Научная статья на тему '«ПОСТ ТЕОРЕМАСИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ» МАВЗУСИ БЎЙИЧА АМАЛИЙ МАШҒУЛОТДА “БЛИЦ-СЎРОВ” ВА “ФСМУ” ТЕХНОЛОГИЯСИ'

«ПОСТ ТЕОРЕМАСИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ» МАВЗУСИ БЎЙИЧА АМАЛИЙ МАШҒУЛОТДА “БЛИЦ-СЎРОВ” ВА “ФСМУ” ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
1649
153
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Пост теоремаси / “Блиц-сўров” методи / “ФСМУ” технологияси / амалий машғулот / ўқитувчи / таълим. / Post theorem / Blitz-survey method / FSMU technology / practical training / teacher / education.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Умида Умаровна Умарова

Мазкур мақолада «Пост теоремаси ва унинг натижалари» мавзуси бўйича амалий машғулотда “Блиц-сўров” ва “ФСМУ” технологияларини тадбиқ қилиш намуналари келтирилган. Аввало, “Блиц-сўров” методи ва “ФСМУ” технологиялари тўғрисида маълумотлар, ўтказиш технологияси, ушбу технология ўтказилиш босқичлари ўрганилган ва амалий машғулотда қўллаш усуллари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

"BLITS-SURVEY" AND "FSMU" TECHNOLOGY IN PRACTICAL WORKSHOP ON "POST THEOREM AND ITS RESULTS"

This article provides examples of the application of “Blitz-survey” and “FSMU” technologies in a practical training on “Post Theorem and its results.” First of all, information on the Blitz-Survey method and FSMU technologies, transfer technology, stages of implementation of this technology are studied and methods of application in practice are described.

Текст научной работы на тему ««ПОСТ ТЕОРЕМАСИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ» МАВЗУСИ БЎЙИЧА АМАЛИЙ МАШҒУЛОТДА “БЛИЦ-СЎРОВ” ВА “ФСМУ” ТЕХНОЛОГИЯСИ»

«ПОСТ ТЕОРЕМАСИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ» МАВЗУСИ БУЙИЧА АМАЛИЙ МАШГУЛОТДА "БЛИЦ-СУРОВ" ВА "ФСМУ"

ТЕХНОЛОГИЯСИ

Умида Умаровна Умарова

Бухоро давлат университети "Математик анализ" кафедраси катта укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада «Пост теоремаси ва унинг натижалари» мавзуси буйича амалий машгулотда "Блиц-суров" ва "ФСМУ" технологияларини тадбик килиш намуналари келтирилган. Аввало, "Блиц-суров" методи ва "ФСМУ" технологиялари тугрисида маълумотлар, утказиш технологияси, ушбу технология утказилиш боскичлари урганилган ва амалий машгулотда куллаш усуллари ёритилган.

Калит сузлар: Пост теоремаси, "Блиц-суров" методи, "ФСМУ" технологияси, амалий машгулот, укитувчи, таълим.

"BLITS-SURVEY" AND "FSMU" TECHNOLOGY IN PRACTICAL WORKSHOP ON "POST THEOREM AND ITS RESULTS"

ABSTRACT

This article provides examples of the application of "Blitz-survey" and "FSMU" technologies in a practical training on "Post Theorem and its results." First of all, information on the Blitz-Survey method and FSMU technologies, transfer technology, stages of implementation of this technology are studied and methods of application in practice are described.

Keywords: Post theorem, Blitz-survey method, FSMU technology, practical training, teacher, education.

Бугунги кунда таълим сохасида олиб борилаётган кенг куламли ислохотлар, таълим мазмунини такомилаштиришга оид кабул килинган хукумат карорлари, таълимни хаёт билан боглашни, укитиш самарадорлигини оширишни, тез тараккий этиб бораётган жамият учун хар томонлама ривожланган баркамол авлодни тарбиялаб этиштиришни талаб килади. Бу уринда таълим жараёнига янги педагогик технологияларнинг кириб келиши ва кулланиши давр талаби билан бевосита богликдир.

Маълумки, янги педагогик технология таълимнинг аник максадга йуналтирилган шакли, усули ва воситаларининг махсулидир. Тадкикотлар шуни курсатмокдаки, аксарият холларда укитувчи дарс жараёнида факат узи ишлайди,

талабалар эса кузатувчи булиб колаверадилар. Таълимнинг бундай куриниши талабаларнинг аклий тафаккурини устирмайди, фаоллигини оширмайди, таълим жараёнидаги ижодий фаолиятини сундиради [1-30].

