Научная статья на тему 'ҚР АК-НІҢ «АДАЛ АЛУШЫДАН МҮЛІКТІ ТАЛАП ЕТІП АЛДЫРУ» ДЕГЕН 261-БАБЫНА КЕЙБІР ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР'

ҚР АК-НІҢ «АДАЛ АЛУШЫДАН МҮЛІКТІ ТАЛАП ЕТІП АЛДЫРУ» ДЕГЕН 261-БАБЫНА КЕЙБІР ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
126
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АДАЛ АЛУШЫ / ТИТУЛДЫқ МЕНШіК ИЕСі / АЗАМАТТЫқ КОДЕКС / АЗАМАТТЫқ ЗАңНАМА / МүЛіКТі ТАЛАП ЕТіП АЛДЫРУ

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Сабиров Камал Қанатқалиұлы

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (ҚР АК) 261-бабы адал алушыдан мүлікті талап етіп алдыру мәселелерін реттейді. Белсенді азаматтық айналымда бір адам кейбір құқықтық қатынастарда меншік иесі және басқаларында адал алушы бола алады. Азаматтық айналым тұрақтылығының кепілі тараптар мүдделерінің теңгерімін сақтауды қамтамасыз ету болып табылады. Қазақстан Республикасының қазіргі замандағы азаматтық заңнамасы жоғалған немесе ұрланған заттарды ғана виндикациялаумен шектелмейді. ҚР АК-нің 261-бабында меншік иесінің өзінің иелігінен оның еркіне қарсы шыққан кез келген затты талап етіп алдыру мүмкіндігі көрсетілген. Алайда, титулдық меншік иесінің де, адал алушының да құқықтарының әділ сақталуын қамтамасыз ету тұрғысынан норманы түсіндіру кезінде проблемалар туындауы мүмкін. Өкінішке орай, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы адал алушылардың құқықтарын қорғауға әрдайым қабілетті бола бермейді. Осының бәрі азаматтық айналымға қатысушыларды тең емес жағдайға қояды. Титулдық меншік иелері мен адал алушылар арасындағы сот даулары соңғылардың нақты қорғалмауын анықтайды. Бұл ретте жылжымайтын мүлік жағдайында адал алушы мемлекеттік тіркеудің заңда белгіленген барлық рәсімдерін адал жүзеге асырған тарап болып табылады. Азаматтардың сатып алынатын мүлікке құқықтарын қорғауға деген сенімі болмағандықтан, барлық азаматтық айналымға тұрақсыздық қаупі түседі. Жоғарыда баяндалғанды ескере отырып, азаматтық кодекс нормасын түсіндіру, оны қолдану практикасын талдау өзекті мәселе болып қала береді. Ұсынылған мақалада ҚР АК 261-бабының талаптарын практикада қолданудың кейбір проблемалық мәселелеріне жан-жақты және объективті түсініктеме беруге әрекет жасалады. Мақала тәжірибелі заңгерлерге, ғылыми қызметкерлерге және мүлікке құқықтардың ауысуының проблемалық мәселелерін зерттеушілерге ұсынылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Сабиров Камал Қанатқалиұлы

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CERTAIN COMMENTS ON ARTICLE 261 OF THE CIVIL CODE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN «CLAIMING FROM A BONA FIDE PURCHASER»

Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan (Civil Code of the Republic of Kazakhstan) regulates the issues of reclaiming property from a bona fide purchaser. In active civil turnover, one and the same person may be the owner in some legal relations and a bona fide purchaser in others. The guarantee of the stability of civil turnover is to ensure the balance of interests of the parties. Modern civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not limited to the vindication of only lost or stolen things. Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan contains an indication of the possibility of claiming by the owner of any thing that has left his possession against his will. However, issues may arise when interpreting the rule in the context of ensuring fair enforcement of the rights of both the title owner and the bona fide purchaser. Unfortunately, the civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not always able to protect the rights of bona fide purchasers...Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan (Civil Code of the Republic of Kazakhstan) regulates the issues of reclaiming property from a bona fide purchaser. In active civil turnover, one and the same person may be the owner in some legal relations and a bona fide purchaser in others. The guarantee of the stability of civil turnover is to ensure the balance of interests of the parties. Modern civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not limited to the vindication of only lost or stolen things. Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan contains an indication of the possibility of claiming by the owner of any thing that has left his possession against his will. However, issues may arise when interpreting the rule in the context of ensuring fair enforcement of the rights of both the title owner and the bona fide purchaser. Unfortunately, the civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not always able to protect the rights of bona fide purchasers. All this puts the participants in the civil turnover in an unequal position. Litigation between title owners and bona fide purchasers reveal the actual vulnerability of the latter. In this case, in the case of real estate, a bona fide acquirer is a party that has in good faith carried out all the procedures for state registration established by law. In the absence of citizens' confidence in the protection of their rights to the acquired property, the entire civil turnover is under the threat of instability. Taking into account the above, the question of interpretation of the norms of the civil code, analysis of the practice of its application remains relevant. The presented article attempts to provide a comprehensive and objective commentary on some problematic issues of applying the requirements of Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan in practice. The article is recommended for practicing lawyers, scientists and researchers of problematic issues of transfer of rights to property.

Текст научной работы на тему «ҚР АК-НІҢ «АДАЛ АЛУШЫДАН МҮЛІКТІ ТАЛАП ЕТІП АЛДЫРУ» ДЕГЕН 261-БАБЫНА КЕЙБІР ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР»

УДК 347.21

КР АК-НЩ «АДАЛ АЛУШЫДАН МУЛ1КТ1 ТАЛАП ЕТ1П АЛДЫРУ» ДЕГЕН 261-БАБЫНА КЕЙБ1Р ТУС1Н1КТЕМЕЛЕР

Камал Канаткали^лы Сабиров

Казащстан Республикасы Зацнама жэне щущыщтыщ ащпарат институты азаматтыщ, азаматтъщ процесстт зацнама жэне атщарушылыщ ¡с ЖYргiзу бел1мтщ жетекш1 гылыми щызметкер1, Ph.D., Нур-Султан щ., Цазащстан Республикасы; e-mail: sabirov.k@gmail.com

Аннотация. Казащстан Республикасы Азаматтыщ кодекстщ (КР АК) 261-бабы адал алушыдан мYлiктi талап етт алдыру мэселелерт реттейдi. Белсендi азаматтыщ айна-лымда бiр адам кейбiр щущыщтыщ щатынастарда меншт иеЫ жэне басщаларында адал алушы бола алады. Азаматтыщ айналым туращтылыгыныц кепш тараптар мYдделерiнiц тецгерiмiн сащтауды щамтамасыз ету болып табылады.

