Научная статья на тему 'ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ РАҲБАР ВА ПЕДAГОГ КAДРЛAРИ МAЛAКAСИНИ ОШИРИШИНИНГ КОНЦЕПТУАЛ АСОСЛАРИ'

ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ РАҲБАР ВА ПЕДAГОГ КAДРЛAРИ МAЛAКAСИНИ ОШИРИШИНИНГ КОНЦЕПТУАЛ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

23
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
:инновацион ёндашув / aхборот-тaълим муҳити / интегрaллaшгaн / aхборот инфрaтузилмaси / тенденция / мультимедиа / “тармоқли” ўқитиш / мотивация / тьютор / индивидуал / интерфаол / аттестация.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Комилжон Абдурахимович Каримов

Мазкур мақолада профессионал таьлим тизими раҳбар ва педагог кадрларини масофадан малакасини оширишнинг педагогик асослари, ташкилий-методик шарт-шароитлари, масофадан мaлaкa оширишни сaмaрaли тaшкил этишгa сaлбий тaъсир кўрсaтaётгaн омиллaр ва уларни бартараф этишкаби масалалар ёритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ РАҲБАР ВА ПЕДAГОГ КAДРЛAРИ МAЛAКAСИНИ ОШИРИШИНИНГ КОНЦЕПТУАЛ АСОСЛАРИ»

Kokand State Pedagogical Institute

Innovative Approaches in Teaching Pedagogical Sciences: Problems and Solutions

Volume 4 | KSPI Conference 1 | 2023 Pedagogik fanlarni o'qitishda innovatsion yondashuvlar: muammo va yechimlar

ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ РАХ^БАР ВА ПЕДАГОГ КАДРЛАРИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШИНИНГ КОНЦЕПТУАЛ

АСОСЛАРИ

Комилжон Абдурахимович Каримов

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) доцент Т.НДори-Ниёзий номидаги Узбекистан педагогика фанлари илмий тадкикот институти "Технология таълими назарияси ва методикаси" булими бошлиги

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада профессионал таьлим тизими рахбар ва педагог кадрларини масофадан малакасини оширишнинг педагогик асослари, ташкилий-методик шарт-шароитлари, масофадан малака оширишни самарали ташкил этишга салбий таъсир курсатаётган омиллар ва уларни бартараф этишкаби масалалар ёритилган.

Калит сузлар:инновацион ёндашув, ахборот-таълим мухити, интеграллашган, ахборот инфратузилмаси, тенденция, мультимедиа, "тармокли" укитиш, мотивация, тьютор, индивидуал, интерфаол, аттестация.

Мамлакатимизда янги профессионал таълим тизимини такомиллаштириш, таълим муассасаларининг моддий-техник базасини мустахкамлаш, уларни замонавий техник хамда ахборот воситалари билан жихозлаш, шунингдек, малакали педагоглар билан таъминлаш ва уларнинг малакасини ошириш масалаларигаалохида эътибор каратилмокда.

Таълим сифатини яхшилаш ва самарадорлигини таъминлашда моддий омиллар билан бир каторда педагог кадрларнинг касбий тайёргарлик даражаси, салохияти хам мухим ахамиятга эга. Малака ошириш тизими педагог кадрлар мехнати мазмуни ва характерига мувофик йуналтирилган ижтимоий талаблардаги мухим силжишларга сезгирлик билан жавоб бера олиши, сохани такомиллаштириш борасидаги ижтимоий талабларни тула кондириш учун тизимга жахон таълимининг энг илгор ютукларини фаол татбик этиш, укитувчи ва укувчилар уртасидаги узаро хамкорликка асосланувчи укитиш методларидан кенг куламда фойдаланиш хамда педагогларнинг касбий фаолиятларига нисбатан инновацион ёндашишга эришиш такозо этилади.