"Пост теоремаси ва унинг натижалари" мавзуси буйича амалий машгулот дарсини ташкил килишда интерфаол методларни тадбик килиш масаласини караймиз. Дарсни утилган маъруза машгулотини такрорлаш, эсга олиш ва янги мавзуга (амалий машгулотга) замин яратиш максадида блиц-суров технологиясидан фойдаланишдан бошлаш мумкин. Ушбу технология талабаларни харакатлар кетма-кетлигини тугри ташкил этишга, мантикий фикрлашга, урганаётган предмети асосида куп, хилма-хил фикрлардан, маълумотлардан кераклигини танлаб олишни ургатишга каратилган. Ушбу технология давомида талабалар узларининг мустакил фикрларини бошкаларга утказа оладилар, чунки бу технология шунга тулик шароит яратиб беради. Блиц - педагогикада тезкор, бир зумлик маъносида ишлатилади. Бу технологияда талабаларга урганилган бутун мавзу ёки унинг маълум кисмининг асосий тушунчалари ва таянч иборалари буйича тузилган саволларга жавоб (огзаки, ёзма, бирор жадвал ёки диаграмма куринишида) беришлари таклиф этилади.

Масалан:

Блиц-суров саволлари Жавоблар:

Тулик функциялар системаси деб нимага айтилади?

Монотон функция деганда нимани тушунасиз?

Чизикли функция деганда нимани тушунасиз?

Икки тарафлама ва уз-узига икки тарафлама функцияларнинг фаркини

айтинг?

Нольни сакловчи функциялар деб нимага айтилади, мисоллар келтиринг.

Бирни сакловчи функциялар деб нимага айтилади, мисоллар келтиринг.

Агар Ф = {<р1,...,фп} функциялар системаси тулик булса, у холда унга

икки тарафлама булган Ф* = {ф*,...,фп} функциялар системаси хам тулик

буладими?

Юкорида айтилган теоремага ухшаш колган теоремаларни санаб утинг.

Пост теоремасини айтинг.

Пост жадвали деганда нимани тушунасиз?

Энди амалий машгулотнинг асосий кисми яъни, мисол ва масалалар ечиш кисмини ташкил килишда "ФСМУ" технологиясидан фойдаланиш буйича тавсияларни келтирамиз. "ФСМУ" технологияси - мунозарали масалаларни хал этишда, бахс-мунозаралар утказишда, укув-семинари ёки укув режаси асосида бирор булим урганиб булингач кулланилиши максадга мувофик. Чунки бу технология талабаларни уз фикрини химоя килишга, эркин фикрлаш ва уз фикрини бошкаларга утказишга, очик холда бахслашишга, шу билан бир каторда

талабаларни укув жараёнида эгаллаган билимларини тахлил этишда, кай даражада эгаллаганликлари бахолаш ва бахслашиш маданиятига ургатади.

Ушбу технология талабаларга таркатилган оддий когозга уз фикрларини аник ва киска холатда ифода этиб, тасдикловчи далиллар ёки инкор этувчи фикрларини баён этишга ёрдам беради.

Утказиш технологияси: Ушбу технология бир неча боскичда утказилади.

1-боскич.

- укитувчи талабалар билан бирга бахс мавзусини ёки мухокама этилиши керак булган муаммони, ёки урганилган булимни белгилаб олади;

-укитувчи укув машгулотида аввал хар бир талаба якка тартибда ишлаши, кейин эса кичик гурухларда иш олиб борилиши ва нихоят дарс охирида жамоа булиб ишланиши хакида талабаларга маълумот беради;

-машгулот давомида хар бир талаба уз фикрини эркин холда тулик баён этиши мумкин эканлиги эслатиб утилади.

Амалий машгулотда слайд такдимоти ёрдамида 20-25 та (талабалар сонига караб) мисолларни такдим этиб, тулик ва тулик булмаган функциялар системасини топинг деб савол куйилади. Мисоллар талабаларга булиб берилади.

А) xy, x ; б) x v y, x ; в) xy, x © y, 1 ; г) x v y ; д) xy ;

и) x © y, x v y, 1 ; ж) x © y © z, xy, 0,1 ; з) x ^ y, x ; е) x ^ y, 0 ;

к) x, 1 ; л) xy, x v y ; м) x © y, x ; н) xy v yz v xz, x ; о) xy v yz v xz, 0,1...