Казащстан Республикасыныц щазiргi замандагы азаматтыщ зацнамасы жогалган не-месе урланган заттарды гана виндикациялаумен шектелмейдi. КР АК-нщ 261-бабында меншiк иестщ взтщ иелтнен оныц ерюне щарсы шыщщан кез келген затты талап етт алдыру мYмкiндiгi кврсетшген. Алайда, титулдыщ меншiк иесшц де, адал алушыныц да щущыщтарыныц эды сащталуын щамтамасыз ету тургысынан норманы тYсiндiру кезтде проблемалар туындауы мYмкiн. Октшке орай, Казащстан Республикасыныц азаматтыщ зацнамасы адал алушылардыц щущыщтарын щоргауга эрдайым щабiлеттi бола бермейдi.

Осыныц бэрi азаматтыщ айналымга щатысушыларды тец емес жагдайга щояды. Титулдыщ меншт иелерi мен адал алушылар арасындагы сот даулары соцгылардыц нащты щоргалмауын аныщтайды. Булретте жылжымайтын мYлiк жагдайында адал алушы мем-лекеттт тiркеудiц зацда белгшенген барлыщрэЫмдерт адал ЖYзеге асырган тарап болып табылады. Азаматтардыц сатып алынатын мYлiкке щущыщтарын щоргауга деген сенiмi болмагандыщтан, барлыщ азаматтыщ айналымга туращсыздыщ щаут тYседi.

Жогарыда баяндалганды ескере отырып, азаматтыщ кодекс нормасын тYсiндiру, оны щолдану практикасын талдау взектi мэселе болып щала бередi.

¥сынылган мащалада КР АК 261-бабыныц талаптарын практикада щолданудыц кейбiр проблемалыщ мэселелерiне жан-жащты жэне объективтi тYсiнiктеме беруге эрекет жа-салады. Мащала тэжiрибелi зацгерлерге, гылыми щызметкерлерге жэне мYлiкке щущыщтар-о дыц ауысуыныц проблемалыщ мэселелерт зерттеушшерге усынылады. ^ Ty^h свздер: адал алушы, титулдыщ меншт иеЫ, азаматтыщ кодекс, азаматтыщ

IN О IN

CL

<

CL

О in О

Ш <

< Ш

ь

с;

х

зацнама, мулгктг талап етт алдыру.

НЕКОТОРЫЕ КОММЕНТАРИИ К СТАТЬЕ 261 ГК РК «ИСТРЕБОВАНИЕ ИМУЩЕСТВА У ДОБРОСОВЕСТНОГО

ПРИОБРЕТАТЕЛЯ»

<

о Сабиров Камал Канаткалиевич

о

и исполнительного производства Института законодательства

Ведущий научный сотрудник отдела гражданского, гражданско-процессуального

и правовой информации Республики Казахстан, Ph.D., г. Нур-Султан, Республика Казахстан; e-mail: sabirov.k@gmail.com

Аннотация. Статья 261 Гражданского кодекса Республики Казахстан (ГК РК) регулирует вопросы истребования имущества у добросовестного приобретателя. В активном ¡5 гражданском обороте одно и то же лицо может являться собственником в одних правоотношениях и добросовестным приобретателем в других. Залогом стабильности граж-

данского оборота является обеспечение соблюдения баланса интересов сторон.

Современное гражданское законодательство Республики Казахстан не ограничивается виндикацией только утерянных или похищенных вещей. Статья 261 ГК РК содержит указание на возможность истребования собственником любой вещи, выбывшей из его владения против его воли. Однако проблемы могут возникнуть при толковании нормы в контексте обеспечения справедливого соблюдения прав как титульного собственника, так и добросовестного приобретателя. К сожалению, гражданское законодательство Республики Казахстан не всегда способно защитить права добросовестных приобретателей.

Все это ставит участников гражданского оборота в неравное положение. Судебные споры между титульными собственниками и добросовестными приобретателями выявляют фактическую незащищенность последних. При этом в случае с недвижимым имуществом добросовестный приобретатель является стороной, которая добросовестно осуществила все установленные законом процедуры государственной регистрации. В отсутствии уверенности граждан в защите их прав на приобретаемое имущество, под угрозой нестабильности находится весь гражданский оборот.

С учетом вышеизложенного актуальным остается вопрос толкования нормы гражданского кодекса, анализе практики ее применения.

В представленной статье дается попытка дать всесторонний и объективный комментарий к некоторым проблемным вопросам применения требований статьи 261 ГК РК на практике. Статья рекомендована практикующим юристам, научным работникам и исследователям проблемных вопросов перехода прав на имущество.

Ключевые слова: добросовестный приобретатель, титульный собственник, гражданский кодекс, гражданское законодательство, истребование имущества.

CERTAIN COMMENTS ON ARTICLE 261 OF THE CIVIL CODE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN «CLAIMING FROM A BONA FIDE PURCHASER»

CO

m

Sabirov Kamal Kanatkalievich g

Leading Researcher of the Department of Civil, Civil Procedure and Enforcement g

Proceedings of the Institute of Legislation and legal information m

of the Republic of Kazakhstan, Ph.D., Nur-Sultan, Republic of Kazakhstan; T

e-mail: sabirov.k@gmail.com

>

Abstract. Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan (Civil Code of the > Republic of Kazakhstan) regulates the issues of reclaiming property from a bona fide purchaser. H In active civil turnover, one and the same person may be the owner in some legal relations and a a bona fide purchaser in others. The guarantee of the stability of civil turnover is to ensure the m balance of interests of the parties. T

Modern civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not limited to the vindication of a only lost or stolen things. Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan contains n an indication of the possibility of claiming by the owner of any thing that has left his possession 5 against his will. However, issues may arise when interpreting the rule in the context of ensuring o fair enforcement of the rights of both the title owner and the bona fide purchaser. Unfortunately, > the civil legislation of the Republic of Kazakhstan is not always able to protect the rights of bona fide purchasers. o

All this puts the participants in the civil turnover in an unequal position. Litigation between title owners and bona fide purchasers reveal the actual vulnerability of the latter. In this case, in the case of real estate, a bona fide acquirer is a party that has in good faith carried out all the procedures for state registration established by law. In the absence of citizens' confidence in the protection of their rights to the acquired property, the entire civil turnover is under the threat of instability.

Taking into account the above, the question of interpretation of the norms of the civil code, analysis of the practice of its application remains relevant.

The presented article attempts to provide a comprehensive and objective commentary on some problematic issues of applying the requirements of Article 261 of the Civil Code of the Republic of Kazakhstan in practice. The article is recommended for practicing lawyers, scientists and researchers ofproblematic issues of transfer of rights to property.