Малака ошириш ва кайта тайёрлаш хар бир ходимнинг уз мутахассислиги буйича сунгги фан ютуклари, янгиликлари

June 3

47

Kokand State Pedagogical Institute Volume 4 | KSPI Conference 1 | 2023

Innovative Approaches in Teaching Pedagogik fanlarni o'qitishda innovatsion

pedagogicalSciences^proMems^nd

билан танишиш, уларни узлаштириш, янги амалий иш усуллари, илгор иш тажрибаларини урганишдан иборат илмий назарий хамда амалий тайёргарлик жараёни хисобланади.

Бугунги кунга кадар мамлакатимиз педагог олимлари, тадкикотчилар томонидан сохани ривожлантиришга оид илмий тадкикот ишлари олиб борилган. Жумладан: масофадан укитиш технологияларидан фойдаланишнинг назарияси ва амалиёти масалалари, дидактик ва методик асослари, истикболлари билан боглик тадкикотлар Р.Х.Джураев, Н.А.Муслимов, А.А.Абдукодиров, Н.И.Тайлаков, Г.Юлдашева, А.А.Алламберганова, У.Ш.Бегимкулов, М.Лутфиллаев ва бошкаларнинг ишларида ёритиб берилган.

Таълим муассасаларининг ахборот-таълим мухитини ташкил этиш хамда таълимда ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш буйича тадкикотлар А.А.Абдукодиров, Н.И.Тайлаков, М.Арипов, У.Ш.Бегимкулов, Ф.Закирова, М.Лутфиллаев, С.Рахмонкулова, С.С.Гуломовлар томонидан амалга оширилган.

Тадкикот муаммосига оид илмий изланишлар ва манбалар тахлили шуни курсатдики, профессионал таълим тизими рахбар ва педагог кадрларини масофавий малакасини оширишни самарали ташкил этишга салбий таъсир курсатаётган куйидаги омилларни кайд этиш мумкин:

- таълим тизимининг тезкор янгиланиши билан юз бераётган узгаришларга жавоб беришга етарлича тайёр булмаган амалдаги педагог кадрлар малакасини ошириш тизими уртасидаги зиддият;

- ахборот-коммуникация технологиялари асосида педагог кадрлар малакасини оширишга хизмат килувчи ахборот - методик таъминотнинг ишлаб чикилмаганлиги;

- интеграллашган ахборот-таълим мухитини яратиш ва замонавий ахборот-коммуникация технологиялари асосида педагог кадрлар малакасини ошириш жараёнларини такомиллаштиришнинг етарлича илмий асосланмаганлиги хамда педагогик жихатдан тулик тадкик килинмаганлиги ечимини кутаётган бир катор муаммолар манбаси булиб колаётганлигини курсатади.

Бу борада юзага келаётган муаммоларнинг ечимини топишда, аввало малака ошириш жараёнларига замонавий технологияларни жорий килишда зарурий ахборот инфратузилмасини яратиш талаб этилади.

Жахон таълим тизимида укитувчиларни инновацион фаолиятга тайёрлаш механизмларини замонавий ривожланиш

June 3

48

Kokand State Pedagogical Institute Volume 4 | KSPI Conference 1 | 2023

Innovative Approaches in Teaching Pedagogik fanlarni o'qitishda innovatsion

pedagogicalScienees^proMems^ndSo^

тамойиллари асосида такомиллаштириш, креатив фикрловчи кадрларни тайёрлаш, тараккиёт тенденцияларига мос равишда педагогик инновацияларни жорий этиш ва унинг самарадорлигини бахолаш асосида такомиллаштиришга каратилган илмий тадкикотларга алохида эътибор каратилмокда. Хусусан, малака ошириш жараёнида укитувчиларни инновацион фаолиятга тайёрлаш жараёнини самарали ташкил килишда инновацион таълим мухити шароитида укув материалларини лойихалаш, компьютер технологиялари ва дастурларидан фойдаланиш, амалий машгулотларда мультимедиали электрон воситаларни куллашга инновацион ёндашувлар билан боглик илмий ишланмалар куламини ошириш зарурати кузга ташланмокда. Бунда инновацион фаолият буйича уз фаолиятини тахлил килиш методикаси катта ахамиятга эга.

