CC BY
45
82
Труды БГТУ, 2016, № 9, с. 82-86
УДК 808.2:821.161.3-343.4-93
Д. П. 3bMeBi4
Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот
РЭДАКТАРСК1 АНАЛ1З КАНЦЭПЦЫ1 КН1ЖНАЙ СЕРЫ1 ДЛЯ ДЗЯЦЕЙ
Артыкул прысвечаны рэдактарскаму анал1зу канцэпцып кшжнай падсерьп для дзяцей «Каля-ровы ровар», выпуск якой быу пачаты у 2013 г. Саюзам беларуск1х шсьменшкау. Аутар называе прычыны, па яшх рэдактар павшен умець ствараць канцэпцыю выдання i анал1заваць яе; перал1чвае патрабаваннi да серыi як ввду выданняу: агульнасць задумы, тэмы, мэтавага i функ-цыянальнага прызначэння, чытацкага адраса, аднатыпнасць афармлення, наяунасць абагуль-няльных графiчных элементау выданняу. У артыкуле прааналiзаваны дванаццаць выданняу, яшя на сённяшнi дзень выйшлi у межах серыi, адзначаны асаблiвасцi ix формы i зместу. Зроблена выснова, што па фармальных паказчыках выданш не адпавядаюць патрабаванням да серый. Аба-гульняе ix мэтавае i функцыянальнае прызначэнне (лiтаратурна-мастацкiя выданш, яшя развiваюць, выхоуваюць i адукоуваюць чытача), чытацк1 адрас (дзецi), аутары (сучасныя беларуск1я i шведская) i мова (беларуская), на якой выпушчаны усе кшп. Аднак адсутнасць ад-натыпнага афармлення, разнастайнасць фарматау, ввдау выданняу не дазваляюць чытачу уяуляць ix як серыю. Аутар артыкула даказвае, што канцэпцыя серый не дастаткова прадумана i рэалiзавана, аднак адзначае, што кожнае выданне паасобку щкавае, эстэтычнае, сучаснае.
Ключавыя словы: выданне, серыя, канцэпцыя выдання, чытацш адрас, афармленне выдання.
D. P. Zylevich
Belarusian State Technological University
CONCEPT OF THE CHILDREN'S BOOK SERIES: EDITORIAL ANALYSIS
The article is devoted to publishing analysis of the children's literature concept for book subseries «Kolerovij rover» founded in 2013 by the Belarus writers' union. The author reveals the reasons for the publisher's responsibility to make and analyze publishing concept as well as some requirements to the series as a kind of publishing are enumerated: community of ideas, theme, aimed and functional destiny, reader's address, uniformity of the design, the presence of uniting graphic elements of editions. The article deals with twelve editions published today within the series. Some peculiarities of the form and content are marked. It is established that the editions don't meet the requirements in formal characteristics of the series. These editions are united in aim and functional destiny (literary - artistic editions that develop, bring up, educate the reader) reader's address (children), modern Belarusian and Swedish authors, and the edition's language of all these books - Belarusian. The absence of identical design, variety of formats and edition types don't allow the reader to represent them like one series. The author proves that the concept of the series wasn't distinctly considered and realized, but means that every edition, taken separately, is interesting, modern and aesthetic.
Key words: edition, series, publishing concept, reader's address, edition design.
Уводшы. Анашз канцэпцыи выдання - адна з асноуных задач, яюя даводзщца рашаць рэдак-тару у сваёй прафесшнай дзейнасщ. Да каннцэп-цыи кшп рэдактар звяртаецца у трох асноуных выпадках. Па-першае, для вывучэння вопыту калег, выяулення прычын 1х памылак i паспяхо-вых рашэнняу. Па-другое, для таго каб узба-гацщь уласны «банк» мадэляу выдання. Пры падрыхтоуцы кшп можна будзе выбраць апты-мальны варыянт мадэт, дапрацаваць яго щ штэрпрэтаваць з ул1кам асабл1васщ кшп. Па-трэцяе, сапраудны прафеаянал заусёды анатзуе вынш сваёй працы, таму пасля выхаду кшп у свет трэба ацанщь, щ удала была выбрана канцэпцыя выдання i щ атрымалася яе рэашзаваць.
