CC BY
45
st. kpt. mgr inz. Robert MAZUR Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej
BADANIE ZAKRESU IMPLEMENTACJI I STOPNIA WSPOMAGANIA SYSTEMU „SWDST” NA POZIOMIE
POWIATU (MIASTA)1
Research in the field of the range of implementation and supporting “SWDST” computing system on the county
(municipal) level”
Streszczenie:
Dynamiczny rozwoj technologii informatycznych i teleinformatycznych znajduje coraz wi^ksze odzwierciedlenie w obszarze informatycznych systemow wspomagaj^cych ratownictwo i zarz^dzanie kryzysowe. Charakterystyczne dla kazdej ze sluzb warunki dzialan wplywaj^ na roznorodnosc zaimplementowanych rozwi^zan informatycznych. W przypadku Panstwowej Strazy Pozarnej - co zaprezentowane b^dzie w artykule - istnieje stosunkowo duza jednorodnosc. W opracowaniu autor przedstawia wyniki badan nad System Wspomagania Decyzji „SWDST”, przeprowadzone w ubieglym roku na poziomie powiatu (miasta). Opracowanie zawiera krotk^ charakterystyk^ systemu, zakres implementacji i wspomagania systemu jak i poszczegolnych jego cz^sci.
Summary:
The time of dynamic information and multi - information system development have been gaining popularity on the crisis management and rescue operation decision support systems field. Environmental differences between emergency services are the main causes that the decision support systems are different each other. The article shows that the State Fire Service dispatcher centers have nearly the same solution. The paper presents results of the research on Decission Support System called “SWDST” that were being carried out on the county (municipal) level last year. The article briefly describes system characteristic, the range of system and modules implementation and supporting.
Slowa kluczowe: wspomaganie decyzji, wspomaganie dowodzenia, stanowisko kierowania, SWDST
1 Strony w druku: 77-90; pages in print: 77-90.
Key words: decision support, commanding support, command control, SWDST
1. Wprowadzenie
W dobie zwi?kszaj^cej si? liczby i rodzaju zagrozen systemy wspomagaj^ce funkcjonowanie stanowisk kierowania i koordynacji (SKK) sluzb ratowniczych i podmiotow zarz^dzania kryzysowego odgrywaj^. coraz istotniejsz^. rol?. Systemy te wywodz^. si? z obszaru informacyjnych systemow wspomagaj^cych proces zarz^dzania, w tym proces podejmowania decyzji i klasyfikowane s^. wedlug trzech kategorii: systemy transakcyjne, informowania kierownictwa i systemy doradcze2. Ostatni^ grup? reprezentuj^ m.in. systemy wspomagania decyzji (SWD, ang. Decision Support System), systemy ekspertowe (SE, ang. Expert System) oraz analityczne systemy biznesowe (BI, ang. Business Intelligence). Okreslane w literaturze zrodla definicje SWD [2,3,6] okreslaj^. je mianem informacyjnych, interaktywnych systemow komputerowych pomagaj^cych decydentom wykorzystywac dane i modele do rozwi^zywania problemow decyzyjnych3. Slowo interaktywny oznacza, ze uzytkownik wspolpracuje z systemem na zasadzie „dialogu”, za posrednictwem interfejsu uzytkownika, zas dostarczone decydentowi, odpowiednio przygotowane informacje, stanowi^. podstaw? do podj?cia decyzji4.
Srodowiska wspomagaj^ce prac? SKK sluzb, inspekcji, strazy charakteryzuj^. si? roznorodnosci^ zaimplementowanych rozwi^zan informatycznych. Bezposrednio przeklada si? to na brak kompatybilnosci i wymiany informacyjnej pomi?dzy nimi. W przypadku zdarzen, glownie o charakterze lokalnym, udziale niewielkiej liczby sil i srodkow, brak ich implementacji nie ma wi?kszego znaczenia. Sytuacja komplikuje si?, gdy zdarzenie obejmuje szerok^ plaszczyzn? dzialania, osadzone jest w aglomeracji miejskiej oraz wymaga zaangazowania i koordynacji wielu sluzb i podmiotow ratowniczych.
Przeprowadzone w ubieglym roku badania5, ktorych wyniki znajdziemy w ponizszym opracowaniu, wykazuj^, ze funkcjonowanie SKK Panstwowej Strazy Pozarnej (PSP) charakteryzuje stosunkowo duza jednorodnosc. Na uwag? zasluguje, b?d^cy podstawowym rozwi^zaniem, System Wspomagania Decyzji SWD-ST („SWDST”).
2 Kisielnicki J.,MIS: systemy informatyczne zarzqdzania, Warszawa 2009. s. 80-83.
3 Kwiatkowska A. M., Systemy Wspomagania Decyzji. Jak korzystac z wiedzy i informacji, Warszawa 2007, s. 15.
4 Najgebauer A., Informatyczne systemy wspomagania decyzji w sytuacjach konfliktowych, Warszawa 1999, s. 16.
5 Mazur R., Analiza informatycznych systemow wspomagaj^cych, wykorzystywanych w wybranych jednostkach organizacyjnych Krajowego Systemu Ratowniczo - Gasniczego oraz formacjach bezpieczenstwa powszechnego i porz^dku publicznego, Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej, badania wlasne nr BW S/E - 422/11/2009.
2. Cel i zakres badan
Celem badan byl ogólny przegl^d systemów wspomagaj^cych pracç SKK Komend Powiatowych i Miejskich PSP (KP(M) PSP) w zakresie rejestrowania zdarzen i dysponowania silami i srodkami, krótka charakterystyka najpopularniejszego z nich, badanie zakresu implementacji, stopnia wspomagania systemu oraz poszczególnych jego komponentów. Wart podkreslenia jest fakt, ze odpowiedzi udzielane przez respondentów s^. subiektywne. W celu uzyskania pelnej odpowiedzi konieczne jest przeprowadzenie uzupelniaj^cych badan niezawodnosciowych, co stanowi odrçbny temat, nie bçd^cy celem niniej szego opracowania.
3. Metodologia badan
Badania przeprowadzone zostaly na poziomie KP(M) PSP. W badaniach skorzystano z metody sondazu diagnostycznego. Na potrzeby przedsiçwziçcia opracowano bazç e-mail Komend, do których przeslano informacjç o przeprowadzanych badaniach, ogólne zalozenia, lokalizacjç elektronicznego formularza ankiety, nazwç uzytkownika i haslo dostçpu. Tryb przesylu wiadomosci uwzglçdnial opcjç „Potwierdzenie odbioru”. Z bazy 335 Komend 201 respondentów potwierdzilo odbiór wiadomosci, zas w badaniach wziçlo udzial 126, co stanowi 37,61% ogólu.