Малака ошириш ва кайта тайёрлаш университетларда, малака ошириш институтларида хамда профессионал кайта тайёрлаш хукукига эга булган укув марказларида амалга оширилади. Мазкур жараён ишлаб чикаришдан ажралган, кисман ажралган ва ажралмаган холда булиши мумкин. Унинг шакли малака ошириш таълим муассасаси томонидан укув дастурининг мураккаблиги эътиборга олинган холда ва буюрмачининг у билан тузилган шартномаси асосидаги эхтиёжларига мувофик равишда белгиланади.

Малака ошириш ва кайта тайёрлаш муддати турлича булиб, хар бир холда куйилган максад хамда вазифаларга мувофик белгиланади. Малака ошириш ва кайта тайёрлаш таълим муассасаси укув жараёнини максадли ташкил этиш, таълим шакли, услублари, технологиясини куллаш оркали тингловчиларга таълим дастурларини узлаштиришлари учун зарур щароитлар яратади. Мазкур дастурлар малака ошириш таълим муассасалари томонидан буюртмачи эктиёжларини, шунингдек, кушимчакасб таълими дастурлари мазмуни олдига куйилган давлат талабларини эътиборга олган холда ишлаб чикилади, тасдикланади ва амалга оширилади.

Масофавий таълим тизимининг дидактик тамойиллари ушбу таълим шаклида укиётганларнинг психологик хусусиятлари ва таълимий эхтиёжларини амалга оширади. Умумий дидактик тамойиллар сирасига куйидагилар киради:

1. Масофавий таълим "тармокли" укитиш шакли сифатида, таълим олувчилар учун махсус укув-методик ва аттестацион материалларни яратишни талаб киладиган мустакил таълим фаолиятига асосланган;

2. Таълим олувчиларнинг таълимнинг мазмуни ва муддатларини танлашдаги мустакиллигини тан олиш, оралик ва якуний аттестацияга ва бахолашга таълимнинг максади ва

June 3

49

Kokand State Pedagogical Institute

Innovative Approaches in Teaching Pedagogical Sciences: Problems and Solutions

Volume 4 | KSPI Conference 1 | 2023 Pedagogik fanlarni o'qitishda innovatsion yondashuvlar: muammo va yechimlar

якуний натижаси сифатида эмас, балки мотивация ва уз-узини назорат килиш сифатидаги прагматик муносабатда булиш;

3. Таълим субъектларини мустакил таълим фаолиятига йуналтирувчи консультант (устоз, тьютор) нинг ролларини дидактик узаро харакат (диалог) асосида ажратиш;

4. Таълимнинг вариативлигини янада юкорирок даражасини таъминловчи ва тармокли коммуникацияни енгиллаштирувчи модуллар асосида ташкил этилиши;

5. Таълим муддатларининг узгарувчанлиги ва уларга мос равишда таълим жараёнининг суръати;

6. Машгулотларнинг минимал даражада камайтирилиши, уларнинг максадга мувофиклигини таъминлайдиган махсус шаклларини ишлаб чикиш.

Телекоммуникация воситалари ва каналлари тьютор ва тингловчиларнинг укув-методик материалларни етказиш ва индивидуал маслахатлар бериш жараёнида, гурухнинг узаро ички харакатларида мулокот килиш ва интерфаолликни таъминлаш воситаси сифатида фойдаланилади.

Тингловчининг уз-узини укитиш фаолиятини таъминловчи укув-методик материаллар мажмуасига факат жихозлар ёрдамидагина фойдаланиш мумкин булган, тингловчиларнинг купчилик кисми осонлик билан ишлата оладиган материалларгина киради.

