Научная статья на тему 'РАЗВИТИЕ КУЛЬТУРНЫХ СВЯЗЕЙ МЕЖДУ ТАДЖИКИСТАНОМ И АФГАНИСТАНОМ'

РАЗВИТИЕ КУЛЬТУРНЫХ СВЯЗЕЙ МЕЖДУ ТАДЖИКИСТАНОМ И АФГАНИСТАНОМ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
96
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАДЖИКИСТАН / АФГАНИСТАН / КРИЗИС / КУЛЬТУРА / НАУКА / КУЛЬТУРНОЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЕ / НАУЧНЫЕ ОТНОШЕНИЯ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Фахим Кушо

В статье проанализировано, исследовано и рассмотрено развитие культурных связей между Таджикистаном и Афганистаном, основные факторы и подходы к развитию культурного сотрудничества между этими двумя странами после обретения государственной независимости. Автор сосредоточился на влияние афганского кризиса, на формирование, развитие, поощрение культурного сотрудничества между Республикой Таджикистан и Афганистаном.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE DE VELOPMENT OF CULTURAL RELATIONS BETWEEN TAJIKISTAN AND AFGHANISTAN

The article analyzes, studies and considers the development of cultural relations between Tajikistan and Afghanistan, as well as the main factors and approaches to the development of cultural cooperation between these two countries after gaining state independence. The author focused on the impact of the Afghan crisis, on the formation, development, promotion of cultural cooperation between the Republic of Tajikistan and Afghanistan.

Текст научной работы на тему «РАЗВИТИЕ КУЛЬТУРНЫХ СВЯЗЕЙ МЕЖДУ ТАДЖИКИСТАНОМ И АФГАНИСТАНОМ»

07.00.15 - ТАЪРИХИ МУНОСИБАТ^ОИ БАЙНАЛХАЛЦЙ ВА СИЁСАТИ ХОРИ^Й 07.00.15 - ИСТОРИЯ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОТНОШЕНИЙ И ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ 07.00.15 - HISTORY OF INTERNATIONAL RELATIONS AND FOREIGN POLICIES

РУШДИ РОБИТА^ОИ Кушо ФАЩМ,

ФАРХАНГИИ ЦУМХУРИИ ассистенти кафедраи таърихи

ТОЧИКИСТОН БО ЦУМХУРИИ Донишгоуи Цузцон (Цузцон, ЦИА) ИСЛОМИИ АФГОНИСТОН

РАЗВИТИЕ КУЛЬТУРНЫХ Кушо ФАХИМ,

СВЯЗЕЙ МЕЖДУ ассистент кафедры истории ТАДЖИКИСТАНОМ И Джузджанского Университета АФГАНИСТАНОМ (Джузджан, ИРА)

THE DEVELOPMENT OF Kusho FAHIM, CULTURAL RELATIONS BETWEEN assistant of department of history of TAJIKISTAN AND AFGHANISTAN Jawzjan University (Jawzjan, IRA)

Калидвожщо: Тоцикистон, Афгонистон, буурон, фаруанг, илм, робитауои фаруанги, робитауои

илми.

Дар мацола ба роумони, шаклгири ва рушди робитауои фаруангии Тоцикистону Афгонистон дар шароити буурон тауциц, таулил ва барраси гардида, омилуо ва равишуои асосии рушди уамкориуои фаруангии ин ду кишвар пас аз ба даст овардани истицлолияти давлати муайян гардидаанд. Муаллиф дар заминаи таъсири буурони Афгонистон шаклгири, тавсеаёбй ва маруилауои рушди уамкориуои фаруангии Цумуурии Тоцикистон ва Афгонистонро муаёян намудааст.

Ключевые слова: Таджикистан, Афганистан, кризис, культура, наука, культурное взаимоотношение, научные отношения

В статье проанализировано, исследовано и рассмотрено развитие культурных связей между Таджикистаном и Афганистаном, основные факторы и подходы к развитию культурного сотрудничества между этими двумя странами после обретения государственной независимости. Автор сосредоточился на влияние афганского кризиса, на формирование, развитие, поощрение культурного сотрудничества между Республикой Таджикистан и Афганистаном.

Key words: Tajikistan, Afghanistan, crisis, culture, science, cultural relations, scientific relations

The article analyzes, studies and considers the development of cultural relations between Tajikistan and Afghanistan, as well as the main factors and approaches to the development of cultural cooperation between these two countries after gaining state independence. The author focused on the impact of the Afghan crisis, on the formation, development, promotion of cultural cooperation between the Republic of Tajikistan and Afghanistan.

