Научная статья на тему 'ПОЛОЖЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ ГОРОДА КУЛЯБА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ'

ПОЛОЖЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ ГОРОДА КУЛЯБА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
82
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПОЛОЖЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ / НАРОДНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ / НАУКА И ОБРАЗОВАНИЯ / ШКОЛА И ОБРАЗОВАНИЕ / УЧЕБНИКИ / РЕФОРМАЦИЯ ОБРАЗОВАНИЕ / РАЗВИТИЕ ОБРАЗОВАНИЕ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Бобоев Ш., Махмадов У.

В первие десятилетие науки и образование города Куляба попадал на острейший кризис. С одной стороны, прекращение СССР и с другой стороны, вследствие гражданской войны стать парализованные степени государственный власть наука и образование города Куляба задержал из прогресс и развитие. Однако после 90-х годов с проводил ряд образовение реформы ещё двигалься к стороне прогресса и развитии. Автор статьи в статью причины снижения и развития образования города Куляба в период независимости сделал анализ и изучение, конкретно показывал меры в дальнейший прогрес этого сфера. Таким образом автор деятельности соирудники области образования города Куляба 90-х годов считал дорогоценный, проявлял, что храненить образования в таким сложный период нелёхкое дело. В статье написал имя несколько хороший просветители город Куляб. Автор прогресс и разивития образования города Куляба и в общем ресбулике 2000 - х годов считал. Потому что в резултате обновления образования внезапный в город Куляб двигалься на стороне развития. В годы 2000 почти все среднее школе и другие учебныя предприятия город и районы Куляба обеспечивал в учебные материалы и современние формы учебное средство.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE POSITION OF EDUCATION OF KULOB CITY IN THE PERIOD OF THE INDEPENDENCE

In the first decade of science and the formation of the city of Kulob, it was in the midst of an acute crisis. On the one hand, the cessation of the USSR and on the other hand, as a result of the civil war, paralyzed degrees of state power science and education of the city of Kulob delayed progress and development. However, after the 90s, the reform process was still underway and was still moving towards the side of progress and development. The author of the article, in an article on the reasons for the decline and development of the education of the city of Kulob during the period of independence, made an analysis and study, specifically showed measures to further progress in this area. Thus, the author of the activity, co-workers of the educational field of the city of Kulob of the 90s, considered expensive, showed that keeping education in such a difficult period was not an easy task. The article wrote the name of several good educators of the city of Kulob. The author considered the progress and development of education in the city of Kulob and in the general republic of the 2000s. Because as a result of the renewal of education, the sudden in the city of Kulob moved on the side of development. In the years 2000, almost the entire secondary school and other educational enterprises of the city and the districts of Kulob provided educational material in educational materials and modern forms.

Текст научной работы на тему «ПОЛОЖЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ ГОРОДА КУЛЯБА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ»

About the authors:

Alisheri Amirkhon - senior teacher in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 90900 03 06

Alizoda Alijon Anvar - assistant in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 90477 7748

Murodov Alikhon Shodikhonovich - assistant in the Department Municipal Administration and General History of Danghara State University, Tel.: (+992) 904 77 77 48

ВАЗЪИ МАОРИФИ ШАХРИ КУЛОБ ДАР ЗАМОНИ ИСГИКЛОЛИЯГ

Бобоев Ш., Махмадов У.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Маориф яке аз сохахои афзалиятноки чомеа ба хисоб меравад. Албатта бо рушд ва пешрафти маориф чомеа низ ру ба тараккй менихдц. Масъалаи тараккй ва рушд додани сохаи маориф ин аз равшанфикрон, маорифпарварон ва умуман шахсони масъули чомеа вобаста мебошад. Рушди сохаи маориф гуфта, пешбурди кори таълиму тарбия, донишу маърифат дар тамоми макотиби миёна ва олй дар назар дошта мешавад.

