Научная статья на тему 'Pulmonary embolism. 2nd message: classification, methodological approaches to the formation of diagnosis'

Pulmonary embolism. 2nd message: classification, methodological approaches to the formation of diagnosis Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
88
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Re-health journal
Область наук
Ключевые слова
ўПКА АРТЕРИЯСИ ТРОМБОЭМБОЛИЯСИ ТАСНИФИ / ТАШХИС / МЕТОДОЛОГИЯСИ / ТРОМБОЭМБОЛИЯ ЛЕГОЧНОЙ АРТЕРИИ КЛАССИФИКАЦИЯ / ДИАГНОСТИКА / МЕТОДОЛОГИИ / PULMONARY THROMBOEMBOLISM CLASSIFICATION / DIAGNOSTICS / METHODOLOGY

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы —

Пка артерияси тромбоэмболияси (ЎАТЭ) ташхисини шакллантириш даволаш жараёнини муҳим қисмларидан бири хисобланади. Аммо лекин тиббий хужжатлар таҳлили шоҳидлик берадилар-ки, ЎАТЭга қўйиладиган ташхис доимо хам тўғри шакллантирилмайди. Мақолада ЎАТЭ ташхисини шакллантиришда фойдаланиш учун зарур бўлган “қурол” шифокорга берилади ва бу билан замонавий таснифларга мувофиқ тарзда ташхисни шакллантириш муаммосига услубий бирлик таъминланади.Формирование диагноза тромбоэмболии легочной артерии (ТЭЛА) одной из важных составляющих лечебного процесса. Однако анализ медицинской документации свидетельствует о том, что выставляемый диагноз ТЭЛА не всегда сформулируется правильно. В статье даётся врачу инструмент, используемый при формулировке диагноза ТЭЛА и тем самым обеспечивается методическое единство в проблеме унификации диагноза в соответствии современными классификациями.The formation of a diagnosis of pulmonary embolism (pulmonary embolism) is one of the important components of the treatment process. However, an analysis of medical records suggests that the diagnosis of pulmonary embolism is not always formulated correctly. The article gives the doctor a tool used in formulating the diagnosis of pulmonary embolism and thereby ensures methodological unity in the problem of unifying the diagnosis in accordance with modern classifications.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Pulmonary embolism. 2nd message: classification, methodological approaches to the formation of diagnosis»

УПКА АРТЕРИЯСИ ТРОМБОЭМБОЛИЯСИ. 2 - ЧИ АХБОРОТ: ТАСНИФИ, ТАШХИСНИ ШАКЛЛАНТИРИШГА МЕТОДОЛОГИК ЁНДОШУВЛАР

Мамасолиев Неъматжон Солиевич Турсунов Хатам Хасанбаевич Усмонов Бурхонжон Умарович Курбонова Раънохон Рустамбековна Андижон давлат тиббиёт институты ва РШТЁИМАФ, Андижон

Упка артерияси тромбоэмболияси (УАТЭ) ташхисини шакллантириш даволаш жараёнини мух,им кисмларидан бири хисобланади. Аммо лекин тиббий хужжатлар тах,лили шохддлик берадилар-ки, УАТЭга куйиладиган ташхис доимо хам тугри шакллантирилмайди.

Ма;олада УАТЭ ташхисини шакллантиришда фойдаланиш учун зарур булган "курол" шифокорга берилади ва бу билан замонавий таснифларга мувофик; тарзда ташхисни шакллантириш муаммосига услубий бирлик таъминланади.

Калит сузи: упка артерияси тромбоэмболияси таснифи, ташхис, методологияси.

ТРОМБОЭМБОЛИЯ ЛЕГОЧНОЙ АРТЕРИИ. 2-ОЕ СООБЩЕНИЕ: КЛАССИФИКАЦИЯ, МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПОДХОДЫ К ФОРМИРОВАНИЮ ДИАГНОЗА

Формирование диагноза тромбоэмболии легочной артерии (ТЭЛА) одной из важных составляющих лечебного процесса. Однако анализ медицинской документации свидетельствует о том, что выставляемый диагноз ТЭЛА не всегда сформулируется правильно.

В статье даётся врачу инструмент, используемый при формулировке диагноза ТЭЛА и тем самым обеспечивается методическое единство в проблеме унификации диагноза в соответствии современными классификациями.

Ключевое слово: тромбоэмболия легочной артерии классификация, диагностика, методологии.