Мэтай нашага даследавання было праана-л1заваць канцэпцыю падсерыи для дзяцей «Ка-ляровы ровар», якая з 2013 г. выходзщь у межах серый «Кшгарня шсьменшка» (Саюз бела-русюх шсьменшкау).
Каб знайсщ удалую назву для серый, яе заснавальшю звярнулюя да падшсчыкау ста-ронак Саюза беларусюх шсьменшкау у са-цыяльных сетках. Назву «Каляровы ровар» прапанавала перакладчыца Палша Маслянко-ва. Быу прыдуманы лагатып - усмешл1вая жывёла на веласшедзе, якая аддалена нагадвае каня з крылам1 (пегас?), i рознакаляровы над-тс «Каляровы ровар». Усё гэта заключана у круг i выглядае нерэалютычна, «мульцяшна»,
магчыма, для дзщячай серый такi падыход апрауданы.
Пад канцэпцыяй выдання мы разумеем «за-думу, якая звязваецца з канструктыуным прын-цыпам падрыхтоую твора да друку. У канцэпцыi адлюстроуваецца асноуны пункт гледжання рэдактара на выданне — яго склад, змест i форму ушх элементау, рэдакцыйна-тэхшчныя i палiграфiчныя сродкi выканання» [1, с. 50].
Для рэатзацьи мэты падсерыя была пра-аналiзавана з пункту гледжання мэтавага i функ-цыянальнага прызначэння, чытацкага адрасу, характару шфармацып, эканамiчных i аргашза-цыйна-тэхшчных умоу працы, а таксама якасщ падрыхтоую ушх элементау зместу i формы. Аб'ектам даследавання сталi 12 выданняу, пад-рыхтаваных у межах падсерыи «Каляровы ровар»:
1. «Чытанка для маленьюх» (2013).
2. Эва Суса. «Снежны чалавек» (2013).
3. Вашкевiч Дар'я. «Бавауняная дзяучын-ка» (2014).
4. Гапеева Вольга. «Сумны суп» (2014).
5. Нiльсан Ульф, Эрыксан Эва. «Найлепшы спявак у свеце» (2014).
6. Лундберг Сара. «Вга Белая Крэска» (2014).
7. Лундберг Сара. «Вгга Белая Крэска i Эй-вiнд» (2014).
8. Мельшчук 1ван. «Добрыя падказю» (2015).
9. Наркевiч Стася. «Як Васшёк выратавау каралеуства» (2015).
10. Шэiн Аляксей. «Сем камянёу» (2015).
11. Альманах «Гарбузш» (2015).
12. Нурдквiст Свэн. «Пэтсан i Фiндус свят-куюць Каляды» (2015).
З прыведзенага пералiку кнiг вiдаць, што сярод iх ёсць арыгiнальныя i перакладныя, пас-прабуем зразумець, што iх аб'ядноувае у адну серыю, акрамя беларускай мовы, на якой яны прапанаваны чытачу. Коратка прааналiзуем кнiгi з пункту гледжання значных для уяулення канцэпцып крытэрыяу.
Асноуная частка. «Чытанка для малень-кiх», укладальнiкамi якой з'яуляюцца Вiнцук Вячорка i Пётра Садоусю (у такой форме iмёны пазначаны у выхадных звестках), уключае вер-шы, казкi, загадкi для дзяцей прыкладна ад ад-наго да шасщ гадоу. Чытацкi адрас не указаны. Ёсць творы фальклорныя i аутарсюя (арып-нальныя i перакладныя). Анатацып няма, зместу таксама, хаця аб'ём выдання — 60 старонак. Фармат нестандартны — 60^84/8. Папера мела-ваная. Наклад — 1 тысяча асобшкау. Адказны за выпуск — Генадзь Вшярсю. Мастак — Свят-лана Канькова-Дударэнка. Кшга прыгожа аформленая, з арыгiнальнымi форзацамi. Здзiу-ляе з пункту гледжання адпаведансщ чытацка-му адрасу малюнак на вокладцы — выява ката,
якi сядзiць на падаконнiку i глядзiць у цёмнае акно, прычым мы бачым жывёлу са стны. Нас-цярожваюць вострыя вуглы выдання, таму што яны з' яуляюцца яунай небяспекай для дзяцей да трох гадоу, яюя успрымаюць кнiгу як цацку.