Keywords: bona fide acquirer, title owner, civil code, civil legislation, reclamation ofproperty.

DOI: 10.52026/2788-5291 2021 66 3 44

Кгргспе

ТYсiнiктеме азаматтык зацнаманы талдау жэне жетiлдiру бойынша гылыми жумыс ая-сында дайындалды. Отандык цивилистпк гылым казiрri тэжiрибенi де, iргелi гылым-ды одан эрi дамытудыц перспективалык багыттарын да зерттеудi кажет етедi. Бул мэселе талдау жумыстарын мемлекеттiк тш-де шгершету Yшiн ерекше eзектiлiкке ие.

МYлiкке кукыктардыц кeшуi жeнiнде-гi дауларга катысушылардыц кукыктарын коргау проблемасы Казакстанныц азамат-ты; зацнамасында негурлым езекп мэселе-лердщ бiрi болып табылады.

Эдгстер. ¥сынылган тYсiнiктемелер жылжымайтын мYлiкке кукыктардыц ауы-суы мэселелерi бойынша сот практикасын талдауда, сондай-ак осы мэселеш зерттеумен айналыскан отандык цивилист галымдар-дыц ецбектершде негiзделген. Теориялык ^ децгейде талдау, синтез эдютер^ абстракть ™ ден нактыга кетершу эдiсi колданылды.

У?

из

Нег1зг1 бвлгм (Талцылау жэне нэтижелер)

1. КР АК 261-бабыныц 1-тармагына

^ сэйкес: «Егер мYлiк оны иелштен айыруга §■ кукыгы болмаган адамнан eтеулi тYPде

^ алынып, алушы муны бiлмесе жэне бiлуге

о тиiс болмаса (адал алушы), мYлiктi меншiк

^ иесi немесе меншш иесi мYлiктi иеленуге берген адам жогалткан, не муныц екеушен

о де урланган, не олардыц иеленуiнен булар-

< дыц еркшен тыс езге жолмен шыгып калган ^Е ретте гана меншiк иесi бул мYлiктi алушы-

< дан талап етш алдыруга кукылы».

Виндикациялык талап (мYлiктi талап етiп

5 алдыру туралы талап) - мYлiктi баска бiре-

<1 удiц зацсыз иеленуiнен талап етiп алдыру

0 механизмiн камтамасыз ететiн мYлiк иесшщ § мYДделерiн коргаудыц ец тиiмдi эдiсi. Со-^ нымен катар, осы талапты колдануды шектеу Ь адал алушыныц кукыктарын коргауга кетл-5 дiк бередi. Алайда, виндикациялык талапты § шектеу тетiгi адал алушыныц да, титулдык ^ мYлiк иесiнiц де мYДделерiнiц тепе-тецдiгiн

1 ескеруi керек, эйтпесе азаматтык айналым-^ ныц турактылыгына кауiп тeндiруi мYмкiн. т Адал алушыдан мYлiк КР АК 261-бабыныц

1-тармагында керсетшген негiздерде гана талап етш алынуы MYMKiH.

Каралып отырган макалада алушыныц адалдыгына сiлтeмe бар, ол нормада мYлiк-Ti алушыныц мYлiктiц иел^ен шыгаруга к^кыгы жок адамнан сатып алынганын бш-мeдi жэне бше алмады деген жагдайы ретш-де тYсiнiлeдi. Казакстан Республикасыныц азаматтык зацнамасындагы адалдык сана-тын кeшeндi талдауга CYЙeнe отырып, оныц колданылуын ею магынада аныктауга бо-лады [1, 22 б.]. Бiрiншi магына адалдьщты объeктивтi магынада, моральдык-этикалык категория ретшде тYсiнудi камтиды. Екiншi магынада, адалдык субъективт магынада, ягни оныц эрекеттерш сипаттайтын аза-маттык-к¥кыктык катынастар субъекпсшщ накты жагдайы рeтiндe тYсiнiлeдi. МYлiк-тiк к¥кыктык катынастарда адалдык субъ-eктiнiц мшез-к^лкына накты талап ретшде эрекет eтeдi жэне адалдыкты жалпы моральдык-этикалык принцип рeтiндe тYсiнудeн eрeкшeлeнeдi.

Бул ретте КР АК 261-бабында бeрiлгeн адалдыктыц субъeктивтi тYсiндiрмeсi оныц объeктивтi жагын да камтиды. Адал алушы мэмшеш жYзeгe асырудыц зацсыздыгы туралы бiлe алмады, олай болмаган жагдайда ол адал алушы болып табылмайды. М.К. СYлeймeнов жэне Ю.Г. Басин редакция-лаган Азаматтык кодекске тYсiнiктeмeлeрдe «алушыныц тeрiс пигылын аныктау Yшiн карапайым абайсыздык жеткшказ болып табылады, ол Yшiн ниет немесе ерескел абайсыздык кажет» [2]. М.В. Аверьянова атап еткендей, адалдыктыц тужырымдама-сы объективт де, субъективт де елшeмдeрдi камтиды. Атап айтканда, «бшмедЬ> деген талап, галымныц пiкiрiншe, субъeктивтi жагы, ал «бше алмады» деген талап объективт жагы, ягни белгш бiр мшез-кулык стандарты [3].

КР АК 261-бабына сэйкес, алушыныц адалдыгын аныктау кажеттшш мYлiктiц шыгу тэсiлiмeн, ягни меншш иeсiнiц eркi бойынша немесе еркше карсы айкындала-ды. Мeншiк иесшщ мYлiктi Yшiншi тулгага ез ерюмен беру фактiсi аныкталган жагдай-

да, меншш иесшщ ез укыпсыздыгы фактiсiн аныктау керек. Алайда, мYлiктi берудщ ерш-тiлiгi туралы дэлелдер болмаган жагдайда, жауапкердщ адалдыгын багалау ауыртпа-лыгын сот кетередi. КР АК-де мYлiктi «оны иелiктен шыгаруга кукыгы жок адамнан» алган адамга катысты «адал» деген уйга-рымныц болуы КР АК-нщ пайдаланушы-сын адалды; кагидатымен байланыс мэнш-де шатастыруы мYмкiн. Сонымен катар, бул макалада бiз тулганыц накты (субъективтi) жагдайы туралы айтып отырмыз - бiлмедi жэне бiле алмады. Салыстыру Yшiн: иеле-ну мерзiмшщ ескiруi туралы нормаларды белгiлейтiн КР АК 240-бабында да адалдык туралы керсетiледi, алайда бул термин езге магынада пайдаланылады.