Аз замони ба даст овардани истакдолияти давлатй Пешвои миллат, Президента мамлакат Эмомалй Рахмон масъалаи пешбурди сохди маорифро хадафи асосии сиёсати худ карор додааст. Чуноне худи у дар Паёми худ ба Мачлиси Олй кайд кард: Хукумати мамлакат бо максади рушди босуботи со^аи маориф ^амчун самти афзалиятноки сиёсати ичтимой тамоми тадбирхои заруриро амалй менамояд.[7]

Бешубха сиёсати пешгирифтаи сарвари давлат дар сохаи маориф назаррас мебошад. Хукумати Чумхурй барои дар сатхи баланд карор додани сохаи маорифи халки Кулоб кушишхои зиёдеро ба харч дода истодааст.

Вакте ки дар бораи маорифи халки Кулоб дар замони сохибистакдолй сухан меравад, хатман вазъи мактабу маориф, камбудихо ва пешравихои мактабхоитахсилоти хамагонй, мактабинтернатхо, кудакистонхо, донишгоххову донишкадахо, омузишгоххои техникии шахр мавриди баррасй карор мегирад.

Ниёзи мактабу маориф ба кадрхои бомахорату кордону баландихтисос хануз дар солхои 40 -уми асри XX дар чануби Точикистон - дар шахри Кулоб зарурати ташкил намудани донишкадаи олиро ба миён гузошт.[8]

Албатта ташкили чунин донишкада ба хотири тайёр кардани кадрхои ихтисосманди омузгорй буд. Минбаъд хатмкунандагони ин донишкада дар тамоми макотиби миёна ва муассисахои томактабй кор мекарданд.

Дар давраи истакдолият шумораи муассисахои тахсилоти умумй дар шахри Кулоб солхои 90 -ум 47 ададро ташкил медод, ки ин шумора то соли 2000 - ум ба 54 адад расид. Шумораи хонандагон бошад, соли 1992 30,5 хазор нафарро ташкил дода, дар соли 2000-ум ба 40,0 хазор нафар расидааст.[5, с 16]

Ин нишондихандахо аз он шаходат медиханд, ки баъди 10 соли аввали истакдолият, яъне пас аз солхои 90 -ум сохаи маориф дар шахри Кулоб ба пешрафту тараккиёт ноил гаштааст. Шумораи муассисахои тахсилоти умумй ва шумораи хонандагони онхо дар солхои 2000-ум афзудааст.

Дар солхои 90 - уми асри гузашта вазъи илму маориф хеле бад буд чаро, ки дар он солхо Чумхурии Точикистон ба оташи чанги шахрвандй кашида шуда буд ва хеч кас ба илму маориф диккат намедод. Ин холат дар шахри Кулоб хеле вазнин гузашт. Бинобар хамин мактабу маориф аз ин давра сар карда, ру ба пастравй нихода буд. Бо вучуди ин ахли илму маданияти Кулоб дар ин даврахои душвор сатхи таълиму тарбияро то дарачае нигох доштанд. Дар ин солхо дар шахри Кулоб муассисахои таълимй: муассисахои томактабй, муассисахои тахсилоти умумй, муассисахои олии касбй фаъолият мекарданд.

Дар арафаи бархамхурии Иттиходи Шуравй дар собик вилояти Кулоб донишкадаи омузгорй, омузишгоххои тиббй, омузгорй ва касбхои техникй фаъолият мекарданд. Дар худуди собик; вилояти Кулоб 407 мактаби тахсилоти умумй мавчуд буд, ки дар онхо 165208 нафар хонанда тахсил мекард. Соли 1990 мактаби нухсоларо 14945 нафар талаба хатм кард, ки 83,6% тахсилро дар мактабхои миёна ва омузишгоххои касбхои техникй идома доданд[10, с.41].

