Научная статья на тему 'Propan-butan aralashmasini ajratib olish texnologiyasi va parametrlar tahlili'

Propan-butan aralashmasini ajratib olish texnologiyasi va parametrlar tahlili Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
531
108
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
Propan-butan aralashmasi / texnik va texnologik parametrlar / gidrat / rektifikatsiya / kondensatsiya / past harorat

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Bobomurod Rustamovich Rahimov, Baxtiyor Toyirovich Qandiyev

Ushbu maqolada propan-butan aralashmasini ajratish texnologiyasi va uning texnik parametrlari tahlil qilindi. Propan-butan aralashmasini ajratish qonuniyatlari va uning ko’rsatkichlarini tanlash tavsiya etiladi. Bu esa qayta ishlashdagi qiyinchiliklarni bartaraf etib gidrat hosil bo’lishini oldini olib ishlab chiqarish samaradorlik ko’rsatkichlarni oshiradi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Propan-butan aralashmasini ajratib olish texnologiyasi va parametrlar tahlili»

Propan-butan aralashmasini ajratib olish texnologiyasi va

parametrlar tahlili

Bobomurod Rustamovich Rahimov Baxtiyor Toyirovich Qandiyev Buxoro muxandislik-texnologiya instituti

Annotatsiya: Ushbu maqolada propan-butan aralashmasini ajratish texnologiyasi va uning texnik parametrlari tahlil qilindi. Propan-butan aralashmasini ajratish qonuniyatlari va uning ko'rsatkichlarini tanlash tavsiya etiladi. Bu esa qayta ishlashdagi qiyinchiliklarni bartaraf etib gidrat hosil bo'lishini oldini olib ishlab chiqarish samaradorlik ko'rsatkichlarni oshiradi.

Kalit so'zlar: Propan-butan aralashmasi, texnik va texnologik parametrlar, gidrat, rektifikatsiya, kondensatsiya, past harorat

Propane-butane mixture separation technology and parameter

analysis

Bobomurod Rustamovich Rakhimov Baxtiyor Toyirovich Qandiyev Buxoro engineering-technological institute

Abstract: This article analyzed the technology of propane-butane mixture separation and its technical parameters. It is recommended to choose the laws of separation of the propane-butane mixture and its indicators. This prevents the formation of hydrates and increases the efficiency of production.

Keywords: Propane-butane mixture, technical and technological parameters, hydrate, rectification, condensation, low temperature.

Past haroratli kondensatsiya jarayoning maqsadi shundaki, gaz minus100°Cda sovitilib suyuqlikka aylantiriladi. So'ngra past haroratli rektifikatsiya jarayoni orqali kondensat tarkibidan propanbutan, RSH va COS ajratilib olinadi. Dastlab gazni H2S, CO2 va namlikdan tozalash talab etiladi. Past haroratli kondensatsiya jarayoni past haroratli absorbsiya jarayoniga nisbatan 20% iqtisodiy tejamkor hisoblanadi. Qolaversa tovar maxsulot sifatida etan fraksiyasi ham ajratilib oladi.

Merkaptanlar RSH va og'ir uglevodorodlardan tozalangan gaz II, gaz quvurlariga uzatiladi, to'yingan absorbent 24-havolatgich, 7-deetanizator va 8-debutanizator orqali 15-regeniratorga uzatiladi. Bunda RSH va COS propan-butan

WWW.OPENSCIENCE.UZ / ISSN 2181-0842 698

fraksiyasi tarkibiga o'tadi, keyinchalik esa NaOH bilan tozalash bosqichiga, aloxida qurilmaga uzatiladi. Regeniratorga doimiy ravishda toza kondensat berilib turadi, regenirator tepa qismidan olingan oqim kondensatni barqarorlashtirish qurilmasiga, regeniratorning ostki qismidan olingan oqim esa absorbent VIII siftida qo'llaniladi. Absorbent tarkibida sistemada gaz bilan qo'shilib kelgan keraksiz moddalar-parchalanish maxsulotlari, merkaptanlar, glikollar, aminlar to'plpnib qolishini oldini olish maqsadida, regenerirlangan absorbentning 2% i doimiy ravishda qurilmadan chiqazilib turiladi.