Точикистон ва Афгонистон, ки 1400 км марзи муштарак доранд, дар навбати аввал ин ду кишварро гузаштаи ягонаи таърихй муттахид месозад. Чуноне ки профессор Искандаров кайд менамоянд, аз бисёр чихатхо Афгонистон дар фаъолияти сиёсати хоричии Ч,умхурии Точикистон чойи мухимро ишгол менамуд ва менамояд. Дар харду чониби сархад мардумоне зиндагй мекунанд, ки бо забони точикй харф мезананд. Онхоро умумияти забон ва фарханг, дин ва урфу одат ва нихоят умумияти таърихй муттахид ва васл мегардонад [4:60].

В. Бушков менависад, ки точикони Точикистон ва Афгонистонро на танхо тааллук доштан ба як гурухи этникй карин кардааст, балки бисёре аз точикони чануби Точикистон дар шимоли Афгонистон хешони наздики худро доранд. Чунин хешу табориро мардуми Бадахшони Афгонистон бо мардуми Вилояти Кухистони Бадахшони Точикистон низ доранд [2]. Халкхои туркзабони чануби Точикистон ва шимолй Афгонистон низ хешовандони наздиканд.

Ба ин нигох накарда 70 соли Иттиходи Шуравй имкони гyстариши муносибатхои ин ду давлатy халкиятро фарохам наовард. Баъди пош хурдани Иттиходи Шуравй 9 сентябри соли 1991 Шурои Олии Ч,умхурии Точикистон Эъломияи истиклолияти давлатиро кабул намyд ва Афгонистон аввалин шуда сохибгатдарии Точикистонро эътироф кард.

Точикистон дар байни хамсояхои шимолии АфFOнистон чойгохи xосаро ишFOл мекунад. Он на танхо хамчун як давлати сулхчуй, балки хамчун омили мухим дар рушди иктисоддати АфFOнистон ба хисоб меравад. Муносибатхои дучонибаи Ч,умхурии Точикистон бо Ч,умх,урии Исломии АфFOнистон аз 15 июли соли 1992 ба рох монда шудааст. Бо ба рох монда шудани муносибатхо дар байни ин ду кишвар «Созишнома оид ба дустй, хамкорй ва муносибатхои неки хамсоягй миëни Ч,Т ва ДИА» ба имзо расонида шудааст ва дар ин чохорчуба воxyрихо ва мулокотхои президентони ин ду кишвар дар солхои 1993, 1996, 2001, 2002, 2004, 2006-2009, 2014 ва 2018 дар Точикистон ва солхои 1993, 1995, 2005 ва 2010 дар АфFOнистон доир гардида, масъалахои васеъ мавриди таваччухи чонибхо карор гирифтанд. Дар натичаи ин мулокотхо беш аз 60 санади расмй ба имзо расонида шудааст, ки онхо барои густариши хамкорихои байни ду кишвар заминаи шартномавй-хукукй гузоштаанд.

Дар чараëни сафари расмии Президенти Давлати Исломии АфFOнистон Б. Раббонй ба Точикистон дар мохи декабри соли 1993 «Созишнома оид ба хамкорй дар сохахои фарханг, илм ва маориф мдани Ч,Т ва Ч,ИА» имзо гардид. Дар доираи умумияти фархангй ва забонй хамкорихо миëни ин ду кишвар дар сохаи фарханг албатта, ки бояд рушд мекард, вале мутаассифона амалисозии мукаррароти ин созишнома дар вазъияти душвори хам Точикистон ва хам АфFOнистон Fайриимкон буд.

Икрор бояд шуд, ки аксар карордодхо ва шартномахои ба имзо расида бо сабабхои субъективию объективй дар хачми пурра амалй нагардиданд ë кисман амалй гаштанд. Вазъи ноороми харду кишвар монеаи ин кор гашта буд.

Ч,анги тахмилии шахрвандй дар Точикистон (1992-1997) сабаби мухочирати хазорон точик ба АфFOнистон шуд. Дар баробари ин хазорхо мyxолифини мусаллахи точик, ки хадафи онхо ноамн гардонидани Точикистон буд, дар АфFOнистон панох бурда, аз гуруххои исломгарои ин кишвар кумакхои пулй, молй ва идеологй низ мегирифтанд [5:4]. Дар давраи аввали ба даст овардани истиклолияти давлатй ин омил мушкилоти чиддй дар муносибатхои хар ду кишвар гардид ва рушди мунтазами муносибатхои дучонибаро xалалдор намуд.

