CC BY
10Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 2021 - 5.81
Q9RBi AZÖRBAYCANIN TÜRKM9N§9Li TOPONiML9REND9 PALEODiALEKT УЭ §iV9 ELEMENTLÖRiNiN LiNQViSTiK XÜSUSiYYÖTLÖRi
MAHIR9 HÜSEYNOVA
Filologiya elmlari doktoru, professor https://orcid.org/0000-0002-5135-1666
Xülasa: Paleodialekt vd §iv3 elementhrinin эп gox mü^ahidd edildiyi manba xalqin etnogenezini, qэdim tarixini, cografiyasini, linqvistik özэlliklэrini эks etdirэn эп qэdim yer-yurd adlaridir, toponimhrdir. Minillikhrin arxasindan boylanan toponimlэrdэ xalqin tarixi, cografiyasi, dil resurslari, etnoqrafiyasi gox dэyэrli bir §эМ№ qorunub saxlanilir. Эbэs demirhr ki, hэr hansi bir xalqin tarixi, dili, mэdэniyyэti, adэt-эnэnэsi, etnoqrafiyasi vэ s. onun yaratdigi onomastik vahidlэrdэ daha keyfiyyэtli vэ sэmэrэli §эМ№ mühafizэ olunub saxlanilir. Qэrbi Azэrbaycanln toponimhr sistemindэ paleodialekt vэ §ыэ elementhri kэmiyyэtcэ goxluq tэ§kil edir, dilimizin, o cümlэdэn ШгЫэЪпп dil tarixini yaxindan öyrэnmэk, tэdqiq etmэk цтёэ ara§dirmagiya zэngin faktlar verir. Türk dilhrinin, o siradan Azэrbaycan dilinin toponimlэrindэ paleodialekt vэ ünsürhrinin demэk olar ki, da§la§mi§ §эМ№, lokal vэziyyэtdэ, donuq §эМ№ qalanlari da var, lakin dialekt vэ §№hrin tэsiri nэticэsindэ forma vэ mэzmun, mэnaca dэyцmэhrэ mэruz qalanlari da az deyildir. Qэrbi Azэrbaycanln toponimik sistemindэ mü§ahid3 olunan dialekt vэ §ыэ elementhri daha gox qэdim türk qэbilэ vэ tayfa dilhrinin dialekthrinin müxtэlif qatlarina aiddir. Qэrbi Azэrbaycanln xeyli sayda toponimhrinin yaranma vэ formala§masinda qohum türk qэbilэ vэ tayfa ittifaqlari hэlэ miladdan 0псэЫ dövrlэrdэn gox mühüm rol oynami§lar. Qэdim türk, protoazэrbaycan тэщэИ toponimhrin tarixi xalqimizin tarixi qэdэr qэdimdir. Иэтт yer-yurd adlarinda i§tirak etmi§ paleodialekt vэ §ыэ ünsürhrinin fonetik, leksik, semantik istiqamэtlэrdэ öyrэnilmэsi bizim bu qisa qeydhrimizin ana хэШт tэ§kil edir.
Agar sözfar:paleodialekt vэ §ыэ sözhri, hэmin leksik vahidhrin fonetik tэrkibi, leksik-semantik xüsusiyyэtlэri, spesifik fonetik hadisэlэrin toponimik sistemdэ эksi.
LiNGUiSTiC FEATURES OF PALEODiALECT AND DiALECTAL ELEMENTS iN TOPONYMS OF TURKiC ORiGiN OF WESTERN AZERBAijAN
MAHiRA HUSEYNOVA
Doctor of philological sciences, professor https://orcid.org/0000-0002-5135-1666
Summary: Paleo-dialect and dialectal elements are the most observed sources of the oldest place names and toponyms that reflect the ethnogenesis, ancient history, geography, and linguistic features of the people. The history, geography, language resources, ethnography of the people are preserved in a very valuable way in the toponyms that have been around for millennia. It is not for anything that they say that the history, language, culture, customs, ethnography, etc. of any nation in the onomastic units which were created, it is protected and preserved in a better quality and efficiently. In the system of toponyms of Western Azerbaijan, paleo-dialect and siva elements are quantitatively numerous, providing rich facts to the researcher in studying and researching the linguistic history of our language, including Turkic. In the toponyms of the Turkic languages, and then of the Azerbaijani language, there are paleo-dialect and siva elements that remain almost petrified, in a local state, stagnant, but there are not a few that have undergone changes in form, content, and meaning as a result of the influence of dialects and sivas. Dialect and dialect elements observed in the toponymic system of Western Azerbaijan mostly belong to different layers of dialects of ancient Turkic tribal and tribal languages. In the creation and formation of a large number of toponyms of Western Azerbaijan, related Turkic clan and tribal alliances have played a very
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 2021 - 5.81
important role since before Christ. The history of toponyms of ancient Turkic, proto-Azerbaijani origin is as old as the history of our nation. Studying the paleodialect and dialect elements involved in those place-names in phonetic, lexical, and semantic directions forms the main line of our short notes.
