Научная статья на тему 'PRESSURE DISTRIBUTION BEHIND WATER CONDUCTORS OF WATER RESERVOIRS MODELING'

PRESSURE DISTRIBUTION BEHIND WATER CONDUCTORS OF WATER RESERVOIRS MODELING Текст научной статьи по специальности «Физика»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
kavitatsiya / zatvor / tranzit oqim / gidrosta k / piezometrik bosim / suv o‘tkazgich / eshiklar / bosim miqdori / bosim / oqim tezligi / suv o‘tkazgichlar / xavfli zona / tranzit oqim / kavitatsiya eroziyasi. / kavitatsiya / zatvor / tranzit oqim / gidrosta k / piezometrik bosim / suv o‘tkazgich / eshiklar / bosim miqdori / bosim / oqim tezligi / suv o‘tkazgichlar / xavfli zona / tranzit oqim / kavitatsiya eroziyasi.

Аннотация научной статьи по физике, автор научной работы — Begimov U.I. Mamadaliyev X.A. Sarmanova S.Sh.

Suv omborining suv galereyalarining eshiklari or da kuchli eroziya va vayronagarchilikka olib keladigan shiddatli oqim mavjud. Shuning uchun qoniqarli gidravlik sharoitlarni topish saqlashning dolzarb vazifalari va usullaridan biridir. Suv galereyalarining eshiklari or da qoniqarli gidravlik sharoitlarni ta’minlashning bir usuli-ketma-ket o‘rna lgan ikkita eshiklardan foydalanish (rasm.1.). Bunday holda, pastki eshik II qo‘shimcha qarshilik hosil qiladi, u ochilganda asta-sekin kamayadi. Bosim ikkala eshik o‘rtasida bo‘linadi va ularning har birining orqasidagi gidravlik rejim bir xil bosh bilan bir xil eshikka nisbatan yaxshilanadi. Bir qator nazariy va eksperimental ishlar ushbu usulning samaradorligini ko‘rsatdi, ammo uning asosiy kamchiliklari ham aniqlandi: Murvat qismining uzunligini oshirish, chunki zatvorlar bir-biridan ancha masofada joylashgan bo‘lishi kerak. Pachkamar suv omborining eshigi yaqinidagi bosim taqsimo gidrosta k suv omboridan sezilarli darajada farq qiladi. Bu erda galereyaning pastki va shi idagi piezometrik bosim o'rtasidagi farq ma’lum bir xususiyatga ega bo'lib, u turli xil usullarning naqshlari bilan belgilanadi. Suv omborining eshiklarini ko‘tarish rejimini tanlash, bu eshiklar or da qoniqarli sharoitlarni ta’minlaydi va uning bajarilishining to‘g‘riligiga qo'yiladigan talablar eng kam bo‘ladi. Eshiklarni tanlangan rejimdan chetga chiqish va ular orasidagi bosimni opmal ravishda qayta taqsimlash uchun shartlarni belgilash. Darvozalarni ko‘tarish uchun bunday jadvalni topish kerak, undan og‘ish eng kam xavfli bo‘ladi. Kelajakda biz bunday grafikni maqbul deb ataymiz. Ko‘pgina hollarda, opmal grafikni ko‘tarish pay da ikkala eshik orqasidagi bosim teng bo‘lishi kerakligi shar asosida qurish mumkin. Shlyuzni to‘ldirish (yoki bo‘sha sh)ning gidravlik xususiyatlari hisoblab chiqiladi, unga ko‘ra ikkala eshik orqasidagi bosim miqdorini, ularning nisbiy kashfiyotlarining ma’lum bir kombinatsiyasiga mos ravishda topish mumkin. Bunday hisoblash bir nechta qiymatlar yoki eshiklarni ko‘tarishning turli tezligi uchun amalga oshiriladi. Eshiklarning aniqligiga qo‘yiladigan talablarni kamay rish uchun siz ularni manevr qilish sxemasini tanlashingiz kerak, shunda ular o‘rtasidagi aloqa egri chizig‘i xavfli zonaning chegaralaridan teng ravishda o‘tadi. Eshiklarning ishlashini boshqarish zimiga yuqori talablar, chunki eshiklarning yo‘nalishi tanlangan rejimdan chetga chiqqanda, ular orasidagi bosim qayta taqsimlanadi va ulardan birining orqasidagi gidravlik sharoitlar keskin yomonlashadi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRESSURE DISTRIBUTION BEHIND WATER CONDUCTORS OF WATER RESERVOIRS MODELING

