CC BY
10
аныкталды. ©Mip жагдайыныц параметрлерiн зерттегенде алынган нэтижелер туберкулезбен ауыратын наукастарды элеуметтiк калпына келтiру жэне психокоррекциялау Yшiн колданылуы
MYMKiH.
SUMMARY
D.S. DILMAGAMBETOV, S.S. IMAGAMBETOVA, A.S. ALMAGAMBETOVA, L.K. ASKAROVA, G.N. TANZHARYKOVA, A.A. BEKNAZAROVA
THE COMPARATIVE CHARACTERISTICS OF QUALITY OF LIFE OF PATIENTS WITH PULMONARY
TUBERCULOSIS
West Kazakhstan Marat Ospanov state medical academy, Regional antituberculous dispansery, Aktobe city
The carried out research has allowed to state a comparative estimation of quality of a life of respiratory organs of patients with tuberculosis, with plural resistance and patients with for the first time revealed tuberculosis. It is established that the tuberculosis in patients of the basic group reduces quality of a life. Distinctions in parameters of quality of life are revealed also by comparison of groups according to the sex. It has been established that practically in all parameters, in female patients the psycho- emotional condition, physical activity and the quality of life were lower than men. The received results of research of parameters of quality of life can be applied for psych correct ion and social rehabilitation.
С.Е. Т¥РСЫНБАЕВ
ЕГУ САЛДАРЫНАН НАШАКОРЛАРДЫН КАН ТАМЫРЛАРЫНЫН ЗАКЫМДАНУЫ
Алматы мемлекеттк медициналык дэр^ерлердщ б^мЫ жетiлдiру институты, Алматы каласы
Еартшш егудщ каутт хирургиялык аскынуы, ^ретамырлардыц жэне кектамырлардын закымдануы болып табылады [1-4]. Соган карамастан нашакорлардыц арасында кездесетш кан тамырларыныц закымдану жшлт жайындагы накты акпараттар жазылым беттерiнде сирек кездеседг В.Г. Грасимова жэне бiрлескен авторлар (1998) мэлiметтерi бойынша, нашакор наукастардыц 90 %-га жуыгы хирургиялык белiмшелерге [5] ароздык кансыраудыц (кан тамырынын сетiнеп бYлiнуi) жалгасуынан немесе аурудыц кайталануымен тYседi. А.Ж.Нурмаков жэне бiрлескен автор (2004) [6] нашакорлардагы iрщдеу барысыныц YДеуi жэне жумсак улпасыныц езiлiп агуы, кан агудыц улгаюына байланысты кан тамырларыныц тутастай бYлiнуiнщ 8,6% жагдайлары бакыланды. Апиындык нашакорлыкпен азап шегетiн наукастардыц арасынан кектамыр дертшщ 73% жагдайлары кездесед^ ал А.Н. Куликованыц (2000) мэлiметi бойынша есiрткi заттарын ас корыту жолдарынан тыс (парентеральды) енгiзу нэтижеанде [7] кызылтамырдыц жаракат алу тYрiнщ салдары 27% байкалды.
Есiрткi заттарын егу жолдары аркылы кабылдайтын наукастардыц кан тамырларыныц закымдану жиiлiгiн аныктау Yшiн медициналык статистика мэлiметтерiн бту кажет. Дегенмен, наркология жэне ангиохирургия сиякты екi гылыми-медициналык багыттыц тYЙiсуiнде кан тамырлары бYлiнуiнщ кеп таралу сурактарына зерттеу жYргiзу жецт тапсырма емес. Осы киыншылык жагдайларга карамастан нашакорлардыц арасынан кылтамырлардыц бYлiну житИн жэне барлык кан тамырларыныц бYлiну курылысыныц белiктерiн зерттеу максатында бiз Алматы каласыныц О^КА хирургиялык жукпалы жэне кан тамырлары хирургиясы белiмшелерiнде жэне де наркологиялык диспансерлерде емделт жаткан наукастарга клиникалык зерттеулер журпздк.
27 Батыс фаац^т медицина журнмы №2 (18) 2008 ж./Медицинский журнал Западного Казахстана №2 (18) 2008 г.
