Научная статья на тему '«Причина написания антологии» в копиях рукописи «Тазкираи шуаро»'

«Причина написания антологии» в копиях рукописи «Тазкираи шуаро» Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
41
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
антология / источник / писарь / экземпляр / инвентарь / фонд / газель / произведение / письмо / литература / стихи / страница / автор. / anthology / manuscript / clerk / source / copy / inventory / fond / gazelle / work / script / literature / poet / page / author.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Сурайё Дустова

Антология Хасанмурода Лаффаси «Тазкираи шуаро» знаменательна тем, что в ней продолжается ценная информация о жизненном пути и творческом наследии около шестидесяти писателей, которые творили без рамок хивинской литературной среды, чего нет в других источниках. В данной статье приводится информация о рукописных копиях произведения «Тазкираи шуаро». Кроме того, были изучены сходные и разные стороны сезона для написания работы в рукописях Антологии и были составлены соглашения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям , автор научной работы — Сурайё Дустова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

“The reason for writing the anthology” in the copies of manuscript “Tazkirai shuaro”

The anthology of Hasanmurod Laffasi “Tazkirai shuaro” is significant as it contains valuable information about the life path and creative heritage of about sixty writers who have created within the framework of the Khiva literary environment, which is not available in other sources. This article provides information about handwritten copies of the work “Tazkirai shuaro”. Also, similar and different sides of the reason for the writing of the work in the manuscripts of anthology were studied and conclusions were drawn.

Текст научной работы на тему ««Причина написания антологии» в копиях рукописи «Тазкираи шуаро»»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

"The reason for writing the anthology" in the copies of manuscript "Tazkirai shuaro"

Surayyo DUSTOVA1

Jizzakh State Pedagogical Institute

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received March 2021 Received in revised form 20 March 2021 Accepted 15 April 2021 Available online 20 May 2021

Keywords:

anthology, manuscript, clerk, source,

copy, inventory, fond, gazelle, work, script, literature, poet, page, author.

The anthology of Hasanmurod Laffasi "Tazkirai shuaro" is significant as it contains valuable information about the life path and creative heritage of about sixty writers who have created within the framework of the Khiva literary environment, which is not available in other sources. This article provides information about handwritten copies of the work "Tazkirai shuaro". Also, similar and different sides of the reason for the writing of the work in the manuscripts of anthology were studied and conclusions were drawn.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

"Тазкираи шуаро" кулёзма нусхаларида "асарнинг ёзилиш сабаби" киёси

АННОТАЦИЯ_

Хасанмурод Лаффасийнинг "Тазкираи шуаро" асари Хива адабий мух,ити доирасида ижод ;илган олтмишга я;ин ;аламкашларнинг х,аётий йули ва ижодий мероси тугрисида бош;а ёндош манбаларда мавжуд булмаган ;имматли маълумотларни ;амраб олганлиги билан ах,амиятга эга. Ушбу ма;олада "Тазкираи шуаро" асарининг кулёзма нусхалари х,а;ида маълумот берилди. Шунингдек, тазкиранинг кулёзма нусхаларидаги асарнинг ёзилиш сабабини ухшаш ва фар;ли томонлари урганилиб хулосалар чи;арилди.

Калит сузлар:

тазкира,

манба,

котиб,

нусха,

инвентар,

фонд,

газал,

асар,

хат,

адабиёт, шеър, вара;, муаллиф.

1 Senior lecturer, Jizzakh State Pedagogical Institute. Jizzakh, Uzbekistan. E-mail: dustova@gmail.com.

«Причина написания антологии» в копиях рукописи «Тазкираи шуаро»

АННОТАЦИЯ_

Антология Хасанмурода Лаффаси «Тазкираи шуаро» знаменательна тем, что в ней продолжается ценная информация о жизненном пути и творческом наследии около шестидесяти писателей, которые творили без рамок хивинской литературной среды, чего нет в других источниках. В данной статье приводится информация о рукописных копиях произведения «Тазкираи шуаро». Кроме того, были изучены сходные и разные стороны сезона для написания работы в рукописях Антологии и были составлены соглашения.

Х,асанмурод Мухаммад Амин угли шоирнинг тулик исми, Лаффасий унинг адабий тахаллусидир. У Хивада "1880 йил, яъни хижрий 1299 хижрийда мохи шаволнинг бирланчи намоз жума кунининг тилуиндин бир соат мукаддам таваллуд топиб, ота тарбиясида камолга етишиб, эски диний мактабларда укиб, хат саводли булгач, диний мадраса ичра бирон хизматда булган холда анчагина хизмат натижасида ул Лаффасий тахаллус ;илиб "Камкор ул ушшо;" исмлик бир девон асар тасниф киладур".