PULMONARY EMBOLISM. 2nd MESSAGE: CLASSIFICATION, METHODOLOGICAL APPROACHES TO THE FORMATION OF DIAGNOSIS

The formation of a diagnosis of pulmonary embolism (pulmonary embolism) is one of the important components of the treatment process. However, an analysis of medical records suggests that the diagnosis of pulmonary embolism is not always formulated correctly.

The article gives the doctor a tool used in formulating the diagnosis of pulmonary embolism and thereby ensures methodological unity in the problem of unifying the diagnosis in accordance with modern classifications.

Key word: Pulmonary Thromboembolism classification, diagnostics, methodology.

DOI: 10.24411/2181 -0443/2020-10025

Упка артерияси тромбоэмболиясини (УАТЭ) частотаси ва у туфайли буладиган улим даражаси турли мамлакатларда хамда худудларда фаркланади. Бунинг куплаб сабаблари бор ва уларни шартли тарзда 2 та катта гурух,га ажратиш мумкин. Биринчиси, УАТЭ хатар омилларини турлича таркалиши ва ягона таснифидан фойдаланилмаслик билан богли; сабаблар. Иккинчиси, УАТЭдан улим

холатларини кайд килиш тизимини, асосан - касалликларни хал;аро таснифи (КХТ) коидаларини тал;инлаш буйича билим билан ва шифокорларни ушбу коидалардан фойдалана олиш махорати (улимни илк сабабини ани;лаш учун) билан богли; сабаблардир.

УАТЭни мавжуд таснифларидан тугри фойдаланиш ва ташхисини клиник шакллантирилишига асосланган холда улим сабабларини кодлаш жараёнларини мувофиклаштириб ва фаолият учун кабул ;илиб бориш зикр этиб утилган муаммоларни маълум даражада хал ;илишда мухим ахамият касб этади.

Бирламчи тезкор ташхисий харакатлар бир ва;тни узида УАТЭнинг асосий клиник аломатларини бахолаш ва ургент тиббий ёрдамни ташкил этиб бориш билан бирга олиб борилади (цит. Д.Спригинс ва Дж.Чамберсдан):

Согломлик фонида келиб чикдан томирли коллапс Юрак-упка касалликлари фонида келиб чик;к;ан томирли коллапс Упка инфаркти Изолир-ланган халлос-лаш

1 2 3 4 5

Частотаси 5 фоиз 10 фоиз 60 фоиз 25 фоиз

Упка артерияси окклюзиясини даражаси Массив Уртача Уртача Уртача/ массив

Текширув натижалари Артериаль гипо-тензия, югуляр венадаги ю;ори босим Коллапс ча;ирувчи юрак-упка касал-лиги белгилари Упкада учокли узгариш-лар Тахипноэ (> 20 да;)

Кукрак ;афаси рентгенографи- яси Одатда патологиясиз Патология булиши мумкин Купинча учокли соялар Одатда патология- сиз

ЭКГ Купинча уткир келиб чикувчи унг коринчани зури;иши, Гис тутами унг оё;-часи камали Кам маълумотчан Узгариш-сиз Носпеци-фик узга-ришлар

Артериаль ;он газлари Кучли узгаришлар Кам маълумотчан Нормаль булиши мумкин Одатда узгариш-лар булади

КХТ - 10 буйича УАТЭ куйидагича кодланади:

• 1 26- 128 Упкали юрак ваупкада к;он айланишини бузилиши.

• 126 Упка эмболияси. Уткирупкали юрак.

• I 26.9 Уткир упкали юраксиз упкали эмболия

Кечишининг тезлиги буйича УАТЭ 4 гурухга таснифланади [ЕСS, 2000]:

1. УАТЭ яшинсимон шакли

2. УАТЭ уткир шакли

3. УАТЭ ним уткир шакли

4. УАТЭ рецидивирланувчи шакли

Касалликнинг кечишини огирлиги буйича 3 гурухга ажратилади:

