Рецидивті және үлкен шап – ұма жарықтарының себеп - салдарын анықтау Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

УДК 616.681-007.43-089.168.7

РЕЦИДИВТ1 ЖЭНЕ УЛКЕН ШАП - ¥МА ЖАРЫКТАРЫНЫН СЕБЕП - САЛДАРЫН АНЫКТАУ

А. Д. Раимханов

Семей каласыньщ Мемлекетлк Медицина Университетi, Семей к-, Казахстан

Kipicne. Рецидивтi шап жарыктары хирургияныц 63eKTi мэселелершН 6ipi. Бiрак рецидивтН ce6enTepi элi KYHre дейiн толык зерттелмеген. Бул тиiмдi алдын алу шараларын жYргiзудi, бiрiншiлiк операциялар кезшде пластиканыц рецидивтi азайту эдiстерiн жэне шап жарыктарыныц рецидивтi формаларыныц хирургиялык емдеушН эдiстерiн курастыруга мYмкiндiк бермейдк Осыган байланысты шап жарыгы рецидившН каутт факторлары бeлiнген. Шап жарыктары рецидивтершН кейбiр каут факторларын зерттеу мYмкiн емес.

Жумыстыц максаты: шап жарыгына байланысты жасалынган пластика тYрлерiнен кейiнгi рецидивтердН себеп - салдарын жэне тYрлерiн аныктау, соган байланысты келес жасалатын пластика тYрiн тацдау.

Зерттеу эдicтepi: Семей к. ММУ МО 2008- 2013 жылдар аралыгында шап жарыгы бойынша 519 наукаска операция жасалган ауру тарихтарына ретроспектива талдау жасалынды, ал олардыц шнде 64 (12,3%) шап жарыгыныц рецидивi бойынша операция жасалган. Жарыктыц болуы 1 жылдан 20 жылга дейш. Сыркатнама тарихын анализдеу кезiнде шап жарыгы 10 жылдан артык 8,7% наукаста, ягни эрбiр оныншы наукаста аныкталган. Операция жасалган наукастардыц орташа жасы 53,6(±12,5) жас. Жарыктыц оц жакта орналасуы 342(65,89%), ал сол жакты - 171 (32,94%) жэне ею жакты - 6 (1,15%)наукаста аныкталган.

Зертту нэтижeci: Бiз караган наукастардыц обьективтi зерттеулерiн, рецидивтН себептерiн жэне операциялык мэлiметтердi сараптау барысында 6i3 шап жарыгы рецидившН 5 тYрiн бeлдiк. Бул кезде олардыц орналасуына, шап каналыныц курылысыныц ерекшелiктерiне, рецидивт жарыктыц какпасын тYзетiн курылымдарды, бiрiншiлiк операция кезiндегi техникалык кателiктердi ескере отырып, сонымен катар шап каналыныц жолын кайталайтын операциядан кейiнгi тыртыктар ескерiледi.

Кортынды: Сонымен, шап жарыгы рецидившН негiзгi себептерi адекватты емес пластика (шап каналыныц алдыцгы кабыргасыныц пластикасы), тiгiлетiн тшдердН созылуы, бiртегiс емес тшдердН созылуымен тiндердi шу, шап каналыныц дефектiлерi, шап каналын тYзетiн тiндердегi дегенеративтiк eзгерiстер. Шап жарыгы рецидившН негiзгi тYрлерi латералды, ортацгы, медиалды, тоталды жэне жалган жарыктар.

Heri3ri сездер: шап жарыгы, шап жарыгыныц рецидивi, шап жарыгы рецидившН себептерi, шап жарыгы рецидившН жттелу^ шап жарыгы рецидивiн алдын алу.

IDENTIFYING RISK FACTORS OF RECURRENT AND SCROTAL-INGUINAL HERNIAS

A. D. Raimkhanov

Semey State Medical University, Semey, Kazakhstan

Introduction. Recurrent inguinal hernias are the actual problem of surgery. However, the causes of recurrence have not been studied at all. This is a reason that doesn't allow to carry out effective preventive measures and develop non-recurrent methods of primary operation of inguinal hernias. It is impossible to investigate all risk factors of inguinal hernia.

Objective: To determine risk factors of recurrent and scrotal-inguinal hernias, and choice plastic method for recurrent inguinal hernias.

Methods and Materials: Between 2008 and 2013 years in Medical Center of Semey State Medical University, 519 patient were operated on inguinal hernia, 64 (12.3%) of them on recurrent inguinal hernia, and retrospective analysis was conducted based on case histories. Those patients suffered from hernia form 1 to 20 years. By analyzing case histories, 8,7% (approximately every tenth) of all patients suffered from inguinal hernia more than 10 years. Average age of patients underwent operation, was 53,6(±12,5). Right-sided inguinal hernia occurred in 342 (64,89%) patients, left-sided in 171 (32,94%) patients and both-sided inguinal hernia was found in 6 (1,15%) patients.

Results: By analyzing surveys and causes of inguinal hernia recurrence of patients, we have distinguished 5 types of inguinal hernia recurrence. We focused on their location, condition of the structures of the inguinal canal, that form hernial ring of recurrent hernia, that can point on additional technical mistakes during first operation, and also scar that repeats the direction of inguinal canal.