3.1 Zmienne i pytania badawcze
Do pelnego opisu badan przyjçto zmienne badawcze, zmienne posrednicz^ce oraz odpowiadaj^ce im pytania badawcze (wybrane).
Zmienne badawcze:
• SWD_ST - zmienna dychotomiczna6 o wartosciach okreslaj^cych wspomaganie prac SKK przez system „SWDST”. SWD_ST = {1,0}, 1: Tak, 2: inny;
• ZIM_N - zmienna politomiczna7 reprezentuj^ca zakres implementacji modulów systemu8. ZIM_N = {1, ... ,100}, gdzie N = {1,...,25} oznacza N-ty modul systemu
6 Zmienna, która przybiera tylko dwie wartosci nazywamy zmienn^ dychotomiczna - dwuwartosciow^. Zmienne, które przyjmuj^ wiele róznych wartosci nazywamy politomicznymi - wielowartosciowymi. Maszke A. W., Metodologiczne podstawy badan pedagogicznych, Rzeszów 2004.
7 Tamze.
8 Modul systemu - wyodrçbniony podsystem lub podprogram „SWDST” odpowiedzialny za realizacjç scisle okreslonych funkcji [tlum. autor].
zgodny z tabel^ 1, zas zbiór wartosé {1, ... ,100} odsetek respondentów korzystaj^cych z niego9;
• SWM_N - zmienna wielowartosciowa definiuj^ca subiektywn^. ocenç stopnia wspomagania modulów systemu. SWM_N = {1, ... ,6}, gdzie N oznacza N-ty modul systemu, zas wartosci {1, ... ,6} klasy wspomagania modulu, 1: brak wspomagania, 2: niskie wspomaganie, 3: srednie, 4: duze, 5: bardzo duze, 6: pelne wspomaganie.
Zmienne posredniczace:
• TK - zmienna dwuwartosciowa charakteryzuj^ca rodzaj Komendy. TK={1,2}, 1: KPPSP, 2: KMPSP;
• PROK - zmienna politomiczna definiuj^ca wielkosé rejonu operacyjnego Komendy10. PROK = {1,2,3,4,5}, 1: powierzchnia od 1 do 100 km2, 2: 100,1 - 500, 3: 500,1 -1000, 4: 1000,1 - 2000, 5: pow. 2000 km2 ,
• KK - zmienna wielowartosciowa okreslaj^ca kategoriç Komendy, posrednio liczbç mieszkanców rejonu operacyjnego (l.m)11. KK = {1,2,3,4,5}, 1: kat. I (l.m.>600 tys.), 2: kat. II (600 - 200), 3: kat. III (200 - 100), 4: kat. IV (100 - 50), 5: kat. V (l.m.< 50);
• LI_JRG - zmienna politomiczna mówi^ca o sredniej liczbie interwencji wszystkich JRG Komendy za ostatni rok. LI_JRG = {1,2,3,4,5}, 1: 1 - 500, 2: 501 - 1000, 3: 1001 - 2500, 4: 2501 - 5000, 5: pow. 5000;
• F_CPR - zmienna dychotomiczna o wartosciach okreslaj^cych funkcjç Komendy jako CPR. F_CPR = {1,0}, 1: pelni funkcjç CPR, 0: nie pelni;
• SW_RZ_DS - zmienna wielowartosciowa reprezentuj^ca rodzaj systemów sluz^cych do rejestowania zdarzen i dysponowania silami i srodkami. SWD_RZ_DS = {1,2,3,4,5,6}, 1: Telefoniczne Centrum Wezwan Alarmowych 112, 2: SWD Zintegrowany System Ratowniczy, 3: SWD Emap, 4: SWD Prevent, 5: SWD ST, 6: Inny.
Pytania badawcze:
1. Czy „SWDST” jest jedynym systemem wspomagaj^cym rejestrowanie zdarzen i dysponowanie silami i srodkami KP(M) PSP?
2. Jak przedstawia siç zakres implementacji komponentów systemu?
3. Jak ksztaltuj e siç stopien wspomagania modulów?
9 np. ZIM_6 = 90 oznacza, ze 90 % respondentów uzywa modulu 6 (EWID).
10 Powierzchnia rejonu operacyjnego KP(M) PSP jest równa powierzchni powiatu (miasta).
11 Rozporz^dzenia Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie ramowej organizacji Komendy Wojewódzkiej i Powiatowej (Miejskiej) Panstwowej Strazy Pozarnej (Dz.U. z 2006 r., Nr 143, poz. 1037), §2 pkt. 2.
4. Jaki jest sredni stopien wspomagania systemu?
Tabela 1.
Wykaz modulów systemu uwzglgdnionych w badaniach
N Nazwa modulu N Nazwa modulu
1 Alarm. i Ochr. Ludnosci-DSP 14 Podzial Bojowy
2 Alarmowanie i Powiadamianie-Akcja 15 Rejestrator Rozmów
3 Ambulatorium 16 Rej estr Wyj azdów
4 Bramka SMS 17 Sily i Srodki
5 Centrala Telefoniczna 18 Teleadresy ST,
6 EWID 19 Terminal Alarmowy-DTG
7 EWID STAT 20 Terminal Informacyjny-DTI
8 Komunikator 21 Terminal Przywolawczy
9 Mapa ST 22 Terminal Statusów-DTS
10 Meteo 23 Wyswietlanie Alarmów-DWA
11 Modul Sztabowy 24 Zestawienia ST
12 Monitoring Pozarowy 25 112 ST
13 Pager
Zródlo: opracowanie wlasne
3.2 Aplikacje i narzgdzia do przeprowadzenia badari
W badaniach skorzystano z nast?puj^cych aplikacji i narz?dzi badawczych:
• pakiet MS Office (Exel, Word) - srodowisko do przygotowania badan i cz?sciowej analizy wynikow,
• www.webankieta.pl - usluga „www” umozliwiaj^ca przygotowanie formularza ankiety, przeprowadzenie badan oraz cz?sciow^ analiz? wynikow,
• „SWDST” - zintegrowany, wielomodulowy system informatyczny wspomagaj^cy prac? SKK PSP, umozliwiaj^cy przegl^d architektury systemu.
