мушолирати мешнат! имрÿз хеле мушим аст. Aксаран олимон дар такя ба нишондишандашои омор! тадкикот мебаранд, аммо аз вазъи вокеии зиндагии мушолирон ба андозаи лозима огош нестанд. Бинобар ин, - таъкид медорад ÿ,- мо ^шиш ба харл додем, ки бевосита ба тадкики рÿзгори мушолирин машгул шавем. Aммо башри шалли вокеии мушкилишои лойдошта пеш аз шама амик муайян намудани омилшои мавлуда ва бурдани тадкикоти лозима хеле зарур аст, ки ин вазифаи асосии шам олимони толик, шам Русия ва шам мутахассисони ин сошашо аз дигар давлатшо машсуб мегардад, - андешаашро ламъбаст мекунад профессор Хорие Норио.
йамчунин дар раванди маърÿзашо дар бораи вазъи минбаъдаи демографии Толикистон, то дашсолашои оянда ба вулуд омадани ашолие, ки бештарини онро насли лавону кобили кор ташкил медишад, ба ташаккули инноватсион! майл доштани ин ашол!, то кадом андоза дар бешгардонии сатши зиндагии ашол!, махсусан сокинони дешот сашм гузоштани маблагшои аз шисоби мушолирати мешнат! воридшаванда, аз лишати шукук! мусаллаш будани мушолирони мешнат!, тарзу усулшои шимоя гардидани шукукшои мушолирон, дурнамои ташаккули равандшои мушолират!, такмили сохторшои назорат ва идораи лараёни мушолират, сашми макомоти шокимияти давлат! дар такмилу бешдошти равандшои мушолират! ва амсоли оншо андешашои лолиб баён гаштанд.
Вокеан шам дар шамоиш имконият фарошам омад, ки вазъияти мавлуда туфайли башсу мушокимашо бори дигар мавриди таваллÿш карор гирад ва ба раванди мушолират, камбудишои лойдошта, самтшои афзалиятноки он, такмили чорашо нисбати идораи самарабахши лараёни мушолират башои воке! дода шавад.
Бояд кайд намуд, ки дар раванди музокирашо ва сÿшбатшои алошида аз лониби олимон ва дигар иштирокчиёни шамоиш шамчунин нисбати шахсият ва фаъолияти мешнатии мушолирон, махсусан мушолирони толик андешашои лолиб баён гаштанд. Ин нукта дар мусошибаи номзади илмшои иктисод!, ходими пешбари илмии Маркази демографияи илтимо! ва сотсиологияи иктисодии Пажÿшишгоши тадкикоти илтимо!-сиёсии Aкадемияи илмшои Русия A.Г.Гришанова низ алошида таъкид гардид. Тавре ÿ иброз дошт, мушолирони толик дар Русия, алалхусус Москва дар киёс бо мушолирони дигар давлатшои ИДМ бо маданиятнок! ва тамкину бурдбориашон имтиёзи бештар доранд ва бо ин хислатшои нек аз дигар шампешагонашон фарк карда меистанд, ки инро таъсири неки расму оин ва фаршанги миллии толикон метавон шисобид. Aммо дар шалли масъалашое, ки имрÿз дар назди лараёни мушолират, махсусан мушолирати мешнат! меистанд, таншо сохторшои шукумат! ва давлатшо накши мушим бозида метавонанд.
Тибки барнома бархе аз мешмонони шамоиш дар раванди шиносо! бо мавзеъшои таърихии шашри бостонии Хуланд ва атрофи он, шамчунин бо ашли бархе аз оилашои мушолирони мешнат!, махсусан оилашои камбизоат сÿшбат ороста, дар мавриди таассуроти аъзоёни ин оилашо аз натилашои мушолират бевосита бардошт шосил намуданд. Туфайли ин тадбир инъикоси бурду бохти раванди мушолират дар тадкикотшои минбаъдаи оншо ба таври воке! лараён хошад гирифт, ки ин бевосита ба манфиати Толикистон аст. Aз маърÿзавy сÿшбатшои олимон хулосашои муфиди илм! бардошта шуда, мушимтарин нукташои оншо минбаъд дар кисмати карордод (резолютсияи) Симпозиум инъикос хошанд гардид.
Зикр бояд намуд, ки дар масъалаи ташкилу баргузор намудани ин чорабинии бонуфуз, аз лумла таъмини рафтуомади иштирокчиёни шамоиш аз кишваршои хорилаи дуру наздик, будубоши мешмонон, чопи барнома ва малмÿаи маколашои симпозиум дар шакли китоби алошида дар шалми 655 сашифа бо сифати баланд дар шашри Москва як катор хазинаву ташкилотшои байналмилал!, аз кабили Хазинаи тадкикоти бунёдии Русия (РФФИ), Ташкилоти байналмилалии мушолират (МОМ), Хазинаи Созмони Милали Мутташид дар сошаи нуфусшинос! (ЮНФПA), Иттишоди Aврyпо (ЕС), Хазинаи AWO сашмгузор! намуданд. Ин падидаро шамчун дастоварди мушими донишгош ва олимони он дар самти пажÿшишшои илм! метавон арзёб! намуд.
Дар малмÿъ шамоиш дар сатши баланди тайёр!, ташкил! ва гояв! баргузор шуда, ба шадафи асосии худ, ки аз башогузории холисона ба равандшои мушолират! дар кишваршои Осиёи Марказ! ва Русия, бидуни дахолат намудан ба сиёсати ин ё он кишвар иборат буд, ноил гардид.
Идopau Ma^a^Ma
Калидвожашо: интегратсияи низоми маориф, аамоишаои муштараки байналмилал!', пули муаолират!', муаолирати меанат!', симпозиум, Осиёи Марказ!', муаолир, равандаои муаолират!'
Ключевые слова: интеграция системы образования, совместные научные мероприятия, миграционный мост, трудовые мигранты, симпозиум, Центральная Азия, мигрант, миграционные потоки.
Key words: integration system of education, migrant, migrational stream, symposium, Central Asia.
Роль миграции в рынке труда: процессы и проблемы Информация о ходе работы международного симпозиума «Роль миграции в модернизации и инновационном развитии экономики стран, посылающих и принимающих мигрантов: миграционный мост между странами Центральной Азии и Россией», 23-30 ноября 2011 года
Статья содержит в себе подробную информацию о ходе работы Третьего международного симпозиума «Миграционный мост между странами Центральной Азии и Россией», который состоялся 23-30 ноября 2011 года на базе Института социально-политических исследований Российской академии наук, и, в частности Центра социальной демографии и экономической социологии названного института, и Таджикского государственного университета права, бизнеса и политики. Перечислены учёные разных стран мира, выступившие с докладами, а также тематика их выступлений. Обобщены результаты работы форума.
От редакции
The Role of Migration in Labor Market: Processes and Problems.
Information about a work of international symposium “The role of migration in modernization and country innovative economy development, sending and receiving migrants: migrational bridge between Central Asia and Russia” from 23-30 of
November, 2011.
The article contains the detail information about a work of the third international symposium “Migrational Bridge between Central Asia and Russia”, which was held from 23-30 of November 2011on the base of social policy research institute of Russian academy of science, and partially the Centre of social demography and economical sociology of the named institute, and also Tajik state university of law, business and policy. Here are mentioned reports, speeches and talks of the scientists from different countries of the world and also the topics of their report. The results of symposium work are summoned here.
From editors.
