CC BY
8Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
"QUVONCH" FRAZEOLOGIK BIRLIKLARINING FRANSUZ TILIDA
TA'RIFI
Sabirova Gulasal Babadjanovna
Xorijiy tilto kafedrei o'qituvchisi, O'zJOKU
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada Frantsuz tilidagi "quvonch" etimologiyasi o'rganiladigan so 'zlar sifatida aniqlanadi. Ularda qo 'llanilgan frazeologik birliklar ko 'rib chiqiladi va tarjimalar orqali tahlil qilinadi.
Kalit so'zlar: etimologiya, etimon, frazeologik birlik, tarjimalar taxlili,frazeologik birikma, leksik bog 'liqlik.
АННОТАЦИЯ
В данной статье этимология слова «радость» во французском языке определяется как слова, подлежащие изучению. Употребляемые в них фразеологизмы рассматриваются и анализируются через переводы.
Ключевые слова: этимология, этимология, фразеологизм, анализ переводов, фразеологическое сочетание, лексическая связь.
KIRISH
Muloqot turii mazmun ifodalovchi so'z^ yordamida tuzilgan gap^ o^ali amalga oshiriladi va uning obrazli va uslubiy ranglar orqali ifodalanishi gap mazmunini yanada boyitadi. Bu jarayonda frazeologizmlar katta ahamiyatga ega. F^eologizm^ nutq mazmunining ta'sirchanligini, uslubiy ko'rinishini oshiradi, ulaTda qo'llanilgan so'zlaming o'mi va etimologiyasi ko'chma ma'noni aks ettiгishda muhim o'rin tutadi.
Frazeologik birliklar haqida Sh.Rahmatullayev bu til birligi adabiyotda frazeologizm, frazeologik birlik kabi atamalar bilan atalib, leksema va morfema atamalariga o'xshash frazema deb yuгitilishini ma'qullaydi, Sh.Rahmatullayev esa frazemaning kamida ikkita leksemadan tarkib topishini ta'kidlaydi.
Tilshunosi A.A. Abduazizov frazeologik bMiklaming uch turini, ya'ni frazeologik birikmalaráa birinchidan so'z to'g'гiligi, ikkinchidan so'z ko'chma ma'noli bo'lgan so'z biгikmalaгiga ta'rif beгadi. Umumiy ko'chma ma'no berish uchun so'zlaming ma'nolari va grammatik jihatini biгlashtiгgan iboгalaг muximdiг. Frazeologizmlar bu - so'zlaming ma'nolari bilan ibora oгqali ifodalangan ma'no o'rtasida leksik bog'liqlikdiг. Shuningdek, etimologiya sohasi va uning o^ganish birligi etimologiya sohasidagi ko'plab olim^ tomonidan tadqiq qilinmoqda. A.A.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Abduazizovning so'zlariga ko'ra., "etimologiya" atamasi qadimgi Rumo olimlari Xrizip va Varro nomlari bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
M.T. Irisqulov etimologiyani so'zlarning kelib chiqish tarixini o'rganuvchi fan deb hisoblaydi va bu so'z yunoncha "etimologia" dan hosil bo'lgan, ya'ni "etymon" -"haqiqat" va "logos" - "so'z" ta'kidlaydi. Shu bilan birga, M.T. Irisqulovning etimologiyaning o'rganuvchi hisoblangan etimologiya haqidagi "Etimologiya so'zning har ikki tomonini, ya'ni shakl va ma'nosini hisobga oladi" degan fikri etimologiyaning ifoda rejasi va mazmun rejasini alohida sinab ko'rish zarurligini bildiradi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Ushbu maqolada tahlil qilish uchun "quvonch" etimologiyasidan foydalanadigan frazeologik birliklar tanlangan. Bu iboralarning turlari, ularning majoziy ma'nosi va ulardagi "quvonch" etimologiyasining ahamiyati o'rganiladi va tahlil qilinadi.
Fransuz tilida "kulgi", "quvnoq", "quvonch" kabi baxt iboralari "o'yin-kulgi va o'yinlar", "o'yin-kulgilar to'plami", "biror narsaning kulgili tomonini ko'rish", "bir daqiqada kulish", " shodlikdan sakrash" frazeologiyasida uchraydi.
Qiziqarli frazeologik birliklar to'plami "nihoyatda kulgili yoki yoqimli narsa", "ko'p kulgu" ma'nosini ifodalaydi va bu ma'nolar frazeologik birliklarning ko'chma ma'nosini anglatgani uchun u frazeologik yaxlitlik hisoblanadi. Ushbu frazeologizmda "qiziq" etimologiyasi qo'llaniladi. Bu etimologiya "o'yin-kulgi, baxt" degan ma'noni anglatadi.Uning kelib chiqishi XVII-asrda o'yin-kulgi shaklida bo'lib, bu yolg'on degan ma'noni anglatadi va fon shaklining dialekt variantlaridan biri tomonidan taxmin qilinadi, bu "ahmoq qilish" degan ma'noni anglatadi. Ushbu ma'lumotlarga ko'ra, o'yin-kulgi etimologiyasi frazeologizmlar kontekstida o'z ifodasini saqlab qoladi.