Е.А. Суханов атап еткендей, адал алу са-натына катысты кукык колдану практикасы адалдыкты тек оныц мшез-кулкын зацсыз деп ж1ктеуге мYмкiндiк беретш акпараты жок адамныц субъективтi жагдайы ретшде кабылдайды [4]. Галымныц «адал алушы» угымына субъективтi талап накты фактшер немесе адамныц мYлiктi зацсыз алу факпс туралы бiлмеуi непзшде алушыныц адалдык дэрежесiн аныктайтын зацнама норма-лары туралы ескертуiмен келiсемiз.

МYлiктi иеленудiц субъективтi жагына катысты «адал» терминiн колдану револю-цияга дейiнгi кукыкка оралады. ХХ гасыр-дыц басында Г.Ф. Шершеневич азаматтык кукыкта иелену «зацды жэне зацсыз, адал жэне жосыксыз, жалган, зорлык-зомбылык жэне руксатсыз» деп белшгенш атап еттi

[5]. Осыган байланысты басты мэселе адал алушыныц зацды табигатын тYсiну кажет-тiлiгi болып табылады. Ол баскарылмайтын иелiктен шыгарушыныц (одан затты алган) мурагерi ме немесе ол затты бастапкы алу кукыгындагы толык иесi ме. Кейбiр немiс авторлары тарихи тYPде бiрiншi нускага CYЙендi, мысалы, Шверин муны керсетедi

[6]. Тагы бiр нусканы кецес цивилисттерi колдады, мысалы, Б.Б. Черепахин адал алу - ею жакты мэмiлелi (келiсiм-шартты) алу екенш керсетедi [7]. Сонымен катар, мен-шiк кукыгыныц пайда болуыныц неriзi эртYрлi кукыктык жYЙелерде эр тYрлi тужы-рымдалган, мысалы, француз жэне итальян зацдарында «козгалатын заттарга иелш ету кукыктык негiзге тец, сондыктан зацсыз адаммен мэмiле жасау меншш иесiмен мэмiле жасау сиякты эсер етедi» деген каги-да колданылады [8].

Адал алушыныц кукыктык мэртебесш тYсiну Yшiн меншiк титулы угымыныц се-

мантикасын карастыру кажет. Е.А. Сухано-втыц аныктамасы бойынша, меншiк титулы ретiнде кукыктык фактшер непзшде туын-дайтын меншiк кукыгы деп тYсiну керек [9, 140 б.]. Меншш атауларын бастапкы жэне туынды деп белуге болатын эртYрлi тэсш-дермен алуга жэне беруге болады. Олар сукцессия деп аталатын мурагерлiктiц бол-мауымен немесе болуымен ерекшеленедi. Сукцессия (лат. successio) деп «Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet» (ешкiм езiнiц кукыктарынан ар-тык кукьщтарды бере алмайды) кагидатын сактай отырып, кукык иесiнен кукык иеле-нушiге кукыктар мен мiндеттердiц ауысуы тYсiнiледi.

кукыктар мен мiндеттердiц кукык иесь нен кукык иеленушiге ауысуы меншш титу-лыныц берiлуiмен катар жYредi, сондыктан оны меншiк кукыгыныц токтатылуымен жэне жаца меншiк кукыгыныц пайда болуымен шатастыруга болмайды. Адал алушы жагдайында меншiк титулын фор-малды тYPде беру болмайды. Адал алушы даулы меншiктi оны иел^ен шыгаруга кукыгы жок, ягни меншiк титулы жок адамнан алады. Бул жагдайда жанжал туындай-ды, онда меншiктiц зацды титулын устаушы формалды меншiк иесi болып кала беред^ ал накты меншш иесi адал алушы болады. го

Е

Адал алушы мен титулдык меншiк иесi q

арасындагы дауларды шешуде соттыц жау- К

апкердщ адалдыгы мен адалдыгыныц дэре- о

жесiн аныктауы мацызды рел аткарады. Бул q

ретте адалдык дэрежесш дэлелдеу ауырт- У

палыгы юмге жYктелетiнi мацызды мэселе А

болып табылады. Танымал пiкiр бойынша, А

алушы езшщ адалдыгын дэлелдемеуi ке- о

рек, бул ауыртпалык талапкерге жYктеледi. g

Бул пiкiрдi, мысалы, Ресей Федерациясы- Е

ныц Азаматтык кодексше тYсiнiктеме автор- Ь

лары А.Ю. Кабалкин, Т.Е. Абова колдады В

[10]. Бул сондай-ак адалдык презумпциясы И

бекiтiлетiн КР АК 8-бабыныц 4-тармагынан р логикалык турде келiп шыгады. Ягни, сот

алдымен адалдыкты болжайды. Бiздiц ойы- О

мызша, алушы мYлiктi алумен байланысты и

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

болуы мYмкiн барлык жагдайларды аныктау ф

Yшiн арнайы шаралар кабылдауга мiндеттi р

емес, одан тек сактык кажет [11, 170 б.]. Ц

Дегенмен, зацгерлердiц жазбаларында тi- и

келей карама-карсы кезкарас бар. Сонымен, к

И.В. Аксюк адалдык туралы болжамдар вин- =§

дикациялык талаптарга колданылмайды, ей- (

ткенi олар адалдык принциптi емес, адамныц —

субъективтi жагдайын кездейдi деп жазады ЕЕ

[12]. Бiздiц ойымызша, бул адал алушыныц 1

кукыктык мэртебесiн дурыс кeрсетпейдi, ол накты субъективтi «бшд^бшмедЬ» талаптар-дан баска, «бше алмады» деген багалау си-патыныц объективт критерийлерiне сэйкес келуi керек. Адамныц мYлiкке кукыктардыц ауысу рэсiмiн бузу фактiсi туралы бшу не-месе бiлмеу мYмкiндiктерiн багалау субъек-тивт жазыктыкта бола алмайды. Бул сeзсiз объективтi туракты.

Осылайша, сот органдары Yшiн адамныц адалдыгын аныктауда оныц ниетiн конклю-дентп немесе эксплициттi (формалды) бiлдiру мацызды болады. Адамныц eз ай-гактарындагы дэлсiздiктер, зацнамада бел-гiленген нормалардыц кукыктык мазмунына кайшы келетiн ^д^т эрекеттер де дэлелде-ме болуы мYмкiн. Бул азаматтык кукыктык кабшеттшкп iске асыру нысандарын шек-теу туралы емес, азаматтык кукыктык каты-настарга катысушыныц жосыксыз эрекет-терш ынталандыруга жол бермеу туралы.