Suv omborining suv galereyalarining eshiklari or da kuchli eroziya va vayronagarchilikka olib keladigan shiddatli oqim mavjud. Shuning uchun qoniqarli gidravlik sharoitlarni topish saqlashning dolzarb vazifalari va usullaridan biridir. Suv galereyalarining eshiklari or da qoniqarli gidravlik sharoitlarni ta’minlashning bir usuli-ketma-ket o‘rna lgan ikkita eshiklardan foydalanish (rasm.1.). Bunday holda, pastki eshik II qo‘shimcha qarshilik hosil qiladi, u ochilganda asta-sekin kamayadi. Bosim ikkala eshik o‘rtasida bo‘linadi va ularning har birining orqasidagi gidravlik rejim bir xil bosh bilan bir xil eshikka nisbatan yaxshilanadi. Bir qator nazariy va eksperimental ishlar ushbu usulning samaradorligini ko‘rsatdi, ammo uning asosiy kamchiliklari ham aniqlandi: Murvat qismining uzunligini oshirish, chunki zatvorlar bir-biridan ancha masofada joylashgan bo‘lishi kerak. Pachkamar suv omborining eshigi yaqinidagi bosim taqsimo gidrosta k suv omboridan sezilarli darajada farq qiladi. Bu erda galereyaning pastki va shi idagi piezometrik bosim o'rtasidagi farq ma’lum bir xususiyatga ega bo'lib, u turli xil usullarning naqshlari bilan belgilanadi. Suv omborining eshiklarini ko‘tarish rejimini tanlash, bu eshiklar or da qoniqarli sharoitlarni ta’minlaydi va uning bajarilishining to‘g‘riligiga qo'yiladigan talablar eng kam bo‘ladi. Eshiklarni tanlangan rejimdan chetga chiqish va ular orasidagi bosimni opmal ravishda qayta taqsimlash uchun shartlarni belgilash. Darvozalarni ko‘tarish uchun bunday jadvalni topish kerak, undan og‘ish eng kam xavfli bo‘ladi. Kelajakda biz bunday grafikni maqbul deb ataymiz. Ko‘pgina hollarda, opmal grafikni ko‘tarish pay da ikkala eshik orqasidagi bosim teng bo‘lishi kerakligi shar asosida qurish mumkin. Shlyuzni to‘ldirish (yoki bo‘sha sh)ning gidravlik xususiyatlari hisoblab chiqiladi, unga ko‘ra ikkala eshik orqasidagi bosim miqdorini, ularning nisbiy kashfiyotlarining ma’lum bir kombinatsiyasiga mos ravishda topish mumkin. Bunday hisoblash bir nechta qiymatlar yoki eshiklarni ko‘tarishning turli tezligi uchun amalga oshiriladi. Eshiklarning aniqligiga qo‘yiladigan talablarni kamay rish uchun siz ularni manevr qilish sxemasini tanlashingiz kerak, shunda ular o‘rtasidagi aloqa egri chizig‘i xavfli zonaning chegaralaridan teng ravishda o‘tadi. Eshiklarning ishlashini boshqarish zimiga yuqori talablar, chunki eshiklarning yo‘nalishi tanlangan rejimdan chetga chiqqanda, ular orasidagi bosim qayta taqsimlanadi va ulardan birining orqasidagi gidravlik sharoitlar keskin yomonlashadi.

Текст научной работы на тему «PRESSURE DISTRIBUTION BEHIND WATER CONDUCTORS OF WATER RESERVOIRS MODELING»

SUV OMBORLARINING SUV O'TKAZGICHLAR ZATVORLARI ORQASIDAGI BOSIM TAQSIMOTINI

MODELLASHTIRISH

1Begimov U.I., 2Mamadaliyev X.A., 3Sarmanova S.Sh. 1Dotsent, texnika fanlari bo'yicha falsafa doktori Alfraganus University,

2Dotsent, texnika fanlari bo'yicha falsafa doktori Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, 3O'qituvchi Yunusobod tumani 97-sonli maktab.

Annotasiya. Suv omborining suv galereyalarining eshiklari ortida kuchli eroziya va vayronagarchilikka olib keladigan shiddatli oqim mavjud. Shuning uchun qoniqarli gidravlik sharoitlarni topish saqlashning dolzarb vazifalari va usullaridan biridir. Suv galereyalarining eshiklari ortida qoniqarli gidravlik sharoitlarni ta'minlashning bir usuli-ketma-ket o'rnatilgan ikkita eshiklardan foydalanish (rasm.1.). Bunday holda, pastki eshik II qo'shimcha qarshilik hosil qiladi, u ochilganda asta-sekin kamayadi. Bosim ikkala eshik o'rtasida bo'linadi va ularning har birining orqasidagi gidravlik rejim bir xil bosh bilan bir xil eshikka nisbatan yaxshilanadi. Bir qator nazariy va eksperimental ishlar ushbu usulning samaradorligini ko'rsatdi, ammo uning asosiy kamchiliklari ham aniqlandi:

Murvat qismining uzunligini oshirish, chunki zatvorlar bir-biridan ancha masofada joylashgan bo'lishi kerak.