Аз сабаби нихоят бад шудани вазъи маорифи халки Кулоб миёни маорифчиёни шахру нохияхои вилояти Кулоб тез - тез мачлисхо гузаронида мешуд. Масъалаи вазъияти маорифи шахри Кулобро соли 1991 маорифчиёни шахру нохияхои вилояти Кулоб дар конференсияи чамъбастии мохи август баррасй намуданд. Дар конференсияи мазкур масоили марбут ба пешрафту камбудихои сохаи маориф мавриди баррасй карор гирифта буд. Маорифчиёни вилоят вазъи маорифро дар соли

тах^ли 1990-1991 бaëн нaмyдa, камбудихо вa мyвaфaк;киятx,ои cоли пeшинpо ошкоp нaмyдaнд. Онхо ояндaи мaоpифpо дap шapоити гyзapиш бa m^Ha^o^ бозоpгонй мaвpиди бaxcy мyнозиpa ;apоp додaнд.[9]

Вазъи мaоpифи хал; дap ибтидои аэлхои 90-ум зepи боpи бyxpони шадид paфтaиcтодa 6уд. Аз як тapaф бapx,aмxypии Иттиходи Шypaвй вa as тapaфи дигap гyзapиш бa иктиоэди бозоpгонй пояи мaоpифpо дap шaxpи Кулоб, ки бa кaдpи имкон пeшpaфтa буд, cycт кapд. Хамин буд, ки дap он дaвpa мдани коpгapони мaоpифи шaxpy нохияхои Кулоб бaxcxо мepaфт вa конфpонcy cyxaнpонй тaшкил мeкapдaнд.

Дap мacьaлaи тaкмили мaxоpaгy истеъдоди мyaллимон шуъбаи мaоpиф коpxои зиëдepо бa анчом pacонидa, дap натича дap нaзди кaбинeти методии мaоpиф махфили муаллимони эчодкоp тaшкил кapдa шуд.[9]

Тaшкили махфили муаллимони эчодкоp дap назди кaбинeти методии мaоpиф бapои омyзгоpони боистеъдоду эчодкоp имконияти хуб буд. Дap натичаи тaшкили чунин махфил омyзгоpон тавонистанд дaстовapдxои xyдpо нишон диханд. Дap он дaвpa тaшкили чунин махфил коpи оcон набуд вa бояд зикp cоxт, ки ин як гоми нек дap тaйëp кapдaни мyтaxaccиcони аэхаи мaоpиф буд.

Дap шaxpи Кулоб эxIиëчот бa кaдpxои бaлaндиxтиcоc pyз бa pyз зиëд мешуд. Бинобapин бapои тaйëp кapдaни мyтaxaccиcони аэхахои алохида вобacтa бa эxIиëчоIи шaxpy нохдяхри вилоят дap мaктaби миëнaи paкaми 1 вa 37 cинфи мaxcycгapдонидaшyдa бо омузиши ами;и фaнxои мaтeмaтикa, физикa, химия, биология вa зaбони aнглиcй кyшодa шyд.[9]Кyшодaни кypcxои омузиши фaкxои мaтeмaгикa, физикa, химия, биология аз он шaxодaт мeдиxaд, ки дap шaxpи Кулоб дap aввaли cолxои 90-ум бa илмхои да;™; бeштap тaкя мeкapдaкц. Дap бapобapи омузиши илмхои да;™; омузиши зaбони aкглиcй низ бa pоx монда шyдa буд, чунки дap шaxpи Кулоб фиpмaи «Коpиок -интepнeйшнeл»-и aмepикой амал мeкapд ва xaтмкyкaкцaгоки ин кypcxо дap фиpмaи «Коpион -ингepкeйшкeл»-и aмepикой кacбy xynap омухта cоxиби маълумоти мaxcyc мeгapдидaнд.[9]

Албатта омузиши илмхои да;™; ва мавчудияти фиpмaи «Коpиок - ишepнeйшнл»-и aмepикой мyтaxaccиcокpо водоp cоxт, ки омузиши ами;и забони aнглиcиpо ба pоx монанд. Дap натича мyтaxaccиcок дap фиpмaи «Коpиок - иктepкeйшкeл»-и aмepикой хам кacб меомухтанд ва хам забони aнглиcиpо nyppa аз худ мeкapдaнд.