4. Analiza wyników badan
Analiza wyników badan podzielono na trzy cz^sci. W pierwszej dokonano krótkiej charakterystyki próby reprezentatywnej (4.1), druga przedstawia ogóln^. charakterystyk^ systemu wraz z krótkim opisem najpopularniejszych modulów (4.2), zas trzecia dotyczy zakresu implementacji (4.3), stopnia wspomagania modulów systemu (4.4), systemu w uj^ciu calosciowym (4.5) oraz korelacji wybranych zmiennych (4.6).
4.1 Charakterystyka próby reprezentatywnej
Zaproszenie do badan skierowano do obsad SKK KP(M) PSP stanowi^cych populacjç generaln^. w liczbie 335. Ostatecznie, w badaniach wziçlo udzial 126 respondentów, co stanowi blisko 38% populacji generalnej (Ryc. 1).
■ Udzial (126)
■ Brak udzialu (209)
Ryc. 1. Rozklad populacji generalnej uczestnicz^cej w badaniach.
Zródlo: opracowanie wlasne
Zdecydowan^. wiçkszosé, bo az 98 - co stanowi 77,78% populacji - reprezentuj^ KP PSP, zas 28 (22,22%) KM PSP (Ryc. 2). Próba reprezentowana jest glównie przez Komendy kategorii czwartej, w liczbie (43) oraz trzeciej (44), z liczb^ mieszkanców odpowiednio 50 -100 oraz 100 - 200 tys. (Ryc. 3).
Najwiçkszy odsetek stanowi^. Komendy z powierzchni^. rejonu operacyjnego 1000,12000 (43), 500,1-1000 (47) km2 (Ryc. 4) z liczb^ interwencji 501-1000 (56) i 1001-2500 (43). Zaledwie 1,59% (2) stanowi^. jednostki kategorii pierwszej (Ryc. 3). Fakt ten powinien determinowaé mniejsze wartosci zmiennej LI_JRG=5, potwierdzone rozkladem zmiennej
(Ryc 5).
TK= 2 (28)
■ TK = 1 (98)
Ryc. 2. Rozklad respondentów uczestnicz^cych w badaniach. TK (1 : KP PSP; 2: KM PSP).
Zródlo: opracowanie wlasne
Mniejsza liczba interwencji (na poziomie powyzej 5000) przeklada siç na brak mozliwosci miarodajnego okreslenia poziomu wspomagania systemu dla Komend kategorii wyzszych. Liczba jednostek ratowniczo-gasniczych, zast^pów i zdarzen w takich Komendach jest z natury wyzsza, poprzez co sprawnosé i uzytecznosé systemu jest lepiej weryfikowana.
1,59% 11,90%
■ KK = 1 (2)
■ KK = 2 (15)
■ KK = 3 (44)
■ KK = 4 (43)
■ KK = 5 (22)
Ryc. 3. Rozklad kategorii Komend.
KK (1: l.m> 600 tys.; 2: 600 - 200 ; 3: 200 - 100 ; 4: 100 - 50 ; 5: l.m.<50 ).
Zródlo: opracowanie wlasne
6,35% 7,14%
■ PROK = 1 (9)
■ PROK = 2 (19)
■ PROK = 3 (47)
■ PROK = 4 (43)
■ PROK = 5 (8)
Ryc. 4. Rozklad powierzchni rejonów operacyjnych Komend [km2]. PROK (1: 1- 100; 2: 100,1-500; 3: 500,1-1000; 4: 1000,1-2000; 5: >2000).
Zródlo: opracowanie wlasne
8,73% 1,59% 11,11%
■ LI_JRG = 1 (14)
■ LI_JRG = 2 (56) LI_JRG = 3 (43)
■ LI_JRG = 4 (11) LI_JRG = 5 (2)
Ryc. 5. Rozklad sredniej liczby interwencji JRG Komend.
LI_JRG, (1: 1-500; 2: 501-1000; 3: 1001-2500; 4: 2501-5000; 5: > 5000).
Zródlo: opracowanie wlasne
4.2 Ogólna charakterystyka systemu
„SWDST” to wielomodulowy, zaimplementowany na 4 poziomach, system teleinformatyczny. Wspomaga pracç Jednostek Ratowniczo - Gasniczych (poziom 1), P(M) SK PSP (poziom 2), Wojewódzkich Stanowisk Koordynacji Ratownictwa (poziom 3) oraz Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnosci (poziom 4)12 (Ryc. 6). Zdarza siç, ze system instalowany jest w Stacjach Pogotowia Ratunkowego oraz Centrach Powiadamiania Ratunkowego. „SWDST” umozliwia wspólprac? z urz^dzeniami teletechnicznymi implementowanymi w PSP i Szpitalnych Oddzialach Ratunkowych (centrale telefoniczne, rejestratory, terminale statusów, urz^dzenia zdalnego alarmowania, itp.)13. Na konfiguracjç systemu skladaj^. siç dowolnie wybrane, funkcjonalnie pol^czone do jednolitego srodowiska teleinformatycznego moduly (Tabela 1).
Okno glówne programu zawiera bazç podstawowych rozszerzen, do których zaliczamy Rejestr Wyjazdów, EWID, Sily i Srodki, Podzial Bojowy, Zestawienia i Raporty. Ich liczba moze byé poszerzona poprzez instalacjç certyfikatów urz^dzen teleinformatycznych (Ryc. 7). Implementacja i konfiguracja poszczególnych komponentów nie jest narzucona przez jednostki nadrzçdne, aczkolwiek informacja przekazywana do poziomu wyzszego musi spelniaé okreslone parametry dlatego tez, kilka modulów stanowi trzon funkcjonowania systemu, zas dobór pozostalych modulów jest spraw^ otwart^.. Ponizej dokonano ogólnego opisu wybranych modulów.
12 Opracowano na podstawie: Podrçcznik uzytkownika Systemu SWD ST (wersja instrukcji 001 dla wersji systemu 1.24.x.y), [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>, s. 9.
13 Opracowano na podstawie: Charakterystyka platformy 112, [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.straz-janowlub.pl>.
Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP
Modul przeznaczony do obslugi Zintegrowanego Systemu Alarmowania i Ochrony
Ludnosci (ZSAiOL). Dzi^ki niemu, mozliwe jest „zdalne, radiowe, uruchamianie syren
alarmowych Obrony Cywilnej i Ochotniczych Strazy Pozarnych oraz do
alarmowanie/powiadamianie osob wyposazonych w pagery (...) i telefony komorkowe (.. .)14.