Лаффасий тарих илмига ;иззи;;анлиги сабабли "Гулшани саодат", "Хива вокеалари", "Хоразм тарихий материаллари", "Хива осори ати;а тарихлари", "Хоразм мамлакати ва худудлари", "Озод кул" номли асарларини ёзиб колдирган булса, лирик шоир сифатида "Комкор-ул-ушшок"девони ва "Мехр-мухаббат" номли шеърий достони, тазкиранавис сифатида эса 'Тазкираи шуаро" асарини мерос колдирган.

Х,асанмурод Лаффасийнинг "Тазкираи шуаро" асари Хива адабий мухити доирасида ижод килган олтмишга я;ин каламкашларнинг хаётий йули ва ижодий мероси тугрисида бош;а ёндош манбаларда мавжуд булмаган кимматли маълумотларни камраб олганлиги билан ахамиятга эга.

Асарнинг кулёзмалари Ватанимизнинг турли кулёзмалар фондларида сакланиб келинмокда. Х,озирда биз тазкиранинг туртта кулёзма нусхасини асосий манбалар сифатида киёсий аспектда тадкик этмокдамиз. Тадкикотимиз объекти сифатида олинган "Тазкираи шуаро"нинг УзР ФА Шаркшунослик институти кулёзмалар фондида сакланаётган № 9494, № 11499, № 12561 ракамли кулёзма нусхалари ва УзР ФА Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейидаги

№ 213 ракамли кулёзма нусхаси турли йилларда кучирилган.

Тазкиранинг кулёзма нусхаларини урганишимиз жараёнида асарнинг ёзилиш сабабида хам фарклар борлигининг гувохи булдик. №11499 ракамли кулёзма ва Бобожонов нашри хамда Анвар Отабоев нусхаларида дебоча, суз боши йук, асар Муниснинг хаёти ва ижодидан бошланиб кетган. №12561 ва №9494 ракамли кулёзма нусхаларда эса бир хил дебоча (хамд) келган. Сунгра асарнинг ёзилиш сабаби №12561 ракамли кулёзмада 26 байт назм оркали куйидагича бошланган: Тушуб бошимта бир кун онча савдо, Ётибон дамбадам минг турли тавто.

Ключевые слова:

антология,

источник,

писарь,

экземпляр,

инвентарь,

фонд,

газель,

произведение,

письмо,

литература,

стихи,

страница,

автор.

niiSfipnrp

Ull lv"'" Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations

Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

№12561 ра;амли нусхадаги назмда берилган адибнинг к;улёзмани ёзишдан ма;сади №213 ра;амли ;улёзмада хам айнан мавжуд биро; у 26 байт эмас, балки 28 байтдан иборат. №213 ра;амли кулёзманинг бошида берилган бир байт №12561 ра;амли нусхада берилмаган:

Аё дусти соди; сизга холим, Ки сизга деюрга йу; мажолим. ^ * jjj ASjjp ASjj"

Шунингдек, охирида берилган бир байтдан аввалги байт хам №12561 ра;амли кулёзма нусхада берилмаган:

Манэ махзун кунгил афгордурман, F амэ кулфат била хам ёрдурман.

олjjjj&ai J&jj£ jjj^ ^¿л ¿^jj^jb —Ъ AJJJ ^лс

Бу асарнинг назмда берилган ёзилиш сабаби С. Самандарованинг "ХХ аср узбек тазкиралари" номли диссертациясининг 13-15-бет ва 53-54-бетларида хамда "Лаффасий тазкираси ва унинг ;улёзмалари" рисоласининг 26-бетида №213 ра;амликулёзма нусхадан кирилл ёзувига угирилган холатда берилган, биро; ю;орида берилган байтлар ха;ида хеч бир нарса ёзилмаган.

№213 кулёзма нусхадан С.Самандарова кирилл ёзувига угирганда баъзи сузлар хато у;илган:

С. Самандаровада:

Аё, дусти соди; сизга холим Ки, сизга айурга йу; мажолим. (13-53-бет) №213 кулёзмада: Аё, дусти соди; сизга холим, Ки сизга дейурга йу; мажолим. 1б вара; ASjj" LI

^ ^ Jjj ASjjp ASjj" С. Самандаровада:

Бу кун айла китоб онча шеърлар, Ки, шеърлар санга ёри булурлар. (14-54-бет) №213да ва №12561да:

Бу кун айла китобат онча шеърлар, Ки, шуаролар санга ёри булурлар. (2 а вара;, 5б варак)

jVJ*J". A^jl < QjS JJ

j^ jJjJ ^ jlj l^"1 j^l J*^ ^^ С. Самандаровада:

Бу Хоразм ичра уткан онча шоир, Ки жаъм айла аларни санга мохир. (54-бет) №213 ва №12561да:

Бу Хоразм ичра утган онча шоир, Ки жамъ айла оларни санки мохир. (2б вара;,5б вара;)

Jftluj Aajl jl^Jjl IJ^JI fjjlj^. JJ JbLi A&i" ^jjVl AJJI ^л^.