Барлыгы 258 наукас каралды, олардыц iшiнен наркологиялык диспансер жагдайларында 125 наукас, хирургиялык багыттагы стационарлык жагдайда 133 наукас тексерiлдi. Есiрткi егумен зардап шегетш барлык тексерiлген наукастардыц терi асты кектамырларыныц (тромбоблитерация) кан ую тYрiнде бYлiнуi байкалды. Бiз кектамырдыц Yстiцгi кабатыныц бYлiнуi сиякты тYрлерiн кан тамырлары бYлiнуiнiц бастапкы сатысы деп багаладык.
^ан тасымалдау тамырлары бYлiнуiнiц алгашкы сатысы нашакорларда аяк - колдарыныц терi асты кектамырларыныц кескшдершде тыртык жолдары жэне кептеген тыртыктардыц бар болуымен сипатталады. ^олмен зерттеу барысында закымданган тамырларда тыртык бедерлерi бiлiнедi. Тер1 асты тамырларына шк кектамырмен дэрi жiберу мYмкiн емес.
Бiз будан баска да тернтамыр ойыктарыныц калыптасу сатысы (ТТО) немесе тартылган тыртыктыц бар екендiгiн сипаттайтын магистральды тамырлардыц «егулер» деп аталатын, ягни аяк -колдарыныц магистральды iрi тамырларында кандай да бiр кескiнiнде гиперпигменттелген немесе кан келемшщ улгаюынан кызарган терi акауларын аныктадык. Терi акауларыныц iшiнде аздаган кан, кабынган немесе iрiццi шыгындар жи кездеседi. Бул акаулар есiрткi заттарын магистральды тамырга жYЙелi енгiзу барысында калыптасады. Акауды колмен зерттеу кезшде магистральды тамырдыц кабыргасына орналаскан жабыскак-тыртык процесi салдарынан пайда болган тартылган тыртыктардыц мацайында тершщ сiреспесi байкалады. Жеке жагдайларда терi - тамыр ойыгыныц мацайын тыцдау барысында туйыкталган элсiз шуыл естiледi, ол кан тамырыныц тарылуын немесе акауы бар екендтн аныктайды. Наркологиялык диспансерлер жагдайында тексерiлген наукастардыц арасынан (96) 76,8 % нашакорлардан терi-тамыр ойыгы айкындалды. Бiздiц бакылауларымыз керсеткендей, ТТО кебшесе (64%) колтык аймагында орын алады, бiрак, орын алган ойыктарда хирургиялык аскынулар шап аймагында орын алган ойыктарга караганда аз болады.
Тамырдыц кауiптi аскынуы кебiнесе, терi-тамыр ойыктары сандарыныц мацайында орын алган нашакорларда жи кездеседi. Мысалы, аурухананыц хирургиялык стационарындагы наукастардыц iшiнде 94 (70,6%) «егулер» шап мацайында жэне тек наукастардыц 11 (8,2%)- колтык мацайында орын алады. Будан баска да еартюш жалпы пайдалану мерзiмiнен ТТО калыптасуына тiкелей байланыстылыгын бакылаган жокпыз. Терец магистральды кан тамырларына еартюж еккеннен кейiн 5-6 айдан соц ТТО калыптасуы мYмкiн. Закымданудыц ауыр сатысы - бул аскынудыц даму сатысы, ягни мынадай морфологиялык Yлгiде мYмкiн болатын кYретамыр, кектамыр каныныц уюы, лимфодеманыц кайталануы, паравазальдык кецютктеп жумсак улпалардыц iрiцдеуi, магистральды кан тамырларыныц кабыргаларыныц елi еттенуi жэне кан тамырларыныц сетiнеп бYлiнуi немесе солкылдаган канды iрiцдi полиформизмнщ клиникалык бiлiнуiмен сипатталады.