Аз ин ру президенти вакти Давлати Исломии АфFOнистон Бурхониддин Раббонй ин мушкилотро дарк намуда, чунин иброз дошт: «...барои хама дар Точикистон имруз хифзи амният зарур аст. Ман аз тамоми мардуми Точикистон xохиш дорам, ки амниятро хамчун як вачибаи динй ва вазифаи шаръии xyд хифз кунанд. Замон замони сода нест, ман аз тарикхои гуногун иттилоъ мегирам, ки бисëр нирухо дар xорич оромй, истикрор ва суботи Точикистонро намеxоханд. Накшахо доранд, ки ин кишвар ноором бошад, зеро рохбари Точикистон Эмомалй Рахмон як фарди истиклолталаб аст, фикри тобеъият надорад...» [3]. Дар хакикат Б. Раббонй, ки оромии АфFOнистон орзуи хамешагии у буд, набзи замонаро дуруст дарк намуда, хамчун сдасатмадори варзида барои суботи минтака чунин тахлилу xyлосаи окилонаро баровардааст.

Дар он вакт баркароршавии амният барои мардуми харду кишвар xеле зарур буд, зеро бо туфайли он дустй, хамкорй ва муносибатхои неки хдмсоягии ба рох мондаи Точикистон ва АфFOнистон амалй мегардиданд.

Дар мтенахои солхои 90-уми карни гузашта аз чониби харакати «Толибон» гасб шудани хокимият дар Кобул ва дар ин натича пурзуршавии экстремизм ва терроризми динй, кочоки маводи мyxаддир ва силох аз худудхои Афгонистон сарчашмахои асосии тахдид ва xатархо ба амнияти миллии Ч,умхурии Точикистон гардиданд.

Ин ходиса вазъи Афгонистонро боз хам ноором гардонид ва ба Ч,умхурии Точикистон воридшавии гурезахои афгон, пурзур шудани ифротгароии динй, кочоки маводи мyxаддир ва силох назаррас гардиданд. Инчунин бухрони афгонй дар шароити чанги тахмилии шахрвандй ба васеъшавии терроризм, ифротгароии динй ва гардиши гайриконунии маводхи мукаддир дар Точикистон мусоидат намуд.

Вокеахои АфFOнистон Чумхурии Точикистонро водор œx^ ки дар рузхои аввали бухрон сиëсати чудосозии xyдро аз вокеахои дар АфFOнистон баамаломада, пеш гирад ва дар муносибат бо АфFOнистон рохи навро тархрези намояд [6:67].

Бухрони дар АфFOнистон баамаломада ба масъалахои эхëи миллию фархангй низ таъсири манфй гузошта, боиси хароси доимии Точикистон аз баъзе арзишхои харакати "Толибон" гашт. Ин вазъиятро xyсyсан, метавон дар мисоли муносибати хукумати Точикистон бо омилхои динй

мyшохидa тамуд. X^ara™ «Толибон» хaрaкaти динИ-сдасй бyдa, мекушид бо зурй aнъaнaхои дини ислом Ba конунхои шaриaтро дaр худуди мaмлaкaт Ba берун aз он вобaстa бa имконият тахн нaмояд. Асоси гоявии ин хaрaкaтро aкидaхои динии «сaлaфияи ^дад», ки нaтичaи омезиши тaълимоти динии суфизм, вaххобизм Ba дигaр рaвиях,о буд, тaшкил медод [9:68]. Аз сaбaби он, ки дaр aфкори сиëсию чaмъиятии Точикистон омилхои динй дaр ^зияи АфFOнистон хaмчyн омили низоъ Ba ихтилоф шинохтa мешaвaнд, хyкyмaти Ч,умхурии Точикистон aз чунин шaкл гирифтaни вaзъият дaр АфFOнистон хaмешa дaр хaрос буд. KroBa бaр ин, бо экстремизму терроризми динй мyaррифй гaштaни низои АфFOнистон ин хисро дaр Ч,умхурии Точикистон боз хaм вдвш^р сохт. Аммо тaъсири мaнфии вaзъияти АфFOнистон бa рушду эхëи фaрхaнгй дaр хдр ду кишвaр дyчaндон бyдaaст. Зеро бинобaр тaшaккyли зехнияти мaнфй дaр борaи эхтимоли тaъсири вaзъияти АфFOнистон, Точикистон нa тaнхо aз рохдндозии робшадои солими фaрхaнгй, бaлки aз имкониятхои вaсеи робш^хои щтисодй бо ин кишвaри хaмзaбонy хaмфaрхaнги худ мax,рyм гaштaaст.

