CC BY
24
ml. bryg. dr inz. Joanna RAKOWSKA, mgr Katarzyna RADWAN, mgr inz. Zuzanna SLOSORZ
Zespol Laboratoriow Badan Chemicznych i Pozarowych
PROBLEMY OCENY WIELKOSCI I KSZTALTU ZIAREN
MATERIALOW SYPKICH
Problems of estimation the size and shape of grain solids
Streszczenie
W artykule omowiono podstawowe poj^cia z dziedziny analizy ziarnistosci oraz problemy opisu ksztaltu ziaren i cz^stek materialow sypkich. Poszczegolne ziarna materialu maj^. na ogol ksztalt nieregularny, a wi§c ich wymiary liniowe nie s^. jednakowe w roznych kierunkach. Mozliwosc okreslenia wielkosci i ksztaltu ziaren jest niezwykle istotna zarowno w badaniach podstawowych, jak rowniez praktyce. Wiedza ta znajduje szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach przemyslu chemicznego, farmaceutycznego, spozywczego, geologii, budownictwie czy technologii materialow. W opracowaniu przedstawiono roznice rezultatow uzyskanych w prowadzonych analizach zwi^zane z wielkosci^. probki i zastosowan^. metody szacowania wielkosci oraz opisu ksztaltu cz^stek. Zaprezentowano zarowno mozliwosci tradycyjnych, najcz^sciej stosowanych technik pomiarowych, jak i wspolczesnych, wykorzystuj^cych najnowsz^. aparatur^ badawcz^. Wczesniej stosowane metody pomiarowe byly bardzo pracochlonne i malo dokladne. Obecnie wykorzystywana aparatura pomiarowa umozliwia szybkie, dokladne uzyskanie wynikow. Ponadto, zazwyczaj s^. to metody nieniszcz^ce i jednoczesnie pozwalaj^. na uzyskanie znacznie szerszego zakresu informacji.
Summary
The article discusses the basic concepts of analysis and problems of grain shape and size description of particulate solids. The individual grains of material are generally irregular in shape, so their linear dimensions are not similar in different directions. Ability to determine the size and shape of grains is very important both in basic research, as well as in practice. This knowledge is widely used in many fields of chemical, pharmaceutical and food industry as well as in , geology, construction or materials technology. The paper presents the results obtained in different studies conducted in relation to the size of the sample and the method used for estimating the particle shape and description. Both the traditional, most commonly used and new, using the latest research equipment measurement techniques are presented. Previously used methods of measurement are very laborious and not very accurate. Currently used measuring equipment enables fast, accurate to obtain results. In addition, they are usually non-destructive methods and also allow to obtain much more information.
Slowa kluczowe: ziarno, cz^stka, ksztalt, wielkosc, proszek;
Key words: grain, particle, shape, size, powder;
Wst^p
Wiele materialow stalych wykorzystywanych jest w postaci rozdrobnionej: pylow, proszkow, granulatow itd. Do tej grupy zaliczyc mozna stosowane przez jednostki ratowniczo-gasnicze strazy pozarnej proszki gasnicze i niektore sorbenty. Efektywnosc dzialania roznych preparatow sypkich zalezy od szeregu wlasciwosci chemicznych i fizycznych [1^5].
Na skutecznosc proszku gasniczego sklada si? nie tylko jego dzialanie na konkretny material palny, ale takze takie cechy, ktore umozliwiaj^. dotarcie cz^stek proszku do strefy spalania (m.in. struktura ziarnistosci, ksztalt ziaren). Ze wzrostem stopnia rozdrobnienia wzrasta skutecznosc gasnicza proszku, nie mozna jednak dowolnie zwi?kszac tego parametru, gdyz wowczas pogarszaj^. si? inne cechy uzytkowe wyrobu takie jak: odpornosc na zbrylanie, chlonnosc wilgoci, zdolnosc przeplywu przez przewody instalacji gasniczych, zasi?g rzutu itp.
W przypadku sorbentow sypkich, ich zdolnosc pochlania zwi^zana jest nie tylko z budow^. chemiczn^, ale takze z aktywn^. powierzchnia adsorpcji ziaren, ktore mog^. miec rozny ksztalt i porowatosc. Powierzchnia adsorpcji to rozwini?ta powierzchnia zewn?trzna ziarna oraz powierzchnia porow. Wyst?powanie bardzo malych i lekkich ziaren powoduje utrudnienia w dozowaniu. Stosowanie materialu o duzym rozdrobnieniu prowadzi do zapylenie miejsca podawania oraz koniecznosci stosowania masek przeciwpylowych. W efekcie substancja sorbuj^ca podawana jest w znacznej cz?sci poza obszar rozlewiska i nie wykorzystywana w procesie usuwania zanieczyszczenia.