2- боскич.

-хар бир талабага ФСМУ технологиясининг 4 боскичи ёзилган когозлар таркатилган:

Ф- фикрингизни баён этинг.

С- фикрингизни баёнига сабаб курсатинг.

М- курсатган сабабингизни исботлаб мисол (далил) келтиринг.

У- фикрингизни умумлаштиринг.

-хар бир талаба якка тартибда когоздаги ФСМУнинг 4 боскичини уз фикрларини ёзма баён этган холда тулдиради.

Ф- xy, x функциялар системаси тулик булади.

С- барча бул функцияларини факат конъюнкция ва инкор амаллари ёрдамида ифодалаш мумкин. М-

Po P1 S L M

xy, + + - - +

_

x - - + + -

У- Пост жадвалида барча устунларида «-» катнашаяпти. Пост теоремасига кура берилган система тулик функциялар системаси экан.

3- боскич.

-хар бир талаба уз когозларини тулдириб булгач, укитувчи уларни иккита гурухларга булинишларини сурайди ёки узи турли гурухларга булиш усулларидан фойдаланган холда талабаларни кичик гурухларга булиб юборади.

1-гурух. Тули; функциялар системаси.

2-гурух. Тули; булмаган функциялар системаси.

- укитувчи хар бир гурухга ФСМУ технологиясининг 4 боскич ёзилган катта форматдаги когозларни таркатади;

- укитувчи кичик гурухларга хар бирлари ёзган когозлардаги фикр ва далилларни катта форматда умумлаштирган холда 4 боскич буйича ёзишларини таклиф этади.

4- боскич.

-кичик гурухларда аввал хар бир талаба узи ёзган хар бир боскичдаги фикрлари билан гурух аъзоларини таништириб утади. Гурух аъзоларининг барча фикрлари урганилгач, гурух аъзолари уларни умумлаштиришга киришади;

- гурух аъзолари ФСМУ нинг 4-боскичини хар бири буйича умумлаштириб, уни химоя килишга тайёргарлик курадилар;

- фикрларни умумлаштириш вактида хар бир талаба уз фикрларини химоя этиши, исботланиши мумкин.

5- боскич.

- кичик гурухлар умумлаштирилган фикрларини химоя киладилар: гурух вакили хар бир боскични алохида укийди иложи борича изох бермаган холда. Баъзи булимларни исботлаши, яъни гурухнинг айнан нима учун шу фикрга келганини айтиб утиши мумкин.

6- боскич.

-укитувчи машгулотга якун ясайди, билдирилган фикрларга уз муносабатини билдиради;

-куйидаги саволлар билан тингловчиларга мурожат килади:

-ушбу машгулотда нималарни билиб олдингиз ва нималарни ургандингиз?

Ушбу технологияни укув жараёнида кулланилиши кандай самара берди?

-ушбу технологиянинг кулланилиши талабаларда кандай хислатларни тарбиялайди, нималарни шакллантиради. Уларнинг кандай фазилатларини ривожлантиради?

-ушбу технологиянинг укув жараёнинг кайси боскичида кулланилгани маъкул ва нима учун?

- ушбу технологияни дарс жараёнида кулланилиши талабаларга нима беради ва нимага ургатади?

- ушбу технологияни яна кандай тартибда ёки кандай шаклда утказиш мумкин?

Изох: Юкорида келтирилган саволлар хар бир дарснинг мазмуни, максадидан келиб чикиб укитувчи томонидан талабаларга берилиши мумкин.

REFERENCES

1.Умарова У.У. (2020). Использование педагогических технологий в дистанционном обучении моодле, Проблемы педагогики 51:6, С. 31-34

2. Умарова У.У. (2020). Применение триз технологии к теме «Нормальные формы для формул алгебры высказываний», Наука, техника и образование. 73:9, С. 32-35.

3. Умарова У.У. (2020). Роль современных интерактивных методов в изучении темы «Множества и операции над ними», Вестник науки и образования. 94:16, часть 2, С. 21-24.

4. Mardanova F.Ya., Rasulov T.H. (2020). Advantages and disadvantages of the method of working in small group in teaching higher mathematics, Academy, 55:4, pp. 65-68.