Alarmowanie i powiadamianie - „Akcja”
Komponent w postaci programu komputerowego, przeznaczony do automatycznego
alarmowania, powiadamiania, testowania urz^dzen w ZSAiOL z poziomu systemu.
Ryc. 6. Okno glowne „SWDST”.
Zrodlo: R. Mazur, Pracownia Informacyjnych Systemow Wspomagania Decyzji, SGSP.
Ambulatorium
Podzespol dostarczaj^cy informacji z systemow obsluguj^cych sektor medyczny.
Bramka SMS
Modul umozliwiaj^cy wysylanie SMS do grupy osob, tworzenie szablonow tresci, raportow dor^czen. Na modul skladaj^. si? AbakusSMS - wysylanie i AbakusSMS -odbieranie15.
14 Opracowano na podstawie: Zintegrowany System Alarmowania i Ochrony Ludnosci DSP-50, [dost?p 29 wrzesnia 2010], <http://www.digitex.pl>.
15 Opracowano na podstawie: Podrgcznik uzytkownika Systemu SWD ST (wersja instrukcji 001 dla wersji systemu 1.24.x.y), [dost?p 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>, s. 58-61.
Centrala telefoniczna
Komponent do zarz^dzania i obslugi centrali telefonicznej z poziomu systemu.
EWID
Modul umozliwiaj^cy generowanie, przegl^danie i edyj meldunkow ze zdarzen, tworzenie raportow i zestawien dobowych z przebiegu sluzby, przegl^danie raportow archiwalnych, tworzenie zapytan do bazy danych oraz dystrybuj i eksport danych.
Ryc. 7. Okno wykazu dost^pnych certyfikatow modulow systemu.
Zrodlo: R. Mazur, Pracownia Informacyjnych Systemow Wspomagania Decyzji, SGSP.
EWID STAT
Modul umozliwiaj^cy tworzenie statystyk w oparciu o baz? danych meldunkow wygenerowanych za pomoc^ modulu EWID.
Komunikator
Modul do „przesylania komunikatow pomi?dzy jednostkami” (Komendami)16.
Mapa ST
Modul umozliwiaj^cy prezentowanie danych na podkladzie mapowym, na podstawie wprowadzonych do systemu wspolrz^dnych, np. koordynaty z modulu EWID, EWID STAT, jak rowniez innych danych wprowadzanych w czasie rzeczywistym z urz^dzen typu GPS17.
Meteo
Modul obslugi informacji o stanie pogody.
Monitoring Pozarowy
Modul edycji zgloszen pochodz^cych z monitoringu pozarowego.
16 Tamze, s. 10.
17 Opracowano na podstawie: Instrukcja modulu mapowego Systemu SWD ST (wersja 20.1 dla systemu w wersji 1.0.20.x), [dost?p 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>, s. 2.
Pager
Modul integrjcy przesylanie informacji na pagery wl^czone do systemu.
Podzial Bojowy
Modul edycji stanu osobowego zmiany sluzbowej. Umozliwia m.in. edycjç ogólnego stanu zmiany sluzbowej, sluzby wewnçtrznej i wartowniczej, edycjç stanu osobowego podzialu bojowego, nieobecnych na sluzbie oraz ilosciowej obsady osobowej samochodów podzialu bojowego.
Rejestrator Rozmów
Modul obsluguj^cy urz^dzenia rejestruj^ce zgloszenia telefoniczne i radiowe wplywaj^ce na stanowisko kierowania.
Rej estr Wyj azdów
Podstawowy modul funkcjonalny systemu wspomagaj^cy przyjmowanie zgloszen, dysponowanie sil i srodków, obslugç zdarzen, wymianç informacji na temat zdarzenia pomiçdzy jednostkami podleglymi. W zaleznosci od konfiguracji jest stosowany zarówno na poziomie powiatowym jak i na poziomie wojewódzkim. „Modul opiera swoje dzialanie na zasobach informacyjnych zgromadzonych w Zintegrowanej Bazie Sil i Srodków”18.
Sily i Srodki
Modul integruje i zarz^dza wszystkimi zasobami informacyjnymi systemu. W ramach jego dzialania prowadzona jest szczególowa ewidencja informacji o sprzçcie, wyposazeniu, ludziach, danych teleadresowych jednostek ochrony przeciwpozarowej19. Baza moze pracowac jako niezalezny modul programowy lub tez wspóldzialac w ramach zintegrowanego systemu wspomagaj^cego prace stanowisk kierowania PSP oraz CPR”.
Teleadresy ST
Modul umozliwia zarz^dzanie danymi teleadresowymi jednostek wl^czonych do systemu, w tym wykazem specjalistów, kadr^ oraz kierownictwem jednostek organizacyjnych PSP.
Terminal Alarmowy - DTG
Modul alarmowania lub powiadamiania osób korzystaj^cy z uslug dostarczanych
przez operatorów sieci GSM (SMS, CLIP, itp.). Komponent powiadamia o zdarzeniach
wystçpuj^cych w module ZSAiOL.
18 Podrçcznik uzytkownika Systemu SWD ST (wersja instrukcji 001 dla wersji systemu 1.24.x.y), [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>, s. 31.
19 Tamze, s. 15.
Terminal Informacyjny - DTI
Modul transmisji informacji tekstowych ze stanowiska kierowania do oddalonych
Jednostek Ratowniczo - Gasniczych PSP, stacji Pogotowia Ratunkowego oraz innych
podmiotów wl^czonych do systemu.
Terminal Statusów - DTS
Modul komunikacyjny informuj^cy dyspozytorów o aktualnym statusie pojazdu,
np. „wyjechal z bazy”, „na miejscu”, itp.
Wyswietlacz Alarmów - DWA
Modul steruj^cy wyswietlaczami alarmowymi LED (DWA) oraz przesylaniem
sygnalów glosowych w ramach radiowçzla wewnçtrznego Jednostki.
Zestawienia ST
Modul umozliwiaj^cy generowanie zestawien i raportów z danych zawartych w systemie, w tym: wyszukiwanie sil i srodków, generowanie raportów stanów osobowych zmian JRG, kontrolç terminów przegl^dów, legalizacji i certyfikacji sprzçtu.