Казка ДарЧ Вашкевiч «Бавауняная дзяу-чынка» распавядае пра гiсторыю Баваунянай дзяучыню, якая вельмi любiла абдымацца. Яна перажывала, бо Плястыкавы хлопчык не хацеу абдымацца, аднак потым сустрэла Ваунянага хлопчыка i супакоiлася, бо «яны абодва вельмi любiлi абдымацца i кожны раз надоуга захоу-валi пасьляабдымкавае цяпло». Чытацкi адрас такой нестандартнай псторып у выхадных зве-стках не пазначаны, аднак у анатацып ёсць яго характарыстыка: аутар адрасуе кнiгу дзяучат-кам i хлопчыкам ад двух да ста дзевятнаццащ гадоу, галоунае, каб яны кагосьщ любiлi.
Твор прапануецца у аутарскай рэдакцыi, арфаграфiя уключае элементы тарашкевщы. Адказны за выпуск — Змщер Вiшнёу. Афарм-ляла кшгу Алена Медзякова. Папера мелаваная. Фармат — 60x90/8. Наклад — 500 асобшкау. Як i папярэдняе выданне, кшга мае прыгожыя тэматычна аформленыя форзацы, каляровыя iлюстрацыi.
Кшга Вольп Гапеевай «Сумны суп» мае жанравы падзагаловак — «гiсторыi», вщаць, такiм чынам аутар намякае на яе праудзiвасць. Калi ж прытрымлiвацца традыцыйнай жанравай сiстэмы, то можна сказаць, што перад намi зборшк з пяцi казак з арыгiнальнымi героямi i сюжэтамi. Ч^Iтацкi адрас зноу ахарактарызаваны толькi у анатацыи — «для дарослых дзяцей i маленькiх дарослых». Тут жа акрэслены i змест кнiгi: «слоУнiкi дапамагаюць парасонам, гузiкi шукаюць сэнс жыцця, а вож^Iкi спрабуюць знайсцi адказ на пытанне, якое iх дауно хва-люе, — навошта лiчыць авечак. За звычайнымi, здавалася б, размовамi i учынкамi герояу хава-юцца фiласофскiя думкi i разважанш, да якiх можа далучыцца кожны, хто прачытае новую кнiгу Вольгi Гапеевай з iлюстрацыямi Марты Герашчанкi». Чытаючы кнiгу, сапрауды трапля-еш пад уплыу экзiстэнцыяльнай фiласофii.
Фармат выдання — 60x90/8. Папера мелаваная. Наклад — 1 тысяча асобшкау. Адказны за выпуск — Змщер Вшнёу. Выданне адроз-шваецца арыпнальным афармленнем: староню кожнай казкi маюць свой колер, iлюстрацыi буйныя, не абцяжараныя дэталямi. Форзацы уяуляюць сабой «хаос» з алоукавых схематыч-ных малюнкау парасона, гузiка, апалонiка, ^олю, цукеркi, нажнiц i iншых герояу казак.