Дap бapобapи хамаи ин мyвaффaк;иятxо камбудихои зиëд низ вучуд доштанд. Мyдиpи шуъбаи мaоpифи онва;таи шaxpy навохии Кулоб Садиов Нypyлло дap мycоxибaaш бо мухб^и газетаи «Хатлон>> ба тaвpи ошкоpо бaëк кapдa буд:«Сабаби ба бyxpон дyчоp шудани cоxaи мaоpиф дap шaxpи Кулоб ин гузаштан ба мyноcибaтxои икгиcоди бозоpгонй буд>>.[9]

Дypycт аст, ки яку якбоpa гузаштан ба мyноcибaтxои иктиcоди бозоpгонй ба халли биcëp маеьалахои мapбyт ба аэхаи мaоpиф мушкилоти зиëдpо эчод кapд. Зepо баъди гузаштан ба мунхибатхои m^Ha^o^ бозоpгонй колхозу аэвхозхо дигap бapои пeшpaфги cоxaи мaоpиф маблаг чудо кaмeкapдaнд. Дap натича cоxгмони мактаб ва богчахои бачагона хеле гapок афтод. Маблаг бapои cоxгмони онхо кaмëфт шуд. Бapои х^оки бепули мактабачагон маблаг нaмepacaд.

Бояд зикp cоxт, ки хамчунин бyxpони cоxaи мaоpиф бapои иcIиpоxaти тобистонаи хонандагон низ тaъcиp pacонид. Хамон cолxо шyмоpaи лaгepxои иcIиpоxaтй 10-то кам шуд.[9] Кам шудани шyмоpaи иcгиpоxaггоxxо маънои окpо дошт, ки охиста - охиста хонандагон аз иcIиpоxaги тобиcгокa мaxpyм мешуданд.

Дap ин дaвpa яку якбоpa paфги cоxгмони мактабхои нав cycp гapдид. Баъзе мактабхое, ки бояд аэхта мешуданд, cоxгмони онхо nyppa ;агъ гapдид. Холати бyнëди мактабхо, ки дap дехаи Сapиоcиë дexшypои «Зapбдоp» бapои 320 чой, дap кишлоки Дахана бapои 1176 чой ва 10 cикфxокaи иловагй ва дap назди мактаби миëкaи .№27 бapои 280 хонанда нохуб буд.[9]

Мacъaлaи кapacидaни cикфxокaxо ва ë чойхои нишаст бapои хонандагон pyз ба pyз aëк мeгapдид. Он ва;т хамагй дap 12 мактаби шaxp дap ду баст дapc мехонданд. Дap дигap мактабхо œ ва хатто чоp баст дapc мехонданд. Дap xиеобоги мyдиpи мaоpифи шaxp омадааст, ки хатто дap мактабхо гyзapонидaни махфилхои фаннй, дapcxои тapбиявй тамоман ;атъ гapдид. [9]

Коpмaндони cоxaи мaоpифи шaxpи Кулоб бapои бapтapaф кapдaни ин камбудихо чоpaxои зapypй андешида буданд. 450 нaфap хонандагони мактаби миëкaи paкaми 8-pо дap омузишгохи техникии paкaми 38-и Кулоб чой доданд. Дap шaxpaки Сино бошад, 10 вагон та^да дода, мактаби ибтидой ташкил намуданд. Дap натичаи ин чоpaчyиxо дap мактабхои шaxp басти чоpyм бapxaм дода шуд. Мacaлaк, дap мактаби paкaми 8 чоp баст дapc мехонданд ва он nyppa бapxaм дода шуд. Коpмaндони юхаи мaоpифи шaxpи Кулоб мaчбyp шуданд, ки комбинати байнимактабии таълими истexcолиpо ба мактаби миëкa табдил диханд. Дap он 534 кaфap хонандагони мактабхои миëкaи paкaмxои 3, 5 ва 7-pD ба таълим фapо гиpифтaнд.[9]

Хамаи ин чоpaчyиxои коpмaндони мaоpифи Кулоб бapои бapтapaф кapдaни камбудихои дap боло зикp гapдидa буданд, вале на хамаи онхо бapтapaф шуданд. Хагто мaчбyp шуданд, ки аз хжоби маблагхои худи дap мактабхо а;алан чоp ш^хона ташкил намоянд. Дap xaкикaт ин коppо кapдaнд.

