CC BY
153QUDUQLARNI TA'MIRLASHDA "KALTYUBING" TEXNOLOGIYASIDAN
FOYDALANISH
Rafiq Rauf o'g'li Ramazonov Abduraxim Abdurasulovich Ochilov ochilov82@mail.ru Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
Аnnotatsiya: Bugungi kunda ko'plab neft va gaz quduqlarini ta'mirlash ehtiyoji mavjud bo'lib, ta'mirlash ishlarini samarali hamda tezkor amalga oshirish muhim ahamiyatli hisoblanadi. Chunki neft va gazga bo'lgan talab kun sayin ortib bormoqda, ushbu talabni qondirish maqsadida neft va gaz quduqlarini to'xtovsiz ishlatish, ta'mirlashda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish zarurdir. Shunday texnologiyalardan biri bu "Kaltyubing" texnologiyasi hisoblanadi.
Kalit so'zlar: koltubing, egiluvchan quvur, injektor, nasos-kompressor quvurlar, gidravlik yorish, mahsuldor qatlam.
THE USE OF" KALTYUBING " TECHNOLOGY IN THE REPAIR OF
WELLS
Rafiq Ramazonov Abduraxim Ochilov ochilov82@mail.ru Bukhara engineering-technological institute
Abstract: Today, there is a need to repair a large number of oil and gas wells, and it is important to carry out repairs efficiently and quickly. Because the demand for oil and gas is increasing day by day, in order to meet this demand, it is necessary to use modern technologies in the non-stop operation, repair of oil and gas wells. One such technology is the Kaltyubing technology.
Keywords: koltubing, flexible pipe, injector, pump-compressor pipes, burrs, productive layer.
Neft va gaz quduqlarni ishlatish jarayonida ma'lum vaqt o'tishi bilan quduq mahsulotining keskin kamayishi, ba'zan esa suyuqlik yoki gazning kelishi to'xtaganligi sababli ularning ishi yakunlanadi.
Quduqlarning normal ishini qaytadan tiklash uchun butun yer osti uskunalarini ko'tarish, uning ba'zi qismlarini almashtirish yoki ta'mirlash, quduq tubidagi qum
tiqinini tozalash va shu kabi bir qator tadbirlarni bajarib, yer osti uskunalarini qaytadan tushiriladi.
Quduq ishining texnologik rejimini o'zgartirish ham nasos-kompressor quvurlarini almashtirish yoki ularning tushirilish chuqurligini o'zgartirish chuqurlik nasosini almashtirish va shu kabi ishlarni bajarish bilan bog'liq bo'ladi.
Quduqlarning ta'miri yer osti va kapital ta'mirga bo'linadi.
Neft va gaz quduqlarini kapital ta'mirga quyidagi ancha murakkab ishlar kiritiladi:
• Mustahkamlovchi quvurdagi avariyalarni bartararlash;
• Qatlam suvlarini izolyasiya qilish;
• Boshqa mahsuldor qatlamga o'tish;
• Qatlamni gidravlik yorish va hokazolar.
Bir muncha qiyin bo'lgan ishlar, avariyani bartaraf etish, suvni oqishini to'xtatish, qiyshaygan tizmalarni to'g'rilash, mustahkam tiqinni burg'ilash, qatlamni gidravlik yorish va boshqa bir qancha ishlar quduqni tubdan ta'mirlash ishlariga kiradi. Bunday ishlarni neft va gaz konlari boshqarmasiga qarashli tubdan ta'mirlash idorasi tomonidan amalga oshiriladi.
Ta'mirlash vaqtida quduqlarning to'xtatilishi ularning ishlatilish koeffisienti orqali hisobga olinadi.
Quduqning ishlatilish koeffisienti uning muayyan vaqt (oy, kvartal, yil) davomida ishlagan kunlarning taqvim kunlariga nisbati orqali hisoblanadi. Neft va gaz quduqlarida bu koeffisient 0.94 - 0.98 ga teng, ya'ni quduq ishlashining 2 - 6 % ta'mir ishlari bilan bog'liq.