112 ST
Modul integrjcy przyjmowanie i obslugç zgloszen oraz dzialanie urz^dzen teleinformatycznych sluzb wl^czonych do systemu. Modul implementowany w ramach zintegrowanego systemu wspomagaj^cego prace stanowisk kierowania PSP oraz CPR.
4.3 Zakres implementacji systemu
Czy „SWDST” jest jedynym systemem wspomagajqcym rejestrowanie zdarzen i dysponowanie sitami i srodkami KP(M)PSP?
Analiza rozkladu zmiennych wskazuje, ze system wspomaga niemal cal^. populacjç (Ryc. 8) sposród której, ponad 40% pelni funkcjç CPR (Ryc. 9). System stanowi zródlo danych o silach i srodkach jednostek ratowniczo-gasniczych jednak nie jest jedynym system wspomagaj^cy pracç w zakresie rejestracji i obslugi zdarzen (Ryc. 10).
0,93%
m ■SV7D_ST=1
■ A »SWD ST=0
99,07% W -
Ryc. 8. Rozklad wspomagania P(M)SK przez „SWDST”. SWD_ST (1: Tak; 0: inny).
Zrodlo: opracowanie wlasne
59,52% J ■ F_CPX. = 1 (51)
■ F_CP3.= 0 (75)
Ryc. 9. Rozklad Komend pelni^cych funkj CPR. F_CPR (1: pelni funkcj?, 0: nie pelni).
Zrodlo: opracowanie wlasne
Uzupelnienie aplikacji stanowi^. Telefoniczne Centrum Wezwan Alarmowych 112, SWD Zintegrowany System Ratowniczy oraz SWD Emap (2% implementacji kazdy). W otrzymanych wynikach pojawiaj^. si? inne, nie uwzgl^dnione w ankiecie systemy (ok. 5% odpowiedzi), do ktorych zdaniem ankietowanych nalez^: „112.pl SOFTBANK” (1), „Aplikacja dyspozytorska CPR” (1), „Dyspozytor 112.pl” (1), „Fenix” (1), „Kryzys_ST” (1) oraz „Lokalizacja2” (1).
■ SWD_RZ_DS=1 (2)
■ SWD_RZ_DS = 2(2) ■SWD_RZ_DS = 3 (2)
■ SWD_RZ_DS = 4(0)
■ SWD_RZ_DS = 5 (95) ■SWD_RZ_DS = 6(6)
Ryc. 10. Systemy wspomagaj^ce pracç SKK. SWD_RZ_DS (1: Telefoniczne Centrum Wezwan Alarmowych 112; 2: SWD Zintegrowany System Ratowniczy; 3: SWD Emap; 4: SWD Prevent;
5: „SWDST”; 6: Inny).
Zródlo: opracowanie wlasne
Jakprzedstawia siq zakres implementacji komponentów systemu?
W tabeli 2 zamieszczono wyniki dot. zakresu implementacji modulów systemu. Zawiera ona kolumnç N (N-ty modul systemu), nazwç modulu, zmienn^ ZIM N (zakres implementacji modulu - liczba Komend korzystaj^cych z komponentu) oraz ZIM N [%] (procentowa implementacja). Wiersze tabeli podzielono na 5 czçsci odzwierciedlaj^cych umowne przedzialy implementacji (0-20%, 20,1-40, 40,1-60, 60,1-80, 80,1-100%).
Wyniki badan wyraznie wskazuj^, ze EWID, Sily i Srodki, Zestawienia ST, Rejestr Wyjazdów, EWID STAT wystçpuj^. najczçsciej, mieszcz^c siç w I kategorii implementacji. Kolejny przedzial reprezentuj^ Podzial Bojowy i Teleadresy ST. W trzeciej kategorii znajduj^ siç Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP oraz Mapa ST. Warto zauwazyc, ze az 16 modulów miesci siç w granicach 0-60%, co swiadczy o malym zastosowaniu b^dz tez przydatnosci. Badania nie potwierdzily hipotezy, ze polowç dostçpnych komponentów (1213) posiada co drugi respondowany. 9 z nich miesci siç w zakresie 51-100%, co stanowi okolo 36% ogólu.
Zobrazowaniem wyników badan jest przedstawiony na ryc. 11 wykres implementacji komponentów systemu. Wykres ilustruje wartosci zmiennej ZIM_N (kolor czerwony) oraz odpowiadaj^ce im licznosci (niebieski). Przykladowa wartosc ZIM_6 = 95,33 oznacza, ze 95,33% respondentów korzysta z modulu EWID. Na pytanie udzielilo odpowiedzi stu dwóch korzystaj^cych z komponentu respondowanych.
Tabela 2.
Zakres implementacji ^ modulów^ systemu.
N Nazwa modulu ZIM N ZIM N [%1 Zakres [%1
6 EWID 102 95,33 80,1-100
17 Sily i Srodki 98 91,59
24 Zestawienia ST 95 88,79
16 Rej estr Wyj azdów 94 87,85
7 EWID STAT 88 82,24
14 Podzial Bojowy 66 61,68 60,1-80
18 Teleadresy ST 65 60,75
1 Alarmowanie i Ochrona Ludnosci -DSP 63 58,88 40,1-60
9 Mapa ST 58 54,21
4 Bramka SMS 35 32,71 20,1-40
15 Rej estrator Rozmów 35 32,71
5 Centrala Telefoniczna 30 28,04
22 Terminal Statusów - DTS 29 27,10
23 Wyswietlanie Alarmów - DWA 27 25,23
2 Alarmowanie i Powiadamianie -"Akcja" 23 21,50
25 112 ST 16 14,95 0-20
12 Monitoring Pozarowy 15 14,02
13 Pager 10 9,35
20 Terminal Informacyjny - DTI 10 9,35
8 Komunikator 9 8,41
19 Terminal Alarmowy - DTG 6 5,61
10 Meteo 4 3,74
3 Ambulatorium 2 1,87
11 Modul Sztabowy 1 0,93
21 Terminal Przywolawczy 1 0,93
Zródlo: opracowanie wlasne
Ryc. 11. Wykres implementacji komponentów systemu
Zródlo: opracowanie wlasne
4.4 Stopien wspomagania modulow systemu
Jak ksztaltuje siq stopien wspomagania modulow systemu?