Дap мaктaбx,oи миëнaи paкaми 4, 7 Ba 9 бapoи oн ки бacги чopyм бapx,aм дoдa шaвaд, 4op cинфxoнaгй тaшкил нaмyдaнд.

Дap мacъaлaи тaъмини китобои дapcй бoшaд, кaмбyдаx,o xeлo зиëд бyдaнд. Kитoбx,oи дapcй, aз кдбиди гeoмeтpия, зooлoгия бa тaбъ нapacидaнд. Дap om^m 1990-1991 мaктaбx,oи шд^у до^ия^и в^тояти Kyлoб бa мaблaги 130 x,aзop сум китобои дapcй Ba 12 ^op сум китобои бaдeию метода тaъмин кapдa шyдaнд. Bane ин хднуз кaм 6уд. Myдаpи шуъ6ди мaopифи юби^ вилoяти Kyлoб дap ин мacъaлa дap xиcoбoтaш oвapдa буд, ки coл тo аэл тaлaбoти xoнaндaгoни мaкoтиби вилoят бa китобои дapcию бaдeй зиëд шудд иcтoдaacт. Бинoбap хдмин, тaлaбoти o^opo кoнeъ гapдoндaн гaйpиимкoн дот. MacbaraM чoп ндшуддни китобои дacpй бoшaд, дap oн вдккт мacъaлaи даддй буд Ba бoяд Baзopaти мaopиф ин мacъaлapo хдл мeкapд.[9]

Maopифи видoяти Kyлoб дap дввдди coлx,oи 90-ум py бд тдндззул нихрд. Дap як мдчдиси мaшвapaтии мaopифчиëни шд^у ш^ил^и видoяти Kyлoб дз xиcoбoти мyдиpи шуъбди мaopифи шд^у нoxияx,oи Kyлoб мдълум гдшт, ки oяндaи мaopифи Kyлoб дap юл^и 90-ум нигapoнкyнaндa бyдaacг. Aддaкaй xyn^ coлx,oи 1990-1991 нишoнax,oи пacIpaвии мaopифи Kyлoб бд чдшм мepacид. Сдбдби acocm кocтaшaвии мaopифи xan^ Kyлoб ин якбopa бд мyнocибaтxoи бoзopгoнй дoxид шуддни мaмдaкaт мeбoшaд.

Тaшaббycкopию вaтaндycгии мaopифчиëни видoяти Kyлoбpo бoяд шoиcгaи тдхеин дoниcг, зepo бд хдмди ин пacтpaвиx,o нигох нaкapдa 6o куввди xyдй мaopифи xaa^po тo aндoзae пeш бypдaнд. Дap зaмoни мушкили иктиcoдй мyaддимoни бoвичдoннaмexocтaнд тдълиму тapбия дap шaxpи Kyлoб бд кocгaгй дyчop шдвдд. Aълoчии мaopиф, oмyзгopи мдктдби миëнaи paкaми 1 Сaйбидoл 3yxypoB,[3] Faнй Бoбoeв oмyзгopи мдктдби paкaми 1,[4] Aзизи Mypoд oмyзгopи мдктдби миëнaи paкaми 40,[2] Дaвлaтoв Икбoлшox, мeтoдиcги шуъбди мaopифи шaxpи Kyлoб[1]вa дигapoн дap тдъдиму тapбияи ндсли нaвpacи шд^ вд минтaкaxизмaтx,oи apзaндa ндмуддид.