Хирургиялык стационарларга жедел жагдайларда 128 нашакор аурудыц аскынган сатысында келiп тYCтi. Осылардыц iшiнде 51 наукас егiлуден кейшп кектамыр каныныц уюымен, 8 наукас ^ре тамыр каныныц уюымен жэне 69 наукас кан тамырыныц сетшеп бYлiнуiмен келiп тYCтi. Ец кызыгы, ТТО бар нашакорларда кан тамырыныц сетшеп бYлiнуi, кYре тамырдыц жэне кек тамырдыц каныныц уюы ТТО бар жэне ТТО жок наукастарда байкалган.
Жалпы бакылаудагы наукастардыц санынан 24 наукаста кYретамырдыц жэне лимфо тамырларындагы жетiспеушiлiктер аныкталды. Бул наукастардыц ешкайсысы медициналык жэрдемдi кажет етпеген. Булардыц дертi наркологиялык диспансерде алдын алу тексерулерiн жYргiзу барысында аныкталды. Булардыц кебiсi жецiл тYPдегi кан тасымалдау тамырларыныц кан ую жагдайында болуы мYмкiн. Бул наукастарда кан тамырларыныц уюыныц клиникалык пайда болуы, олардыц эркашан нашакорлык масаю жагдайында болу себебiнен байкалмай калады. Будан баска тамыр ауруларыныц дамуына нашакорлардыц ез денсаулыктарына немкурайлы карау психологиясы едэуiр эсер етедi.
Нашакорлардыц кан тасымалдау тамырларыныц бYлiну жиiлiгiн зерттеу кезшде барлык тамырлардыц бYлiну курылымында мыналарды аныктадык, хирургиялык стационардагы наукастардыц арасынан 10% кан тасымалдау тамырларыныц закымдануымен келт тYCкен нашакорлар. Бастапкы закымдану сатысында жэне ТТО калыптасу сатысында олар медициналык кемекке жYгiнбеген. Нашакорлар хирургиялык стационарларга тамырлардыц бYлiнуiнiц аскынган сатысында - егiлуден кейшп ^ретамыр немесе кектамырдыц кан уюымен, кан тамырыныц сетшеп бYлiнуiмен тYседi.
^ан тасымалдау тамырпарыныц аскыну сатысы кемтарлыкка жэне елiм-жiтiмге экелiп согады. Мысалы, клиникага жедел жагдайда келт тYCкен бiз тексерген наукастар тобыныц арасында кYре жэне кек тамырлардыц ^рт жетiспеушiлiгiнiц 67 (52,3%) жагдайын эртYрлi дэрежедегi кYре-кек тамыр жетюпеуштИнщ созылмалы сатысына ауыстыру мYмкiншiлiгi болды, 13 (10,1%) жагдайы аурудыц салдарынан аяк-колдарын кесу жэне 19(14,8%) елiм-жiтiм жагдайлары болды.
, I ""~ - оЛ/.о Батыс Казахстан медицина журналы №2 (18) 2008 ж. 28 Медицинский журнал Западного Казахстана №2 (18) 2008 г. ' ____
Сонымен, нашакорларда есiрткi заттарын егу аркылы болатын кан тасымалдау тамырларынын бYлiну жагдайы 100% кездеседi, бiрак олар хирургиялык стационарларга ауруыныц аскынган сатысында тYседi. Терi - тамыр ойыктарыныц 64% колтык асты мацайында орын алады, бiрак осы аталып орын алган ойыктарда тамыр аскынулары аз болады. Хирургиялык стационарга тYCкен наукастардыц шшен 70,6%-да шап мацайында жэне 8,2% гана колтык мацайында «егулер» орын алады. Бул нашакорлардыц сандарында орын алган терi-тамыр ойыктарыныц калыптасу кезецшде кан тамырларыныц аскынуыныц жиi пайда болатындыгын кeрсетедi. Нашакорлардыц барлык ауруларыныц курылымында кан тамыры життнщ бYлiнуi 10%-га дейiн жетедi, ал тамырлардын жаракаттану курылымыныц 24,4%-ы кан тамырыныц сетiнеп бYлiнуi (арроздык) болып табылады. Эдебиеттер;
1. Лосев Р.З., Гаврилов В.А., Царев О.А., Буров Ю.А. Особенности хирургического лечения больных, страдающих наркоманией, с инфицированными пульсирующими гематомами бедренной артерии. Раневой процесс в хирургии и военно-полевой хирургии. Сб. научных трудов. Саратов, Изд-во Сарат. ун-та. 1996, С. 182-185.