Омaдaни хaрaкaти "Толибон" бa к;yдрaт дaр АфFOнистон боис гашт, ки Точикистон aз сaрчaшмaхои мyхимтaрини эхëи миллию хуввияти фaрхaнгии худ, ки дaр зaмони эх^и исти^лолият, ки пaс aз пошхурии Иттиходи Шyрaвй бa он бисëр ниëз дошт, истифодa бyрдa нaтaвонaд. Дaр холе, ки умумияти фaрхaнгии бaйни ду кишвaр зaминaи вaсеи робитaхои мyтarçобилaн сyдмaнди фaрхaнгиро фaрохaм меовaрдaнд, зaрyрaтхо Ba мyлохизaхои ногузири aмниятию идеологй ин робитaхоро бисëр мaхдyд нигох доштaaнд. Дaр нaтичa, имруз тaносyби бaйни имкониятхои мaвчyдa Ba робитaхои мaвчyдaи фaрхaнгии Точикистон Ba АфFOнистон дaр мaчмyъ хaзор бaр як мебошaд. Хдмин тaвр, метaвон гуфт, ки бухрони бa миëн овaрдaи хaрaкaти "Толибон" дaр АфFOнистон бa солимии рaвaнди эхëи робитaхои фaрхaнгии Точикистону АфFOнистон лaтмaи чyброннопaзир ворид нaмyдaaст.

Дaврaи MB дaр мyносибaтхои дyчонибaи Ч,умхурии Точикистон Ba АфFOнистон пaс aз соли 2001 бо OFOЗи aмaлиëти зиддитеррористии НБКА дaр Афгонистон OFOЗ мегaрдaд. Дaр мaрхилaи нaв aз чониби рохбaрияти ин ду кишвaр хaмешa бaъд aз мaсъaлaхои aмниятй Ba щтисодй aхaмияти бузург бa рушди муносиботи фaрхaнгй миëни ду кишвaр додa мешaвaд.

Дaр хaмин дaврa мaсъaлaи рушди минбaъдaи мyносибaтхои Точикистону Афгонистон, инчунин дaр рaфти сaфaри президенти Ч,Т Э. Рaхмон бa Ч,ИА дaр тaърихи 27-28 aпрели соли 2005 мyхокимa шyдaнд. Аз руи нaтичaхои вохурй беш aз 10 шaртномa Ba aхдномaхои бaйнидaвлaтвy бaйнихyкyмaтй доир бa сохaи энергетик Ba чиноятхои мyтaшaкили фaромиллй Ba гaйрa бa имзо рaсидaнд, ки мyхимтaрини ин хyччaтхо «Шaртномa оид бa дустй, хaмкорй Ba мyносибaтхои неки хaмсоягй миëни Ч,Т Ba Ч,ИА» бa хисоб мерaфт.

Фaхим Собир мyносибaтхои точику aфгонро бaъди соли 2001 тaхлил кaрдa се лaхзaи aсосиро чудо кaрдaaст [10]:

a) хaрдy мaмлaкaт, ки дaвлaтхои бa хaм хaмсоя мебошaнд бaрои якдигaр aз чихaти фaрхaнгй, зaбонй Ba чугрофй так;ши мухимро мебозaнд;

б) Афгонистон, Точикистон Ba Эрон се мaмлaкaти форсизaбон солхои охир бaйни хaмдигaр шaртномaю кaрордодхои сершумор бa имзо рaсонидaaнд;

b) дaр доирaи хaмкорй бо коaлитсияи бaйнaлхaлкй (НБКА) Точикистон бa кyввaхои коaлитсионй, ки дaр хоки Афгонистон кдрор доштaнд кyмaки зиëд рaсонд.