Key words: paleodialect and dialect words, phonetic composition of those lexical units, lexical-semantic features, reflection of specific phonetic phenomena in the toponymic system.
ЛИНГВИСТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ПАЛЕОДИАЛЕКТА И ДИАЛЕКТНЫХ ЭЛЕМЕНТОВ В ТОПОНИМАХ ТЮРКСКОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ ЗАПАДНОГО
АЗЕРБАЙДЖАНА
МАХИРА ГУСЕЙНОВА
доктор филологических наук, профессор https://orcid.org/0000-0002-5135-1666
Палеодиалект и диалектные элементы являются наиболее наблюдаемыми источниками древнейших топонимов, отражающих этногенез, древнюю историю, географию и языковые особенности народа. История, география, языковые ресурсы, этнография народа очень ценно сохранены в топонимах, существующих на протяжении тысячелетий. Не зря говорят, что история, язык, культура, обычаи, этнография и т. д. любого народа в созданных ономастических единицах он защищается и сохраняется более качественно и эффективно. В системе топонимов Западного Азербайджана палеодиалектные и сивские элементы количественно многочисленны, предоставляя исследователю богатые факты при изучении и исследовании языковой истории нашего языка, в том числе тюркского. В топонимах тюркских языков, а затем и азербайджанского языка имеются палеодиалектные и сивовские элементы, которые остаются почти окаменевшими, в локальном состоянии, застойными, но немало и претерпевших изменения по форме, содержанию, и значение в результате влияния диалектов и шивов. Диалектные и диалектные элементы, наблюдаемые в топонимической системе Западного Азербайджана, в основном относятся к разным слоям диалектов древнетюркских родо-племенных языков. В создании и формировании большого количества топонимов Западного Азербайджана очень важную роль еще до нашей эры играли родственные тюркским родо-племенные союзы. История топонимов древнетюркского, протоазербайджанского происхождения столь же стара, как и история нашего народа. Изучение палеодиалекта и диалектных элементов, входящих в состав этих топонимов, в фонетическом, лексическом и семантическом направлениях составляет основную линию наших кратких заметок.
Ключевые слова: палеодиалект и диалектные слова, фонетический состав этих лексических единиц, лексико-семантические особенности, отражение конкретных фонетических явлений в топонимической системе.
indiki Ermanistanin toponimiyasinin asas fondunu turk-Azarbaycan man§ali yer-yurd adlari ta§kil edir. Eradan avvalki dovrlardan bu arazilarda yaranmi§ va yaxud da muxtalif qadim turk, protoazarbaycan, digar qabila va tayfa ittifaqlarinin ozlari hazir §akilda gatirdiklari paleotoponimlarin 9oxu ham oguz, ham da qip9aq elementlari ila zangindir. Bu arazida rast galinan ela toponimlar var ki, onlarda ham oguzlara maxsus, ham da qip9aqlara aid elementlar movcuddur. Ancaq tarixan Qarbi Azarbaycan Oguz yurdu kimi ma§hurla§digindan burada oguz dialekt par9alanmasi dovruna aid fonetik, leksik, leksik-semantik elementlar daha 90xdur. Qadim dovrun turk-Azarbaycan oykonimik, hidronimik qatindaki paleodialekt elementlarin (xususan fonetik saviyyada) Azarbaycan dil9iliyinda onimoloji kontekstda sistemli va fundamental §akilda oyranilmamasi taasuuf doguran problematik masalalardandir. 9lbatta, Qarbi Azarbaycanin toponimlari ila ma§gul olan mutaxassislarin maqala va kitablarinda paleotoponimlarda dialekt va §iva elementlarinin movcudlugu muayyan qadar i§lansa da
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2G2G - 5.497 2G21 - 5.81
bunlar lokal, epizodik, parakanda xarakter daçiyir. Bu baximdan yanaçdiqda toponimlar paleodialekt va §iva elementlarinin hartarafli §akilda calb olunmasi mövzunun aktualligini §artlandirir.