Quduqlarni ta'mirlash asosan po'lat quvurlar kolonnasini quduq tubidan ustigacha alohida quvur yoki "svecha" ko'rinishida yechib ko'tarish, hamda ta'mir yakunida yana ularni biriktirib quduq tubigacha tushirish bilan amalga oshiriladi. Bu esa o'z navbatida ta'mirlashga ketadigan vaqtni uzaytirib, quduqlarni ishlash vaqtiga salbiy ta'sir etadi. Shuningdek hozirda bir muncha quduqlar gorizontal profillarda qazilayotgan bo'lib, bunday quduqlarda ta'mirlash ishlarini "egiluvchan quvurlarda" olib boorish zaruriyati paydo bo'lmoqda.
Shu sababli hozirgi kunda neft va gaz quduqlarini ta'mirlashda "Koltubing" texnologiyasidan keng foydalanish maqsadga muvofiq bo'lmoqda.
"Koltubing" atamasi ingliz tilidan tarjima qilingan "egiluvchan quvur" degan ma'noni anglatadi, bu neft va gaz uskunalarini rivojlantirish yo'nalishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
ENKQ dan foydalanishning o'ziga xos xususiyati (egiluvchan nasos-kompressor quvurlari) bu texnologiya quduqlarni ishlab chiqishda ishlatiladigan an'anaviy nasos-kompressor quvurlaridan foydalanishdan ancha ustunvor hisoblanadi. Xususan,
egiluvchan quvur quduqning gorizontal va lateral burmalariga osongina kira oladi, ustunni o'rnatish/demontaj qilish uchun vaqt sarflashning hojati yo'q.
Birinchi marta bunday texnologiya o'tgan asrning 50 yillarining o'rtalarida qo'llanila boshlandi, ammo 30 yildan keyin keng tarqalgan. Hozirgi vaqtda jahon neft va gaz sanoatida ishlatiladigan EKNQ qurilmalarining soni minglab birliklardan oshib ketdi, ulardan Rossiyada 100 dan ortiq ish bor.
Ushbu turdagi uskunalardan foydalanishning ustuvorligi Kanada va AQShda saqlanib qolmoqda, mamlakatimizda koltüb texnologiyasi nafaqat jadal rivojlanmoqda, balki ular juda yuqori o'sish potentsialiga ega va istiqbolli ravishda juda talabchan.
Egiluvchan quvur ustunidan foydalangan holda ichki ishlarni bajarish spektri juda keng va turli xil bo'lib, har bir alohida holatda ushbu texnologiyadan foydalanish neft va gaz qazib olish kompaniyasiga bir qator inkor etilmaydigan afzalliklarni beradi. Buni quyidagi holatlarda korishimiz mumkin:
Konlarni o'rganish:
* Hech qanday muammolarsiz uskunalar quduqning ixtiyoriy nuqtasigacha yetkaziladi;
* Tushirilayotgan asbob-uskunalar bilan uzluksiz bog'liqlik ta'minlanadi.
Ta'mirlash-tiklash ishlari:
* Vaqtni qisqartirish: quvur ustunini yig'ish/demontaj qilish talab etilmaydi;
* Operatsiyalarni amalga oshirishda quduq ishi sustlashtirilmaydi, shuning uchun samarali qatlam va quduq tubi zonasining kollektor xususiyatlari o'zgarmaydi;
* Kerakli uskunalarni ajratish va biriktirish vaqtini qisqartiradi;
Burg'ulashda:
* Burg'ulash ishlarida neft eritmalari yoki neftni qayta ishlash mahsulotlari yordamida amalga oshirilishi mumkin;
* Ochiq fontanning ehtimoli nolga teng;
* Operatorni burg'ulash usullari haqida xabardor qilish va quduqlarni joylashtirish jarayonlarini optimallashtirish uchun tushadigan uskunalardan foydalanish mumkin;
Koltubingning texnologik jarayoni Egiluvchan quvur agregati uskunasini loyihalash
www.openscience.uz 123
Bir nechta ishlab chiqaruvchilar sanoat uchun egiluvchan quvur uskunalarini sotadilar. Ayni paytda, eng katta dastur qimmatbaho haydovchi vertikal aylanadigan injektor boshidir.