Модел, умуман олганда, тингловчининг укиш жойида коммуникация воситалари мавжуд булмаган холатлар учун мулжалланган. Вактинчалик укув жадвали узгариши мумкин ва укув муассасаси билан келишилади. Якуний аттестация тингловчи иштироки билан ёки унинг бевосита иштирокисиз утказилиши мумкин.

Хулоса килиб айтадиган булсак, хар кандай технологиянинг маъноси ва кулланиш максади - жараённи оптималлаштириш, ундан натижа учун зарур булмаган фаолият ва операцияларни чикариб ташлашдир. Бунда укитиш технологиясининг хар бир элементига бир бутун таълим жараёнида узининг максадга мувофик жойи мос келади, хар бир технологик амал, хар бир технологик харакат уни оптималлаштириш масаласини хал килишда узининг аник урнига эга.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 26 февралдаги "Профессионал таълим муассасаларининг

June 3

50

Kokand State Pedagogical Institute Volume 4 j KSPI Conference 1 j 2023

Innovative Approaches in Teaching Pedagogik fanlarni o'qitishda innovatsion

PedagogicalSçienees^roblems^n^

6ошкдрув xдмдa педaгог кaдрлaрини «дита тaйёрлaш Ba мaдaкaсини ошириш тизимини янaдa тaкомиллaштириш чорa-тaдбирлaри тyFрисидa"ги 106-сон кдрори. https://lex.uz/docs/5309472

2. Джyрaев Р.Х., Тaйлок;ов Н.И. Aхборотлaшгaн тaълим МУ^ИТИ-УКДТИШ сaмaрaдорлигини ошириш воситaси //"Uzluksiz ta'lim". ИМЖ. - Т., 2004. - №3. - Б. 3-7.

3. Шрпиев А. Ba бошкк. Электрон yниверситет. Мaсофaвий тaълим технологиялaри. - Т.: УзМЭ дaвлaт илмий ташриёти 2008. -196-б.

4. 11. А6ду^диров А.А., Пaрдaев А.Х. Мaсофaди укитиш нaзaрияси Ba aмaдиёти (моногрaфия). - Т.: <^am>, 2009.

6. М.Т. Миxридиновa "Мaсофaвийyкитишaсослaри" ТАТУ 2011 йил 60 б

7. A.Мaрaхимов, Р.X,aмдaмов Электрон yниверситет. Мaсофaвий тaълим технологиялaри УзМЭ дaвлaт илмий нaшриёти. -Т.: 2008, 196 б.

8.Mansurjonovich, J. M. (2022). METHODOLOGICAL FOUNDATIONS FOR IMPROVING THE CONTENT OF TRAINING FUTURE ICT TEACHERS IN THE CONDITIONS OF DIGITAL TRANSFORMATION OF EDUCATION. АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ, 9.

9. Juraev, M. M. (2021). Pedagogical conditions for the development of vocational education through interdisciplinary integration into the vocational education system. In НАУКА, ОБРАЗОВАНИЕ, ОБЩЕСТВО: АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ (pp. 110-112).

10. Mansurjonovich, J. M. (2021). Experience Of Cambridge Curricula In Ensuring The Continuity Of Curricula In The Field Of "Computer Science And Information Technology" In The System Of Professional Education. The American Journal of Interdisciplinary Innovations and Research, 3(11), 26-32.

11. Jumakuziyevich, Y. U. (2022). Pedagogy Methodology As The Basis For The Formation Of Teacher Methodological Culture. Journal of Positive School Psychology, 6(11), 2019-2022.

12. Zhumakuzievich, Y. U. (2022). FOLLOWING THE PRINCIPLES OF COMMUNICATION IN COMMUNICATIVE DIDACTICS. Open Access Repository, 8(12), 573-575.

13. Zhumakuzievich, Y. U. (2022). FOLLOWING THE PRINCIPLES OF COMMUNICATION IN COMMUNICATIVE DIDACTICS. Open Access Repository, 8(12), 573-575.

June 3

51

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.