Кшга Стаа Наркевiч «Як Васшёк выратавау каралеуства» уяуляе сабой казку-размалёуку пра «Васшька, Дабралетку i iх каханне з першага погляду». Казка арыгiнальная, аднак з моцным
84
Pэдaктapcкi aHaëiç кaнuэпuыi KHiœHaé cepûi для дзяией
фaльклopным пaдмypкaм. Чытоцю aдpac нe ^R^ami, na змecцe мoжнa ягo вызнaчыць як до-шшльны i мaлoдшы шкoльны yзpocт. Молюню Aлeны Cянькo тaкcaмa apыeнтaвaны m гэтыx дзяцeй, 6o змяшчоюць вялшую кoлькacць дэтоляу i пpaдyглeджвaюць пэуныя нaвыкi вош-доння ош^ком для paзмaлëyкi.
Aнaтaцыя aдcyтнiчae. Kнiгa y мяккой вo-кладцы i з оф^тной пaпepы, штo для paî-мaлëyкi aпpayдaнa. Фapмaт — 60^84/8. Шклад cклaдae 500 acoбнiкay. Aдкaзны зо выпycк — Гeнaдзь Birapcra.
У мяккой вoклaдцы выйшоу i збopнiк 1воно Мeльнiчyкa «Дoбpыя падкозю», якi cклaдaeццa з оповядонняУ, вepшay, козок i пepaклaдay з y^arncRtó мoвы. Чытaцкi aдpac тpaдыцыйнa для aнaлiзyeмaй cepыi нe пгзночоны. Aнaтaцыя aдpacye кнiгy дзeцям шкoльнaгa Узpocтy. Док-лaднeй вызшчыць чытaцкi aдpac, caпpaУды, cклaдaнa. Твopы y a^oy^rn фiлacoфcкiя, бeз дынaмiчнaгa cюжэтy. Ёодь дзiцячыя гумо-pыcтычныя выcлoyi. Iлюcтpaцыi чopнa-бeлыя i нeшмaтлiкiя. Уcë гэто пpaдyглeджвae чыточо як мiнiмyм cяpэднягa шкoльнaгa Узpocтy. Ha ягo ж у бoльшacцi apыeнтaвaнa i стылютыко твopay. Aднaк нeкaтopыя пepcaнaжы будуць щковыя тoлькi дaшкoльнiкaм i мaлoдшым шкoльнiкaм, пpы гэтым мoвa тaкix пepcaнaжay яута нeapгaнiчнaя для гэтой кaтэгopыi чытaчoy. Ha-пpыклaд, ток paзвaжae мaлeнькi зойчык Пят-ляйчык з кaзкi «Ha ляcнoй тлянцы»: «Гляджу но cвeт i зaxaпляюcя yciм нaвoкaл, здзiyляюcя, xтo c^apb^, пpыдyмay гэтыя кгзочныя дзiвocы. Bo^ бяpoзкa cтaiць бялявгя, вобнгя. A вocь ялiнкa — мiлaя, цуд-цудом, у cвaëй iглicтaй зя-лëнaй cyкeнцы. A пoбaч cтaтны монады дyбoк cвaю мoц пaкaзвae. I ток pa^œa, штo ëcць во-кoл нac i чapoyны лec, i бязмeжнae пoлe, i квигеючь! луг з yciмi квeткaмi-кpacкaмi, i шняя пaкpyчacтaя pэчкa...»
Kнiгa выйшло фapмaтaм 60^84/8. Haклaд — 300 acoбнiкay. Aдкaзны зо выпycк — ^надзь Biняpcкi.
Лiтapaтypнa-зaбayляльны дзiцячы aльмaнax «Гapбyзiк» вучыць cвaix чытaчoУ «оповядоць, жapтaвaць, pыфмaвaць, paзгaдвaць, чыгаць, мaйcтpaвaць, гуляць, дacлeдaвaць...» Ён npana-нyeццa для cямeйнaгa чытоння i yключae мотэ-pыялы новучольного i зaбayляльнaгa xapaктapy: вepшы, кaзкi, задочы, pэбycы, caмapoбкi. Ёcць кaляpoвaя yraefea з мaкeтaм зомко Гeдымiнa y Лiдзe (ayтap мaдэлi Iгap Aдaciк). Aльмaнax caпpaУды цiкaвы, змяcтoУнa шпионы, адтак нeкaтopыя cтapoнкi выглядоюць зонадто cтpaкaтымi. У pэдaкцыйнaй кaлeгii nepamami пpoзвiшчы мнoгix вядoмыx cyчacныx ayтapay. Aдкaзны зa выпycк — ^шдзь Biняpcкi. Фap-мaт выдaння отым^ьны для ягo мэтaвaгa
пpызнaчэння — 60x84/8. nanepa aфceтнaя. Boклaдкa мяккгя. Haклaд — 1 тыcячa acoбнiкay.