Conclusion: Thus, the main risk factors of inguinal hernia recurrence are inadequate plastics (pastics of anterior wall of inguinal canal), tension of tissues, stitching inhomogeneous tissues, defects of the inguinal canal, age-related changes of tissues that form inguinal canal. The main types of inguinal hernia recurrence are lateral, median, medial, total and false hernas.

Key words: inguinal hernia, recurrent hernia, causes of recurrent inguinal hernia, classification of inguinal hernia recurrence, prevention of recurrence of inguinal hernia

ОПРЕДЕЛЕНИЕ ФАКТОРОВ РИСКА РЕЦИДИВНЫХ И ПАХОВО-МОШОНОЧНЫХ ГРЫЖ

А. Д. Раимханов

Государственный медицинский университет города Семей, г. Семей, Казахстан

Введение. Рецидивные паховые грыжи являются актуальной проблемой хирургии. Однако причины рецидива до настоящего времени недостаточно изучены. Это не позволяет проводить эффективные профилактические мероприятия и вести разработку безрецидивных методов пластики при первичных операциях и методов хирургического лечения рецидивных форм паховой грыжи. Невозможно изучить все факторы риска грыж.

Цель исследования: определение факторов риска рецидивных и пахово-мошоночных грыж и выбор метода пластики при рецидивных паховых грыжах.

Методы исследования: в клинике МЦ ГМУ г. Семей с 2008 по 2013 годы по поводу паховой грыжи было оперировано 519 больных, по историям болезням которых проведен одномоментный ретроспективный анализ, из них 64 (12,3%) по поводу рецидива паховой грыжи. Давность грыженосительства от 1 до 20 лет. При анализе историй болезней паховая грыжа более 10 лет отмечена у 8,7%, т.е. у каждого десятого больного. Средний возраст оперированных больных составил 53,6(±12,5) года. Правосторонняя локализация грыжи выявлена у 342(65,89%) пациентов, левосторонняя - у 171 (32,94%) и двусторонняя - у 6 (1,15%).

Результаты: анализируя данные объективного обследования наблюдавшихся нами больных, причины рецидивов и данные операционных находок, мы выделили 5 видов рецидивов паховой грыжи. При этом ориентировались на их локализацию, характер структур пахового канала, образующих ворота рецидивной грыжи, что может указывать на допущенные технические погрешности при первичной операции, а также ход послеоперационного рубца, примерно повторяющий ход пахового канала.

Вывод: Таким образом, основными факторами риска рецидива паховой грыжи служат неадекватная пластика (пластика передней стенки пахового канала), натяжение сшиваемых тканей, сшивание неоднородных тканей, дефекты пахового канала, возрастные изменения в тканях, образующих паховый канал. Основными видами рецидивов паховой грыжи являются латеральные, срединные, медиальные, тотальные и ложные грыжи

Ключевые слова: паховая грыжа, рецидив паховой грыжи, причины рецидива паховой грыжи, классификация рецидивов паховой грыжи, профилактика рецидива паховой грыжи.

Библиографическая ссылка:

Раимханов А. Д. Определение факторов риска рецидивных и пахово-мошоночных грыж / / Наука и Здравоохранение. 2015. № 6. С. 101-109.

Raimkhanov A. D. Identifying risk factors of recurrent and scrotal-inguinal hernias. Nauka i Zdravoohranenie [Science & Healthcare]. 2015, 6, pp. 101-109.

Раимханов А. Д. Рецидивт жэне Yлкен шап - ума жарыктарыныц себеп - салдарын аныктау / / Гылым жэне Денсаулык сактау. 2015. № 6. Б. 101-109.

Юрюпе

Рецидивт шап жары^тары хирургиянын езект мэселелершН бiрi. Бiрак рецидивтН себептерi элi кYнге дейiн белгiлi емес. Бул тиiмдi алдын алу шараларын жYргiзудi, бiрiншiлiк операциялар кезiнде пластиканын рецидивсiз эдiстерiн жэне шап жары^тарынын рецидивтi формаларынын хирургиялыщ емдеушщ эдютерш ¡¡урастыруга мYмкiндiк бермейдi. Осыган байланысты шап жарыгы рецидившщ ¡аутт факторлары белiнген. Шап жарыгы рецидившщ непзп и¡ауin факторы жары^ты кесуде шап каналынын алдыцгы ¡¡абыргасынын пластикасын орындау. Шап жары^тарынын рецидивтершщ себептерi эртYрлi. Бул ¡урса^ ¡¡уысы ¡¡ысымынын улгаюына экелетiн Yлкен шап жары^тары кезшдеп нау^астыц шап аймагы тшдершщ морфологиялыщ езгерiстерi, егде жас, iлеспелi созылмалы аурулар, операция кезiндегi техникалыщ ¡¡ател^ер жэне геринопластиканын эдiсiн дурыс тандамау, операция манындагы iрiндi аэдынулар. [8,13,15].