Мысал ретiнде пэтер иесiнiц кeршiсi болган адамныц адалдыгына кYмэн келтср-ген Грузия кассациялык сотыныц тэж1ри-бесш келтiруге болады. Соттыц пiкiрiнше, «ол кeршi турган пэтердiц кемшiлiктерiнiц болуы/болмауы туралы бiлмеуi мYмкiн, тe-тенше жагдайларда ол кeршiсiнен пэтерге катысты барлык жагдайларды бiлуге ты-^ рысуы мYмкiн. Кассациялык сот ютщ бар-¡3 лык мэн-жайларын одан эрi аныктау Yшiн ¡¡§ аталган iстi апелляциялык сотка кайтарды» ^ [13]. Назар аударарлык, сот алушы кабыл-1 даган эрекеттердi осы адамды адал алушы деп тану Yшiн жеткiлiксiз деп санайды. Кeрiп отырганымыздай, сот накты (бшд^ | бiлмедi) жагдайларга байланысты болмады о жэне адамныц мYмкiндiктерiн жеке (бiлуi | керек ед^ багалаудан шешiм кабылдады.

Бул мYлiктiк кукыктык катынастарда адал-§ дыкты колдануды тек тулганыц субъекте тивт жагдайына тeмендетуге бешм зертте-с ушiлердiц устанымдарын жеткшкп тYPде <1 жокка шыгарады. Керiсiнше, кeптеген автор-¡5 лар мYлiктiк катынастардагы адалдык (ягни. с? оныц субъективт тYсiнiгiнде) элi де багалау ^ угымы болып табылады. Мэселен, мысалы, о Т.А. Дроздова «бiлмедi жэне бiле алмады» о курылымын эртYрлi жолмен тYсiндiруге т болатындыгын жэне кeптеген цивилисттер ^ виндикация ережелершде кiнэнiц эртYрлi У сипаттамалары мен формаларын колданаты-Ь нын айтады [14]. Бул жерде нактылау кажет: ^ мYлiктiк кукыктык катынастарда адалдыкты ^ колдану тек багалау тужырымдамаларына Ь жаткызыла алмайды. Бiздiц ойымызша, ол т объективтi де, субъективт де сипаттамалар-

ды бiрiктiредi.

«Бiлмедi жэне бiле алмады» деген тср-кестi эртYрлi жолмен тYсiндiруге болады, мысалы, кецестiк цивилисттiк гылымда кей-бiр авторлар алушыныц карапайым абайсы-здыгы да оныц адалсыздыгына экеледi деп болжаган [15, 16]. Жэне, керiсiнше, О.С. Ио-ффенщ классикалык жазбаларында «адал-сыздык тек касакана немесе укыпсыз эре-кеттер болган жагдайда гана орын алады» деген болжам айтылды [17]. КР АК 261-ба-бында пайдаланылатын «бiлмедi жэне бше алмады» деген сeз тсркесшщ тура магы-насына CYЙене отырып, эцгiме алушыныц мYлiктi алатын адамныц мэртебес туралы бiлмеуi туралы болып отыр деп айтуга бола-ды. Бул макалада болжам немесе немкурай-лылык туралы айтылмайды, сэйкесiнше, О.С. Иоффенщ алушыныц тек касакана немесе укыпсыз эрекеттерi оны адалсыз етедi деген устанымымен келiсу керек [17, 104 б.].

Адамныц Yшiншi тулгалардыц мYлiкке кукыктарыныц болуы туралы бiлуi мYмкiн бе деген болжам сeзсiз багалау болып табылады, демек ол азаматтык-кукыктык ка-тынастар субъектшершщ iс-эрекеттерiнiц парасаттылыгы туралы жалпы талаптарга CYЙенедi. Алушыныц адалдыгын аныкта-уга катысты парасаттылык критерийi адам осы жагдайда одан ^туге болатын эрекет-тердi гана кабылдауы керек деп болжайды. Осылайша, алушы мYлiктi алудыц барлык жагдайларын аныктау Yшiн арнайы шаралар кабылдауга мiндеттi емес, ал оны адал деп тану Yшiн оган эдеттегi сактык жэне, эрине, жаман ниеттщ болмауы кажет.

2. Егер мYлiк оны иелiктен шыгаруга кукыгы жок тулгадан eтеусiз алынган жагдайда, меншiк иесi мундай мYлiк-тi алушыныц адалдыгына немесе терю пигылына карамастан, барлык жагдайларда талап етуге кукылы.

МYлiктiц шыгуыныц eтелетiн немесе eтеусiз сипатыныц мэнi сауда кукыгындагы виндикациялык талаптыц дамуыныц тарихи сипатына байланысты. Мэмiлелердiц eте-усiз сипаты сауда кукыгына тэн емес едь Сонымен катар, мYлiктi беру акысыз болган жагдайда азаматтык айналымды корга-уга жYгiну мYмкiн емес. Л.И. Петражиц-кий осыган байланысты «eтiнiш саясаты жэне оныц шаралары тек айналым мэмше-лерше катысты орынды. Мундай азаматтык-кукыктык саясат сыйлык мэмiлелерiне жэне жалпы eтеусiз сатып алу тэсiлдерiне катысты магынасыз болар едi» [18].

Алайда, к;аз1рп уакытта адал алушыдан eтеусiз мэмшелер бойынша мYлiктi талап ету жагдайлары бiркатар даулы мэселелерге ие. Бiр жагынан, мYлiктi алушыдан eтеусiз мэмше бойынша талап ету алушыга айтар-лыктай зиян келтiрмейдi, алайда ю жYзiнде бул азаматты; айналымныц турактылыгын бузуга экелуi мYмкiн. Егер акысыз мэмiле бойынша алынган даулы зат кешннен азаматты; айналымга енпзшп, бiрнеше ие-лерiн алмастыра алса, бул проблема ерекше eзектi болады. Д.В. Лоренцтщ пiкiрi бойынша «к^рп замангы азаматты; айналым жагдайында мYлiктi алып кою мYлiк иелерь не накты залал тYрiнде де, жогалган пайда тYрiнде де айтарлыктай шыгын экеледЬ» [19, 174 б.]. Бiз галымныц пiкiрiмен толы; келiсемiз жэне казiрri нарыкты; катынастар азаматты; айналым кепiлдiктерi жYЙесiне тецгерiмдi кезкарас кажет екенiн ескеремiз.

Бул мэселеш шешу Yшiн А. Ерошенко адал алушыга акысыз мэмше бойынша затты езшщ кунын титулды; иесiне телеген кез-де eзiнде калдыру кукыгын берудi усынды [15]. Д.В. Лоренц атап еткендей, бул опция, бiрiншiден, виндикацияныц табигатына кай-шы келед^ екiншiден, iс жYзiнде иесiн затты етеул сатып алуга мэжбYP етедi [19, 106 б.]. Бiз бул устаныммен iшiнара келiсемiз, ейт-кеш мундай кукыкты жYзеге асыру тек титулды меншш иесiн затты сатуга мэжбYрле-ген жагдайда гана мYмкiн болады, бул оныц меншшн бузады жэне заттыц субъективтi магынасын (естелiк жэдiгер, отбасылы; кундылы; жэне т.б.) ескермейдь Егер мундай норма титулды; меншш иесiн мэжбYр-леудi камтымаса, онда оныц мYлдем магы-насы жок, eйткенi ол эдеттеп сатып алу-сату шартынан езгеше болмайды.