Istnieje wi?c, pewien optymalny sklad granulometryczny, zapewniaj^cy dobr^. skutecznosc dzialania wyrobow stosowanych w postaci sypkiej i jednoczesnie wygodne uzytkowanie [6^8]. Poszukiwanie optymalnego ksztaltu i wielkosci ziaren jest zatem zagadnieniem ci^gle aktualnym. Ksztalt ziaren wynika przede wszystkim ze skladu chemicznego materialu determinuj^cego budow? krystalograficzn^.. Dodatkowe procesy technologiczne mog^. jednak wplywac na porowatosc i stopien rozdrobnienia substancji.
Podstawowe poj^cia z dziedziny analizy ziarnistosci Ksztalt czqstek
Ksztalt cz^stek wyznaczac mozna metody opisow^. lub metody matematyczn^.. Typowe, charakterystyczne ksztalty ziaren proszku oraz ich nazewnictwo wg metody opisowej przedstawiono na rysunku 1 [9].
Ryc. 1. Ksztalt cz^stek proszkow: a) iglasty, b) wieloscienny, c) dendrytyczny, d) wloknisty, e) platkowy, f) granulowy, g) nieregularny, h) globularny, i) kulisty [9]
Fig. 1. Particle shape of powders: a) needle shaped, b) polyhedral, c) dendritic, d) fibrous, e) patch, f) granular,
g) irregular, h) globular, i) spherical [9]
Inny sposob opisu slownego ksztaltow ziaren przedstawia rysunek 2.
‘•5«
©
wysoka
srednia
niska
©
© © ©
s 1 $ w 0
bardzo niereguralne lekko lekko zaokreglone wyraznie
nieregularne nieregularne zaokreglone zaokreglone
regularnosc
Ryc. 2 Roznorodne ksztalty ziaren piasku [10] Fig. 2 Different shapes of sand grains [10]
Metoda opisowa jest metode subiektywne, a wynik oceny ksztaltu czestek proszku zalezy od obserwatora. Dokladniejszym sposobem okreslenia ksztaltu drobin se metody matematyczne. Jedne z nich jest metoda Hausnera [11, 2] oparta na analizie konturow czestki. Metoda Hausnera polega na wyznaczeniu trzech wskaznikow (zaleznosci 1, 2, 3): wskaznik wydtuzenia
a x = — b
wskaznik masy
wskaznik powierzchni
y =
A
a * b
z =
C2
12,6* A
(1)
(2)
(3)
gdzie: a - dlugosc, b - szerokosc, A - pole rzutu czqstki, C - obwod konturu; a i b dotyczq obrysu rzutu czqstki zawartego w prostokqcie o najmniejszej powierzchni gdy x = 1 - kontur czqstki jest kwadratem; gdy y =1 -kontur zajmuje catq powierzchniq prostokqta; gdy z = 1 - badana czqstka jest kulq
Inne metody matematyczne okreslania ksztaltu czestek proszku jest metoda Fouriera, w ktorej ksztalt ziarna opisywany jest za pomoce wspolczynnikow Fouriera, a nast^pnie
przetwarzany z zapisu matematycznego na obraz graficzny. W metodzie Fouriera dokiadnosc odwzorowania obrazu wzrasta wraz ze zwi?kszeniem liczby wspolczynnikow Fouriera [12].
Wielkosc czqstki
Wymiar regularnej bryly przestrzennej okresla si? przez jej dlugosc, wysokosc, szerokosc lub promien. W przypadku ksztaltow bardziej zlozonych i nieregularnych jak np. ziarno piasku, cz^stka pigmentu farby, ziarno proszku czy sorbentu, okreslenie wielkosci obiektu jest bardziej skomplikowane. Niejednokrotnie wygodnie jest, aby cz^stk? opisywala tylko jedna liczba np.: aby moc obserwowac zmiany przeci?tnego wymiaru w przebiegu procesu technologicznego. Opisywanie trojwymiarowego przedmiotu tylko jedn^ liczby jest podstawowym zadaniem analizy ziarnistosci [10, 13].