"Paleodialekt" termininin manasi an qadim fonetik leksik ünsürlar demakdir va bu ünsürlar asasinda formala§mi§ oronimlar Qarbi Azarbaycanin toponimik sisteminda çoxluq taçkil edir. Qarbi Azarbaycanin paleotoponimik sisteminda qadim savir-xazar dil ittifaqlari üçün saciyyavi olan, müasir §ivalarimizda öz izlarini qoruyub saxlayan fonetik qanunauygunluqlara, daha daqiqi, samit sas avazlanmalarina rast galmak olur. Paleooronimik vahidlarda özünü göstaran samit sas keçidlarinin oguzlara, yaxud qipçaqlara maxsuslugunu ayird etmak bir qadar çatin olsa da, manbalar asasinda bunlari az da olsa farqlandirmak olar. Masalan, toponim yaradan cografi termin bildiran leksik vahidin avvalinda d avazina t samitinin çixi§ etmasi türk dillarinin qipçaq tipini oguz tipindan farqlandiran fonetik hadisalardandir. Daralayaz mahalinin Ke§i§kandinin arazisinda mövcud olan Tapantag oroniminda bu fonetik tiplari göra bilirik va bu paleodialekt faktidir. Ba§qa sözla, Tapantag oronimi arxaikla§mi§, lakin Daralayaz §ivasinda öz irsini qoruyub saxlayan t §iva ünsürünü cografi adda saxlami§ bir fonetik elementdir. Tapantag oronimi mürakkab struktura malik olub, "tapan" va "tag" komponentlari asasinda formala§mi§dir (1,301). Bir sira qadim va çagdaç türkcalarda "tapan" leksik vahidi açagidaki manalari bildirir: 1) dib, atak (dag, dara, tapa, yol v s.-da); 2) a§irim, dag açirimi; 3) düz, hamar yer; 4) dag çôkakliyi, yoxu§. Qarbi Azarbaycanin Daralayaz §ivasinda daban//tapan fonetikasi ila çixi§ edan bu leksik vahid cografi termin ifada etmakla barabar alat adi bildiran söz qisminda da içlanir. Bela ki, "tapan" §iva sözü "akin yerini, torpagi yum§altmaq üçün istifada edilan kand tasarrüfati alati, dirmiq" anlamini ifada edir. Çoxanlamli söz kimi "tapan" leksemi Sisyan rayonunun §aharcik kand §ivasinda "qoyun, quzu saxlanilan yer" manasini ifada edir. Çagdaç türkcalarda tuban sözü ham t sasi ila, ham da d samitila içlanir. Bela ki, bu söz Türkiya türkcasinda, baçqird, qazax, qirgiz, özbak, tatar, uygur dillarinda "t" samiti ila (söz avvali mövqeda tapan), Azarbaycan, türkman, qaqauz dillarinda d samiti ila (daban-ayagin bir hissasi) çixi§ edir. Oronimik vahidlarda metaforikla§mi§ termin saciyyali bu leksik vahidin taban fonetik variantinda Türkiya türkcasinda içlanmasi türk dilini qipçaqcaya yaxinlaçdirir, halbuki Türkiya türkcasi qipçaqcadan deyil, oguz qrupu türk dillaridir. Çagdaç türk dillarinda Azarbaycan dilinin dialekt va §iva arealinda taban sözü çoxmanali söz qisminda çixi§ edir. Bina ^ün istifada edilan "dö§ama" manasinda içlanan "taban" sözü müxtalif formalarda içlansa da, semantik baximdan ham qipçaq, ham oguzcalar ^ün ortaq leksik vahidlardan hesab olunur. Taban sözü Qarbi Azarbaycanin Qafan §ivasinda "tavan" (söz ortasi mövqeda b-v avazlanmasi ila) fonetik tarkibinda içlanarak "binanin dö§ama hissasi" manasini bildirir. Belalikla, çoxmanaliligi kanara qoyub deya bilarik ki, Daralayaz arazisinda Tapantag paleotoponiminin söz avvali mövqeyinda "t" samiti qipçaq ünsürü, d samiti isa oguz elementidir va onu da qeyd etmayi zaruri hesab edirik ki, t-d samitlari bir-birina qohum saslar olduguna göra onlarin bir-birini avaz etmasi ham qipçaq, ham oguzcalar, ham da bu qohum dillarin dialekt va §ivalari ^ün qanunauygun fonetik hadisalardandir.