Оларды келесiдей жYЙелеуге болады:

1) операцияга дейiнгi болган себептер;

2) орындалган операция тYрiне жэне онын техникалыщ орындалуына тэуелдi себептер;

3) операциядан кейшп дамыган себептер.

РецидивтН бiрiншi тобына жатады

(операцияга дейшп себептер).

1. ¥за^ жары^тын болуы, шап аймагы тшдершщ аса манызды езгерiстерi кезiндегi кеш операция. Жарыщ уза^ болган сайын, шап каналындагы терен морфологиялыщ езгерiстер ай^ын болады. Сонымен ¡атар операциядан кейiнгi кезенде рецидивтар жиi дамиды;

2. Егде жэне ¡арт адамдардагы шап аймагы тiндерiндегi YДемелi дегенеративтi езгерiстер;

3. ^урса^ ¡¡уысы ¡¡ысымынын еткiр тYPдегi езгеруiне экелетiн iлеспелi созылмалы

аурулар (¡¡уы^ безшщ к¡атерлi емес гиперплазиясы, екпедегi созылмалы обструктивтi аурулар, созылмалы ш ¡атулар);

4. Операция алдында нау^астыц толыщ зерттелмеуi жэне агзада инфекциянын ¡¡алдыруымен санациясынын дурыс орындалмауы;

Рецидивтщ екiншi тобына жатады (операциянын орындалу тYрiне жэне техникалыщ орындалуына байланысты себептер).

1. Жарыщ тYзiлуiнiн патогенетикалыщ шарттарын ескерусiз операциянын дурыс эдiсiн тандамау мысалы: тура жэне рецидивт жары^тарда шап каналынын тек алдынгы ¡¡абыргасын ¡атайту.

2. Операциялыщ техниканын дерекi дефектiлерi: толыщ емес гемостаз, жарыщ ¡¡абын толы^тай емес жогары белiп алу, екiншi шап жарыгын ¡¡араусыз ¡¡алуы, шап жарыгы тукълынан лигатуранын сыргуы, тiгiлмеген келденен фасцияны ¡¡алдыру немесе онын операция кезшде за^ымдалуы, тiндердi ¡атты тартумен байлау, шап байламына булшыщ еттердiн барлыщ белiктерiн тiкпеу тек беткей белтн тiгу, тiгiлетiн тiндердi май клетчаткасынан толы^тай белiп алынбауы, ¡¡антамырлар мен нервтардщ за^ымдалуы.

Рецидивтер себебiнiн Yшiншi тобына жатады (операциядан кейiнгi кезенде дамитын себептер).

1. Операциялыщ жара жагынан ¡¡абынулы аэдынулар (iрiндеу, инфильтраттар, лигатуралы жыланкездер);

2. Элi тYзiлмеген тыртыра ерте кYш тYсiру;

3. Операциядан кейшп кезендеп ауыр физикалыщ жумыстар;

4. Yрлемелi ¡уралдарда ойнау;

5. ^айталамалы ауыр босанулар;

6. Экпенщ обструктивтi ауруларындагы жетел.

^игаш жап жарыгы кезшдеп шап каналыныц арткы кабыргасыныц пластикасы болашакта тура шап жарыгы дамуын алдын алу болып табылады. Орналасуына, шап жарыктарын кесу кезiндегi тактикалык жэнетехникалык ауыткуларга байланысты рецидивтердН 5 тYрi бeлiнген. Шап каналыныц арткы кабыргасыныц пластикасы, бiртектi тiндердi тартусыз тiгу шап жарыктары рецидивтерiн алдын алу болып табылады. Геринопластиканыц тартылулы эдiстерiн колдану кезiнде рецидивтердщ житт бiрiншiлiк операциялардан кейiн 14 % [3, 17], ал рецидивтер кезшде - 30 % [14, 18] курайды. Заманауи герниопластика эдiстерiн, сонымен катар аллотраспланттарды колдану кезiнде бул кeрсеткiш 1 ден 3 % [2, 16], курайды. Осы макала келденец «жагдай-бакылау» зерттеу принциптерi бойынша жасалынды [5].

Жумыстьщ максаты шап жарыгына байланысты жасалынган пластика тYрлерiнен кейiнгi рецидивтердН себеп - салдарын жэне тYрлерiн аныктау, соган байланысты келес жасалатын пластика тYрiн тацдау.

Материалдар мен эдiстер

Осы ретроспектива рандомизацияланбаган клиникалык «жагдай-бакылау» зерттеуi шап жарыктары рецидивтерш алдын алу шараларын жYргiзуге кeмектеседi. Шап жарыктары рецидивтершщ кейбiр кауiп факторларын зерттеу мYмкiн емес. Осыны ескере отырып, Семей к. ММУ МО 2008- 2013 жылдар аралыгында шап жарыгы бойынша 519 наукаска операция жасалган ауру тарихтарына ретроспективтi талдау жасалынды, ал олардыц iшiнде 64 (12,3%) шап жарыгыныц рецидивi бойынша операция жасалган топка анализ жYргiзiлдi. Накастар карапайым тацдау эдiсiмен iрiктелдi. Жарыктыц болуы 1 жылдан 20 жылга дейш. Сыркатнама тарихын анализдеу кезiнде шап жарыгы 10 жылдан артык 8,7% наукаста, ягни эрбiр оныншы наукаста аныкталган. Операция жасалган наукастардыц орташа жасы 53,6(±12,5) жас. Жарыктыц оц жакта орналасуы 342(65,89%), ал сол жакты - 171 (32,94%) жэне ею жакты - 6 (1,15%) наукаста аныкталган. Оц жактык шап жарыгы сол жак жап жарыгына караганда кецiрек тараган [8].