Pachkamar suv omborining eshigi yaqinidagi bosim taqsimoti gidrostatik suv omboridan sezilarli darajada farq qiladi. Bu erda galereyaning pastki va shiftidagi piezometrik bosim o'rtasidagi farq ma'lum bir xususiyatga ega bo'lib, u turli xil usullarning naqshlari bilan belgilanadi. Suv omborining eshiklarini ko'tarish rejimini tanlash, bu eshiklar ortida qoniqarli sharoitlarni ta'minlaydi va uning bajarilishining to'g'riligiga qo'yiladigan talablar eng kam bo'ladi. Eshiklarni tanlangan rejimdan chetga chiqish va ular orasidagi bosimni optimal ravishda qayta taqsimlash uchun shartlarni belgilash.

Darvozalarni ko'tarish uchun bunday jadvalni topish kerak, undan og'ish eng kam xavfli bo'ladi. Kelajakda biz bunday grafikni maqbul deb ataymiz. Ko'pgina hollarda, optimal grafikni ko'tarish payti'da ikkala eshik orqasidagi bosim teng bo'lishi kerakligi sharti asosida qurish mumkin.

Shlyuzni to'ldirish (yoki bo'shatish)ning gidravlik xususiyatlari hisoblab chiqiladi, unga ko'ra ikkala eshik orqasidagi bosim miqdorini, ularning nisbiy kashfiyotlarining ma'lum bir kombinatsiyasiga mos ravishda topish mumkin. Bunday hisoblash bir nechta qiymatlar yoki eshiklarni ko'tarishning turli tezligi uchun amalga oshiriladi. Eshiklarning aniqligiga qo'yiladigan talablarni kamayti'rish uchun siz ularni manevr qilish sxemasini tanlashingiz kerak, shunda ular o'rtasidagi aloqa egri chizig'i xavfli zonaning chegaralaridan teng ravishda o'tadi.

Eshiklarning ishlashini boshqarish ti'zimiga yuqori talablar, chunki eshiklarning yo'nalishi tanlangan rejimdan chetga chiqqanda, ular orasidagi bosim qayta taqsimlanadi va ulardan birining orqasidagi gidravlik sharoitlar keskin yomonlashadi.

Kalit so'zlar: kavitatsiya, zatvor, tranzit oqim, gidrostatik, piezometrik bosim, suv o'tkazgich, eshiklar, bosim miqdori, bosim, oqim tezligi, suv o'tkazgichlar, xavfli zona, tranzit oqim, kavitatsiya eroziyasi.

Annotation. Behind the doors of the water galleries of the reservoir there is a fierce current that leads to strong erosion and destruction. Therefore, finding satisfactory hydraulic conditions is one of the urgent tasks and methods of maintaining. One way to ensure satisfactory hydraulic conditions behind the doors of water galleries is to use two doors mounted in series (fig.1.). In this case, the lower door II creates additional resistance, which gradually decreases when opened. The pressure is split between the two doors, and the hydraulic mode behind each of them improves with respect to the same door with the same head. A number of theoretical and experimental works have shown the effectiveness of this method, but its main disadvantages have also been identified:

Increase the length of the Bolt part, since the zatvors must be located at a considerable distance from each other;

The pressure distribution near the gate of the Pachkamar reservoir is significantly different from that of the hydrostatic reservoir. Here, the difference between the piezometric pressure at the bottom and ceiling of the gallery has a certain property, which is determined by the patterns of different methods. The choice of the mode of lifting the doors of the reservoir, which provides satisfactory conditions behind the doors, and the requirements for the correctness of its execution will be the least. Setting the conditions for deviating the doors from the selected mode and optimally redistributing the pressure between them.

To raise the gates, it is necessary to find such a table, from which the deviation will be the least dangerous. In the future, we will call such a graph acceptable. In most cases, the optimal graph can be built on the condition that the pressure behind both doors should be equal when lifting.

The hydraulic properties of the filling (or emptying)of the hose are calculated, according to which the amount of pressure behind both doors can be found in accordance with a certain combination of their relative discoveries. Such a calculation is carried out for several values or different speed of lifting doors. To reduce the requirements for the accuracy of the doors, you need to choose a scheme for maneuvering them so that the contact curve between them passes evenly over the boundaries of the danger zone.

High requirements for the door operation control system, since when the direction of the doors deviates from the selected mode, the pressure between them is redistributed, and the hydraulic conditions behind one of them deteriorate sharply.