Aлбaттa зиëдaнд чунин шaxcиятx,o, ки мaopифи xaa^ Kyлoбpo дap coлx,oи 90-ум тapaккй дoдaнд. Mya-ллими шoиcтaи Чум^^й Чypaxoн ^мидов дз мдктдби мжнди №42, Сox,ибнaзapoвa С. дз мдктдби миëнaи №8, Aмoнoвa М. дз мдктдби миëнaи №3, ^ypбoнoвa Faraiï дз мдктдби миëнaи №5, Maзapифoв Aбдyлx,aфиз дз мдктдби миëнaи №6, Maдxoлoв ^ypбoнaлй дз мдктдби мжнди №7, X^R^sa^x^ K. дз мдктдби №10, Одинaeв K. дз мдктдби №19, Бoбoeв М. дз мдктдби № 9, Дaвлaтoв М. дз мдктдби №26 вд дигapoн 6o мex,нaти x,arnoa, cyбoткopoнa мaopифи xaa^ Kyлoбpo py^, дoдaнд вд дap ин ^дд xизмaти шoиcгa дopaнд.[9]

Arap чунин шaxcиятx,o мaopифи xaa^po дз бyxpoн нaмeбapoвapдaнд, шoяд шяи мaopифи Kyлoб суст мeшyд вд дигapбopa тapaккй дoдaни oн мушт^ти зиëдpo бд 6op мeoвapд. 3epo дap oн дaвpa хукумдт бд бyx,poни шддиди cиëcй py бд py гдштд буд вд xe^ кде бд тдъдиму тapбия вд мдктдбу мaopиф дхдмият нaмeдoд.

Жт-цари coдx,oи 2000-ум вдзъи мaopифи шaxpи Kyлoб xyбтap шудд буд. Дap ин aora,o шyмopaи мyaccиcax,oи тaxcилoти умумй бд 57 дддд pacana буд вд coдx,oи 2007-2008 ин шyмopa бд 59 тo pac^n,. Шyмopaи xoнaндaгoн бoшaд, бд 45,8 ^op нaфap pacид.[5]

Aз pytf нишoндoдxoи coлoнaи oмopй мдъдум мeшaвaд, ки coл бд coл шyмopaи муда^^д^и тaxcидoти умумии шaxpи Kyлoб зиëд шудд микдopи xoнaндaгoни o^o низ py бд aфзoиш дет. Нисбдт бд coдx,oи дввдли cox,ибиcгиклoлй яънe 10 coли дввдди иcгиклoлият дap coдx,oи 2000 -ум муда^^д^и тaxcидoти миëнaи умумй pyшд вд aфзoиш ëфтaнд. Чунки дap coлx,oи 2000-ум пoяx,oи дaвлaтдopии тoчикoн мycтax,кaмтap шудднд. Ba 6o пypзyp шуддни хукумдт мaopифи Тoчикиcтoн мaxcycaн мaopифи шaxpи Kyлoб бд едм-ти тapaккиëт py oвapд.

Дap мaълyмoтнoмaи Baзopaти мaopифи Ч,yмxypии Тoчикиcтoн дoиp бд тapaккиëти мaopифи шaxpи Kyлoб дap coäm 2004 oмaдaacт, ки дap тoбeияти мaopифи шaxpи Kyлoб 36 мдктдби миëнaи умумй, 5 мдктдби acocï, 7 мдктдби ибтидoй, 3 литагй, 1 мдктдби гoибoнa, 1 мapкaзи кopx,oи тapбиявй, 1 интepнaти ëpиpacoн, 1 интepнaти нaздимaктaбй, 5 кyдaкиcтoн фaъoлият дopaнд, ки дap oнx,o 42043 кyдaкoн тдълиму тapбия гиpифтaиcтoдaaнд.[6]

Ибтидoи coлx,oи 2000-ум дз pyM нишoндиx,aндax,oи x,иcoбoти oмopй шyмopaи мyaccиcaxoи тaxcидoти умумй зиëд вд микдopи xoнaндaгoнaшoн низ дфзудд буд. ^ли 2004 бoшaд, мyвoфики мaълyмoтнoмaи Baзopaти мaopифи Чyмxypии Тoчикиcтoн шyмopaи xoнaндaгoн кaмтap шудд, бaъзe муда^^д^и тaxcидoти миëнaи умумй paвaнди фд^лияти xyдpo суст кapдaнд. Ин гамбузии яънe кдму зиëдшaвии шyмopaи xoнaндaгoн дap coдx,oи дввдди 2000-ум ин чдлб ндшуддни кaдpx,oи чaвoнy бaдaндиxтиcocи ссхди oмyзгopй бд мaкoтиби мжнди шax,py дex,oти Kyлoб буд.

