CC BY
19QUYONSIMONLAR GELMINTOFAUNASI VA UNI OLDINI OLISH CHORA
TADBIRLARI
Latofat Umidjon qizi Erkinova
Samarqand veterinariya meditsinasi instituti Toshkent filiali Ta'lim sifatini nazorat
qilish bo'limi bosh mutaxassisi latofat-erkinova@mail.ru
ANNOTATSIYA
Quyonlarni ko'paytirishni boshlashdan avval ularda gelmintlar bor yoki yo'qligini ilmiy tekshiruvlardan o'tkazish maqsadga muvofiqdir. Quyonlar har xil kasalliklarga, shu jumladan, oshqozon -ichak trakti va boshqa ichki organlar va tizimlarda lokalizatsiya qilingan parazitar gelmintlarni keltirib chiqaradigan parazitar kasalliklarga moyil bo'ladi. Ushbu maqolada, quyonlarning gelmintofaunasini aniqlash va ularning oldini olish borasidagi amalga oshirilishi zarur bo'lgan chora tadbirlar xususida batafsil fikr yuritiladi.
Kalit so'zlar: Quyonlar, gelmintofauna, parazitlar, oldini olish, profilaktik ishlar.
HELMINTOFAUNA OF RABBITS AND ITS PREVENTION MEASURES
ABSTRACT
Before starting to breed rabbits, it is advisable to conduct scientific tests to see if they have helminths. Rabbits are prone to a variety of diseases, including parasitic diseases caused by parasitic helminths localized in the gastrointestinal tract and other internal organs and systems. This article discusses in detail the measures that need to be taken to detect and prevent helminth fauna in rabbits.
Keywords: Rabbits, helminth fauna, parasites, prevention, preventive work.
Quyonlar xavfli endoparazitlar bilan kasallangan bo'lsa, zarur choralar o'z vaqtida ko'rilmasa, gelmintlarning ommaviy ko'payishi hamda zararlangan hayvonlarning o'limiga olib kelishi mumkin. Gelmintlar - murakkab hayot aylanishiga ega bo'lgan ichki parazitarlar hisoblanadi. Gelmintlarning ko'p turlari bor (nematodalar, sestodlar, trematodalar) gelmintlarning tuxumlari butun muhitda keng tarqalgan. Ular yuzada ham, tuproqda ham, suvda ham, o'simliklarda ham bo'lishi mumkin. Qulay sharoitlarda ular hayotiyligini uzoq vaqt saqlaydilar. Quyonsimonlar gelmintafaunasini o'rganishda ilmiy tekshiruvlar va tadqiqotlar muhim ahamiyat kasb etadi. Xavfli endoparazitlarning tuxumlari va lichinkalari zararlangan hayvon najasida topiladi.
Gelmintlarning tuxumlari quyonlarning tanasiga pichan, ildiz ekinlari, o't, iflos ichimlik suvi bilan osonlik bilan kiradi. Pichan yig'ish jarayonida endoparazitlarning
faqat bir qismi quyoshning issiq nurlari ostida o'ladi, qolganlari qurigan o'tlarda 12 oygacha mukammal saqlanadi. Quyon tanasida 20 dan ortiq gelmintlar yashashi va ko'payishi mumkin. Gelmint kistalari tuxumlari hayvon tanasiga kirgandan so'ng, ularning yanada rivojlanishi uchun juda qulay sharoitlar paydo bo'ladi. Bu esa quyonsimonlarning yaxshi rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Boisi gelmintlar har tomonlama quyonsimonlarning ichki organizmini kemiradi. Shunday qilib, natijada ularning nasl qoldirish instikida ham o'zgarishlar kuzatiladi. Ayniqsa bu quyonchilik tarmoqlarida, fermer xo'jaliklarida ijobiy o'sishga to'sqinlik qiladi. Quyonlarning ko'payishi, rivojlanishi, yashash muhiti va organizmining umumiy salomatligiga yomon ta'sir qiladi. Buni bir nechta olimlarning quyonsimonlar gelmintafaunasi haqida o'tkazilgan tadqiqotlar natijasida ham kuzatish mumkin.
Nima uchun gelmintlar xavfli? Hayvon tanasiga kirgandan so'ng, gelmintlar turli ichki organlarda lokalizatsiya qilinadi: ichak, jigar, o'pka, yurak, taloqda. Ular qon, limfa, ozuqa bilan birga tanaga kiradigan ozuqa moddalari bilan oziqlanadi. Endoparazitlar oshqozon -ichak traktining yaxlitligini buzadi, o'tkir yallig'lanishni keltirib chiqaradi, metabolizmni, ovqat hazm qilish jarayonlarini buzadi. Kuchli gelmintik bostirib kirish ichak devorlarining tiqilishi, yorilishi tufayli hayvonlarning o'limiga olib kelishi mumkin. Kichik quyonlar ko'pincha qattiq charchash, intoksikatsiya tufayli o'lishadi, chunki o'lik gelmintlar vayron bo'lganda, organizm zaharli moddalar (endotoksinlar) bilan to'yingan bo'ladi. Parazitlar quyon organizmining immunitet salohiyatini pasaytiradi, tabiiy qarshilikni susaytiradi. Ko'pincha, ilmiy tadqiqotlar asosida quyonchilik tarmoqlarini rivojlantirish borasida ularni uzoq muddat davomida kuzatish yoki turli ilmiy tekshiruvlar o'tkaziladi.
Xulosa qilib aytganda, agar quyonda gelmintlar aniqlansa, u holda davolanishga har tomonlama yondashish kerak. antigelmintik vositalardan tashqari, veterinar shifokorlar ham simptomatik davolashni tavsiya qilishadi. Agar gelmintlar surunkali kasalliklarning kuchayishiga, immunitetning pasayishi tufayli infektsiyalarga olib kelgan bo'lsa, hayvonlarga isitmani tushiruvchi, yallig'lanishga qarshi, antibakterial vositalar buyuriladi. Shuning uchun, quyonni davolashni boshlashdan oldin, veterinar uni tekshirib, gelmintozning asosiy sababini aniqlab, keng qamrovli tekshiruv o'tkazishi kerak. Umuman olganda, quyonsimonlar gelmintofaunasi va uning oldini olish ilmiy tadqiqotlarni talab qiladi. Shu bilan birga tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishiga ham asos bo'lib xizmat qiladi.
REFERENCES
1. P. Foronda, J. Parasitol, "Helminths of the wild rabbit (Oryctolagus cuniculus) in Macaronesia" // 2003. Oct. // https: //pubmed.ncbi .nlm.nih.gov/14627142/
2. A. Fernandez-Alvarez, C. Feliu, J. Miquel, "Helminths fauna of wild rabbit Oryctolagus cuniculus in the Canary Islands, Spain" // 2004 https://sciendo .com/pl/article/10.2478/s11687-013-0125-3
3. https://retrabbit.ru/chto-davat-krolikam-ot-glistov/.html
4. https://www.semanticscholar.org/paper/Effects-of-restocking-rabbits-on-the-helminth-fauna- Haz-Alvarez/