1. Массивли УАТЭ

2. Номассивли УАТЭ

3. Субмассивли УАТЭ

Маълумот учун: 1. Яшинсимон УАТЭда эмболизация вацтидан бошлаб беморнинг хаёти давомийлиги 10-15 дацицадан ошмайди. 2. УАТЭни уткир шаклида - беморнинг умри давомийлиги 1-3 соатдан то 1 суткагача булади. 3. УАТЭ ни нимуткир шаклида - хаётий мухим функцияларнинг бузилишларини давомийлиги 24 - 48 соатдан то бир неча суткагача давом этади. 4. УАТЭни рецидивирланувчи шакли - УАТЭ нимуткир эпизодларини цатор - цатор такрорий булиб туриши, улардан бири улим билан тугаши мумкин ёхуд иккиламчи упка гипертензиясини келтириб чицаради. 5. Массив УАТЭда - беморда шок ёки гипотония ривожланади (15 дацица ва ундан купроц вацт давомида босимни 40 мм. сим. уст.га етиб нисбатан пасайиши). 6. Номассивли УАТЭ - беморларда тургун гемодинамика сацланиб туради ва ЭхоКГ маълумотлари буйича унг цоринчали етишмовчилик куринишлари кузатилмайди. 7. Субмассивли УАТЭда - ЭхоКГ маълумотлари буйича уткир унгцоринча етишмовчилиги аломатлари тасдицланган булади. 8. Массив ва субмассив УАТЭда КХТ-10 I 26.0, номассивли шаклида булса КХТ-10 I 26.9 кодидан фойдаланилади. 9. Массивли УАТЭда тромб билан упка томири шожарасини 50 фоизидан ошиц цисми, субмассивли УАТЭда - 50 - 50 фоизи ва номассивли УАТЭда -30 фоиздан кам цисмини обструкцияси кузатилади (кичик упка артериялари дистал цисмлари эмболияси; х,аллослаш; унг цоринча дисфункцияси ва тизимли гемодинамикани бузилишлари мавжуд эмас).

УАТЭ ташхисотида таснифий - бах,олаш мезонларига асосланган таснифдан хам фойдаланилади (Савельев В.С. ва б.ц., 1983). Унинг тафсилоти 1 -чи жадвалда шарили келтирилган.

1-жадвал

Упка артерияси тромбоэмболиясини таснифий - бах,олаш мезонлари (цит.

С.Г.Гороховадан, 2018)

I. Жойлашуви

I. Эмболик окклюзияни проксималь сатхи 1) сегментарли артериялар; 2)булакли ва оралицли артериялар; 3) бош упка артериялари ва упка стволи. II. Шикастланиш томонлари: 1) Чап; 2) Унг; 3) Иккитомонлама

II. Упка перфузияси бузилишини даражаси

Даража Ангиографик индекс, балл Перфузия танцислиги %

1 (енгил) < 16 < 29

2 (уртача) 17-21 30-44

3 (огир) 22-26 45-59

4 (ута огир) > 27 > 60

III. Гемодинамик бузилишлар характери

Гемодинамик бузилишлар Босим, мм. сим. уст. СИ л / (дац)

Аортада Унг цоринчада Упка стволида

систолик Охирги диастолик Уртача

Уртача ёки уларсиз > 100 <40 <10 <19 <25 >2,5

Кучли > 100 40-59 10-14 19-24 25-34 >2,5

Ута кучли < 100 >60 >15 >25 >35 <2,5

IV. Асорати

Упка инфаркти (инфарктли пневмония) Катта цон айланиш доирасини парадоксаль эмболияси Сурункали постэмболик упка гипертензияси

Бундан ташцари УАТЭ кечишига караб яна 5 та тури тафовутланади:

1) Упка-плевра синдроми устуворлиги билан ифодаланувчи УАТЭ (куринишлари - бронхоспазм, халлослаш, йутал, кон тупириш, плеврани иш;аланиш шов;ини, плеврага сую;лик тупланиши ва упкани рентгеног-раммасида узгаришлар);

2) Кардиал синдром устуворлиги билан кечувчи УАТЭ (куринишлари-туш орти огирликлари, тахикардия, артериаль гипо-тензия, марказий вена босимини ортиши, буйин веналарини буртиб чи;иши, цианоз, упка артерияси устида II тон акценти ва шов;инлар (систолик ва диастолик тусли), перикард иш;аланиш шов;ини, ЭКГ узгариш-лари);

3) Абдоминал синдром устуворлигида ифодаланувчи УАТЭ (коринни ю;ориги-унг квадратида огри;лар (уткир унг коринча етишмовчилиги ривожи туфайли));

4) Церебрал синдром устуворлигида утувчи УАТЭ (хушни йуколиши);

5) Буйрак синдроми устуворлигида ифодаланувчи УАТЭ (анурия ривожи билан).