Дaр рaфти сaфaри нaвбaтии президенти Ч,умхурии Точикистон Э. Рaхмон бa Ч,ИА 25-26 октябри соли 2010 бa мyaйян кaрдaни роххои рушди хaмкорихои минтaкaвй Ba дyчонибaи тичорaтй - иктисодй, aз чyмлa вaсеъ кaрдaни aлокaхои тичорaтивy истехсолй бо рохи тaшкили бозорхо Ba минтaкaхои озоди иктисодии нaздисaрхaдй диккaти кaлон додa шуд. Мaсъaлaхои рушди электроэнергетикa, хaмкорихои MH^ëra, коммyникaтсионй, aз чyмлa бa воситaи худуди Афгонистон пaйвaст нaмyдaни роххои aвтомобилию роххои охaн Ba хaтхои интиколи бaркй Ч,умхурии Точикистон бо Эрон, Покистон Ba Тyркмaнистон мyхокимa шyдaнд. Дaр ин вохурй шяш хyччaти нaв бa имзо рaсидaнд.

Бa гaйр aз сaфaрхои рaсмй, президентони Чумхурии Точикистон Ba Чумхурии Исломии Афгонистон дaр рaфти гyзaронидaни чорaбинихо, конфронсхо Ba чaлaсaхои тaшкилотхои дигaри минтaкaвию чaхонй борхо бо хaм вохурихо доир нaмyдaaнд.

Дaр бaробaри вохурихои президентони ин ду кишвaр мyнтaзaм вохурихои ходимони фaрхaнг Ba сaнъaт низ гyзaронидa мешaвaнд. Дaр Ч,умхурии Точикистон филмхои aфгонй нaмоиш додa шyдa, гуруххои эчодй бa дaвлaтхои хaмдигaр сaфaр кaрдa нaмоишхои мyхтaлиф пешкaши тaмошобинон гaрдонидaнд.

Аз 25 то 30 ноябри соли 2006 дар ш. Душанбе аз чониби Фонди «Фарханг ва чомеаи шахрвандй»-и Афгонистон, бо дастгирии сафоратхонаи Чумхурии Исломии Афгонистон дар Точикистон хафтаи фархангии Афгонистон доир карда шуд.

Дар доираи ин чорабинй намоишгоххо ва консертхои дастахои эчодии хунармандони Афгонистон гузаронида шудаанд, ки дар онхо, зиёда аз 30 ходимони намоёни санъати Ч,ИА ширкат варзидаанд. Соли 2011 дар Душанбе хафтаи филмхои (синамои) Афгонистон гузаронида шуд ва филмхои синамогарони афгон пешкаши тамошобинони сершумор гардиданд.

Доир намудани чунин чорабинихо муносибатхои Точикистону Афгонистонро густариш дода, дар наздик шудани халкхои точику афгон заминаи мухим ба хисоб меравад.

Хдмкорихоро дар сохаи илм дида баромада, кайд намудан лозим аст, ки Точикистон барои омузондани мутахассисони афгон чй дар зинаи миёна ва чй дар зинаи олй имкониятхои мусоид дорад. Ин хамкорихо таърихи кухан доранд. Мутахассисони точик пештар низ дар макотиби олии Афгонистон дарс дода, донишчуёни зиёди афгон ва унвончуён дар мактабхои олии Точикистон таълим гирифта, тачрибаомузон аз тачрибаомузй гузаштаанд.

Хдмкорихо миёни Донишкадаи бозомузии тахассусии Точикистон бо маркази омодасозии омузгорон дар Афгонистон инкишоф меёбад. Дар ин самт бо Донишкадаи зикршуда ва Маркази омодасозии омузгорони Афгонистон агентии Фонди Огохон низ хамкорй дорад [8].

Донишкадаи такмили ихтисос бахри омузгорон оид ба идоракунй бозомузй доир намуда, дастуру маводи таълимиро аз забони точикй ба забони дарй тарчума мекунад.

Дар соли 2013 барои шахрвандони Афгонистон 50 бурсия чудо шуд, ки ин ба густариши хамкорихои дучониба дар сохаи маориф фоли нек буд. Бояд тазаккур дод, ки дар хамон сол дар Чумхурии Точикистон 234 нафар шахрвандони Афгонистон тахсил доштанд [7] ва дар соли 2014 боз зиёда аз 90 нафар донишчуёну магистрон дар донишгоххои Точикистон аз Афгонистон ба таълим фаро гирифта шуданд, ки ин хело кам аст [1]. Ч,амъ дар давраи солхои 1992 - 2014 дар мактабхои Олии Ч,умхурии Точикистон беш аз 3000 донишчу ва унвончуёни афгон таълим гирифтанд. Афгонистон тарафдори дар Точикистон бештар доштани донишчуёну магистрантони худ мебошад ва Чумхурии Точикистон инро ба инобат гирифта бояд шароити мусоидро фарохам оварад.