Бiздiц зертеуде 407(78,4%) наукаста кигаш шап жарыгы, ал 112 (21,57%) - тура шап

жарыгы аныкталган. Операциялык араласуларды орындау кезiнде 14(2,69%) наукаста шап жарыга сыргымалы екендiгi, оныц 4(0,77%) бiр шап жарыгыныц кабыргасы куык болган, 4(0,77%) - сокыр шеккабыргасы, ал 6(1,15%) -сигма тэрiздi шек.

МYшенiц кысылуына байланысты шугыл кeрсеткiштер бойынша 57 (10,9%) наукаска операция жасалган, сонын iшiнде 32 (6,16%) наукаста шап жарыгында Yлкен шарбы, ал 25(4,8%) наукаста - жНшке iшек кысылган. ^ысылган мYше белтнН некрозы болганда Yлкен шарбы резекциясы 4 наукаста жасалды, жiцiшке шек резекциясы бYЙiрiне»

анастомозымен - 2 наукаста орындалды. 2008 жылдан 2013 жж. аралыгындагы Семей к. ММУ МО хирургия бeлiмiнде рецидивт шап жарыгымен емделген наукастарда рецидивтН кауiп факторлары зерттелдi.

Баска авторларга караганда [4, 7, 10] бiз курсак куысы кысымыныц жогарылауымен (ш катулар, уретра стриктурасы, eкпе жэне бронхтардыц аурулары) жYретiн кауiп факторларына мукият болу керек деп санаймыз. Агзаныц калыпты кызметi барысында ден сау адамда бул факторлар жок болганныц eзiндеде тэулiк барысында курсак куысы кысымыныц жогарлауына экелетiн кездейсок жагдайлар болуы мYмкiн (кYлкi, жeтел, кYшену, физикалык ецбек). Бул факторларды рецидивтi шакыратын жэне шап каналын тYзетiн курылымдардыц акаулары кезiнде бiрiншiлiк шап жарыгын шакыратын себептер ретшде карастыру керек. Шап каналына жарыктыц тYрiне байланысты тиiстi пластика жасалынса рецидив даму каупi тeмен болады, сонымен бiрге шап каналыныц дефектiлерi болмаганда шап жарыгы шыкпайды.

Мэлiметтерiмiздi анализдеу барысында, 7(10,9%) наукаста рецидив eкпенiц созылмалы аурулары кезiндегi жeтелмен шакырылган, ал 18 (28,1%)наукаста - ауыр физикалык жYктемемен. бурсак куысыныц кысымыныц кездейсок бiрнеше рет жогарлауы 16 (25%) наукаста рецидив шакырган, ал калган 23 (36%) наукаста рецидив себебi белюз.

Дефектiлердiц болмауы, шап каналыныц арткы кабыргасыныц адекватты пластикасы

кезшде, бiрiншi жэне екiншi топ наук¡астарында рецидив болмауы керек болган. Сонды^тан к¡урсак¡ ¡¡уысы ¡¡ысымынын жогарлауына экелетiн факторлар шап жарыгы рецидивiнiн ¡¡аут факторына жатк¡ызылмайды. Ал рецидивтщ шынайы ¡¡аут факторларына шап каналы пластикасы эдiсiн дурыс тандамау, шап каналын тYзетiн тiндердегi езгерiстердi багалаусыз ( кен шап аралыгы, онын Yшбурышты формасы, iштiн сыр^ы ¡игаш булшыщ ет апоневрозынын талшы¡ксыздануы, келденен фасциянын элсiздiгi, Yлкен мелшерлi жары^тар, терен шап са^насынын кенеюО пластиканы орындаудын техникалыщ кателiктерi [10].

Керсеттген шап каналын тYзуге ¡¡атысатын тiндердегi к¡урылымдык¡ морфологиялыщ езгерiстер бiз ба^лаган 59(92,1%) - нау^та болган. Бул мэлiметтер бойынша керсетiлген факторлар рецидив дамуында манызды орын алады.

Шап жарыгы рецидивi дамуынын непзп ¡¡аут факторы шап каналын ¡¡урайтын тiндердiн морфологиялыщ ¡¡урылысын ескерусiз пластика эдiсiн тандау. Кимбаровский тiгiстерiмен Жирар-Спасокукоцкий эдiсi бойынша шап каналынын алдынгы ¡¡абыргасынын пластикасы 34(53,1%) нау^та жYргiзiлсе, Бассини бойынша ар^ы ¡¡абырганын пластикасы 18(28,1%) нау^та, 12(18,7%) - бiрiншiлiк операция кезiндегi пластиканын тYрi аны^талмады. ^игаш шап жарыгы бойынша бiрiншiлiк операция 43(67,1%) нау^та, тура бойынша - 21 (32,9%) жYргiзiлген.