Moslashuvchan quvur agregati portativ qurilma koaksiyal operatsion quvurlarga yoki katta ichki diametrli kassa ustunlariga nasos-kompressor quvurlarining doimiy ustunini tushirish va ko'tarish uchun mo'ljallangan xizmatlar. Hozirgi vaqtda tashqi diametri % dyuymdan 2 3/8 gacha bo'lgan moslashuvchan quvurlar mavjud. Moslashuvchan quvurlar jamlanmasining asosiy komponentlari quyidagicha (2-rasm):
• injektor quvur boshmog'i;
• egiluvchan quvurli g'altak;
• tashlanmalarga qarshi qurilma jamlanmasi;
• dvigatel bilan ishlaydigan gidravlik qurilma;
• boshqaruv nazorati.
Injektor boshmog'i quyidagi uch vazifani bajarishga mo'ljallangan:
1) bosim ostida quvurlarni ohista tushirishni ta'minlaydi;
2) turli quduq sharoitida quduqqa quvurlarni tushirish darajasini tartibga soladi;
3) to'xtatilgan quvurlarning to'liq og'irligini (yukini) ko'tarish va quvurlarni quduqdan ko'tarish jarayoni sh tezligini oshiradi.
2-rasm. Egiluvchan quvurlar agraegati komponentlari 1-boshqaruv nazorati; 2-quvvat manbai; 3- egiluvchan quvurli g'altak; 4- niviller; 5-hisoblagich; 6-quvur; 7-yo'naltiruvchi; 8-injektor gidravlik uzatma bilan; 9- salnik; 10-tashlanmalarga qarshi qurilma jamlanmasi; 11- injektor tayanchi; 12-uch yoq; 13-
klapan.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Hornbrook P.K. and Mason C.M.: "Inproved Coiled Tubing Squeeze Cementing Techniques at Prudhoe Bay SPE 19453, presented at the 1989 SPE Annual Technical Conference and Exhibition in" San Antonio.
2. Очилов, А. А., Абдурахимов, С. А., & Адизов, Б. З. (2019). Тяжелые нефти Узбекистана и их устойчивые водонефтяные эмульсии. Universum: технические науки, (9 (66)).
3. Очилов, А. А., & Кудратов, М. А. (2014). Процесс разрушения устойчивых эмульсий местных нефтей с деэмульгатором. In Современные инновации в науке и технике (pp. 278-279).
4. Тажимова, Г. Р., & Очилов, А. А. (2018). Исследование метода защелечивания обессоленной нефти. Научный аспект, 7(4), 871-873.
5. Очилов, А. А., & Суяров, М. Т. У. (2016). Образование устойчивых водонефтяных эмульсий. Наука и образование сегодня, (2 (3)).
6. Ochilov A.A. "Neft va gaz quduqlarini ta'mirlash mashina va jihozlari" o'quv uslubiy majmua, Buxoro -2020, 260 b.
References
1. Hornbrook P.K. and Mason C.M .: "Inproved Coiled Tubing Squeeze Cementing Techniques at Prudhoe Bay SPE 19453, presented at the 1989 SPE Annual Technical Conference and Exhibition in" San Antonio.
2. Ochilov, A.A., Abdurakhimov, S.A., & Adizov, B.Z. (2019). Heavy oils of Uzbekistan and their stable oil-water emulsions. Universum: technical sciences, (9 (66)).
3. Ochilov, A.A., & Kudratov, M.A. (2014). The process of destruction of stable emulsions of local oils with a demulsifier. In Contemporary Innovation in Science and Technology (pp. 278-279).
4. Tazhimova, G.R., & Ochilov, A.A. (2018). Research of the method of desalted oil latching. Scientific Aspect, 7 (4), 871-873.
5. Ochilov, A.A., & Suyarov, M.T.U. (2016). Formation of stable oil-water emulsions. Science and Education Today, (2 (3)).
6. Ochilov A.A. Educational-methodical complex "Machinery and equipment for repair of oil and gas wells", Bukhara -2020, 260 p.