1-rasm. Past haroratli absorbsiya texnologik tizim sxemasi: 1 - separator; 2, 21, 23, 25 - issiqlik almashinish qurilmalari; 3, 26 - propanli sovutgich; 4, 5 - kompressorlar;

6 - absorber; 7 - deetanizator; 8-debutanizator; 9, 12 - havoli sovutgich; 10, 13 -sug'orish sig'imi; 11, 14, 17, 18, 20 -nasoslar; 15 - regenerator; 16, 19 - pechlar; 22 -qaynatgich; 24 - havolatgich; 27, 28 - tindirgich; I - xom-ashyo, H2Sdan tozalangan

gaz; II - tozalangan gaz; III - havolatish gazlari; IV - deetanizasya gazi; V -propanbutan fraksiyasi; VI - barqaror kondensat; VII - fraksiya,qb-130 kondensat; VIII - regenerirlangan absorbent; IX - bug'; X - suv-glikolli eritma regeneratsiyaga; XI - glikol (doira ichidagi harflar - tarelkalar nomeri) Gazlarni -30°S temperaturada qizdirishda gidrat hosil bo'lishini oldini olish maqsadida 3-propanli sovutgichga

berilishidan oldin gaz oqimiga maxsus ingibitor - etilenglikol purkaladi va separatorlarda ajratilib regeniratsiyadan so'ng qayta ishlatiladi. Absorbentning uzatilishi 0,17 l/m3ni tashkil etganda, gaz tarkibidan 99% RSH, 54 % C3 97% C4

ajratiladi

1-jadval

Asosiy jixozlarning ishlash shartlari va xarakteristikasi

Jixozlar Temperatura, °S Bosim,MPa Tarelkalar soni Diametr, m (yuqori/ past)

yuqori past

Absorber -30 -28 5,6 25 3

Havolatgich -30 - 3 - -

Deetanizator 16 136 1,35 44 1,5/2,7

Debutanizator 65 190 1,07 35 2,7

Regenerator 90 200 0,08 35 2,4/3,2

2-jadval

Qurilmaning moddiy balansi va oqimlarning miqdoriy tarkibi

Ko'rsatgichlar Xom-ashyo gaz I Maxsulot gaz II Absorbent VIII Deetanizat ordan gaz IV Propan butan fraksiyasi V

Bosim,MPa (ort) 5,6 5,5 6,0 1,35 1,7

Temperatura, °S 35 30 -30 16 50

Molekulyar massasi 19,07 17,72 139,90 24,18 51,38

Massaviy sarf kg/s - - - - -

Suyuqlik - - 44489 - 38701

Bug' 293643 266463 - 28490 -

Suyuqlik - - 60,1 - 70,7

Bug' 348127 366758 - 26378 -

Tarkib, kg-mol/s - - - - -

C1 13291,34 13291,34 - 617,47 -

C2 869,94 864,50 - 440,60 5,44

C3 320,80 145,80 - 109,45 175,0

izo - C4 63,29 4,97 - 4,18 58,32

n - C4 132,19 1,83 - 1,72 130,36

izo - C5 50,09 - - - 13,50

n - C5 49,16 - - - 0,93

C6 24,19 - - - -

C7 0,18 - - - -

C8 0,05 0,07 6,49 0,03 -

C9 0,01 0,09 137,98 0,24 -

C10 - 0,08 47,67 0,03 -

C11 - - 0,08 110,41 0,03

Aromatik brikmalar 8,020 - - - -

N2 724,32 724,32 - 4,06 -

CO2 0,17 0,17 - 0,08 -

H2S 0,05 0,04 - 0,04 0,02

RSH 7,63 0,11 15,5 0,07 8,22

Jami: 15541,40 15034,39 318,05 1178 427,43

Xulosa qilib aytish mumkinki propan-butan aralashmasini ajratish qonuniyatlari va uning ko'rsatkichlarini tanlash texnologiyani optimal ish rejimida ishlatish imkoniyatini beradi. Shu bilan birga gidrat hosil bo'lish jarayonini oldini olish mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 2022-2026-йилларга мулжалланган янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси

2. Рахимов, Б. Р., Абдурахимов, С. А., & Адизов, Б. З. (2020). Высокосмолистые нефти и проблемы их транспортировки по трубопроводам. Universum: технические науки, (12-4 (81)), 31-34.

3. Рахимов, Б. Р., Набиев, А. Б., Адизов, Б. З., & Абдурахимов, С. А. (2020). Понизитель вязкости тяжелых нефтей на основе хлопкового соапстока. Universum: технические науки, (5-2 (74)), 59-62.