Paleooronimin ikinci komponentinda "tag" cografi terminini da müasir türkcalarla müqayisa etsak, müayyan linqvistik (fonetik saviyyada) manzara gözlarimiz önünda canlanacaqdir. Tapan cografi termin saciyyasi daçiyir. Bu sözda oldugu kimi "tag" sözünda da t-d samit avazlanmasi ba§ vermi§dir. "tag" fonetik variantinda Azarbaycan dilinin Qarb §ivalarinda söz içlanmir, yani "dag" sözü azarbaycan adabi dilina maxsus cografi relyef bildiran leksik vahiddir. "Tag" fonetikasi ila çagdaç türkcalarda saysiz - hesabsiz toponimik qruplar içlanmakdadir. Bunlarin aksariyyatinin ya§i minilliklara söykanir. Orxon yazilarinda çagdaç "dag" sözü "tag" fonetik variantinda i§lanmi§dir: "Menpertug tag' (2,302). Maraqli cahat budur ki, oguzcalara maxsus azarbaycan, türkman, qaqauz dillarini çixmaq çartila, qipçaq dillarina maxsus türkcalarda bu cografi termin "tag//tan//taq" fonetikasi ila çixi§ edir. Bir sözla, Tapantag paleooroniminin har iki komponentinda özünü göstaran d-t samit avazlanmasini an qadim dialekt va §iva elementi kimi saciyyalandirmak olar.
Qarbi Azarbaycanin oronimik sisteminda Sovsirt adli orotoponim D.D.Paqirevin asarinda qeyda alinmiç, onun yerlaçma cografiyasinin iravan quberniyasinin Aleksandropol qazasi olmasi göstarilmi§dir. Mürakkab quruluça malik Sovsirt orotoponimi (dag adi) "sov" va "sirt" komponentlari asasinda formala§mi§dir. Qadim türk dillarinda, daha daqiqi, baçqird dilinin dialektal arealinda "sov"
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2G2G - 5.497 2G21 - 5.81
sözü "zov" fonetik tarkibinda içlanarak "darenin baçlangicinda "qaya, sildirim" anlamini ifada edir. Demali, leksik cahatdan bu söz qipçaq mançalidir, qipçaq elementi kimi dayarlandirilmalidir. "Sirt" sözü Azarbaycan dilinin qarb çivalarinda "bel" (insana aid) manasinda içlanir. Qipçaq dillarindan farqli olaraq oguzcalarda (Türkiya va Azarbaycan türkcalarinda) bu söz içlanmakdadir. Tatar dilinda "sirt" sözü "arka" (arxa) sözü paralel içlanarak sinonim variantliliq yaradir. "Sirt" sözünün digar qohum türkcalarda sinonim dubletlar çaklinda içlanmanin manzarasi beladir: arka, sirt (baçqird dilinda); arka, art (qazax dilinda); bel-arka (qirgiz dilinda); arka (özbdk dilinda); arka (türkman va özbakcalarda) (3,403). Bu göstardiklarimiz insana aid edilan "bel" manasindaki "sirt" sözüdür. Cansiz varliqlar ^ün, yani dag, dara, tapa, qayalara aid "sirt" sözü istar oguzcalar, (türk, Azarbaycan, türkman, qaqauz dillari) istarsa da qipçaqcalar cüzi fonetik variantlarda içlanarak semantik cahatdan universalliq yaradir. "Sirt" metaforiklaçmiç cografi termini Azarbaycan dilinin paleodialekt fakti oldugu halda, digar qohum türkcalar ^ün adabi dil faktidir. "Sirt" sözünün orotoponimlarda birinci va ikinci komponentlarda içlanilmasi baximindan Azarbaycanin digar bölgalarinda Qabala, Quba, Zaqatala, Qax rayonlarinda 10-a yaxin yer-yurd adlari, mikrotoponimlar qeyda alinmiçdir. Azarbaycan dilinin keçid çivalarinda "sirt" sözü asasinda geyim açyasinin adini bildiran "pencak" anlaminda "sirtov" çiva sözü da yaranmiçdir. Hasan Mirzayevin topladigi çiva materiallari içarisinda keçid çivalari ^ün saciyyavi olan "sirtov" sözü Daralayaz çivasinda "sortux" fonetik tarkibinda içlanarak "pencak" anlamini ifada edir (1,4G1).