З ycix выдaнняy пaдcepыi «Kaляpoвы po-вap», cтвopaныx бeлapycкiмi ayтapaмi, acoбнaй yвaгi пaтpaбye кнiгa Aлякceя Шэiнa «Ceм кaмянëy». Гэтa paмaн, якi paзлiчaны y пepшyю чapгy нa cтapшaклacнiкa. У выxaдныx звecткax чытaцкi aдpac тpaдыцыйнa aдcyтнiчae. Taroyrni гepoй шкoльнiк Яcь cnpa6ye pacкpыць тaямнiцy cямi кaмянëy, кaб выpaтaвaць жыццë cвaëй cябpoУкi Мipы i вызволщь дзiвocнyю кpaiнy Эфepыю ад пpыгнëтy злoгa caмaзвaнцa. У pa-мaнe яушя xpыcцiянcкaя пaдaплëкa, зaxaпляль-ны cюжэт, мнocтвa выxaвayчыx crrya^rn. Твop мoжa cтaць мoцным кaнкypэнтaм пepaклaдным кнiгaм жaнpy фэнтэзi.
Aфapмлeннe выдоння aдпaвядae i чытоц-кому aдpacy, i жaнpy твopa. Тэмотычш aздoблe-ны кaлoнтытyлы i кaлoнлiчбы. Iлюcтpaцыi тoлькi y якacцi шмуцтытулоу, яны чopнa-бeлыя. Ha фopзaцax — кaляpoвaя кapтa Эфepыi. nanepa оф^тн^. Фapмaт 84x108/32. Aгyльнaя толькоодь cтapoнaк — 415. Haклaд — 2 тьюячы экзэмпляpay. Aдкaзны зо выпycк — C. В. Kap-нюшко.
Пяць пepaклaдныx твopaУ пaдcepыi «Жоля-poвы poвap» об'ядноны тым, штo yce яны yтвapaюць caбoй пepaклaды ca швeдcкaй мoвы.
Kmra «Cнeжны чaлaвeк» з тэкcтaм швeд-cкaй пicьмeннiцы Эвы Cycы i мaлюнкaмi Бэнд-жомэно Шo выйшло y пepaклaдзe Aлeci Бошо-pымaвaй. Гэто гicтopыя cябpoУcтвa двyx 6paTOy Уно i Мaкca ca cнeжным чaлaвeкaм.
Kнiгa Ульфо Hiльcaнa «Haйлeпшы cпявaк у cвeцe» з iлюcтpaцыямi Эвы Эpыкcaн тaкcaмa y пepaклaдзe Aлeci Бaшapымaвaй pacпaвядae цiкaвyю выковоучую гicтopыю npa xлoпчыкa, якi вeльмi бaяycя выcтyпaць но cцэнe, однок з зaдaвaльнeннeм cпявay пecнi уложого caчы-нeння для cвaйгo мeншaгa бpaцiкa. Тoй лiчыy, штo яго бpaт — лeпшы cпявaк m cвeцe. ЛюбoУ i пaдтpымкa мeншaгa бpaтa дaзвoлiлi гaлoyнaмy гepoю пepaaдoлeць cябe. Твop нacычaны пcixaлaгiчнымi пepaжывaннямi xлoпчыкa, ад-нок cюжэт дынaмiчны i лaкaнiчны, тому, бeзyмoУнa, бyдзe цiкaвым для дзяцeй мaлoдшa-га шкoльнaгa Узpocтy i ix боцьтоу.