Fransuz tilida o'yin-kulgi va o'yinlarning frazeologik birligida "jiddiy bo'lmagan va boshqalar ma'qullashi mumkin bo'lmagan harakatlar" izohiga ega bo'lib, "jiddiy bo'lmagan va boshqalar ma'qullashi mumkin bo'lmagan harakatlar" ma'nosini ifodalaydi. U frazeologik birlik tipining birligi hisoblanib, unda "qiziq" etimologiyasi mavjud va uning ma'nosi iborada o'z aksini topgan.
"Voir le côté amusant de quelque chose " iborasi "vaziyat yoki tajribaning kulgili tomonini qadrlash" degan ma'noni anglatadi va "vaziyat yoki tajribaning kulgili tomonini anglash" deb tarjima qilingan. Bu ibora ham frazeologik birlik sanaladi, chunki unda qo'llangan so'zlarning umumlashgan ma'nosi ko'chma ma'noda ifodalangan bo'lib, unda qo'llangan shodlik etimologiyasi o'z ifodasini saqlab qolgan.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Bir daqiqada kulgi frazeologiyasi " tres dröle" ma'nosini ifodalaydi va "juda kulgili" tarjimasini ifodalaydi. U frazeologik birlik hisoblanib, unda shodlik etimologiyasi "kuladi" O'zbek tilidagi "Kulmoq" leksemasi "kulgi" ma'nosiga teng sanalib, "quvonch"ni ifodalovchi etimologiyalardan biridir. Bu leksemaning tarixi Angliyadagi qadimgi ingliz davri bilan bog'liq bo'lib, u shov-shuvni ifodalovchi xarakterli shovqinni hosil qilish shaklida topilib, ma'nosini ifodalagan va shu iborada o'z ma'nosini saqlab qolgan. Jump for xursandlik frazeologiyasi "juda mamnun bo'lmoq" ma'nosini bildiradi va frazeologik birlik hisoblanadi. Unda quvonch "Bonheur" etimologiyasi qo'llaniladi va uning tarixi qadimgi lotin tiliga borib taqaladi.
"The Oxford Dictionary" kitobida "Bonheur" leksemasi o'zbek tilida "zavqli his-tuyg'u, baxt holati" ma'nosini bildiradi, "bonheur" so'zidan olingan "yoqimli tuyg'u, baxt holati" ma'nosini bildiradi. Lotin tilidagi gaudia va joy ma'nosini ifodalovchi ko'plik shaklidir. Demak, bu iborada "quvonch" etimologiyasi o'z ma'nosini ifodalaydi.
Yuqoridagi tahlil natijalariga ko'ra aytish mumkinki, hozirgi vaqtda qo'llanilayotgan leksemalarning etimologiyasini o'rganishning ahamiyati ularning frazeologlar ma'nosida namoyon bo'ladimi yoki yo'qmi, muhim tarjimlarda asosiy o'rin tutadi. Ushbu tadqiqot jarayonida "quvonch" etimologiyasining tarixi va ma'nosi aniqlanib, ularning ma'nosi frazeologiyadagi iboraning majoziy ma'nosida aks etishi isbotlangan. Bundan ko'rinib turibdiki, so'zlarning etimologiyasini o'rganish so'z va frazeologiyaning ma'nosini aniqlashda katta ahamiyatga ega.
REFERENCES
1. Csesznek C., Stemate D. (2019). Tattoos as a Form of Expressing Identity and Perceptions of Health Risk... Series VII: Social Sciences, 12 (61).
2. Rahmatullayev Sh. Conjugation of verb phrases in the Uzbek language. T., "University", 1992, p. 6.
3. Abduazizov A.A. An Introduction to Linguistic Theory. T., "Sharq", 2010, p. 79.
4. Iriskulov M.T. Introduction to Linguistics. T., "Generation of the New Century", 2009, p. 101.
5. Oxford dictionary of Idioms. Oxford University Press, 2004, p. 41.
6. Abdujabarova, K. X. Q., & Nassiri, M. R. (2022). MAIN PRINCIPLES OF LINGUOCULTURAL CONCEPTS IN LINGUISTICS. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 20), 163-169.
XULOSA
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
7. Abdujabarova, K. K. K. (2022). THE ROLE OF AUDIO-VIDEO MATERIALS IN DEVELOPING INTERCULTURAL COMMUNICATION. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 20), 659-665.
8. Сабирова, Г. Б. (2021). ЗНАЧЕНИЕ И ВАЖНОСТЬ ОБУЧЕНИЯ ЯЗЫКОВЫМ НАВЫКАМ. Наука и образование сегодня, (2 (61)), 55-56.
9. Сабирова, Г. Б. (2021). НЕОЛОГИЗМЫ ВО ФРАНЦУЗСКОМ ЯЗЫКЕ. Вестник науки и образования, (1-1 (104)), 47-49.
10. ШОИМОВ, А. (2020). ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ ПОЛИТИКИ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ГРАЖДАНСКОГО ОБЩЕСТВА И ГОСУДАРСТВА НА НОВОМ ЭТАПЕ НАЦИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ УЗБЕКИСТАНА. Вопросы политологии, 10(11), 3330-3338.
11. Marhabo Raxmonkulovna abdullayeva. DUNYO TILSHUNOSLIGIDA "O'QUV LUG'ATI" TERMININING PAYDO BO'LISHI TAXLILI. 2022/5 TDSHU G'arb tillan kafedrasi tomonidan "Language teaching: new approaches and innovations" mavzusida ilmiy-amaliy online konferensiya. Pages 50-53.