Qarbi Azarbaycanin paleotoponimik sisteminda s-z samitlarinin bir-birini avaz etmasi fakti an qadim fonetik elementl ardan biri olub qadim s sasi ila baçlanan cografi adlarda özünü göstarmir. S-z samit uygunluguna an qadim dövrlarin yadigari olan Salli paleotoponiminda tarixi dönamlarda tasadüf edirik (4,241). Daralayaz mahalinda mövcud olmuç Salli kand adi mançaca Hun tayfalarindan çixmiç sal etnosunun adini aks etdirir. Tarixi manbalarin verdiyi malumatlara asasan tadqiqatçilar göstarirlar ki, an qadim dövrlarda Ag hunlarin tarkibinda Qafqaza galmiç sal tayfalari burada daha çox avarlarla qarçilaçmiç, onlarca Qafqaz çöllarinda müharibalar etmiçlar. Qarbi Azarbaycan arazisina, o siradan Daralayaz mahalina sal tayfalarinin galiçi xazarlarin, yaxud da avarlarin tarkibinda ola bilardi. Sal etnoniminda sözün baçlangic mövqeyinda s samitinin z samitina uygunlaçmasi prosesi V-VI asrlarda özünü göstarmi§, sal etnonimi fonetik cahatdan zal formasina dü§mü§dür. Zal formasi orta asrlara qadar davam etmiçdir. Daha dogrusu V asrdan baçlayaraq sal//zal sas uygunlugu yaratmiç etnonim paralel va müvazi çakilda içlanmiçdir. Fikrimizca, Rüstam Zal antroponiminin taxallüs yerinda çixiç etmiç Zal onimi Sal tayfa adinin fonetik dayiçikliya maruz çakli olub, "sal tayfasindan çixmiç Rüstam" anlamini bildirir. Rüstam Zali tarixi çaxsiyyat va yaxud da afsanavi qahraman kimi farslaçdirmaq meyillari tarixan olmuç va adabiyyat§ünasliga aid manbalarda da bela yanliç fikirlara rast galmak olur. Эп qadim dövrlarda Sal etnonimi heç bir morfoloji göstarici qabul etmadan içlandiyi halda, tarixin müxtalif dönamlarinda bu etnonimin Sala, Salar, Salli morfoloji tarkiblari mövcud olmuçdur. Bu gün da türk xalqari yaçayan arazilarda Sal paleotoponiminin morfoloji göstaricilarla içlanan formalari geniç çakilda yayilmiçdir. Bu gün Azarbaycan antroponimik sisteminda "Salman" çaxs adi içlanir va bu adin birinci komponentinda çixiç edan "sal" sözü na arab, na da fars sözüdür va o, qadim türk dillarinda "çilgin, qizgin" manalarini bildirmiç, "man" komponenti isa qadim türkcalarda "adam, insan" anlami ifada etmiçdir. Demali, Salman antroponimi qadim türk dillarina maxsus arxaiklaçmiç leksik vahidlar asasinda düzalmi§ çaxs adinin çagdaç dövrda daçiyicisidir. Azarbaycan antroponimik sisteminda "Zal" onimi kiçi cinsindan olan çaxslara qoyulur va bu sözda "çilgin, qizgin, möhkam adam" anlamini bildirir. Sal tayfa adindaki söz paleotoponimlarda bir qadar manalarini geniçlandirarak içlanir. Bela ki, bu söz (sal) toponimlar ^ün ham da "möhkam, hamar, od, ocaq, od yandirilan yer, iri, bütöv" anlamlarini da ifada edir. Hasan Mirzayev Qarbi Azarbaycanin paleoykonimik sisteminda Sal//Salli etnonimi ila barabar, Salqaya, Saldaç, Salar, Salyurd, Salyoxuç oronimlarini da qeyda almiç va onlarin Sal etnonimi asasinda formalaçdigini göstarmi§dir.