Jedyn^. bryl^, ktor^. mozna opisac wyl^cznie jedn^ wielkosci^. jest kula. Znajomosc srednicy wystarcza do jej odwzorowania. W przypadku regularnej bryly wiele jej cech mozna opisac jedn^ liczby. Na przyklad mas?, obj?tosc czy pole powierzchni. Tak wi?c, jesli znana jest masa obiektu, to mozna przyrownac jego mas? do masy kuli rownowaznej i wyznaczyc jednoznacznie jej srednic?. Stosuje si? wtedy srednic? zast?pcz^. [14]. Nalezy przy tym pami?tac, ze srednica kuli rownowaznej np. D2 = 47 ^m odpowiada calej rodzinie walcow: zarowno h = 100 ^m, D1 = 20 ^m, jak i h = 10 ^m, D1 = 57 ^m (rys. 3)
20 pm
D-] = 2r1 D2 = 2X
Ryc. 3 Kula rownowazna walcowi [10]
Fig. 3 Sphere equivalent to cylinder [10]
Zostalo to wykorzystane w pomiarach laserowych wielkosci cz^stek. Metoda rownowaznej kuli pozwala na proste obrazowanie 3-wymiarowej cz^stki. Opis kilkoma wielkosciami bylby oczywiscie dokladniejszy, jednak mniej wygodny. Stosuj^c rozne techniki pomiarowe do
okreslenia wielkosci ziarna wykorzystuje si? parametry charakterystyczne przedstawione w tabeli 1. Dla przykladu, w analizie obrazu mikroskopowego cz^stka jest odwzorowana przez jej rzut dwuwymiarowy.
Tabela 1
Opis srednic nieregularnych ziaren [15]
Table 1
Description of the irregular particle diameters [15]
SYMBOL NAZWA DEFINICJA
d s rozmiar sitowy minimalny rozmiar boku kwadratowego oczka w sicie, przez ktore zdolalo przej sc ziarno
d rozmiar srednica kuli o takiej samej powierzchni jak
p powierzchniowy rozpatrywane ziarno
d v rozmiar obj?tosciowy srednica kuli o takiej samej obj?tosci jak rozpatrywane ziarno
d R rozmiar projekcyjny srednica kuli o takiej samej powierzchni przekroju jak powierzchnia rzutu ziarna na plaszczyzn? jego stabilnego spoczynku
d st rozmiar wg Stokesa srednica kuli o takiej samej g?stosci i opadaj^cej w lepkim osrodku z tak^. sam^. szybkosci^. jak rozpatrywane ziarno (Re<0,2)
d rozmiar wg srednica kuli o takim samym stosunku S/V jak
powierzchni wlasciwej rozpatrywane ziarno
d F rozmiar Fereta srednia odleglosc pomi?dzy dwoma rownoleglymi liniami stycznymi do rzutu ziarna
d M rozmiar Martina srednia dlugosc ci?ciwy rzutu ziarna
Mozna znalezc wiele srednic, ktore b?d^ charakteryzowac cz^stk?. Jezeli przyjmie si? maksymaln^. dlugosc za wymiar cz^stki, wtedy cz^stka jest kul^ o tym maksymalnym wymiarze. W przypadku wyboru innej wielkosci np.: srednicy minimalnej lub srednicy Fereta, wyniki koncowe b?d^ roznily si? miedzy sob^ istotnie. Przyklad odwzorowania wielkosci ziarna w analizie obrazu przedstawiono na rys. 4
Ryc. 4 Konwersja nieregularnej cz^stki 3D do obrazu 2D i konwersja do kola o tej samej powierzchni w
analizie obrazu [16]
Fig. 4 Conversion of 3D irregular particles to 2D image and conversion to a circle with the same surface in
image analysis [16]
Rozne mozliwe warianty opisu metod^ rownowaznych kul ziarna proszku obrazuje rysunek 5. Kazda z zastosowanych metod jest prawidlowa, jednak kazda mierzy inn^ wlasciwosc cz^stki. Wiarygodne porownywanie pomiarow jest mozliwe tylko w przypadku pomiaru cz^stek jakiegos proszku przy uzyciu tej samej metody pomiarowej. To takze oznacza, ze nie istnieje standard wielkosci drobin w odniesieniu do takich cz^stek nieregularnych jak np. ziarna piasku.