Жары^ты кесу кезiнде шап жарыгы бар барлыщ нау^старда шап каналынын тек ар^ы ¡¡абыргасынын пластикасы жYргiзiлу керектiгiн айт^н баэда галымдармен келiсемiз [9, 11]. Бундай ой жас кездеп ¡игаш шап жарыгы бар нау^старда жэне шап каналынын жа^ы ¡¡урылысы кезiнде жастыщ ша^та операцияга алынатындыгына байланысты. Бiрак¡ наук¡астардын жасы улгайган сайын шап каналы жэне шап аралыгынын ¡¡урылысы жагымсыз морфологиялыщ езгерiстерге ушырап, элсiрейдi, ал шап каналын тYзетiн тiндерде 50 жастан кейш дистрофиялыщ езгерiстер дамуы мYмкiн [9, 10, 12].

Жастын улгаюына байланысты шап аймагындагы дистрофиялыщ езгерютер, ¡игаш жары^а байланысты операциядан кейш, тура шап жарыгы да дамуы мYмкiн. Сонды^тан шап каналынын ар^ы ¡¡абыргасынын пластикасы болаша^та дамуы мYмкiн тура жары^тардын алдын алу болып табылады. Бiздiн мэлiметтер бойынша 50 жастан ас^н 52(81,2%) нау^та рецидивт шап жарыгы кездескен. Бiр жылга дейiнгi рецидив бiрiншiлiк операция кезшен бастап 21(19,2%) нау^та дамыган. Осындай ерте рецидив пластика эдiсiн дурыс тандамауга байланысты жэне онын техникалыщ орындалуынын ¡¡ателт (тура шап жарыгы кезiндегi алдынгы ¡¡абыргасынын пластикасы жэне Yлкен келемдегi ¡игаш шап жарыгы кезiндегi кен шап аралыгында, сонымен ¡атар шап каналын тYзетiн тшдердН дистрофиялыщ езгерiстерi). Бiр жылдан Yш жылга дейiнгi 14(21,9%), ал 4 жылдан 5 жылга дейiн -6(9,4%) нау^ста бай^лган. Бiра¡к шап жары^тары рецидивтерiнiн кеп мелшерi -23(35,9%) нау^ста - 6 жылдан кейш дамыган. Бул жас ерекшелттерше байланысты (шап каналын тYзетiн дегенеративтi-дистрофиялык¡ езгерiстер).

Рецидивтi шап жарыгында жасалатын пластика эдiсiн тандау гана емес, сонымен ¡атар шап каналын тYзуге ¡¡атысатын тiндердiн морфологиялыщ жагдайын, ¡¡урылыстарын багалау Yшiн хирургтын тэжiрибесi манызды.

Нау^^а алгаш рет операция жYргiзетiн хирургтын тэжiрибесiн багалау Yшiн мYмкiндiктер болмады, себебi нау^стардын кеп мелшерi рецидивпен бiрнеше жылдар еткен сон жэне эртYрлi емдеу мекемелерiнде емделген сон, Семей ¡., ММУ МО тYCкен.

Шап каналынын пластикасы кезшдеп манызды жагдай бiртектi тiндердi тартусыз тiгу, сонды^тан булшыщ еттiк тшдермен пластика эдiсi ¡¡алдыру керек [6].

В.В. Жебровский мэлiметтерi бойынша [7], шап жары^ары рецидивтерiнiн келесi тYрлерi бар:

1) рецидивтi ¡игаш шап жарыгы, ¡игаш шап жарыгынын жолдарын ¡¡айталайды жэне урыщ шылбырынын элемент^мен ¡оршалган;

2) медиалды рецидив тура шап жарыгына байланысты операция кезшде болады, бул

шап аралыгыныц медиалды бвлiгiнде дамиды;

3) rçacafaYCTi рецидивi шап аралыгыныц медиалды бвлтнде орналас;ан;

4) аралы; рецидив Гессельбах Yшбуpышыныц ортацгы бвлiгiнде дамиды, бул кезде жарыктыц TYpi сацыраук;улак;тэр1зд1 формага ие;

5) толы; рецидив, шап каналыныц арт;ы ;абыргасы толы;тай бузылган жэне шап аралыгы Yлкен квлемдi жары;тармен толтырылган;

6) жалган рецидившапты немесе сан жарыгыныц даму себеб^ ол бipiншi операция кезшде аны;талмаган.

Нэтижелер

Бiз ;араган нау;астардыц обьективтi зеpттеулеpiн, pецидивтiц себептеpiн жэне операциялы; мэлiметтеpдi сараптау барысында 6i3 шап жарыгы pецидивiнiц 5 тYpiн бвлдiк. Бул кезде олардыц орналасуына, шап каналыныц ;урылысыныц еpекшелiктеpiне, рецидивт жары^ыц ;а;пасын тYзетiн ;урылымдарды, 6ip^mm операция кезiндегi техникалы; ;ателiктеpдi ескере отырып, сонымен ;атар шап каналыныц жолын ;айталайтын операциядан кейiнгi тырты;тар ескеpiледi.