Keywords: cavitation, zatvor, transit flow, hydrostatic, piezometric pressure, water conductor, doors, pressure quantity, pressure, flow rate, water conductors, danger zone, transit flow, cavitation erosion.

Kavitatsiyali oqimlar masalasini yechishda asosan ikki usuldan foydalaniladi: integral tenglamalar usuli va chekli ayirmalar usuli. Kavitatsion oqimning nazariy Ryabushinskiy yoki Jukovskiy - Roshko sxemalari ishlatiladi.

Ma'lumki, chekli ayirmalar usulida oqim sohasi to'r bilan qoplanib, tugun nuqtalarida funktsiyaning tezlik potentsiali ^ yoki ®, oqim funktsiyasi ^ qiymatlari qo'yiladi. Shu holda uzluksiz funktsiya va argumentdan diskret funktsiya va argumentga o'ti'ladi. Har bir tugunda funktsiyaning qiymatlari va tugunlar atrofida funktsiyaning birinchi va ikkinchi hosilasining qiymatlari topiladi. Shu asnoda berilgan

® yoki oqim ^ funktsiyasi uchun olingan differentsial tenglamaning chekli ayirmalardagi analogini quramiz. Chekli ayirmalardagi ® yoki oqim ^ funktsiyasining qiymatlarini topish uchun tenglamaning chekli ayirmalardagi analogini algebraik tenglamalar sistemasiga keltiramiz. Algebraik tenglamalar sistemasining yechimi chegaraviy shartlarning chekli analoglari bilan birgalikda ishlanadi.

Kavitatsion oqimlar masalasini yechish iteratsiya usulida olib boriladi. Boshlang'ich qadamda pufakchaning oddiy shakli olinib, to'g'ri masala yechiladi. Bu holda oqimning pufakcha joylashgan qismida bosim o'zgarmasligi sharti bajarilmaydi. Keyingi qadamda esa, fizik shaklga zarar yetkazilmasdan pufakchaning shakliga korrektsiya kiriti'ladi va hisoblash ishlari tsikli qaytariladi. Hisoblash ishlari pufakcha shaklining limit qiymati'ni olganida to'xtati'ladi.

Kavitatsion oqim masalasini Ryabushinskiy sxemasida yechamiz. Buning uchun uzluksiz uyurmalardan iborat sirtda yoki uyurmali qatlamda oqim funktsiyasini quyidagi ko'rinishda quramiz:

Pachkamar suv omborining suv galereyalarining eshiklari ortida kuchli eroziya va vayronagarchilikka olib keladigan shiddatli oqim mavjud. B.D. Kachanovskiy tomonidan ikkita ketma-ket o'rnatilgan qulflarning suv o'tkazgichlarini gidravlik hisoblash usuli ishlab chiqilgan. Birinchi zatvor orqasidagi bosimni quyidagi formula bilan aniqlash mumkin:

KIRISH.

\

1-rasm. Tanlangan rejimdan eshiklarning harakatlanish mexanizmi. Ikkinchi - formula bilan:

EjL = h +(Ç2 -1 - 2^)juf Ht

Г

Har bir vaqtning o'zida bosim aniqlanadi lekin tenglamaga [1]:

(2)

VH = VH0j Mtdt

2Q

Qayerda

Ut

-¡Zç 4Ç1 +Ç2 +Ï3T1 +Ç3

(3)

(4)

Ushbu formulalarda Pl va P2 - birinchi va ikkinchi eshiklarning orqasida siqilgan bo'limlarda galereya shiftidagi o'rtacha ortiqcha bosim (2,a-rasm);

h Ht h h

t-í vaqtídagi shlyuz va bosh uchun dastlabki bosim; 0, t

galereya shiftini dastlabki

daqiqada va ^ momentída kameradagi suv sathiga ko'mish; ^ - shlyuz kamerasidagi suv oynasi maydoni; œ - galereyaning taxminiy tasavvurlar maydoni; Çl'Ç2 - birinchi va ikkinchi eshiklardan

pastda joylashgan galereya qismlarining umumiy qarshilik koeffitsientlari;

Çзт-i ' S" зт 2

eshiklarning

qarshilik koeffitsientlari;

suv ta'minoti tizimining oqim koeffitsientí.