dmax- kula rownowazna o identycznej srednicy maksymalnej
dmin- kula rownowazna o identycznej srednicy minimalnej
dw- kula rownowazna o identycznej masie dv- kula rownowazna o identycznej obj?tosci ds- kula rownowazna o identycznej powierzchni dsieve- kula rownowazna na podstawie analizy sitowej dsed- kula rownowazna na podstawie analizy sedymentacyjnej
Ryc. 5 Okreslenie wielkosci ziarna przez rozne srednice zast?pcze [9]
Fig. 5 Determining the size of grain with different substitute diameters [9]
Jesli istnieje potrzeba porownywania roznych metod pomiarowych, wymiary standardowe powinny odnosic si? do kuli. Jednakze mozna wprowadzic poj?cie
standardowego wymiaru cz^stki dla okreslonej techniki pomiarowej, a to z kolei umozliwia porownywanie wynikow uzyskanych przy zastosowaniu roznych przyrz^dow wykorzystuj^cych dan^ metod? pomiarow^..
Wybor okreslonej techniki pomiarowej powoduje uzyskanie wynikow obarczonych roznym bl?dem. Dla przypadku trzech kul o srednicach odpowiednio 1, 2 i 3 jednostki srednia arytmetyczna wymiaru odniesiona do liczby cz^stek (n = 3) wynosi 2,00.
1 + 2 + 3 y d
D[1,0] = ---------= 2,00 _^ (4)
3 n
Tak zdefiniowan^. srednia srednic? oznacza si? jako D[1,0], poniewaz w liczniku wyst?puj^. srednice w pierwszej pot?dze, a w mianowniku srednice nie wyst?puj^..
W przypadku, gdy interesuj^cym parametrem jest powierzchnia tych kul, srednia srednica wyniesie:
D [2,0] =
otny
srednia srednica wyniesie:
1 + 22 + 32) V d2
V / - n 1 a - _____ (5)
n
Natomiast, gdy istotnym parametrem jest masa kul okreslona zaleznosci^ 4/3nr3p to
D[3,0]=
y d3 /(13 + 23 + 33 )
^— _ 3 V ^ f J / - 2,29 (6)
3
D[3,0] w procesach technologicznych okresla si? jako Srednia Srednica Odniesiona do Obj?tosci (Volume Mean Diameter - VMD).
Kula o obj?tosci rownowaznej sredniej cz^stce o dowolnym ksztalcie zostanie zapisana jako D[4,3], a kula rownowazna pod wzgl?dem pola powierzchni odpowiednio D [3,2] lub jako Srednia Srednica Sautera (Sauter Mean Diameter - SMD). Srednice te opisane s^. odpowiednio zaleznosciami (7) i (8).
14 + 24 + 34 y d4
D[4,3] _--------------_ ^— (7)
L,J 13 + 23 + 33 y d3
13 + 23 + 33 y d3
D[3,2] _ ------------------------ _ (8)
12 + 22 + 32 y d2
n
Dla rozwazanych ziaren o srednicach 1, 2 i 3, wartosc D[4,3] ~ 2,72, a wartosc D[3,2] ~ 2,57. W rownaniach tych nie uwzgl?dnia si? ilosci rozwazanych ziaren. Metody
pomiarowe, jak na przyklad dyfrakcja laserowa, ktore mierzy rozklad wielkosci czystek proporcjonalny do D3, nie wymagajy informacji o liczbie czystek dla okreslenia sredniego wyniku.