Рецидивтеpдiц бундай тYpлеpi:

1. бурсак; ;уысынан шыгатын уры; шылбырыныц сырт;ы шап шуц;ыры проекциясындагы терец шап са;инасы орналаскан жерден жары; кабы шыгады. Мундай рецидив Постемпски бойынша пластика кезшде болады. Жары^ты; ;урылым 4-5 см диаметрге дейш, двцгелек пiшiндi, операциядан кейiнгi тырты;тыц жогаргы Yштен бip бвлiгiнде орналас;ан жэне алдыцгы операция кезiндегi уры; шылбыры ;апшы;тарыныц бузылуы, квбiнесе умага тYспейдi, сонды;тан осындай pецидивтiн тYpi латералды болып саналады. Мундай рецидивтН себебi квлденен фасцияны жэне ш шап са;инасы проекциясындагы уры; шылбыры мацындагы тiндеpiн толы; тiкпеу болып саналады, буган И.Л. Иоффе [8] жэне Т.Ф. Лаврова назар аударган [15]. Мундай рецидивке уры; шылбыры шыгатын жерд^ iштiц сырт;ы ;игаш булшы; етiнiц апоневрозын дурыс шпеу жэне Постемпски бойынша пластикасы кезшдеп жагдайлар

жатады, ол 4(6,2%) нау;аста бай;алды. Латералды pецидивтiц алдын алу Yшiн ;урса; ;уысынан уры; шылбыры шыгатын жердеп тiндеpдi тiгу, сонымен ;атар уры; шылбыры мацындагы апоневрозды толы;тай тiгу немесе тiндеpдiц тартылуынсыз пластика аллотрансплантантты ;олдану ;ажет.

2. Жары; ;абы шап каналыныц ортацгы Yштен бip бвлiгiнде шыгады жэне операциядан кейшп тырты;тыц ортацгы бвлтне орналасады. Пупарт байламы жэне штН сырт;ы ;игаш апоневрозыныц iшкi жапыра;шасы арасындагы тiгiстеpдiц ажырауы кезiнде тYзiледi. Рецидивке квлденен фасцияны толы; шпеу, штН сырт;ы ;игаш булшы; ет апоневрозыныц талшы;сыздануы, кец шап аралыгы эсер етедi. Двцгелек формалы жары; ;абы, умага тYспейдi. Рецидивтiц бул тYpi ортацгы деп сипатталады жэне ол 2(3,1%) нау;аста кездестi. РецидивтН алдын алу - квлденен фасцияны мы;ты шу, ал апоневроздыц талшы;сыздануында - аллопластикалы; материалдарды ;олдану.

3. Жары; ;абыныц шап каналыныц сырт;ы сацылауыныц теpiсi ар;ылы шыгуы (шап каналыныц алдыцгы ;абыргасыныц пластикасынан кейiн). Шап каналыныц арт;ы ;абыргасыныц элсiздiгiн жэне кец шап аралы;ты ескермей алдыцгы ;абыргасыныц пластикасын орындау. Осындай рецидив тYpi 38(59,4%) нау;аста бай;алды. Бул тагы да шап каналыныц алдыцгы ;абыргасыныц пластикасы pецидивтiц негiзгi себебi екендтн квpсетедi. Бул жерде жары; ;абы овалды формалы, умага тYсе алады. Квpсетiлген рецидив тYpi медиалды болып саналады. РецидивтН профилактикасы - ;игаш шап жарыгы кезiнде шап каналыныц арт;ы ;абыргасыныц пластикасын ;олдану, сонымен ;атар iштiц сырт;ы ;игаш булшы; етi апоневрозыныц медиалды жапыра;шасын мшдетп тYPде ;асага твмnешiгiне тiгу немесе альтернатив^ эдiс тiндеpдiц тартылуынсыз пластика аллотрансплантантты ;олдану.

4. Пупарт байламы жиектершН толы; ажырауы жэне шап каналыныц арт;ы ;абыргасыныц толы; за;ымдалуымен iштiц сырт;ы ;игаш булшы; етшН апоневрозыныц ажырауы. Шап каналыныц барлы; арт;ы ;абыргасы жары; ;абымен кврсеттген.

Жарык TY3mici овалды формалы, Yлкен мвлшерлi, операциядан кейiнгi тыртык жолымен орналаскан, умага тYсnейдi. Бул рецидив тYрi 10(15,6%) наукаста байкалды жэне тоталды ретiнде сипатталды. Рецидивтщ алдын алу шап каналыныц арт;ы кабыргасыныц пластикасы, ал штщ сырткы ;игаш булшык етшщ апоневрозыныц талшыксыздануында - аллопластикалык материалдарды колдану.

5. Тура шап жарыгына байланысты операциядан кейшп бiрнеше жылдардан кейiн - жас кездеп кигаш жап жарыгына байланысты шап каналыныц алдыцгы кабыргасыньщ пластикасы жасалган. Бул жагдайда рецидив емес, («жалган рецидив»), бурында кигаш шап жарыгына байланысты жYргiзiлген операцияга байланыссыз тура шап жарыгыныц тYзiлуi болады. Бул жарыктыц тYрi 10(15,6%) наукаста кездестi.