Чытaцкi aдpac aбoдвyx выдонняу ж тзш-чоны. Aнaтaцыi пpaпaнyюць кapoткiя звecткi npa ayтapa i iлюcтpaтapa, штo aпpayдaнa, 6o твopы пepaклaдныя.
Iлюcтpaцыi выкошны y пpыглyшaныx кoлe-pax, na тэxнiцы ногодвоюць дз^чыя aлoyкaвыя мaлюнкi. nanepa мeлaвaнaя. Фapмaт пaвялiчa-ны — 84x108/16. Haraa4 — 1 тыcячa acoбнiкay. Лдкозны зо выпycк — Гeнaдзь Biняpcкi.
Дзвe кнiгi Capы Лyндбepг, нaaдвapoт, aдpoзнiвaюццa яpкiмi нacычaнымi кoлepaмi.
Сapa Лyндбеpг з'яyляеццa ayтapaм тэксту i мaлюнкay, яюя займаюць большасць плошчы выдaнняy i выступаюць часткай зместу. Пеpaд нaмi гicтоpыi дзяyчынкi Вiты, якая ycё жыццё малюе кpэcкi на дapогax, каб cтвapыць на гэтыx дapогax xaця б адносны пapaдaк. Яна малюе пешaxодны пеpaxод, каб дапамагчы xлопчыкy пеpaйcцi дapогy. А ноччу яна спщь у нaгpyднaй юшэт Альвapa, якi запальвае y гоpaдзе ycе лixтapы.
Кнiгa шведскага шсьменшка i iлюcтpaтapa Свэна Нypдквicтa «Пэтсан i Фiндyc святкуюць Каляды» выйшла y самым канцы 2G15 г. Была apгaнiзaвaнa цiкaвaя пpэзентaцыя з удзелам a^ëpay Пayлa Хapлaнчyкa i Ганны Хiтpык у Гaлеpэi сучаснага мастацтва «У». Сусветна вя-домыя гicтоpыi пpa Пэтсана i яго кацяня Фiндyca чытачам пpaдcтayлены y пеpaклaдзе Нaдзеi Кaндpycевiч.
Фapмaт пеpaлiчaныx выдaнняy — 6GX9G/S. Пaпеpa мелаваная. Наклад — 1 тысяча асоб-шкау. Адказны за выпуск — Генадзь Bi^pœi.
Усе твоpы шведс^ ayтapay цiкaвыя, з ад-метнымi геpоямi i cюжэтaмi, apыгiнaльнымi iлюcтpaцыямi. Асобна тpэбa адзначыць кнiгi Сapы Лyндбеpг, таму што яны яуна адлюст-pоУвaюць сусветную тэндэнцыю y выдавецкай cпpaве — paбiць выданш yнiвеpcaльнымi, щка-вымi i дзецям, i дapоcлым. З пункту гледжання зместу кнiгi пpa Вiтy Белую ^эску нaypaд цi зaцiкaвяць дзяцей (магчыма, толью ст^ша-клacнiкay). У твоpax няма тpaдыцыйныx зaвязкi, кульмшацьи, paзвязкi. Сюжэт твоpa можна rapa-казаць некaлькiмi cкaзaмi: Вiтa малявала на да-pозе кpэcкi, parnaw у вядpо з фapбaй упау ^поп-чык, толькi яны пacпелi paзгaвapыццa, як вецеp панёс xлопчыкa невядома куды, а Вiтa засталася сумаваць i спадзявацца на яшчэ адну cycтpэчy. Экзicтэнцыяльнaя фiлacофiя гэтай гicтоpыi не-apгaнiчнaя для дз^чага cветaycпpымaння.