Natomiast pomiar sredniej dlugosci srednic D[1,0] czystek przy pomocy mikroskopu elektronowego przeprowadza si? mierzyc srednice poszczegolnych ziaren i uwzgl?dniajyc ich ilosc. Jezeli w wykorzystywanej metodzie analizy obrazu mierzy si? pole powierzchni kazdej z czystek i dzieli przez ich ilosc, to w ten sposob wyliczana jest D[2,0]. Za pomocy dyfrakcji laserowej mozna uzyskac D[4,3] lub sredniy rownowazna pod wzgl?dem obj?tosci. Jest ona identyczna jak srednia rownowazna pod wzgl?dem masy, jezeli tylko g?stosc mierzonych czystek jest stala. Z powyzszych rozwazan wynika, ze rozne techniki pomiarowe dajy odmienne wartosci sredniej srednicy, poniewaz opierajy si? na pomiarze odmiennych wlasciwosci czystek. Ponadto stosowanie roznych metod badawczych w celu uzyskania okreslonych danych, moze prowadzic do otrzymania rozbieznych wynikow obarczonych znacznym bl?dem. Jesli na podstawie pomiaru czystek za pomocy mikroskopu elektronowego rozdzialu wyznaczono srednic? D[1,0], czyli sredni wymiar odniesiony do dlugosci i na tej podstawie oszacowany zostanie wymiar odniesiony do masy lub do obj?tosci D[3,0], to niepewnosc pomiaru wzrosnie wykladniczo* przy zalozeniu, ze pomiar na mikroskopie elektronowym obarczony jest bl?dem sredniego wymiaru czystki 5D[1,0] = +/- 3%, przeksztalcenie sredniego wymiaru D[1,0] na sredni wymiar masowy D[3,0], moze spowodowac blyd 5D[3,0] = 27% [10]. W przypadku obliczania rozkladu masowego lub obj?tosciowego, jak ma to miejsce w dyfrakcji laserowej, sytuacja staje si? inna. Dla pomiaru stabilnej probki, mierzonej w postaci zawiesiny cieczowej w warunkach recyrkulacji, mozna zapewnic odtwarzalnosc sredniej, oparty na obj?tosci z dokladnosciy 0,5%. Jezeli sredniy oparty na obj?tosci przeksztalci si? na sredniy odniesiony do ilosci, to blyd, b?dzie szesciennym pierwiastkiem z 0,5%, czyli okolo 0,8%. Zatem, wybierajyc technik? pomiaru nalezy uwzgl?dnic mozliwosc wprowadzania wielkich bl?dow w czasie przeksztalcen matematycznych.
W metodzie dyfrakcji laserowej generowany jest rozklad obj?tosciowy. W analizie Fraunhofera zaklada si? rozklad rzutowanych pol powierzchni. Rozklad obj?tosciowy moze byc przeksztalcony na dowolny srednic? obliczony w odniesieniu do liczby czystek lub dlugosci. Jednakze stosujyc dowolny metod? analizy, nalezy brac pod uwag? konsekwencje
* Podany w artykule [10] sposob obliczania bl?du nie jest wlasciwy, zwlaszcza w przypadku, gdy wielkosc mierzona poddawana jest przeksztalceniom matematycznym. Odpowiedniy metody moze byc np. szacowanie bl?du metody rozniczki zupelnej; wtedy blyd 5D[3,0] = 0,05 %.
takiego przeksztalcenia, jak rowniez, ktora ze srednic srednich jest mierzona faktycznie za pomocy przyrzydu, a ktore srednice sy wynikiem przeksztalcenia lub obliczen opartych na pomierzonych srednicach. Wychodzyc z pomiaru okreslanych srednic, rozne metody pomiarowe prowadzy do wyznaczania roznych - inaczej zdefiniowanych - srednic. Wi?kszym zaufaniem obdarza si? srednice zmierzone niz wartosci przeksztalcone.
Pami?tajyc, ze kazda metoda pomiaru mierzy inny wlasciwosc (lub wymiar) czystki i ze mozna uzyc danych wyjsciowych na wiele roznych sposobow, otrzymujyc odpowiednio rozne wartosci srednie (D[4,3,], D[3,2], etc), powstaje problem ustalenia prawidlowej wartosci.
Podsumowanie
Jak wykazano, stosowane metody pomiarowe dotyczyce wielkosci ziarna majy wiele ograniczen i zakres ich stosowania jest bardzo selektywny. Porownywanie danych z roznych metod jest w wielu przypadkach niemozliwe ze wzgl?du na bl?dy, jakimi kazda z metod moze byc obarczona. Wielokrotnie zastosowanie konkretnej metody wynika ze wzgl?dow ekonomicznych: albo metoda jest tania; albo wyniki muszy byc uzyskane w bardzo krotkim czasie i badan wykonuje si? duzo - wtedy uzasadnione jest wykorzystywanie szybkich, chociaz drogich aparatow.
Przeprowadzone rozwazania pozwalajy tez wnioskowac, ze nalezy starannie wybrac odpowiedniy metod? analizy wielkosci czystek do okreslonych zastosowan. Zaleca si?, aby obserwacja rozkladu wielkosci czystek prowadzona byla co najmniej w dwoch etapach: celem pierwszego etapu obserwacji jest okreslenie calego zakresu rozkladu wielkosci czystek, a celem drugiego etapu jest zbadanie wielkosc czystek w sposob bardziej szczegolowy i precyzyjny, w zaleznosci od potrzeb badawczych.