4. Рахимов, Б. Р., Адизов, Б. З., Абдурахимов, С. А., Аноров, Р. А., Ходжаев, С. Ф., & Кадирова, Н. Б. (2021). Изучение влияния смеси фосфолипидов с триацилглицеридами на изменение вязкости тяжелых нефтей. Universum: технические науки, (5-4 (86)), 86-91.

5. Рахимов, Б. Р., Адизов, Б. З., Абдурахимов, С. А., Аноров, Р. А., Ходжаев, С. Ф., & Кадирова, Н. Б. (2021). Использование соапстоков в качестве депрессаторов для изменения вязкости местных нефтей. Universum: технические науки, (5-4 (86)), 82-85.

6. Рахимов, Б. Р., Очилов, А. А., Набиев, А. Б., & Адизов, Б. З. (2021). Разработка эффективных смесей депрессаторов для повышения текучести высоковязких нефтей. инновaтsии в нефтагазовой отрасли, 2(3).

4. Рахимов, Б. Р., Абдурахимов, С. А., Адизов, Б. З., & Салиханова, Д. С.

(2021). Повышение текучести высоковязких нефтей по трубопроводам. Universum: технические науки, (6-3 (87)), 93-96.

7. Рахимов, Б. Р., & Шукуров, Н. А. (2022). Анализ специальных жидкостей используемых при гидроразрыве пласта. Science and Education, 3(3), 249-257.

8. Салиев, И. Р., Ямалетдинова, А. А., & Рахимов, Б. Р. (2022). Чукурлик насосларини ишлатиш жараёнига салбий таъсир этувчи омиллар. Science and Education, 3(4), 596-600.

9. Рахимов, Б. Р., Адизов, Б. З., Салиханова, Д. С., & Тошев, Ш. Ш. У.

(2022). Испытание разработанных композиций депрессаторов для повышения текучести высоковязких нефтей по трубопроводам. Universum: технические науки, (7-3 (100)), 26-29.

10. Рахимов, Б. Р. (2018). Изучение свойств адсорбентов для осушки газа. Вопросы науки и образования, (3 (15)), 51-52.

11. Рахимов, Б. Р., Эргашев, О. Б., & Артыкова, Р. Р. (2013). Изучение комбинированных методов обессоливании и обезвоживании нефти в установках элоу. in современные материалы, техника и технология (pp. 130133).

WWW.OPENSCIENCE.UZ / ISSN 2181-0842 701 LMIü^ei

12. Рахимов, Б. Р., & Абдуллаев, Ф. Р. У. (2017). Применение водных растворов метилдиэтаноламина для очистки газов. Вопросы науки и образования, (1 (2)), 18-19.

13. Рахимов, Б. Р., & Набиев, А. А. (2016). Экологические и эксплуатационные свойства синтетических моторных топлив. Наука и образование сегодня, (2 (3)), 39-41.

14. Рахимов, Б. Р. (2017). Производство автомобильного бензина и дизельного топлива из газоконденсатов. Вопросы науки и образования, (1 (2)), 15-16.

15. Рахимов, Б. Р. (2018). Изучение физико-химических свойств кислых компонентов природного и нефтяного газа. Вопросы науки и образования, (3 (15)), 31-32.

16. Рахимов, Б. Р., & Ахмедов, Б. М. У. (2017). Производство бензина из газового конденсата по процессу цеоформинг. Вопросы науки и образования, (1 (2)), 19-20.

17. Рахимов, Б. Р., Ражабов, А. У., & Ярашев, М. С. (2019). Условия и факторы, влияющие на образование эмульсий. Теория и практика современной науки, (3), 255-257.

18. Рахимов, Б. Р., & Рахимов, Ш. Ш. У. (2017). Экологические и эксплуатационные свойства синтетических моторных топлив. Вопросы науки и образования, (1 (2)), 20-22.

19. Рахимов, Б. Р. (2018). Анализ особенностей фазового равновесия между газом и абсорбентом. Вопросы науки и образования, (3 (15)), 50-51.

20. Рахимов, Б. Р., & Муродов, Р. У. У. (2017). Влияние режимных параметров процесса на эффективность теплоотдачи в воздушном охладителе. Вопросы науки и образования, (1 (2)), 51-52.

21. Набиев, А. А., Рахимов, Б. Р., & Адизов, А. А. (2017). Изучение основных факторов, влияющих на процесс НТС.Вопросы науки и образования,(1 (2)),16-17.