о

1

1

а) V

777777777717177777777Ж?7777777Я

К

20 N 4 0

и Ai, сек

Y □

I

H

2-rasm. Eshiklarning aniqligi ularning orqasidagi bosimga ta'siri. a-suv o'tkazgichining hisoblash sxemasi; b-ikkinchi eshik oldidagi ta'sir; v-I va II eshiklardan birining tezligi o'zgarishining

ta'siri.

a a a' a'

2- qabul qilingan zatvorlarni ko'tarish tezligi; ^ 2- zatvorlarni ko'tarishning haqiqiy tezligi

(kechikishni hisobga olgan holda). 1, 2 - ko'tarish rejimini dastlabki tanlashda birinchi va ikkinchi

eshiklarning orqasidagi bosim; 3, 4 - yangilangan rejim bilan bir xil.

(1) va (2) formulalar tuzilishidan ko'rinib turibdiki, agar ikkala eshik ham sinxron ravishda ko'tarilsa,

ya'ni ^зт2 ning har bir daqiqasida ularning orqasidagi bosim boshqacha bo'ladi; ikkinchi eshik

orqasida bosim pastroq bo'ladi va u og'irroq sharoitlarda ishlaydi. Bosimni tenglashtirish uchun ikkinchi

Pi мин P 2 мин

eshik At

eshiklari

dan biroz oldinroq ko'tarilishi kerak. Eng yaxshi echim ikkala Y va Y orqasidagi minimal bosim teng bo'lganda bo'ladi (Xudaykulov S.I, Begimov U.I., 2020: 92)..

Birinchi taxminda At qiymatini aniqlash mumkin. Biroq, belgilangan zatvor ko'tarish jadvalini mukammal aniqlik bilan ushlab turish mumkin emas. Undan chetga chiqish, ulardan birining ish sharoitlarining keskin yomonlashishiga olib kelishi mumkin. (1) - (4) formulalar yordamida eshiklarning aniqligi ularning orqasidagi bosimga ta'sirini baholash uchun shlyuzni gidravlik hisoblash quyidagi

dastlabki ma'lumotlar bilan amalga oshirildi:

H0 = 60м; Q = 2160м2; 0 = 16м2; h = 4м; Ç1 = 1,5;

t0 = 10 = 200 сек ;

At

Ç2 = 2,0; o'zgargan.

1,b-rasmda shlyuzni to'ldirish paytida minimal bosim qiymatlari turli xil

Pi мин _ P2 м

eshiklarning bir tekis ko'tarilish vaqti 20 dan 60 sekundgacha

At = 36сек,

■ = -2,6м.вод.ст.

Y

Y

At

avanslarida eshiklardan past bo'ladi. Xuddi shu rasmdan ko'rinib turibdiki,

agar da 5 soniya ko'proq bo'lsa, unda birinchi eshik orqasidagi vakuum ikki baravar ko'payadi.

Pufakcha konfiguratsiyasining yarim chegarasi ma'lum bo'lgan masalalar aralash masalalar sinfiga kiradi. Pufakcha konfigratsiyasi chegarasining yarim qismi ma'lum bo'lib, qolgan qismida oqimning parametrlarini topish kerak bo'ladi, ya'ni gidromexanikaning to'g'ri masalasi shakllantiriladi. CHegaraning noma'lum qismida esa konfiguratsiyani topish kerak bo'ladi, ya'ni gidromexanikaning

p = con st

teskari masalasi hosil bo'ladi. Ук shart berilsa, bunday kavitatsion masala umumiy teskari

masalaning xususiy holi deb qaraladi. Hozirgi vaqtgacha rivojlangan kavitatsiyaning harakterini beradigan biror aniq yechim olinmagan. Bundan tashqari, yechimning yagonaligi va mavjudligi haqida biror fikr bildirilmagan. Faqat M.A.Lavrentbevning ishlarida fundamental, yechim topilgan va bu yechimning ba'zi xossalari o'rganilgan.

M.I.Gurevich tadqiqotlarining ko'rsatishicha, pufakchaning egriligi kirish joyida oqim bilan birlashib, konusimon shaklni qabul qiladi va u cheksizlikka ketadi.

N.Levinson (AQSH, 1946) va M.I.Gurevich (SSSR, 1947)ning tadqiqotlarida o'qqa nisbatan simmetrik bo'lgan pufakchaning chegarasi Kirxgof pufakchasiga o'xshash bo'lib, kavitatordan uzoqda uzilishga ega bo'ladi. Kavitatsiyalanuvchi jismning qarshiligi chekli bo'lib qolishi uchun quyidagi pufakcha kengayishining asimptotik qonunini olamiz.

Olingan asimptotik formulalarning eksperiment natijalari bilan solishtirish natijalari bu formulalarning ishonchli va to'g'ri ekanligini ko'rsatdi. Shu bilan birga, qatorga yoyish ishlari juda katta hajmli bo'lib, hisoblash ishlarini va pufakcha konturini qurish ishlarini qiyinlashtiradi. Hozirgi vaqtda bu formulalar asosida sonli yarim empirik formulalar olingan bo'lib, bu formulalar hisob ishlarida sodda va qulaydir. Biz ulardan keyingi paragrafda foydalanamiz.