Нэтижелердi талкылау

Сонымен, шап жарыгы рецидившщ негiзгi себептерi адекватты емес пластика (шап каналыныц алдыцгы кабыргасыныц пластикасы), тiгiлетiн тшдердщ созылуы, бiртегiс емес тшдердщ созылуымен тiндердi тiгу, шап каналыныц дефекттер^ шап каналын тYзетiн тiндердегi дегенеративлк взгерiстер. Шап жарыгы рецидившщ непзп тYрлерi латералды, ортацгы, медиалды, тоталды жэне жалган жарыктар. Шап жарыгы рецидивiн алдын алу: шап каналыныц арткы кабыргасыныц пластикасын жYргiзу, ш шап сацылауыныц тартылуы, квлденен фасцияны жаксылап тiгу, Постемпски бойынша пластика кезшде штщ сырткы кигаш булшык етшщ апоневрозын касага твмпешiгiне шу, ал шап каналын тYзуге катысатын курылымдарда взгерiстер болса - аллотрансплантаттарды тшдердщ тартылуынсыз колдану. ^игаш шап жарыктары кезiнде шап каналыныц арткы кабыргасыныц пластикасы болашакта дамитын тура шап жарыктарыныц алдын алу болып табылады. Сонымен катар алып косатын жагдай клиникага шап жарыгыныц заманауи лапароскопиялык емдеу эдiстерiн енгiзу. Nyhus 1993 жылы кабылданган шап жарыгын тврт типке бвлiп карастыру классификациясын колдана отырып шап аралыкка альтернатива пластика эдiсiн таццау.

Эдебиеттер:

1. Айгораев Р. Д. Паховая грыжа -этиология, патогенез, лечение и вторичная профилактика // Наука и здравоохранение. 2011. №3. С. 40-42.

2. Баулин А. В. Сравнительная оценка способов герниопластики у больных паховыми грыжами: автореф. дис. канд. мед. наук. Пенза, 2009. 23 с.

3. Бижев А. А. Место герниопластики по I. L. Lichtenstein в лечении паховых грыж: автореф. дис. ... канд. мед. наук. Москва, 2002. 23 с.

4. Воскресенский Н. В, Горелик С. А. Хирургия грыж брюшной стенки. М.: Медицина, 1965. 326 с.

5. Гажибовский А. М., Иванов С. В., Горбатова М. А. Исследования типа «случай-контроль» в здравоохранении // Наука и Здравоохранение. 2015. № 4. С. 5-17.

6. Егиев В. Н., Сакеев В. П., Качанов В. А., Сергеев А. К. Результаты использования герниопластики без натяжения при лечении ущемленной паховой грыжи // Герниология. 2004. №4. С. 16-18.

7. Жебровский В. В. Хирургия грыж живота. М: ООО МИА, 2005. 384 с.

8. Иоффе И. Л. Оперативное лечение паховых грыж. М.: Медицина, 1968. 171 с.

9. Коган А. С., Веронский Г. И., Таевский А. В. Патогенетические основы хирургического лечения паховых и бедренных грыж. Иркутск: изд-во Иркутского ун-та, 1991. 176 с.

10. Лаврова Т. Ф. Клиническая анатомия и грыжи передней брюшной стенки. М.: Медицина, 1979. 104 с.

11. Нестеренко Ю. А., Газиев Р. М. Паховые грыжи, реконструкция задней стенки пахового канала. М: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2005. 144 с.

12. Нестеренко Ю. А., Салов Ю. Б. Хирургическое лечение паховых грыж (обзор лечении ущемленной паховой грыжи // Хирургия. 1982. С. 55 - 67.

13. Репин В. Н. Оперативное лечение прямых паховых грыж. Пермь. Перм. гос. мед. академия, 2000. 119 с.

14. Тимошин А. Д. Хирургическое лечение паховых и послеоперационных грыж брюшной стенки. М.: Триада-Х, 2003. 144 с.

15. Тычинкина А. К. Пластика апоневроза передней брюшной стенки расщеплённым

кожным аутотрансплантатом без удаления эпидермиса // Вестник хирургии им. И.И. Грекова. 1969. № 4. С. 60-63.

16. Belokonev V. I., Breeders D. A., Kovalev Z. V. et al. Rationale for use in plastics combined method hernia // Modern technologies and capabilities Reconstructive and Aesthetic Surgery: Materials of the 1st International Conference / ed. prof. V.D. Adamian. M., 2008. Р. 90-91.

17. Konmger J. S., Oster M., Butters M. Management of inguinal hernia - a comparison of current methods // Chirurg. 1998. V. 69, № 12. Р. 1340-1344.

18. Meakins J. L., Barkun J. S. Old and new ways to repair inguinal hernias // New Engl. J. Med. 1997. V. 336, № 22. Р. 1596-1597.

References:

1. Aigoraev R. D. Pakhovye gryzhi -etiologiya, patogenez, lechenie i vtorichnaya profilaktika [Inguinal hernias - an etiology, pathogenesis, treatment and secondary prevention]. Nauka i zdravookhranenie. 2011. 3. pp. 40-42. [in Kazakhstan.]