Осылайша, каралып отырган норманыц жалпы логикасына, сондай-ак азаматты; айналымныц турактылыгын колдау кажеттш-пне CYЙене отырып, КР АК 261-бабыныц 2-тармагын оны иелiктен шыгаруга кукыгы жок тулгадан eтеусiз алган мYлiктi бастапкы алушыга катысты гана колдануга болады.

3. КР АК 261-бабыныц 3-тармагына сэй-кес, егер мYлiк сот шешiмдерiн орындау Yшiн белгшенген тэртiппен сатылса, КР АК 261-бабыныц кагидалары бойынша мYлiк-тi талап етуге жол берiлмейдi. М.К. СYлей-менов пен Ю.Г. Басин Азаматты; кодекске тусЫктемелерде атап еткендей: «виндикация кате шыгарылган сот шешiмi негiзiнде жузеге асырылатын жагдайларда да мYм-кiн емес» [2]. Норманыц накты жэне бiр

караганда эртYрлi тYсiндiрiлуге жатпайтын сипатына карамастан, ю жYзiнде соттарда, эсiресе сот орындаушылары eткiзген сау-да-саттыктан сатылган мYлiктi талап ету мYмкiндiгi туралы шешiм кабылдаган кезде даулы мэселелер туындайды.

Мысал ретiнде Эскемен калалык соты-ныц кафе гимаратын сату бойынша сау-да-сатты; жарамсыз деп танылган шешiмiн келтiруге болады. Тараптар бастапкы кал-пына келтiрiлдi, «сонымен бiрге А. азама-тына кафе гимаратын Шыгыс Казакстан аумакты; мемлекеттiк мYлiк жэне жекеше-лендiру комитетiне беру мшдет жYктелдi» [20]. Азамат А. шешiмдi зацсыз деп санап, кадагалау шагымында оныц кYшiн жою-ды сурады. 1с материалдарын зерттей келе, сот алкасы шешiмнiц кYшiн жою кажет-тiлiгi туралы корытындыга келдь Сот «КР АК 261-бабыныц 3-тармагына сэйкес, егер мYлiк сот шешiмдерiн орындау Yшiн бел-гiленген тэртшпен сатылса, аталган баптыц 1-тармагында керсетшген негiздер бойынша мYлiктi талап етуге жол бершмейдЬ» деп керсетп [20]. Кeрiп отырганымыздай, бул мысалда виндикацияны колданудан бас тар-тылды. Алайда, КР АК 261-бабыныц 3-тар-магын тiкелей тYсiндiру, егер тарап реститу-циялы; талап койса, эртурлi тYсiндiрулерге мYмкiндiк бередi. Е

Судья Г.Оспанова атап еткендей: «баска р жагдайларда, сауда-саттыкты жарамсыз деп К тану туралы шешiм кабылдай отырып, сот- и тар тараптарды бастапкы калпына келтiредi, р ягни мYлiктi eндiрiп алушыларга кайтара- У ды. Сонымен катар, мундай шешiмдердiц ^ мотивациясы эртYрлi» [21]. Будан эрi судья А тYрлi негiздер жасалганына сiлтеме жасай о отырып, соттар КР АК 261-бабыныц 3-тар- Д магын колданудан бас тартатын мысалдар Е келтiредi. Мысалы, каралган ютердщ бiрiн- Ь де азаматты; ютер жeнiндегi алка талап В коюдан бас тарту туралы шешiмнiц ^шш И жойып жэне сауда-саттыкты жарамсыз деп р тани отырып, тараптарды бастапкы калпына В келтiрiп, непздемеде: «КР АК 261-бабыныц О 3-тармагы бул жагдайда колданылмайды, И ейткеш оныц тура тYсiндiруiнше, мYлiктi ф сауда-саттыктан сату кезiнде меншiк иес р осы тармакта кезделген непздер бойынша Ц мYлiктi кайтару туралы талапты осы бап- и тыц 1-тармагы аркылы мэлiмдеуге кукылы к емес, атап айтканда: егер меншш иесi неме- =§ се меншш иесi мYлiктi иеленуге берген адам ( мYлiктi жогалтса, не бiреуiнен немесе екiн- -шiсiнен урлап алса, не олардыц еркiнен тыс о езге жолмен иеленуден шыгып кетсе. Бул 1

гм о гм

IX

< IX

О в х

о

со О

СП <

< СП

Ь .0

ш

<1 о

X

0 <

по

1

жагдайда талапкер мYЛiктi жогалтпады жэне ол eз еркiнен тыс оныц иелiгiнен шыкпады, бул сауда-саттыктыц зацсыздыгы туралы айтады. Мэмiленi жарамсыз деп танудыц салдары екi жакты реституция болып табы-лады, ягни меншiк иесi оган мYлiктi кайта-руды, ал адал алушы мYлiктiц кунын кайта-руды талап етуге кукылы» деп кeрсеттi [21].

Жогарыда келтiрiлген мысалда соттыц екi жакты реституцияны колдануга сiлтемесi адал алушыныц кукыктарын коргау Yшiн ешкандай мYмкiндiк калдырмайды. Бул ерекше eзектi, эаресе, егер мYлiк кейiннен иесiн eзгерте алса, ягни бiркатар мэмiлелер мен мYлiктiц колмен ауысуы орын алса. Реституцияны колдану, ягни мэмшеш жарамсыз деп тану жагдайында барлык кейiнгi мэмiлелер автоматты турде мацызсыз деп танылады. Тиiсiнше, КР АК 261-бабы нор-масыныц ережелерш колдану жэне адал алушыныц кукыктарын коргау мYмкiн емес болып табылады.

Д.А. Тумабеков атап eткендей, казакстан-дык сот тэжiрибесiнде узак уакыт бойы меншш иесiнiц екi жакты реституцияны колдану жэне дауланатын мYлiкке катысты жасалган барлык мэмiлелердi жарамсыз деп тану бойынша талап кою YPДiсi басым болды [22]. Оныц пiкiрiнше, мYлiк кейiннен кол-дан колга ауыскан жагдайда, калпына кел-тiру туралы талаптарды колдану кате болып жэне виндикацияны колдану кажет болып табылады. Казiргi уакытта жалпы тэжiрибе адал алушыныц кукыктарын коргау макса-тында виндикация процедурасын колдану пайдасына eзгергенiн ескеремiз.