5. Расулов Х.Р., Джуракулова Ф.М. (2021). Баъзи динамик системаларнинг сонли ечимлари хакида, Scientific progress, 2:1, С. 455-462.

6. Boboeva M.N., Rasulov T.H. (2020). The method of using problematic equation in teaching theory of matrix to students, Academy, 55:4, pp. 68-71.

7. Бахронов Б.И. (2021). Функциянинг узлуксизлиги ва текис узлуксизлиги мавзусини укитишга доир баъзи методик тавсиялар, Scientific progress. 2:1, 13551363 б.

8. Марданова Ф.Я. (2020). Использование научного наследия великих предков на уроках математики, Проблемы педагогики, 51:6, С. 40-43.

9. Расулов Т.Х,., Расулов Х.Р. (2021). Узгариши чегараланган функциялар булимини укитишга доир методик тавсиялар, Scientific progress, 2:1, 559-567 бетлар.

10. Тошева Н.А. (2021). Использование метода мозгового штурма на уроке комплексного анализа и его преимущества. Проблемы педагогики, 53:2, С. 31-34.

11. Марданова Ф.Я. (2021). Математика фани олимпиадаларида тайёрлаш буйича услубий курсатмалар, Science and education, 2(9), С. 297-308

12. Расулов Т.Х. (2020). Инновационные технологии изучения темы линейные интегральные уравнения, Наука, техника и образование, 73:9, С. 74-76.

13. Дилмуродов Э.Б. (2016). Формула для числового образа трехдиагональной матрицы размера 3х3, Молодой ученый, 10, C. 3-5

14. Латипов Х,.М. (2021). О собственных числах трехдиагональной матрицы порядка 4, Academy, 3 (66), С. 4-8

15. Бобоева М.Н. (2021). "Номанфий бутун сонлар туплами" мавзусини укитишда айрим интерфаол методлардан фойдаланиш. Scientific progress, 2:1, pp. 53-60.

16. Расулов Т.Х., Бахронов Б.И. (2015). О спектре тензорной суммы моделей Фридрихса, Молодой учёный, 9, С. 17-20.

17. Тошева Н.А. (2020). Технология обучения теме метрического пространства методом «Инсерт» Проблемы педагогики, 6(51), C 43-44

18. Латипов Х,.М. (2021). 4-тартибли матрица хос сонларининг таснифи. Scientific progress, 1(2), 1380-1388 b.

19. Бобоева М.Н. (2021). Обучение теме «Множества неотрицательных целых чисел» кластерным методом. Проблемы педагогики, 53:2, С. 23-26.

20. Ахмедов О.С. (2021). Актуальные задачи в предметной подготовке учителя математики. Scientific progress, 2:4, p.516-522.

21. Хайитова Х.Г. (2021). Преимущества использования метода анализа при изучении темы «Непрерывные функции» по предмету «Математический анализ». Проблемы педагогики, 53:2, С. 35-38.

22. Марданова Ф.Я. (2021). Нестандартные методы обучения высшей математике. Проблемы педагогики, 53:2, С. 19-22.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

23. Дилмуродов Э.Б. (2016). Числовой образ матрицы размера 3х3 в частных случаях, Молодой ученый, 10, C. 5-7

24. Ахмедов О.С. (2021). Основные требования к языку учителя математики. Наука, техника и образование, 2:77-2, С. 74-75.

25. Умиркулова Г.Х. (2020). Использование MathCad при обучении теме «Квадратичные функции». Проблемы педагогики. 51:6, С. 93-95.

26. Ахмедов О.С. (2021). Необходимость изучения математики и польза этого изучения, Scientific progress, 2:2, p.538-544.

27. Бобоева М.Н. (2020). Проблемная образовательная технология в изучении систем линейных уравнений с многими неизвестными. Наука, техника и образование, 73:9, С. 48-51.

28. Akhmedov O.S. (2020). Implementing «Venn diagram method» in mathematics lessons. Наука, техника и образование, 8:72, С. 40-43.

29. Umirqulova G.H. (2021). Sferik koordinatalar sistemasining ba'zi tadbiqlari. Scientific progress. 8:2, pp. 8-18.

30. Хайитова Х.Г. (2020). Использование эвристического метода при объяснении темы «Непрерывные линейные операторы» по предмету «Функциональный анализ». Вестник науки и образования, 16 2(94). С. 25-28.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.