Eshiklardan birining ko'tarilish tezligi 10% ga kamayganda, uning orqasidagi vakuum 2-3 baravar oshdi (rasm. 1, v; egri chiziqlar 1 va 2).

_1-jadval

n2 ni n2 ni

0,1 193 12100 - 0,6 2,33 7,3 0,43

0,2 44.7 850 - 0,7 1,1 2,56 0,58

0,3 18,05 175 0,12 0,8 0,64 1,2 0,69

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

0,4 8,37 50 0,19 0,9 0,34 0,56 0,82

0,5 4,27 17,6 0,31 1,0 0,25 0,36 0,89

Darvozalarni ko'tarish uchun bunday jadvalni topish kerak, undan og'ish eng kam xavfli bo'ladi. Kelajakda biz bunday grafikni maqbul deb ataymiz(Xudaykulov S.I, Begimov U.I., 2020: 434)..

Ko'pgina hollarda, optimal grafikni ko'tarish paytida ikkala eshik orqasidagi bosim teng bo'lishi

kerakligi sharti asosida qurish mumkin, ya'ni p = P2. Keyin (1) va (2) formulalarning o'ng qismlarini tenglashti'rib, qisqartmalar hosil qilamiz:

^ ';m{ ^ 3m2 + ^ ';m2 (5)

Bu ikkala eshik orqasidagi bosim tengligining sharti. Eshiklardan birining nisbiy ochilish qiymatiga qarab (masalan, ikkinchi — n2, kerakli qiymatni hisoblash mumkin n. Jadvalda tekis zatvorlar uchun

hisoblash natijalari keltirilgan, ammo boshqa turdagi eshiklar uchun = f ( n2> bog'liqligini aniqlash ham xuddi shunday.

Ushbu ma'lumotlardan foydalanib, shlyuzning gidravlik xarakteristikasini yarati'sh mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, agar eshiklar turli xil belgilarda bo'lsa yoki ular orasidagi bo'shliq atmosfera bilan aloqa qilsa (aeratsiya shaftasi yoki tenglashtiruvchi tank yordamida), u holda (5) bog'liqlik to'g'ri emas (N.A. Usmonova, Prof. S.I. Khudaykulov, 2021: 126)

Chegaraviy shartlar. Asosiy tebranmagan suyuqlik harakati o'qqa nisbatan simmetrik ma'lum harakat deb qabul qilinadi, oqim tebranadigan maydonlarda kichik qo'zg'alishlar usuli orqali davom ettiriladi (Xudaykulov S.I, Begimov U.I., 2020: 430).

Laplas differentsial tenglamasi (2.1) kichik tebranishlar mavjud bo'lgan oqimlardagina ma'noga ega. Lekin chegaraviy shartlar qo'zg'alishlarga ega bo'lgan maydondagi deformatsiyalangan pufakcha sirtida olinadi va noma'lum koeffitsientlari hisoblanadi. Bu noma'lum chegaraviy shartlarni topish uchun deformatsiyalanmagan pufakcha konturi atrofida Teylor qatoriga yoyiladi va yoyilmani ma'lum deb

hisoblanadi. Bu funktsiyaning deformatsiyalanuvchi kontur atrofidagi taqribiy qiymati'ni olamiz. Chunki o'qqa nisbatan simmetrik oqimning qo'zg'alishlari kichik amplitudaga ega.

Tanlangan Ml = f ) jadvaldan eshiklar harakati'ning ruxsat eti'lgan og'ishining qiymatini aniqlash va shuning uchun haydovchi mexanizmlarining aniqligiga qo'yiladigan talablarni baholash, shuningdek (5) formulasi to'g'ri bo'lmagan hollarda optimal grafikani yaratish uchun quyidagi qurilish taklif etiladi. Shlyuzni to'ldirish (yoki bo'shatish)ning gidravlik xususiyatlari hisoblab chiqiladi, unga ko'ra ikkala

eshik orqasidagi bosim miqdorini, ularning Ml va n nisbiy kashfiyotlarining ma'lum bir kombinatsiyasiga mos ravishda topish mumkin. Bunday hisoblash bir nechta qiymatlar yoki eshiklarni ko'tarishning turli tezligi uchun amalga oshiriladi (Xudaykulov S.I, Begimov U.I., 2020: 92).