Аднак цiкaвacць для дзщячага чытача мо-гуць уяуляць малюнк ayтapa, якiя з'яyляюццa часткай зместу. Дзещ могуць пpacaчыць за xо-дам пpaцы Вiты, aцaнiць эмоцып на твapax геpояy i сшу ветpy, якi нечакана пеpaпынiy ix знаёмства. Афapмленне выдання пpaдyгледж-вае, што кшгу тpэбa пaвapочвaць, каб ^ачы-таць тэкст. Сказы натсаны на фapбе, якая pa^ цякаецца па тpaве, на aблокax щ пpоcтa на ка-ляpовaй зaлiyцы. 1ншым paзaм тэкст даецца, як у комiкcax: словы заключаны y авалы побач з тым, каму яны належаць. У apыгiнaльнacцi ayтapy не aдмовiш. Аднак выбap шpыфтa (з за-cечкaмi, няpоyнымi лiтapaмi), пaмеp кегля, суад-ноciны колеpy тэксту i колеpy зaлiyкi выкт-каюць пытaннi. Выдaннi Сapы Лyндбеpг, як i многiя iншыя выданш пaдcеpыi «Кaляpовы pовap», не адпавядаюць пaтpaбaвaнням, ^аш-
саным у ДАСТ СТБ 7.2G6-2GG6 «Выдaннi кшж-ныя i чacопicныя для дзяцей. Агульныя тэx-нiчныя Умовы», i сани^ным пpaвiлaм i ноpмaм 2.4.7. 16-1-2GG5 «Ппешчныя пaтpaбaвaннi да выданняу кнiжныx i часотснык для дзяцей». Вiдaць, менав^а па гэтай пpычыне y вы^адныи звеcткax не указваецца чытaцкi aдpac.
Яшчэ paз пaдкpэcлiм, што гэта сусветная тэндэнцыя, якую pэдaктapcкi калектыу cеpыi выpaшыy пpaдэмaнcтpaвaць белapycкiм чытачам. Айчынным пaтpaбaвaнням да дзщячай лiтapaтypы яна не адпавядае, але тaкiя выдaннi, пaдpыxтaвaныя не белapycкiмi выдaвецтвaмi, пpaдcтayлены у нaшыx rairaprax i бiблiятэкax. Яны могуць быць pэкaмендaвaны для сямейна-га чытання, таму што людзi кожнага Узpоcтy знойдуць нешта для сябе. Аднак щ paзyмеюць гэта бaцькi, щ Удзельнiчaюць яны у пpaцэcе спасщжэння такой лiтapaтypы cвaiмi дзецьмi? Нам бачыцца неaбxодным i цiкaвым ^авядзен-не адпаведнага даследавання. Тым не менш, па cловax пpaдaУцоУ у мiнcкix rairaprax, выдaннi cеpыi pacкyпляюццa xyткa. Яны даступныя па цане. У iнтэpнэт-мaгaзiне белapycкix кнiг i музыю «knihi.by», дзе таксама можна набыць выданш cеpыi, самай таннай аказалася кшга С. Нapкевiч (2 pyблi 5G капеек), а самай дapaгой — А. Шэша (1S pyблёy).
Заключэнне. Пакольк aнaлiзyемыя нaмi выдaннi yгвapayюць сабой пaдcеpыю, звеpнем-ся да нapмaтыyныx пaтpaбaвaнняy да гэтага вщу выданняу. Паводле ДАСТ 7.6G.2GG5 «Выданш. Асноуныя вiды. Тэpмiны i азначэнш», cеpыйнaе выданне уключае сукупнасць тамоу, aб'яднaныx агульнасцю задумы, тэмы, мэтавага цi функцыянальнага пpызнaчэння, яюя выxо-дзяць у аднатыпным aфapмленнi [2]. Звычайна выдaннi cеpыi маюць аднолькавы фapмaт, aдзi-ныя пpынцыпы кaнcтpyкцыi знешняга i унут-parnra aфapмлення, аднолькавыя гpaфiчныя пpыкметы. Аднак ступень аднатыпнасщ можа быць pознaй, выпycкi могуць быць yнiфiкaвa-ныя цi, нaaдвapот, дастаткова iндывiдyaльныя.