2. Baulin A. V. Sravnitel'naya otsenka sposobov gernioplastiki u bol'nykh pakhovymi gryzhami: (avtoref. dis. kand. med. nauk). [Comparative assessment of ways of a gernioplastika at patients inguinal hernias: abstract. thesis. candidate. medical sciences. Author's Abstract of Cand. Diss.]. Penza, 2009. 23 p.

3. Bizhev A. A. Mesto gernioplastiki po I. L. Lichtenstein v lechenii pakhovykh gryzh : avtoref. dis.... kand. med.nauk [Gernioplastika place on I. L. Lichtenstein in treatment of inguinal hernias:

abstract. thesis.... edging. medical sciences.].

Moscow, 2002. 23 p.

4. Voskresenskii N. V, Gorelik S. A. Khirurgiya gryzh bryushnoi stenki [Hernia surgery of the abdominal wall]. Moscow.: Meditsina, 1965. 326 p.

5. Grzhibovskiy A. M., Ivanov S. V., Gorbatova M. A. Issledovanie tipa «sluchay-kontrol'» v zdravookhranenii. [The study of the "case-control" in health care]. Nauka i zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2015. 4. P. 5-17.

6. Egiev V. N., Sakeev V. P., Kachanov V. A., Sergeev A. K. Rezul'taty ispol'zovaniya gernioplastiki bez natyazheniya pri lechenii ushchemlennoi pakhovoi gryzhi [The results of

using tension-free hernia repair in the treatment of strangulated inguinal hernia]. Gemiologiya [Herniology]. 2004. 4. P. 16-18.

7. Zhebrovskii V. V. Khirurgiya gryzh zhivota [Surgery abdominal hernias]. Moscow. OOO MIA, 2005. 384 p.

8. loffe I. L. Operativnoe lechenie pakhovykh gryzh [Surgical treatment of inguinal hernias] Moscow. Meditsina, 1968. 171 p.

9. Kogan A. S., Veronskii G. I., Taevskii A. V. Patogeneticheskie osnovy khirurgicheskogo lecheniya pakhovykh i bedrennykh gryzh [Pathogenetic bases of surgical treatment of inguinal and femoral hernias]. Irkutsk: izd-vo Irkutskogo un-ta, 1991. 176 p.

10. Lavrova T. F. Klinicheskaya anatomiya i gryzhi perednei bryushnoi stenki [Clinical anatomy and hernia of anterior abdominal wall]. Moscow. Meditsina, 1979. 104 p.

11. Nesterenko Yu. A., Gaziev R. M. Pakhovye gryzhi, rekonstruktsiya zadnei stenki pakhovogo kanala [Inguinal hernia, reconstruction of the posterior wall of the inguinal canal]. Moscow. BINOM. Laboratoriya znanii, 2005. 144 p.

12. Nesterenko Yu. A., Salov Yu. B. Khirurgicheskoe lechenie pakhovykh gryzh (obzor lechenii ushchemlennoi pakhovoi gryzhi. [Surgical treatment of inguinal hernias (overview treatment of strangulated inguinal hernia)]. Khirurgiya. [Surgery]. 1982. C. 55 - 67.

13. Repin V. N. Operativnoe lechenie pryamykh pakhovykh gryzh [Surgical treatment of direct inguinal hernias]. Perm': Perm. gos. med.akademiya, 2000. 119 p.

14. Timoshin A. D. Khirurgicheskoe lechenie pakhovykh i posleoperatsionnykh gryzh bryushnoi stenki [Surgical treatment of inguinal and postoperative abdominal wall hernias]. Moscow. Triada-Kh, 2003. 144 p.

15. Tychinkina A. K. Plastika aponevroza perednei bryushnoi stenki rasshcheplennym kozhnym autotransplantatom bez udaleniya epidermis [Plastic fascia anterior abdominal wall band split skin autograft without removing the epidermis]. Vestnik khirurgii im. I.I. Grekova [Journal of Surgery named after I.I. Grekov], 1969. 4. P. 60-63. [In Russia]

16. Belokonev V. I., Breeders D. A., Kovalev Z. V. et al. Rationale for use in plastics combined method hernia. Modern technologies and

capabilities Reconstructive and Aesthetic Surgery: Materials of the 1st International Conference / ed. prof. V.D. Adamian. Moscow. 2008. pp. 90-91.

17. Konmger J. S., Oster M., Butters M. Management of inguinal hernia - a comparison of

current methods // Chirurg. 1998. V. 69, 12. P. 1340-1344. [In Germany]

18. Meakins J. L., Barkun J. S. Old and new ways to repair inguinal hernias // New Engl. J. Med. 1997. V. 336, 22. P. 1596-1597.

Контактная информация:

Раимханов Айдар Дуйсенович - PhD-докторант 3-го года обучения, кафедра интернатуры по хирургии, Государственного медицинского университета города Семей.

Почтовый адрес: Восточно-Казахстанская область, 071400, г. Семей, ул. Шмидта 9/2, кв. 57. E-mail: aidar_rd@ mail.ru

Телефон: р.т. 8(7222) 53-29-42, сот. тел. 87073320084