2. Апуханян О.А., Стребков В.И., Мамелов Ю.И. и др. Сосудистые и гнойно-септические осложнения у наркоманов//Ангиология и сосудистая хирургия. 1998, №2, С. 87.
3. Cheng S.W.K., Fok М., Wong J. Infected femoral pseudoaneurysm in intravenous drug abusers I Br.J.Surg. 1992, Vol. 79, P. 510-512.
4. Padberg F.T. Infected femoral artery false aneurysm associated with drug abuse / Current therapy in Vascular surgery. Ed. ByC.B. Ernst and I.C.Stanley. New York. Mosby, 1995, P. 1005.
5. Герасимов В.Г., Попов С.В., Веденеев А.А. и др. Интервенционные гнойно-септические поражения сосудов у больных хронической опийной наркоманией (ХОН) // Ангиология и сосудистая хирургия. 1998, №2, С. 95-96.
6. Нурмаков А.Ж., Нурмаков Д.А., Баймаханов А.Н. Местное лечение гнойных ран с применением гипохлорида натрия и плацентарной ткани человека. Методические рекомендации. Астана, 2004, С. 19.
7. Куликова А.Н. Хирургическое лечение гнойных осложнений и повреждений сосудов у больных опийной наркоманией. Автореферат, канд. дисс. 2000, С. 197.
РЕЗЮМЕ
С.Е.ТУРСЫНБАЕВ
ПОСТИНЪЕКЦИОННЫЕ ПОВРЕЖДЕНИЯ КРОВЕНОСНЫХ СОСУДОВ У НАРКОМАНОВ
Алматинский государственный медицинский институт усовершенствования врачей, г. Алматы
С целью изучения частоты повреждения сосудов среди наркоманов и ее доли в структуре всех сосудистых повреждений, авторами проведено клиническое обследование 258 больных. Из них, 125 человек находились на лечении в наркологических диспансерах, а 133 больных - в отделениях сосудистой хирургии и хирургических инфекции.
При этом выявлено, что повреждения кровеносных сосудов у наркоманов с инъекционным введением наркотиков встречаются в 100 % случаев, но в хирургические стационары они поступают только в осложненной стадии. Кожно-сосудистые свищи в 64 % случаев локализуются в подмышечных областях, однако свищи данной локализации дают меньше сосудистых осложнений. Из числа больных, госпитализируемых в хирургические стационары, у 70,6 % «колодцы» локализуются в паховых областях и лишь у 8,2 % больных - в подмышечных. Это свидетельствует о том, что сосудистые осложнения чаще всего возникают у наркоманов в стадии формирования кожно-сосудистого свища бедренной локализации.
29 Батыс Цыщмин медицина журналы №2 (18) 2008 ж./Медицинский журнал Западного Казахстана №2 (18) 2008 г.
SUMMARY
S.E. TURSYNBAYEV POSTINFECTIOUS DAMAGE OF BLOOD VESSELS IN DRUG ADDICTS
The Almaty state medical institute of advanced training of doctors, Almaty city
The clinical investigation of 258 patients was carried out with the aim of studying the frequency of vessels damage among drug addicts and its part in structure of all vascular damages. 125 of them were treated at the drug- abuse clinic, and 133 patients at the departments of vascular surgery and surgical infections.
It was revealed that there were the damages of blood vessels in drug addicts with parenteral injection of drugs in 100 % of cases, but they were admitted to the surgical hospital only at complicated stage. The skin-vascular fistulas locate in axillar region in 64 % of cases, but fistulas of this localization give less vascular complications. «Shafts» locate in inguinal regions in 70,6% of patients, and locate in axillar regions only in 8,2%, from the number of patients hospitalized into surgical hospital. It shows that vascular complications often appear in drug addicts at the stage of skin-vascularfistula formation of the femoral localization.