КР АК 261-бабыныц 3-тармагына кайта орала отырып, практиктерде оны тYсiндiру-дiц кYPделiлiгi сауда-саттыкты жарамсыз деп тану туралы талап-арыздарга катысты норманыц колданылуын тiкелей ^рсету-дiц жоктыгынан туындайды. Мысалы, Ре-сей Федерациясыныц Азаматтык кодексiнiц 449-бабыныц 2-тармагында: «Сауда-саттыкты жарамсыз деп тану сауда-саттыкта жецiске жеткен адаммен жасалган шарт-тыц жарамсыздыгына жэне осы Кодекстщ 167-бабында кeзделген салдарды колдануга экеледi»1. Казакстанныц азаматтык зацнама-сында осыган уксас нускаудыц болуы кара-лып отырган нормаларды колдану практика-сын айтарлыктай жецiлдетер едь

Бул макаланы талдау Yшiн кодификаци-

яланган актiнiц жалпы логикасына да, ка-лыптаскан халыкаралык тэж1рибеге де жY-гiну керек. Логикалык тургыдан алганда, когамдык сауда-саттык немесе аукциондар зацсыз сатып алынган мYлiктi жария етуге багытталган жалган мэмiле жасау мYмкiндi-гiн болдырмайды. Сондыктан, элемнщ ^п-теген азаматтык зацнамаларында когамдык сауда-саттыктан сатып алынган мYлiктi вин-дикациялау мYмкiндiгiн шектейтiн нормалар бар (Германия, Немю азаматтык кодексiнiц 935 параграфы - НАК) немесе мундай зат-тарды eтеулi виндикациялауды ^зде^нн нормалар бар (Франция, Француз азаматтык кодексiнiц 2280 бабы - ФАК). Мундай тэсш-дiц логикасы аукциондар мен сауда-сат-тыктардыц жариялылыгында, сондай-ак азаматтык айналымныц турактылыгын камтамасыз ету максатындагы сенiм кепiл-дiгiнде жатыр.

Муныц бэрi сот орындаушылары eткiзген сауда-саттыкка катысты. Осылайша, КР АК 261-бабыныц 3-тармагы каралып отырган баптыц 1-тармагында кeрсетiлген негiздер бойынша сот шешiмдерiн орындау Yшiн белгiленген тэртшпен сатылган мYлiктi виндикациялауды сeзсiз шектейдi. Алайда, осы норманы КР АК 261-бабыныц 1-тармагында кeрсетiлген непздер бойынша гана колдану-ды нактылау реституция туралы талап ко-юларды колдану Yшiн кецiстiк калдырады.

Кррытынды

Алушыныц адалдык дэрежесi алушы мен титулдык меншiк иесi арасындагы да-уды шешуге т1келей эсер етедь Жосыксыз алушыныц кукыктары сот аркылы коргалуга жатпайды, ал адал алушыныц кукыктарына катысты зацнамада eтемакы жэне коргау шаралары кeзделген. Алайда, сот ютершщ кeп бeлiгi титулдык меншш иесi мен адал алушы арасында туындайды жэне азаматтык зацнама белгш бiр жагдайда белгiлi бiр норманы колдануга накты жауап бере алмайды. Осыган байланысты эдiл шешiм шыгаруда сот мацызды рeл аткарады.

КР АК 261-бабына усынылган тусЫкте-меде азаматтык зацнама нормаларын тусш-дiрудiц жэне колданудыц негiзгi проблема-лык мэселелерi каралды. Корытындылар келеа зацнамалык практикада колданылуы мYмкiн.

X

Ь

Гражданский кодекс Российской Федерации (ГКРФ) //Ыф://умм/.consultant.ru/document/cons_doc_LAШ_5142/

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Сулейменов М.К. Добросовестность в гражданском праве: проблемы теории и практики //Матер. междунар. науч.-практ. конф. в рамках ежегодных цивилистических чтений. - Алматы: Каспийский общественный университет, 2014. - 592 с. - с.9-37.

2. Комментарий к Гражданскому кодексу Республики Казахстан (Общая часть) / под ред. М.К. Сулейменова, Ю.Г. Басина // https://online.zakon.kz/ Document/?doc_id=1019750. 16.04.2018.

3. Аверьянова М.В. Защита добросовестного приобретателя имущества в российском гражданском праве: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.03. -М., 2001. - 215 с.

4. Суханов Е.А. Гражданское право: в 4 т.: учеб. для студентов вузов. - Изд. 3-е, перер. и доп. - М.: Волтерс Клувер, 2006. - Т. 1. - 800 с.

5. Шершеневич Г.Ф. Учебник русского гражданского права. - М., Издание бр. Башмако-вых, 1911. - 858 с.

6. Cl. von Schwerin. Beiträgezur Erlänterung des Ве^^г^^ der Rechtsnachfolge. - München, 1905. - 285 s.

7. Черепахин Б.Б. Юридическая природа и обоснование приобретения права собственности от неуправомоченного отчуждателя // В кн.: Труды по гражданскому праву. -М.: Статут, 2001. - 230 с.

8. Тузов Д.О. Общие учения теории недействительных сделок и проблемы их восприятия в российской доктрине, законодательстве и судебной практике: дис. ... док. юрид. наук: 12.00.03. - Томск, 2006. - 365 с.

9. Суханов Е.А. Вещное право: научно-познавательный очерк. - М.: Статут, 2017. - 560 с.

10. Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации / под ред. Т.Е. Абовой, А.Ю. Кабалкина. - М., 2004. - Ч. 1. - 778 с.

11. Сабиров К. Значение добросовестности приобретателя для защиты его интересов при переходе прав на имущество //Вестник Института законодательства и правовой информации Республики Казахстан. - 2017. - №. 4 (49).

12. Аксюк И.В. Добросовестность приобретения как основание возникновения права собственности на недвижимость //Журналроссийского права. - 2007. - №3. - С. 67-72. ш

13. Зарандия Т. Добросовестное приобретение недвижимых вещей в судебной практи- Q ке Грузии //Матер. междунар. науч.-практ. конф. в рамках ежегодных цивилистических чтений. - Алматы: Каспийский общественный университет, 2014. - 592 с. - С. 214-225.

14. Дроздова Т.А. Добросовестность в российском гражданском праве: дис. ... канд. юрид. наук: 12.00.03. - Иркутск, 2004. - 187 с.

15. Ерошенко А.А. Личная собственность в гражданском праве. -М., 1973. - 208 с.