M M

Ushbu ma'lumotlarga ko'ra, eshiklar orti'dagi bosim maydonlari 1 va 2 nisbatlariga qarab qurilgan

(3,a-rasm va 3,b-rasm), ya'ni Ml va n qiymatlarining har bir juftligi birinchisidan keyin ma'lum bir bosim qiymati'ga ega bo'lgan nuqtaga to'g'ri keladi. (2,a-rasm) va ikkinchi (2,b- rasm) gidravlik

— = const = const

xususiyatlardan olingan eshiklar va izobarlar Y va Y ushbu nuqtalar bo'ylab

o'tkaziladi. Keyin ikkala izobar ti'zimi bitta nomogramga birlashti'riladi (rasm.3). Uning yordami bilan siz

M M

har qanday 1 va 2 qiymatlarida eshiklar orqasidagi bosimni aniqlashingiz mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, agar hisob-kitoblarning har xil variantlarida eshiklarning ko'tarilish tezligi juda katta farq qilsa

MM

(bir necha marta), u holda 1 va 2 ning bitta kombinatsiyasi turli holatlarda eshiklar orqasidagi bosimning bir oz farq qiladigan qiymatlariga mos keladi, chunki kameradagi suv sathining qiymatlari farq qiladi, ammo bu farq bosim va darajalarning mutlaqo qiymatlarga nisbatan kichikdir.

Nomogrammani ko'rib chiqishdan (3-rasm) xulosa qilishimiz mumkinki, ma'lum parametrlarga ega

MM

bo'lgan ushbu shlyuz uchun 1 va 2 birgalikda javob beradigan qiymatlar maydoni mavjud (3-rasmda u soyali), agar ular orasidagi bog'lanish grafigi ushbu sohada yotsa, u holda eshiklar orqasidagi vakuum ruxsat eti'lgan qiymatdan oshmaydi (Xudaykulov S.I, Begimov U.I., 2020: 430).

Oldindan tanlangan zatvor ko'tarish rejimiga mos keladigan grafik (egri 2) ushbu zonaning ichida joylashgan, ammo uning chegaralariga juda yaqin. Shuning uchun, hatto kichik og'ishlar ham uning ruxsat eti'lgan zona chegaralarini kesib o'tishiga olib keladi va eshiklar orqasidagi bosim keskin pasayadi. Eshiklarning aniqligiga qo'yiladigan talablarni kamayti'rish uchun siz ularni manevr qilish sxemasini

MM

tanlashingiz kerak, shunda 1 va 2 o'rtasidagi aloqa egri chizig'i xavfli zonaning chegaralaridan teng ravishda o'tadi, masalan, 1-rasmda.

P_

4. Ushbu yangi tanlangan grafikdan chetga chiqishning Y eshiklari orqasidagi bosimga ta'sirini hisoblash nati'jalari 1,v (3 va 4-qatorlar) kelti'rilgan. Bunday holda, zatvor noto'g'ri ishlashi sezilarli darajada kamroq ta'sir qiladi va ushbu jadvalning aniqligi talabi kamida ikki baravar kamayadi.

Yangi jadval sezilarli darajada ko'proq At avansini talab qiladi, ya'ni birinchi zatvor faqat

ikkinchisining nisbiy ochilishi bo'lganda ochila boshlaydi n = . Shunday qilib, ikkinchi qulfning kichik ochilishi ishdan chiqariladi. Birinchi zatvor ko'tarilish tezligi oshadi. Zatvor ko'tarilish vaqti qisqaradi, ya'ni ikkinchi zatvor kichik vaqt oralig'i birinchi zatvor orqasida hosil bo'lgan rulonning "quyruq" qismida ishlaydi. Agar haydovchi ko'tarilish tezligini o'zgartirishga imkon bersa, u holda siz avansni biroz oshirishingiz mumkin (3-rasmdagi egri chiziq). 4), bu eshiklarni bir-biriga yaqinlashti'rishga imkon beradi (Xudoyqulov S. I., Jovliev O.T., Usmonova N.A., 2021: 277).

Shunga o'xshash xulosaga ko'ra, eshiklar turli tezliklarda ko'tarilishi kerak va eshiklar orasidagi masofani biroz kamayti'rish mumkin V.V.Balanin eksperimental tadqiqotlar asosida,Hech bo'lmaganda, murvatlarni manevr qilish jadvali biroz o'zgardi, sanitariya-tesisat ti'zimining umumiy oqim tezligi va shuning uchun to'ldirish vaqti' ozgina o'zgardi.

1,0 0,9 0,3 0,7 0,6

0,4 0,3 0,2 0,1

4-rasm. Zatvorlarni ko'tarish rejimlarini tanlash uchun nomogramma. I-birinchi zatvor

orqasidagi bosim; II-ikkinchi zatvor orqasidagi bosim; III-zatvor orqasidagi ruxsat etilgan bosim

maydoni.

n n

Agar 3-rasmda 1 va 2 qiymatlariga mos keladigan nuqtalar qo'llanilsa (jadvalga qarang), ular ruxsat etilgan zonaning o'qi bo'ylab ikkala chegaradan bir xil masofada joylashgan bo'ladi(Xudaykulov S.I., Begimov U.I., 2020: 92)..