H.C. ТЭБР1З
0С1МД1КТЕН ЖАСАЛГAH АНАБОЛИКАЛЫК ДЭР1Н1 ТУБЕРКУЛЕЗД1 ЕМДЕУДЕ КОЛДАНУ
Караганды мемлекеттк медицина академиясы, Караганды каласы
Маныздылыгы. 90-шы жылдардыц басындагы дагдарыс туберкулез бойынша жагдайдыц бiршама нашарлауына алып келдк 1995-1998 жылдар аралыгында сыркаттылыктыц есу каркыны 12,4 - 30,1 %-ды курады, сол сиякты туберкулезден болган елiм-жiтiм керсеткЫ де бiршама ecTi. Осы себепт 1998 жылы Кр президентшщ жарлыгымен ДД¥ туберкулезбен кYреcу стратегиясы енгiзiлiп, нэтижеciнде соцгы алты жылдыц iшiнде сыркаттылык (15,2%-га) жэне eлiм-жiтiм (17,2%-га) кeрcеткiштерi туракты тYPде темендедк Бiрак, елiмiзде эпидемиологиялык ^рсетмштердщ жаксаруына карамастан, туберкулездщ клиникалык курылымында eршiмелi, кeлемдi процестердщ ecуi, наукастардыц емге немкурайлы карауы жэне туберкулезге карсы дэрiлерге тeзiмдiлiктiц ecуi, наукастар емшщ нэтижелiлiгiн жогары децгейге кeтеруге ыкпал жасамады, мысалы, туберкулездщ жаца окигаларыныц «жазылу» кeрcеткiшi 70%-дан аспай тур [1]. Жогарыда аталган мэселелерге байланысты туберкулез емшщ нэтижелiлiгiн кeтеру Yшiн этиотропты дэрiмен катар патогенетикалык эсер беретш дэрiлердi колдану мацызды болып табылады. Осындай эcердi туберкулез наукастарына гипотрофия, анорексия, астения, айкын интоксикация кезшде, анаболикалык стероидтарды тагайындау аркылы кол жеткiзуге болады [2,3].
Соцгы жылдары eciмдiктен жасалган улы эcерi аз анаболикалык, адаптогендi, стимуляциялык жэне тонусты кeтеретiн эcерi бар фитодэртер дэртерлердщ ^цтш аударуда. Гылыми eндiрicтiк орталык «Фитохимия» акционерлiк когамында тэж^ тYЙмебаc ciрiндiciнiц негiзiнде анаболикалык, адаптогенд^ стимуляциялык жэне тонусты кeтеретiн касиет бар «Экдифит» дэрici дайындалган [4].
Караганды облыстык туберкулезге карсы диспансершде жYргiзiлген клиникалык сынактыц (1 кезец) барысында «Экдифит» дэрiciнiц туберкулез наукастарын емдеу кезiнде адам агзасына каутаз, улы эсер жасамай, анаболикалык, адаптогенд^ тонусты кeтеретiн жэне стимуляциялык эсер етет^ аныкталды [ 5].
Бул жумыстыц максаты eciмдiктен жасалган анаболикалык дэрi «Экдифитл» туберкулездщ комплекcтi емше косу аркылы наукастар емшщ нэтижелттн кeтеру мYмкiндiгiн зерттеу болып табылады.
Материалдар мен эд^тер. Койылган максаттарды шешу Yшiн екi топ наукастарына тексеру жYргiзiлдi. Негiзгi топка 50 наукас енпзтд^ олардыц комплекcтi емшде «Экдифит» дэрici колданылды, бакылау тобында «Экдифит» дэрiciн кабылдамаган 50 наукас болды.Екi топта да эйелдер саны басым болды - 29 (58±6,98%) негiзгi топта, 27 (54±7,05 %)бакылау тобында, ерлер саны тшсшше - 21 (42±6,98%)
, "~ ~ ~ . ..„. N. Батыс Казахстан медицина журналы №2 (18) 2008 Медицинский журнал Западного Казахстана №2 (18) 2008 г. ' ___' '