Qarbi Azarbaycanda mövcud olan Zangazur mürakkab struktura malik etnotoponimi aksar manbalarda sahv çakilda etimolojilaçdirilmiçdir. Fikrimizca, Zangazur oykoniminin ikinci komponentindaki "zur" sözünü ermani mançali hesab etmak tam çakilda özünü dogrultmur. "Zur"u
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
Impact Factor: SJIF 2020 - 5.497 2021 - 5.81
ermanica "azor" sözü ila baglayan Azarbaycan tadqiqatçilari ermani dayirmanina su tökmü§ olurlar. Bizim nazarimizca, "zur" sözü "sur" türkman§ali tayfa adinin dialekt va §ivalarda dayi§ikliya ugrami§ formasidir va s-z uygunlugu ta qadimdan türkcalarda, o siradan Azarbaycan dilinin §iva areallarinda ba§ veran paleodialekt faktidir. Qarbi Azarbaycanin paleotoponimik sisteminda an çox mü§ahida edilan s-z-§ paleodialekt ünsürlaridir. Daralayaz mahalinin Amagu kandinda 9 km uzunlugundaki Zangazur darasinin adi da Zangasur (s-z) fonetik tarkibinda oxunmalidir. Paleodialekt elementi kimi s-§ samit avazlanmasina, yaxud da samit uygunluguna Sisyan rayonu arazisindaki §aki kand adindan rast galirik. Bela ehtimal olunur ki, kand öz adini erkan orta asrlarda Sisakan qala adindan almi§dir. Toponimi türkman§ali saka//saqa//§aq etnoslarinin adi ila baglayanlar da az deyildir. §aki paleotoponimi saqlar//sakalarla baglayanlarin biz da tarafdariyiq, çûnki ara§dirmalarda da aydinla§dirilir ki, saq dilinda an çox i§lak olan türk, o cümladan aski Azarbaycan sözlari olmu§dur. Saqlardan bu günümüza çox az sözlar galib çixmi§dir ki, onlarin da çoxu türkman§alidir. §aki toponimi yakut dilinda § samiti ila deyil, s sasi ila i§lanir. Hamin qohum dilda paleotoponimin s samiti ila çixi§ etmasi daha qadim fonetikani qoruyub saxlami§dir. Nazara alsaq ki, öfqanistan arazisinda hazirda Saki adli ya§ayi§ mantaqasi ham s, ham da § samiti ila i§lanir. Demali, burada an qadim forma qorunub saxlanilmi§dir. §aki paleotoponiminin Azarbaycanda Alban dövründa Saka§en fonetik tarkibinda i§lanmasi hamin etnonimin sakalarin yeri, yurdu anlaminda izah etmaya asas verir. Sisyan oykonimik vahidini "sisli, dumanli, çanli yer, makan" manasinda da etimolojila§dirmak da özünü dogrultmur. Fikrimizca, bu paleooykonim erkan orta asrlarda mövcud olunmu§ Sisakan qala adinin tahrifa ugrami§, qisaldilmi§ formasidir. Sisakanin (Albaniyadaki ayalat adinin) Sisyan fonetikasina uygunla§masi dialekt va §iva elementlari kimi dayarlandirilmalidir. Sisakan//Sisyan toponimlarindan aski Azarbaycan qoxusu galdiyindan ermanilar hamin qadim yer-yurd adini dayi§arak Hatsavan adlandirmi§lar ki, bu ermanilar neca vandal, razil qabila oldugunu tasdiqlayan faktlardandir.
Natica: Qarbi Azarbaycanin türk man§ali toponimik sisteminda bütün qrupdan olan (oykonim, oronim, hidronim) yer-yurd adlarinin fonetik, leksik, fonomorfoloji, leksik-semantik qatinda paleodialekt va §iva elementlari ila zangindir. Dilimizin an qadim elementlari paleotoponimlarda da daha yax§i mühafiza olunaraq saxlanilmi§ va onlarin yaranmasinda qadim dialekt va §iva ünsürlari da yaxindan i§tirak etmi§dir.
9D9BiYYAT
1. Mirzayev H. Azarbaycan toponimlari va §iva sözlari. Baki, "Elm", 2006
2. Budaqov B., Qeybullayev Q. Ermanistanda Azarbaycan man§ali toponimlarin izahli lügati, Baki, Nasta-Press, 1999
3. Kar§ila§tirmali türk lahcalari sözlügü. Ankara, 1993.
4. öhmadov T. Azarbaycan toponimikasinin asaslari. Baki Universiteti Na§riyyati, 1993.
Bu i§ Azarbaycan Elm Fondunun maliyya dastayi ila yerina yetirilmi§dir -Qrant № AEF-MCG-2022-1 942)-12/12/5-M-12
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