W ramach badan ankietowani okreslali stopnien wspomagania zaimplementowanych w swoich jednostkach elementow skladowych systemu. Oceny dokonywali zgodnie z przyj^t^ szesciostopniow^. skal^, gdzie ocena „1” (klasa k}) oznaczala brak wspomagania, „2” niskie wspomaganie, „3” srednie, „4” duze, „5” bardzo duze, zas „6” (klasa k6) pelne wspomaganie (Tabela 3). Architektura formularza ankiety umozliwiala przydzielenie tylko jednego poziomu wspomagania do wybranego modulu.
Tabela 3.
Formularzaankietyokreslaj^cystopienwspomaganiamodulowsystemu.
Nazwa modulu Stopien wspomagania (ki, ... ,k>)
1 2 3 4 5 6
Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP 0 0 0 0 0 0
Alarmowanie i Powiadamianie - "Akcja" 0 0 0 0 0 0
Ambulatorium 0 0 0 0 0 0
Bramka SMS 0 0 0 0 0 0
Centrala Telefoniczna 0 0 0 0 0 0
EWID 0 0 0 0 0 0
EWID STAT 0 0 0 0 0 0
Zrodlo: opracowanie wlasne
Zestawienie uzyskanych odpowiedzi przedstawia tabela 4, zawieraj^ca 10 kolumn. N - kolejny modul systemu, ni - odpowiadaj^ce mu licznosci klasowe wraz z procentowymi wskaznikami ni [%], ON liczb^ udzielonych dla N-tego modulu odpowiedzi, SWM_N stopien wspomagania modulu N oraz odpowiadaj^cy mu wskaznik procentowy SWM_N [%]. Licznosci klasowe n1} ... ,n6 oznaczaj^ ilu ankietowanych ocenilo zakres wspomagania modulu zgodnie ze skal^.: k1 (dla n1), ... , k6 (dla n6). Np. dla modulu N=1 (Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP) 8 ankietowanych (n1), co stanowi 13,56% (n1 [%>]) ocenilo zakres wspomagania na k1 (brak wspomagania) itd.
Do wykonania obliczen wskaznika SWM_N skorzystano z zaleznosci (1), przedstawiaj^cej sredni^ arytmetyczn^. zakresu wspomagania20.
20 Opracowano na podstawie: Jozwiak J., Podgorski J., Statystyka odpodstaw, Warszawa 2006, s. 33.
(1)
gdzie:
SWM _ N — sredni arytmetyczny stopnien wspomagania N - tego moduiu systemu,
k¡ (i=1, ... , 6) wyróznione wartosci klas wspomagania w rozkiadzie, 1 — brak wspomagania, б — peine wspomaganie,
ni — odpowiadajqce ki liczebnosci klasowe.
ON — liczba udzielonych dla N-tego moduiu odpowiedzi.
Uzyskane wyniki wskazujq, ze srednie wartosc SWMN mieszczq siç w granicach 1,295,10. Najlepiej wspomagajq Rejestr Wyjazdów (5,10), EWID (5,09), Sily i Srodki (5,01), EWID STAT (4,53), Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP (4,46), Zestawienia ST (4,27) oraz Podzial Bojowy (4,14), najslabiej Modul Sztabowy, Terminal Przywolawczy (1,46) oraz Meteo (1,26).
4.5 Stopieñ wspomagania systemu
Jak ksztaltuje siq stopien wspomagania systemu?
Na podstawie wyników otrzymanych w tabeli 2 i tabeli 4 przygotowano zestawienie modulów o najwiçkszym stopniu implementacji oraz odpowiadajqce im poziomy wspomagania (Tabela 5). W tabeli zamieszczono wskaznik (WN) mówiqcy o czçstosci wystçpowania modulu N. Waga modulu posluzyla do wyestymowania, na podstawie zaleznosci (2), sredniej wazonej wartosci wspomagania systemu SWS.
SWS = У25 SWM N * WN
L^n=1 — N
(2)
gdzie:
SWS — sredni wazony stopnien wspomagania systemu,
N — moduisystemu, N= {1, ... ,25},
WN - czçstosc wystçpowania komponentu N w próbi,e WN
У ZIM _ N'
ZIM N
Poziom sredniej wazonej wspomagania systemu koncentruje siç na poziomie 4,195, co daje poziom wspomagania ok. 70%. Jest to wartosc przewyzszajqca zakladany poziom 65%.
Tabela 4.
Zestawienie stopnia wspomagania modufów systemu
N n1 n2 n3 П4 П5 n6 On SWM_N SWM_N [%]
n1 [%] n2 [%] %] % 3 n П4 [%] n СЛ % o4 П6 [%]
1 8 1 5 9 14 22 59 4,46 74,29
13,56 1,69 8,47 15,25 23,73 37,29
2 1O O 3 2 3 8 26 3,46 57,69
38,46 O,OO 11,54 7,69 11,54 3O,77
3 13 2 O O 2 O 17 1,59 26,47
76,47 11,76 O,OO O,OO 11,76 O,OO
4 8 4 4 4 6 11 37 3,78 63,O6
21,62 1O,81 1O,81 1O,81 16,22 29,73
5 8 2 3 7 5 7 32 3,63 6O,42
25 6,25 9,375 21,875 15,625 21,875
6 3 3 3 15 18 5O 92 5,O9 84,78
3,26 3,26 3,26 16,3O 19,57 54,35
7 2 8 1O 15 2O 28 83 4,53 75,5O
2,41 9,64 12,O5 18,O7 24,1O 33,73
8 12 3 2 2 O 2 21 2,1O 34,92
57,14 14,29 9,52 9,52 O,OO 9,52
9 9 13 5 1O 9 12 58 3,57 59,48
15,52 22,41 8,62 17,24 15,52 2O,69
1O 11 2 1 O O O 14 1,29 21,43
78,57 14,29 7,14 O,OO O,OO O,OO
11 11 1 O O O 1 13 1,46 24,36
84,62 7,69 O,OO O,OO O,OO 7,69
12 11 3 1 2 2 3 22 2,55 42,42
5O,OO 13,64 4,55 9,O9 9,O9 13,64
13 9 4 O 1 2 1 17 2,18 36,27
52,94 23,53 O,OO 5,88 11,76 5,88
14 8 4 9 13 14 18 66 4,14 68,94
12,12 6,O6 13,64 19,7O 21,21 27,27
15 11 3 5 6 9 11 45 3,71 61,85
24,44 6,67 11,11 13,33 2O,OO 24,44
16 2 3 4 12 16 45 82 5,1O 84,96
2,44 3,66 4,88 14,63 19,51 54,88
17 2 3 5 13 22 41 86 5,O1 83,53
2,33 3,49 5,81 15,12 25,58 47,67
18 6 3 13 14 11 11 58 3,93 65,52
1O,34 5,17 22,41 24,14 18,97 18,97
19 1O 1 1 2 1 3 18 2,56 42,59
55,56 5,56 5,56 11,11 5,56 16,67
2O 9 1 3 1 1 4 19 2,79 46,49
47,37 5,26 15,79 5,26 5,26 21,O5
21 1O 1 1 1 O O 13 1,46 24,36
76,92 7,69 7,69 7,69 O,OO O,OO
22 8 3 4 8 2 6 31 3,35 55,91
25,81 9,68 12,9O 25,81 6,45 19,35
23 12 1 2 5 6 5 31 3,23 53,76
38,71 3,23 6,45 16,13 19,35 16,13
24 3 1O 1O 25 19 22 89 4,27 71,16
3,37 11,24 11,24 28,O9 21,35 24,72
25 12 1 O 4 O 4 21 2,57 42,86
57,14 4,76 O,OO 19,O5 O,OO 19,O5
Zródlo: opracowanie wlasne
Tabela 5.