...Ташхис куйишда УАТЭни тулик манзаралантиришга харакат килиш керак ва, бу самарали даволаш стратегиясига хамда мувофик тромболизис учун "пойдевор" мисоли ахамият касб этади. УАТЭ ташхисини шакллантиришга куйидаги талаблар куйилади: тугрилиги, кечиктирилмаслиги, асосланганлиги, туликлилиги, тузилишини мантикчанлиги ва таснифий ёндошувлардан келиб чикишлилиги кабилар.

Ташхисий мисоллар:

1. Асосий касаллик: Упка артерияси шохобчалари тромбоэмболияси [23.001.8. XII. - 2019 й] чап болдир чукур веналари тромбози негизида, субмассив кечиши, ним уткир шакли, упка - плевра синдроми устуворлиги билан [I 26.0].

Асорати: Унг упка юкори булаги инфаркти. Васкулярли уткир упкали юрак, декомпенсацияланган, ФС III.

2. Асосий касаллик: Номассивли упка артерияси кичик шохобчалари тромбоэмболияси, рецидивланиб кечиши, кардиаль синдроми устуворлиги билан. Чап ёнбош венаси флотирланувчи тромби буйича тромбэктомияси жаррохий амалиётидан ва кавафильтр имплантациясидан кейинги холат. Сурункали постэмболик упка гипертензияси, уртача огир даражаси (5.ХП. 2019 й.) [I 26.0].

Кардош касаллик: Сурункали вирусли гепатит В.

3. Массивли унг бош упка артерияси тромбоэмболияси, уткир шакли. Шок [I 26.0]. Чап сон улкан териости венаси тромбофлебити.

4. Юкори хатарли упка артерияси тромбоэмболияси. Шок. Унг коринча дисфункцияси: бушликларни кенгайиши. Чап сон улкан териости венаси тромбофлебити [I 26.0].

5. Унг бош упка артерияси куйи ва урта булаклари шохобчаларини субмассив тромбоэмболияси, нимуткир шакли, упка-плевраль синдроми устуворлиги билан. Унг коринча дисфункцияси [I 26.0]. Чап сон улкан териости венаси тромбофлебити.

6. Упка артерияси тромбоэмболияси уртача хавф даражаси. Унг коринча дисфункцияси. Чап сон улкан тери ости венаси тромбофлебити [I 26.0].

7. Унг юкори булак (субсегментарли) улкан упка артериялари кичик шохобчалари тромбоэмболияси. Унг упка Б з юкори булаги инфарктли пневмонияси [I 26.0]. Чап сон улкан тери ости венаси тромбофлебити.

УАТЭ ташхисини мазмунийлиги, этиопатогенетик йуналиши, аниклиги ва даволаш жараёнига "нуктали" йуналтирилганлиги таъминланиб шакллантириш сифати ёки махорати ташхисий алгоритмни канчалик тугри утказилганлигига бевосита боглик булади. Бу хакда келгуси ахборотимизда баён этилади.

АДАБИЁТЛАР:

1. Соловьева Э.Ю. и др. Коварство атеротромбоза. Подходы к терапии // Трудный пациент. - 2017. - Том 15. - № 10-11. - С. 5-10.

2. Комаров А.Л. Выбор лечебной тактики при тромбоэмболии легочной артерии средневысокого риска и хронической болезни почек / / Кардиология. - 2019; 59(2). С. 88-89.

3. Васильцева О.Я. и др. Влияние основной нозологической патологии и выбранной врачебной стратегии на исход тромбоэмболии легочной артерии // Кардиология. 2017; 57:1. С. 37-38.

4. Российские клинические рекомендации по диагностике, лечению и профилактике венозных тромбоэмболических осложнений // 2015. - Москва.

5. Кардиология. Национальное руководство. Под редакцией Е.В.Шляхто. 2 -е издание, переработанное и дополненное - Москва. - «ГЕОТАР - Медиа». - 2019. - С. 659.

6. Горохова С.Г. Диагноз при сердечно - сосудистых заболеваниях. Формулировка, классификации. 4-е издание, переработанное и дополненное. - Москва. - «ГЭОТАР -Медиа». - 2018. - С. 155-160.

7. CHEST 2016; 149(2): 315-349

8. 2014 ESC Guidelines on the diagnosis and management of acnte pulmonary embolism / / Eur Heart J 2014 Nov 14; 35(43): 3033-65/

9. Antithrombotic Therapy for VTE Disease. CHEST Guideline and Expert Panel Report. Chest 2016: 149(2): 315-350.

10. Tkacheva O.N. et al. Antithrombotic therapy in elderly and senile age: an expert consensus // Cardiovascular Therapy and Prevention. 2017; 16(3): 4-33.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.