Bu shuni anglatadiki, (5) nisbatga asoslangan murvatlarni ko'tarish jadvali haqiqatan ham maqbuldir. Agar (5) nisbat bajarilmasa, grafik quyidagicha tuzilishi mumkin: berilgan o'tkazish qobiliyati'ga ko'ra, murvatlarni ko'tarishning taxminiy rejimi tanlanadi va ushbu rejim uchun va unga yaqin bo'lgan 2-3 ta sinov hisob-kitoblari amalga oshiriladi (Xudoyqulov S. I., Jovliev O.T., Usmonova N.A., 2021: 277). keyin

nn

hisoblash ma'lumotlariga ko'ra, 6-rasmga o'xshash nomogramma tuziladi, unga ko'ra 1 va 2 o'rtasidagi bog'lanish grafigi aniqlanadi, shlyuzning gidravlik xususiyatlarini yakuniy hisoblash amalga oshiriladi. Ushbu nomogramma, shuningdek, aktuatorlarning kerakli aniqligini baholash uchun kerak.

Xulosalar

Ikkala eshikning sinxron ishlashi bilan, ochilish davrida eshiklar orqasida bir xil bosim taqsimotiga erishish mumkin emas. Birinchi deklan§ör ochilishni biroz kechikish bilan boshlashi va ikkinchisiga nisbatan yuqori tezlikda harakatlanishi kerak. Taklif eti'layotgan usul sizga eshiklarni ko'tarish jadvalini tanlashga imkon beradi, uning bajarilish aniqligi talabi 2 baravar kamayadi. Bu eshiklarning ishonchliligini sezilarli darajada oshiradi. Maqolada faqat tekis eshiklar ko'rib chiqilgan, ammo shunga o'xshash qurilish boshqa har qanday turdagi eshiklar uchun ham amalga oshirilishi mumkin.

Adabiyotlar ro'yhati

Kachanovskiy B.D. Shlyuz suv quvurlarini ketma-ket joylashtirilgan qulflar bilan gidravlik hisoblash. LPI asarlari, nashr. 208.1960.

Abelev A.S. Energiyani o'chirish va kavitatsiya va tebranish hodisalari va bosimli suv o'tkazgichlariga qarshi kurashish uchun ketma-ket o'rnatilgan ikkita eshiklardan foydalanish. VNIIG yangiliklari, 50-jild. 1953.

0 0rl 0,2 0,3 0,4 0,i 0,6 0,7 G,S 0,9 %

Balanin V.V. Eshiklar orqasidagi bosimni pasaytirish bilan kurashish usullari to'g'risida. Livtning asarlari, nashr. 25. 1957.

N.A. Usmonova, Prof. S.I. Khudaykulov. Spatial caverns in flows with their perturbations impact on the safety of the karkidon reservoir. 3rd Global Congress on Contemporary Science and Advancements Hosted From New York USA www.econferenceglobe.com. TECHMIND-2021, 126-130.

Xudoyqulov S. I., Jovliev O.T., Usmonova N.A., Ko'p fazali suyuqlikning kavitatsiya oqimlari sxemalari, O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi Farg'ona politexnika instituti «Zamonaviy bino - inshootlarni va ularning konstruktsiyalarini loyihalash, barpo etish, rekonstruktsiya va modernizatsiya qilishning dolzarb muammolari» Respublika onlayn ilmiy - amaliy konferentsiya materiallari to'plami. 21 - 22 aprel. Farg'ona 2021.S: 277-280

Xudaykulov S.I, Begimov U.I. "Kavernaning tebranma harakti tenglamasini modellashtirish", "Ishlab chiqarishga innovatsion xnologiyalarni joriy eti'sh va tsayta iklanadigan energiya manbalaridan foydalanish muammolari" mavzusidagi Respublika miqsiyosidagi ilmiy-texnik anjumanni materiallari tuplami, Jizzax politexnika instituti 1-tom, (2020 yil 2 noyabr), b.430-432.

Xudaykulov S.I., Begimov U.I., Pachkamar suv ombori gidrokanalidagi rivojlangan kavitatsiyani modellashtirish, Matemati'k modellashtirish, xisoblash matematikasi va dasturiy ta'minot injeneriyasining dolzarb muammolari respublika ilmiy-amaliy anjumani ma'ruzalar tuplami 2020 yil 2324 oktyabr, Karshi, b. 92-95.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.