С. Самандаровада:

Аларни бир китоб айла сан

Бериб равнак аларга он кадар сан. (54-бет(

№213 ва №12561да:

Оларни бир китобат айлагил сан Бериб равна; оларта он кадар сан.

(2б вара;, 5б варак)

¿)ui JJS AJJI CJJLS JJ ^jjV'

Олима С. Самандарова бизнингча, №213 кулёзма нусхани укиб курмаган ёки хато укиган булиши мумкин. №12561 кулёзма нусхани эса умуман курмаган, вахдланки, диссертация ёзилган ва;тда №12561 кулёзма нусха Шаркшунослик институтида булган. №9494 кулёзма нусхада эса дебочадан сунг бу тазкирани ёзишдан ма;сад, ёзишни ким таклиф этганлиги хдкида, Лаффасий томонидан "Хоразм диёрининг Хева давлат музейининг директури Кваркиянким, асли Озарбойжонлидур. Ул киши бир куни ман факир шикаста кунгулни ча;ириб, мурувват ва мархаматлар килиб дедики: "Эй биродар ва эй дилхаста, замона адабиётчиларининг гавхарисанким, хозирда санинг фахму идрок ва фаросатлит замиринг хушдур. Чунончи хонлит даврида уткан адабиётчи шоирларнинг таржимаи холларидин нуктадонлит килиб, аларнинг холларидин бир туплам вужудга келтуруб китобат килсанг, сандин бир ёдгор ва нишона булуб ;олар эди. То ким замон адабиёт суювчилари манфаатланиб сани ва мани хам ёд этиб турарлар", деб амр килиб маслахат берган сабабли, гарчи кудратим етмаса хам онинг илтимосин рад кила билмай, иктидорим етканча Хевада уткан шоирларнинг баъзи бир кардошлар ва карт кишиларнинг ёрдамлари билан, хамда Хоразм тарихшуносларининг маълумотларита суяниб, ушбу тупламта Хева шоир ва адабиётчиларининг ахволлари деб тасмия бердим... ", деб ёзилган ва бу берилган маълумотлар бошка бирорта кулёзмада йуклиги билан ахамиятлидир.

Хулоса килиб айтганда, "Тазкираи шуаро" кулёзма нусхаларини урганишимиз жараёнида асарнинг ёзилиш сабабидаги фарклар шуни курсатдики, аввало, муаллиф дастлабки кулёзмага кейинчалик баъзи кушимча ва тузатишлар киритган. Иккинчидан, мазкур кулёзмалар кейинчалик котиблар томонидан кучирилганда айрим кискартиришларга йул куйилган.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Самандарова С. ХХ аср узбек тазкиралари. 13-15, 53-54-бетлар.

2. Самандаров С. Лаффасий тазкираси ва унинг кулёзмалари. - Б. 26.

3. УзР ФА Шаркшунослик института № 12561 ракамли кулёзма нусха, 5а, 103 а вараклар.

4. УзР ФА Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейи № 213 ракамли кулёзма нусха 1б, 2б вараклар.

5. УзР ФА Шаркшунослик института №9494 ракамли кулёзма 2а варак.

6. Dustova, S. (2020). ЛАФФАСИЙНИНГ "ТАЗКИРАИ ШУАРО" АСАРИ МАНБАЛАРИ ХУСУСИДА. Архив Научных Публикаций JSPI, 1(50). извлечено от https://science.i-edu.uz/index.php/archive jspi/article/view/4818

7. Dustova, S. (2020). THE ANTHOLOGY OF HASANMURAD LAFFASI. Архив Научных Публикаций JSPI, 1(50). извлечено от https://science.i-edu.uz/index.php / archive_jspi / article/view/4819

8. Dustova, S. (2020). COMPARISON OF THE REASON FOR WRITING THE WORK IN THE MANUSCRIPTS OF &quot;TAZKIRAI SHUARO&quot;. Архив Научных Публикаций JSPI, 1(50). извлечено от https://science.i-edu.uz/index.php/archive jspi/article/view/4836

9. Dustova, S. (2020). THE ANTHOLOGY OF HASANMURAD LAFFASI. Архив Научных Публикаций JSPI, 1(09). извлечено от https://science.i-edu.uz/index.php / archive_jspi / article/view/2 375

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.