16. Амфитеатров Г.Н. Вопросы виндикации в советском гражданском праве // Совет- К ское государство и право. - 1941. - №2. - С. 43. Н

17. Толстой Ю.К., Йоффе О.С. Основы советского гражданского законодательства. - Д Казань: Казанский университет, 1962. - 208 с. Е

18. Петражицкий Л.И. Права добросовестного владельца на доходы с точки зрения С догмы и политики гражданского права. - М., 2002. - 446 с. В

19. Лоренц Д.В. Виндикация: юридическая природа и проблемы реализации: дис. ... канд. И юрид. наук: 12.00.03. - Челябинск, 2008. - 206 с. р

20. Истребование имущества у добросовестного приобретателя по основаниям, ука- О занным в пункте I ст. 261 ГК РК // https://online.zakon.kz/Document/?docjd=1022993>. ° 20.10.2017. И

21. Иски о признании недействительными торгов, проведенных судебными исполните- ф лями // https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30150229&mode=p#pos=5;-106 р

22. Тумабеков Д.А. Судебная практика по делам о признании сделок недействительны- Ц ми и применении их последствий // Матер. междунар. науч.-практ. конф. в рамках ежегод- И ных цивилистических чтений на тему «Недействительные сделки в гражданском праве», ^ посв. 75-летию Р. Книпера. - Алматы: Каспийский общественный университет, 2016. -

С. 162-173. - 744 с. (

) 2

X

Т

REFERENCES

1. Sulejmenov M.K. Dobrosovestnost ' v grazhdanskom prave: problemy teorii i praktiki // Mater. mezhdunar. nauch.-prakt. konf. v ramkah ezhegodnyh civilisticheskih chtenij. - Almaty: Kaspijskij obshchestvennyj universitet, 2014. - 592 s. - s.9-37.

2. Kommentarij k Grazhdanskomu kodeksu Respubliki Kazahstan (Obshchaya chast') / pod red. M.K. Sulejmenova, YU.G. Basina // https://online.zakon.kz/ Document/?doc_id=1019750. 16.04.2018.

3. Aver 'yanova M.V. Zashchita dobrosovestnogo priobretatelya imushchestva v rossijskom grazhdanskom prave: dis. ... kand. yurid. nauk: 12.00.03. - M., 2001. - 215 s.

4. Suhanov E.A. Grazhdanskoe pravo: v 4 t.: ucheb. dlya studentov vuzov. - Izd. 3-e, perer. i dop. - M.: Volters Kluver, 2006. - T. 1. - 800 s.

5. SHershenevich G.F. Uchebnik russkogo grazhdanskogo prava. - M., Izdanie br. Bashma-kovyh, 1911. - 858 s.

6. Cl. von Schwerin. Beiträgezur Erlänterung des Vegriffes der Rechtsnachfolge. - München, 1905. - 285 s.

7. CHerepahin B.B. YUridicheskaya priroda i obosnovanie priobreteniya prava sobstvennosti ot neupravomochennogo otchuzhdatelya // V kn.: Trudy po grazhdanskomu pravu. - M.: Statut, 2001. - 230 s.

8. Tuzov D.O. Obshchie ucheniya teorii nedejstvitel'nyh sdelok i problemy ih vospriyatiya v rossijskoj doktrine, zakonodatel'stve i sudebnoj praktike: dis. ... dok. yurid. nauk: 12.00.03. -Tomsk, 2006. - 365 s.

9. Suhanov E.A. Veshchnoe pravo: nauchno-poznavatel'nyj ocherk. - M.: Statut, 2017. - 560 s.

10. Kommentarij k Grazhdanskomu kodeksu Rossijskoj Federacii /pod red. T.E. Abovoj, A.YU. Kabalkina. - M., 2004. - CH. 1. - 778 s.

11. Sabirov K. Znachenie dobrosovestnosti priobretatelya dlya zashchity ego interesov pri per-ekhode prav na imushchestvo //Vestnik Instituta zakonodatel 'stva i pravovoj informacii Respubliki Kazahstan. - 2017. - №. 4 (49).

12. Aksyuk I.V. Dobrosovestnost 'priobreteniya kak osnovanie vozniknoveniya prava sobstven-3 nosti na nedvizhimost '//ZHurnal rossijskogoprava. - 2007. - №3. - S. 67-72.

8 13. Zarandiya T. Dobrosovestnoe priobretenie nedvizhimyh veshchej v sudebnoj praktike ig Gruzii //Mater. mezhdunar. nauch.-prakt. konf. v ramkah ezhegodnyh civilisticheskih chtenij. -m Almaty: Kaspijskij obshchestvennyj universitet, 2014. - 592 s. - S. 214-225.

14. Drozdova T.A. Dobrosovestnost' v rossijskom grazhdanskom prave: dis. ... kand. yurid. * nauk: 12.00.03. - Irkutsk, 2004. - 187 s.

=§. 15. Eroshenko A.A. Lichnaya sobstvennost ' v grazhdanskom prave. - M., 1973. - 208 s.

16. Amfiteatrov G.N. Voprosy vindikacii v sovetskom grazhdanskom prave // Sovetskoe gosu-

0 darstvo i pravo. - 1941. - №2. - S. 43.

g 17. Tolstoj YU.K., Joffe O.S. Osnovy sovetskogo grazhdanskogo zakonodatel 'stva. - Kazan': >g Kazanskij universitet, 1962. - 208 s.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

g 18. Petrazhickij L.I. Prava dobrosovestnogo vladel'ca na dohody s tochki zreniya dogmy < i politiki grazhdanskogo prava. - M., 2002. - 446 s.

19. Lorenc D.V. Vindikaciya: yuridicheskaya priroda i problemy realizacii: dis. ... kand. yurid.

1 nauk: 12.00.03. - CHelyabinsk, 2008. - 206 s.

20. Istrebovanie imushchestva u dobrosovestnogo priobretatelya po osnovaniyam, ukazannym g v punkte I st. 261 GK RK // https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1022993>. 20.10.2017.

tí 21. Iski o priznanii nedejstvitel'nymi torgov, provedennyh sudebnymi ispolnitelyami // https:// o online.zakon.kz/Document/?doc_id=30150229&mode=p#pos=5;-106

22. Tumabekov D.A. Sudebnaya praktika po delam o priznanii sdelok nedejstvitel'nymi i prime-m nenii ihposledstvij//Mater. mezhdunar. nauch.-prakt. konf. v ramkah ezhegodnyh civilisticheskih t; chtenij na temu «Nedejstvitel'nye sdelki v grazhdanskom prave», posv. 75-letiyu R. Knipera. -s Almaty: Kaspijskij obshchestvennyj universitet, 2016. - S. 162-173. - 744 s. b s

.

b LU

m

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.