Ч,араёни рушди муносибатхои фархангии Чумхурии Точикистонро бо Чумхурии Исломии Афгонистон пас аз ба даст овардани истиклолияти давлатй, шартан ба чор мархала таксим кардан мумкин аст:

1 - солхои 1991-1996 - мархалаи барохмонй;

2.- солхои 1996-2001- мархалаи боздории муваккатй;

3.- солхои 2001-2005- мархалаи баркаросозй;

4.- соли2005 то ба имруз - мархалаи рушд.

Хулоса, бухрон ба фарханги пургановати Афгонистон зарбаи сахт зада, шароит ва меъёрхои тарзи зиндагии мардуми Афгонистонро халалдор сохт, ба психологияи миллй ва ичтимоии онхо таъсири худро расонда, ихтилофоти сиёсй, этникй ва диниро дар мамлакат тезутунд намуд. Бухрон муташаннич гардида истиклолият ва якпорчагии худудии ин давлатро зери хатар гузошта, таъсири манфии ин зухурот ба мамлакатхои хамсоя, пеш аз хама ба Точикистон низ расид.

Дар анчом кайд намудан лозим аст, ки муносибатхои фархангй бо Афгонистон дар холи имруз яке аз самтхои афзалиятноки сиёсати хоричии Ч,умхурии Точикистон ба хисоб меравад ва дар асоси муносибатхои неки хамсоягй, умумияти забон ва фарханг, эътикодхои динй, наздикшавй ва рушди хамкорихои дучониба ба рох монда шудааст.

Рушди минбаъдаи муносибатхо миёни Ч,умхурии Точикистон ва Чумхурии Исломии Афгонистон аз бисёр чихат аз вазъи сиёсии ин кишвар вобастагии зиёд дорад. Мо чунин мешуморем, ки кумак ба эхёи иктисодй ва рушди ичтимоии Афгонистон бехтарин рохи истикрори сулху субот дар ин кишвар ва таъмини амният дар минтака мебошад. Чуноне ки дар ин бора Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон кайд намудаанд - «... мо таъмини сулху суботро дар Афгонистон омили амнияти кишвари худ ва тамоми минтака медонем».

АДАБИЁТИ ИСТИФОДАШУДА:

1. Абдугафури О. "Афгонистон ва Тоцикистон мушкиле бо щм надоранд" // Радиои озоди.

https://www.ozodi.org/a/afghan-ambassador-says-tajikistan-and-afghanistan-have-no-any-

issues/26723273.html (20/09/2018).

2. Бушков В. Таджикистан и талибы /В. Бушков //Центральная Азия и Кавказ. Стокгольм, 1997.

№ 7. URL: http://www/-c\datarus\bd_rus/shtml (20/09/2018).

3. Зиёвуддини А. Амният - неъмати бебауост, ба цадраш бирасем // Сомонаи мустацили чамъиятиву сиёсии Рузгор. URL: http://ruzgor.tj/siyosat/7198-amniyat-nemati-bebahost-ba-qadrash-birasem-8242.html (20/09/2018).

4. Искандаров К. Взаимоотношения Республики Таджикистан с Исламским Государством Афганистан // Материалы II международной научно-практической конференции «Место Таджикистана в новом международном порядке. - Душанбе, 1997. - С. 58-62.

5. Князев А.А. Афганский конфликт и радикальный ислам в Центральной Азии. Сборник документов и материалов /А.А. Князев. - Бишкек, 2001. - 168 с.

6. Кудратов К.А. Влияние афганского конфликта на национальную безопасность Республики Таджикистан (1991-2014 гг.) / Кудратов К.А. // Монография. - Душанбе, ««Эр-Граф», 2017. -224 с.

7. Рацабалиев Х. Робитауои дуцонибаи Тоцикистон ва Афгонистон http://osiyoavrupo.tj, http:// anrt.tj (20/09/2018).

8. Региональная деятельность по сотрудничеству в Таджикистане. // Aga Khan Development Network. URL: http://www.akdn.org/tajikistan_regional_r.asp (20/09/2018).

9. Сикоев Р.Р. Талибы: религиозно-политический портрет. - 2-е изд.. - М.: Институт востоковедения РАН, Издательство «Крафт+», 2004. - 220 с.

10.Фахим С. Таджикистан и Афганистан: в поисках стратегии добрососедства // Информационный портал «Афганистан.Ру». URL: http://afghanistan.ru/doc/23800.html (20/09/2018).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.