Zestawienie zakresu implementacji modulow systemu oraz odpowiadaj^ce im poziomy ____________________________________wspomagania _________________________
N Nazwa modulu ZIM N Wn SWM N SWM_N*Wn
6 EWID 102 0,104 5,09 0,528
17 Sily i Srodki 98 0,100 5,01 0,500
24 Zestawienia ST 95 0,097 4,27 0,413
16 Rejestr Wyjazdow 94 0,096 5,10 0,488
7 EWID STAT 88 0,090 4,53 0,406
14 Podzial Bojowy 66 0,067 4,14 0,278
18 Teleadresy ST 65 0,066 3,93 0,260
1 Alarmowanie i Ochrona Ludnosc 63 0,064 4,46 0,286
9 Mapa ST 58 0,059 3,57 0,211
15 Rejestrator Rozmow 35 0,036 3,71 0,132
4 Bramka SMS 35 0,036 3,78 0,135
5 Centrala Telefoniczna 30 0,031 3,63 0,111
22 Terminal Statusow - DTS 29 0,030 3,35 0,099
23 Wyswietlanie Alarmow - DWA 27 0,027 3,23 0,089
2 Alarmowanie i Powiadamianie - 23 0,023 3,46 0,081
25 112 ST 16 0,016 2,57 0,042
12 Monitoring Pozarowy 15 0,015 2,55 0,039
20 Terminal Informacyjny - DTI 10 0,010 2,79 0,028
13 Pager 10 0,010 2,18 0,022
8 Komunikator 9 0,009 2,10 0,019
19 Terminal Alarmowy - DTG 6 0,006 2,56 0,016
10 Meteo 4 0,004 1,29 0,005
3 Ambulatorium 2 0,002 1,59 0,003
21 Terminal Przywolawczy 1 0,001 1,46 0,001
11 Modul Sztabowy 1 0,001 1,46 0,001
Suma ZIM_N 982 1,00 4,195
Zrodlo: opracowanie wlasne
Warto zauwazyc, co opisane jest w rozdziale 4.1, ze w badaniach wziely udzial glownie Komendy kategorii III, IV. Podejrzewa sie, ze wraz ze wzrostem liczby respondentow z jednostek KK=1, KK=2 sredni stopien wspomagania systemu obnizylby sie.
4.6 Korelacja wybranych zmiennych
Czy jestesmy w stanie okreslic zwiqzek pomiedzy zmiennymi KK a SWM_N? Dysponujqc obecnymi wynikami badan oraz metodq analizy korelacji zbadajmy zaleznosc wystepujqce pomiedzy nimi.
Zalozmy, ze zmienne KK i SWM15 (Rejestr Wyjazdow) majq charakter losowy. Zmienne uznamy za skorelowane, kiedy wartosc parametru rozkladu - kowariancja - ma wartosc roznq od zera Cxy * 0. Kowariancje z danych obliczymy na podstawie wzoru (3)21. Do okreslenia
intensywnosci relacji posluzymy sie wspolczynnikiem korelacji R (4).
21 Opracowano na podstawie: Podgorski J., Statystyka dla studiow licencjackich, Warszawa 2005, s. 314.
cxy = л
n -1
gdzie:
x - wartosc zmiennej KK=(1,2,3,4,5),
y — wartosc zmiennej SWM_N = (1,2,3,4,5,6), n — liczba pomiarów,
xi — wartosc i-tego pomiaru zmiennej x, x — srednia wartosc x,
yi — wartosc i-tego pomiaru zmiennej y,
У — srednia wartosc y.
Z( xi- x)(y-- y)
(3)
R=
SxSy
(4)
gdzie:
R — wspóiczynnik korelacji [-1,1], sx - odchylenie standardowe x, Sx =
sy - odchylenie standardowe y, Sy =
Z( x-- x)2
n
Z( y - y)2
n
Srednie wartosci x i y liczone s^ odpowiednio z zaleznosci (5), (6).
- 1 n x=- Z x-
n i=-
— 1 n y = - Z Уі
n i=i
(5)
(6)
Przed okresleniem wartosci cxy i R przeprowadzono obliczenia czqstkowe równan (3), (4) nie ujçte w niniejszym opracowaniu.
Otrzymano wartosc R=0,14. Jego dodatni charakter informuje, ze wzrostowi wartosci cechy x towarzyszy wzrost wartosci cechy y, a wiçc wzrostowi kategorii jednostki (1,2,3,4,5) towarzyszy wzrost poziomu wspomagania moduiu. Potwierdzaioby to przypuszczenie, ze dla jednostek KK=1 i 2 sredni stopien wspomagania systemu koncentruje siç wokói wartosci niskich. Siia zwiqzku mierzona w przedziaiach r<0,2 (korelacja siaba), 0,2<r<0,4 (niska), 0,4<r<0,6 (umiarkowana), 0,6<r<0,8 (wysoka), 0,8<r<0,9 (bardzo wysoka) 0.9<r<1,0 (zaleznosc peina) wskazuje jednak, ze korelacja ma bardzo siaby charakter. Analiza danych wykazuje brak jednostek kategorii 1. Pomimo udziaiu w badaniach 2 Komend, uczestnicy nie udzielili odpowiedzi na pytanie (Ryc. 5, LI_JRG=5 (2)). Mozna przypuszczac, ze wraz z wzrastajqcq ich liczbq wartosc wspóiczynnik R wzrosiaby. W celu potwierdzenia hipotezy nalezaioby przeprowadzic uzupeiniajqce badania.