Што тычыцца aнaлiзyемaй cеpыi, то адсут-нiчaюць нават нейкiя элементы ушфшацып: усе выдaннi pозныx фapмaтay i аб'ёму, aфоpмленыя pознымi iлюcтpaтapaмi, вокладка можа быць цвёpдaй i мяккай. Лагатып неаднолькавага па-меpy paзмяшчaеццa на pозныx чacткax пеpшaй вокладю цi на апошняй (як у кшзе С. Нapкевiч). У «Чытанцы для мaленькix» i кнiзе А. Шэша ён наогул адсутшчае. Таюм чынам, знешне cеpыя не ус^ымаецца як cеpыя, выдaннi скла-дана уявщь paзaм на кнiжнaй палщы, а гэта сведчыць аб недастатковай ^адуманасщ кaнцэпцыi cеpыi, аб асутнасщ «aдзiнaй pyкi» у яе пaдpыxтоУцы (aдкaзныx за выпycкi было некалью).
86
Рэдактарск анал1з каниэпиы1 кн1жнай cepbii для дзяией
Што тычыцца агульнага у змесце KHir, то можна зауважыць наступнае. Серыя прапануе творы беларускiх i шведскiх аутарау, i усе яны сучасныя. Акрамя «Чытаню», альманаха «Гар-бузш» i рамана А. Шэша, усе выданнi у боль-шай цi меншай ступеш адлюстроуваюць экзю-тэнцыяльную фiласофiю i могуць быць рэка-мендаваны для сямейнага чытання.
Падводзячы вышк нашым назiранням, ад-значым, што у серыю выданнi аб'ядноувае тольк «сучаснасць» аутарау i беларуская мова, а таксама ix адрасаванне дзецям, на што «намя-кае» лагатып. Розная канструкцыя выданняу, ix
афармленне, нават вщ (альманах, расфарбоука, зборшк, монавыданне), розныя выдавецтвы, у яюх выпускалiся кит, робяць ix ва успрыманш чытача асобнымi выданнямi, яюя не маюць да серыйнасцi шякага дачынення. Вiдавочна, што, пачынаючы выпуск серый, яе распрацоушчыю не уяулялi да канца, чым яна будзе напауняцца (се-рыя адкрытая) i каму канкрэтна будзе адрасава-на. Можа быць, яны xацелi вылучыць асобна тое, што будзе выпушчана для дзяцей. Канцэп-цыя уяулялася вельмi агульна, таму гаварыць аб яе рэалiзацыi немагчыма. Аднак кожнае выданне паасобку щкавае, эстэтычнае, сучаснае.
Лiтаратура
1. Издания. Основные виды. Термины и определения = Выданш. Асноуныя вщы. Тэрмiны i азначэннi: СТБ ГОСТ 7.60-2005. Минск: Белстандарт, 2005. 31 с.
2. Лобин А. М. Проектирование и анализ концепции книжного издания: учебное пособие. Ульяновск: УлГТУ, 2009. 110 с.
References
1. GOST. 7.60-2005. Publications. The main types. Terms and definitions: Minsk, Belstandart Publ., 2005. 31 p.
2. Lobin A. M. Proyektirovaniye i analiz kontseptsii knizhnogo izdaniya: uchebnoye posobiye [Design and analysis of the concept of a book edition: an educational supplies]. Ul'yanovsk: UlGTU Publ., 2009. 110 p.
1нфармацыя пра аутара
3bMeBi4 Дзша Паулауна — кандыдат фшалапчных навук, дацэнт, дацэнт кафедры рэдакцыйна-выдавецюх тэхналогш. Беларуси дзяржауны тэхналапчны утверспэт (220006, г. Мшск, вул. Свярд-лова, 13а, Рэспублка Беларусь). E-mail: [email protected]
Information about the author
Zylevich Dina Pavlovna — PhD Philology, Assistant Professor, Assistant Professor, the Department of Editing and Publishing Technologiy. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: [email protected]
Паступгу 08.09.2016