22. Rahimov, B. R., & Qandiyev, B. T. (2022). Propan-butan aralashmasini ajratib olish qurilmasida gidrat hosil bo'lishi hamda ularning fizik-kimyoviy tahlili. Science and Education, 3(11), 463-469.

23. Рахимов, Б. Р., & Тиллаева, Ш. Ф. Анализ транспортировки вязких нефтей по трубопроводам.

25. Rahimov, B. R., & Nematov, I. B. (2022). Gazni oltingugurtdan absorbsion tozalashda qo'llaniladigan issiqlik almashtirgichi tahlili. Science and Education, 3(11), 485-491.

26. Rahimov, B. R., & Tojiyev, O. O. (2022). Mahsuldorlikni oshirish uchin quduq tubi atrofida kislotali ishlov berish texnologiyasi. Science and Education, 3(11), 470-477.

27. Рахимов, Б. Р., & Зарипова, Д. Б. (2016). Компоненты творческой деятельности учащихся. Молодой ученый, (13), 845-846.

28. Гуламова, М. Б., Рахимов, Б. Р., & Хужжиев, М. Я. (2015). Гомофазная сополимеризация n-фталимидометилметакрилата с бутилметакрилатом. Молодой ученый, (12), 167-169.

29. Гуламова, М. Б., & Рахимов, Б. Р. (2015). Гетерофазная сополимеризация n-фталимидометилметакрилата с бутилакрилатом и с бутилметакрилатом. Молодой ученый, (12), 169-172.

30. Rahimov, B. R., & Hakimov, S. R. O. G. L. (2022). Gaz turbina qurilmalaridagi moyni havoli sovutish texnologiyasi. Science and Education, 3(11), 478-484.

31. Тошев, Ш. О., Хожиева, Р. Б., & Нуруллаева, З. В. (2016). Основные технологические показатели и состав буровых растворов, полученных из глин Навбахорского месторождения. Наука и образование сегодня, (2 (3)), 20-22.

32. Нусратов, Н. Н., & Тошев, Ш. О. (2017). Получение ПАВ на основе жирных кислот хлопкового соапстока. Научный аспект, (1-2), 193-194.

33. Тошев, Ш. О. (2014). ПОЛУЧЕНИЕ ВЫСОКОЭФФЕКТИВНЫХ БУРОВЫХ РАСТВОРОВ НА ОСНОВЕ КОМПОЗИЦИЙ ИЗ МЕСТНЫХ МИНЕРАЛОВ. In Инновации в строительстве глазами молодых специалистов (pp. 297-298).

34. Тошев, Ш. О. (2017). Разработка способа извлечения минеральных масел и парафина из отработанных адсорбентов. Научный аспект, (1-2), 197199.

35. Тошев, Ш. О. (2017). Технология выделения минерального масла из отработанных адсорбентов с разделением фаз на центробежном аппарате. Научный аспект, (1-2), 202-204.

36. Тураева Хабиба Тошбобоевна, & Тиллаева Шахноза Фахритдиновна (2017). Изучение методов осушки и очистки газов растворами гликолей. Вопросы науки и образования, (3 (4)), 27-29.

37. Сафаров Бахри Жумаевич, Атауллаев Шерзод Набибуллаевич, Хамраев Шохзод Мехриддинович, & Тиллаева Шахноза Фахриддиновна (2017). Рентгеноструктурный метод определения n-парафинов в тяжёлых нефтях. Вопросы науки и образования, (5 (6)), 48-50.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

38. Тиллаева Шахноза Фахриддиновна, Ишкобилова Жамила Сапармаматовна, & Тураева Хабиба Тошбобоевна (2017). Технология

WWW.OPENSCIENCE.UZ / ISSN 2181-0842

703

обезвоживания и обессоливания нефти. Вопросы науки и образования, (5 (6)), 29-30.

39. Бабаев Фаррух Файзуллаевич, & Тиллаева Шахноза Фахритдиновна (2022). ТЕХНОЛОГИЯ ПОЛУЧЕНИЯ БИОГАЗА ПУТЕМ ПЕРЕРАБОТКИ ОТХОДОВ, ВЫБРАСЫВАЕМЫХ ИЗ ГОРОДСКИХ КАНАЛИЗАЦИЙ. Universum: технические науки, (4-10 (97)), 22-24.

40. Nazira G'afurovna Umarova, Shaxnoza Faxritdinovna Tilloyeva.Gazlarning namligi va ularni seolitlar bilan qurutish usuli. Science and Education 3 (12), 330334.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.