1
n
i=1
c
xy
5. Wnioski
Celem niniejszego artykuiu byio przedstawienie wyników badan dotyczqcych systemów wspomagajqcych pracç SKK KP(M) PSP w zakresie rejestrowania zdarzen i dysponowania siiami i srodkami. Badania miaiy na celu dostarczenie krótkiej charakterystyki „SWDST”, zbadanie zakresu implementacji, stopnia wspomagania systemu oraz poszczególnych moduiów.
Na wstçpie podsumowania nalezaioby odpowiedziec na fundamentalne pytanie. Czy system odpowiada zaiozeniom SWD? Literatura zródia jednoznacznie definiuje je jako interaktywne systemy komputerowe pomagajqce decydentom wykorzystywac dane i modele do rozwiqzywania problemów decyzyjnych. Nalezy stwierdzic, ze system posiada dane w postaci sii i srodków Komend, natomiast nie dysponuje modelami decyzyjnymi wspomagajqcymi operatorów w podejmowaniu decyzji. Przykiadem moze byc podstawowy komponent systemu - Rejestr Wyjazdów. Modui jest formq „wizualizacji” sii i srodków. Umozliwia wprowadzenie parametrów zgioszenia, natomiast nie generuje, na podstawie opracowanych procedur, alternatyw decyzyjnych, zwiqzanych np. z najblizszymi jednostkami charakterystycznymi dla miejsca i typu zdarzenia. Operator systemu zdany jest zatem wyiqcznie na znajomosc rejonu operacyjnego oraz wiedzç nt. rozlokowania zasobów.
W artykule zadano kilka pytan. Czy „SWDST” jest jedynym systemem wspomagajqcym rejestrowanie zdarzen i dysponowanie siiami i srodkami? Jak przedstawia siç zakres implementacji systemu oraz poszczególnych jego komponentów ? Jak ksztaituje siç stopien wspomagania moduiów? Jaki jest sredni stopien wspomagania systemu?
Srodowisko jest wiodqcym rozwiqzaniem - 99,07% implementacji. Alternatywç stanowiq Telefoniczne Centrum Wezwan Alarmowych 112, SWD Zintegrowany System Ratowniczy, SWD Emap, „112.pl SOFTBANK”, „Aplikacja dyspozytorska CPR”, „Dyspozytor 112.pl”, „Fenix”, „Kryzys_ST” oraz „Lokalizacja2”. Zakres implementacji jest stosunkowo szeroki. Sposród 25-ciu moduiów kazdy z nich wskazany zostai przynajmniej raz, jako komponent wspierajqcy pracç operatorów. Do najpopularniejszych komponentów EWID, Siiy i Srodki, Zestawienia ST, Rejestr Wyjazdów, EWID STAT, Podziai Bojowy, Teleadresy ST, Alarmowanie i Ochrona Ludnosci - DSP oraz Mapa ST. Warto zauwazyc, ze az 16 z nich miesci siç w granicach mówiqcych o maiym zastosowaniu bqdz tez przydatnosci.
Wspóiczynnik okreslajqcy poziom wspomagania „systemów dyspozytorskich” powinien byc wysoki. Pomimo, ze system nie speinia klasycznej definicji jego stopien wspomagania jest wysoki. Srednie wartosc wspomagania mieszczq siç w granicach 1,29 (Meteo) i 5,10
(Rejestr Wyjazdów) w szesciostopniowej skali, zas srednia wartosc wspomagania systemu koncentruje siç na poziomie 4,19, co daje ok. 70% wspomagania.
W ostatnim rozdziale opracowania podjçto prób$ zbadania zaleznosci pomiçdzy stopniem wspomagania moduiu Rejestr Wyjazdów a kategoriq Komendy. Istniaio przypuszczenie, ze wraz ze wzrostem KK stopien wspomagania obnizy siç. Otrzymano dodatniq wartosc wspóiczynnika korelacji R, jednak jego niska wartosc wskazuje na bardzo siaby charakter zaleznosci.
Podsumowujqc uwazam, ze wnioski zawarte w artykule ilustrujq zalety i wady systemu „SWDST”. W celu uzyskania peinej odpowiedzi na zadane pytania konieczne byioby przeprowadzenie uzupeiniajqcych badan niezawodnosciowych, co stanowi odrçbny temat badawczy.
Literatura
Publikacje zwarte:
1. Józwiak J., Podgórski J., Statystyka odpodstaw, PWE, Warszawa 2006;
Kisielnicki J., MIS: systemy informatyczne zarzqdzania, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2009;
Kwiatkowska A. M., Systemy Wspomagania Decyzji. Jak korzystac z wiedzy i informacji, PWN S.A., Warszawa 2007;
2. Maszke A. W., Metodologicznepodstawy badanpedagogicznych, Wyd. UR, Rzeszów 2004;
Mazur R., Analiza informatycznych systemów wspomagaj^cych, wykorzystywanych w wybranych jednostkach organizacyjnych Krajowego Systemu Ratowniczo - gasniczego oraz formacjach bezpieczenstwa powszechnego
i porz^dku publicznego, Szkoia Giówna Siuzby Pozarniczej, BW S/E - 422/11/2009, Warszawa 2009;
3. Najgebauer A., Informatyczne systemy wspomagania decyzji w sytuacjach
konfliktowych, Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 1999;
4. Podgórski J., Statystyka dla studiów licencjackich, PWE, Warszawa 2005;
5. Rozporzqdzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie ramowej organizacji Komendy Wojewódzkiej i Powiatowej (Miejskiej) Panstwowej Strazy Pozarnej (Dz.U. z 2006 r., Nr 143, poz. 1037);
Publikacje internetowe:
Podrçcznik uzytkownika Systemu SWD ST (wersja instrukcji 001 dla wersji systemu 1.24.x.y), [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>.
6. Instrukcja modutu mapowego Systemu SWD ST (wersja 20.1 dla systemu w wersji 1.0.20.x), [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.ewid.pl>.
Charakterystykaplatformy 112, [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http://www.straz-janowlub.pl>.
Zintegrowany System Alarmowania i Ochrony Ludnosci DSP-50, [dostçp 29 wrzesnia 2010], <http : //www.digitex. pl>.