W celu uzyskania pelnej charakterystyki czystek, zwlaszcza na etapie opracowywania nowego produktu, powinny byc wykorzystywane informacje uzyskane na podstawie wszechstronnych technik analitycznych stosowanych w technologii proszkow.
LITERATURA
1. Lumay G., Boschini F., Traina K., Bontempi S.,. Remy J.-C, Cloots R., Vandewalle N., Measuring the flowing properties of powders and grains, Powder Technology 2012, 224, 19-27;
2. Thalberg K., Lindholm D., Axelsson A., Comparison of different flowability tests for powders for inhalation, Powder Technology 2004, 146 (3), 206-213;
3. Felekoglu: B., A new approach to the characterisation of particle shape and surface properties of powders employed in concrete industry, Construction and Building Materials 2009, 23 (2), 1154-1162;
4. Roche OGilbertson., M.A., Phillips J.C.,. Sparks R.S.J, The influence ofparticlesize on the flow of initially fluidisedpowders, Powder Technology 166 (3), 2006, 167-174;
5. Fu X., Huck D.,. Makein L, Armstrong B., Willen U.,. Freeman T, Effect of particle shape and size on flow properties of lactose powders, Particuology 2012, 10, 203- 208;
6. Choi H., Lee W.,. Kim D.-U, Kumar S., Ha J., Kim S., Lee J., A comparative study of particle size analysis in fine powder:The effect of a polycomponent particulate system, Korean J. Chem. Eng., 2009, 26(1), 300-305;
7. Laitinen N., Antikainen O., Yliruusi J., Characterization of Particle Sizes in Bulk Pharmaceutical Solids Using Digital Image Information, AAPS PharmSciTech 2003; 4 (4) Article 49;
8. Hann D. Strazisar., J, Influence of Particle Size Distribution, Moisture Content, and Particle Shape on the Flow Properties of Bulk Solids; Instrumentation Science and Technology2007, 35, 571-584;
9. PN-EN ISO 3252:2002 Metalurgiaproszkow - Slownictwo
10. Rawle A., Podstawowe poj^cia z dziedziny analizy ziarnistosci. Cz. 1, LAB 5/2000, 22-26;
11. Svarovsky L., Powder Testing Guide. Methods of Measuring the Physical Properties of Bulk Powders, Elsevier Appl. Sc. Publ. Ltd., England, 1987;
12. Wojnar L. , Kurzydlowski J.K., Szala J.: Praktyka analizy obrazu, Krakow 2002;
13. Rawle A., Podstawowe poj^cia z dziedziny analizy ziarnistosci. Cz. 2, LAB 1/2001, 10-14, 22;
14 Paderewski. L., Procesy adsorpcyjne w inzynierii chemicznej, WNT Warszawa, 89-90, 96;
15. Drzymala J., Podstawy metalurgii, Wyd. Politech.Wroc., Wroclaw 2001;
16. http://www.malvem.com/malvem/kbase.nsf/allbvno/KB000809/$file/MRK664-01.pdf 17.06.2012.
dr inz. Joanna Rakowska ukonczyla studia na Wydziale Inzynierii Materialowej Politechniki Warszawskiej. Stopien doktora nauk technicznych w zakresie technologii chemicznej uzyskala na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznanskiej. Specjalnosc - technologia preparatow chemicznych stosowanych przez jednostki ratowniczo-gasnicze.
Zast?pca kierownika w Zespole Laboratoriow Badan Chemicznych i Pozarowych CNBOP -PIB.
mgr Katarzyna Radwan w roku 2007 ukonczyla studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym (kierunek Chemia) Akademii Swi?tokrzyskiej w Kielcach. W CNBOP - PIB pracuje w Zespole Laboratoriow Badan Chemicznych i Pozarowych. Specjalnosc -technologia preparatow gasniczych.
mgr inz. Zuzanna Slosorz w roku 2011 ukonczyla studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznanskiej. W CNBOP - PIB w Zespole Laboratoriow Badan Chemicznych i Pozarowych zajmuje si? badaniami srodkow powierzchniowo czynnych.
Recenzenci
Prof. dr hab. inz. Wladyslaw Harmata Dr inz. Piotr Machniewski