Hapac^nam кaдpx,oи oмyзгopй низ якe дз мacьaдax,oи тaшвишoвap дap шaxpи Kyлoб буд. Дap мaктaбx,oи шaxp дз нapacидaни кaдpx,oи cox,ибмaълyмти oмyзгopй xoнaндaгoн дз тдъдиму тapбиядyp мoндaнд. MacaraK^ap мaкoтиби дex,oти шaxp 272 нaфap oмyзгopoни иxтиcocx,oи гyнoгyн нaмepacидaнд. [6]

Бд aндeшaи мo пeшpaфти тaмoми cox,a, дз чумлд cox,aи мaopиф 6o тдъмин буддни кaдpx,oи бaдaндиxтиcocy дoнишмaнд, чax,oнбинии cиëcии пeшкaдaмдoштa py^, мeкyнaд. Aз нapacидaни

к^^хои иxтиcоcмaнд омyзгоpони гaйpииxтсиcоc ба хонандагон дapc мегуфтанд, ки ин paвaнди донишомузии xонaндaгонpо то дapaчae cyCT мeкapд. Ин камбудихо дypy дapоз давом нaкapдaнд. Бо дacIгиpй ва гaмxоpиxои пайвастаи Хукумати Ч,yмxypии Точикистон ва Baзоpaти мaоpиф ин нyкcокxо бapтapaф кapдa шуданд. Ва дap cолxои 2008,2009, 2010 шyмоpaи мyaеcиcaxои тaxcилоти миëнaи умумй афзуда, шyмоpaи хонандагонашон ба мapотиб зиëд шуданд.

Камбудии дигapи мaоpифи шaxpи Кулоб дap ибтидои cолxои 2000 - ум дap он буд, ки мактабхои шaxp дap шapоити кухка фаъолият доштанд ва ба шapоити замона мутоби; гapдондa нашуда буданд. Ин пеш аз хама ба мacьaлaи компютepикyнонии мактабхо дахл дошт. Аз xиcоби фонди зaxиpaвии Пpeзидeнт, Maчдиcи Олй, Baзоpaти мaоpиф, ва ташкилотхои гaйpидaвлaтй макотиби шaxpy дехоти Кулоб ба микдоpи 247 адад компютepxои замонавй гиpифтaнд.[6]

Точикистон, ки охиста-охиста ба чомеаи чахонй наздик шуд, дap тамоми cоxaxо ишохот гyзapонидa шуд. Maоpифи шaxpи Кулоб низ аз ишохот ;афо намонд. Системаи тaxcилоти пешина бapxaм дода шуда, тамоми мyaеcиcaxои тaxcилоти мдана бо технологияи мyоcиp мучаххаз гapдондa шуданд. Дap шaxpи Кулоб Донишгоху омузишгоххо, макотиби миëнa бо компютep ва дигap тачхизоту вaеоити техникии таълимй таъмин кapдa шуданд.

Дap cолxои аввали 2000-ум камбудии дж^ дap cоxaи мaоpиф коpношоям будани мактабхои миëнa мaxcyб мeëфт. Хукумати шaxp бaxpи бapтapaф намудани ин ноpacоиxо чоpaxои ;атьй андешиданд. Инчунин аз xиcоби Бонки pyшди Ocиëгй мактабхои № 2, 4, 13 ^ppa тaъмиp кapдa шуданд.[6]

Тaъмиpи ин œ мактаб дap юяхои аввали 2000-ум хануз кам буд. Таъм^и макотиби дигap низ идома дошт. Дap натичаи тaъмиpy бapкapоpcозй камбудихои чойдошта бapтapaф шуда, мaоpифи шaxpи Кулоб ба caмти пeшpaфтy тapaк;к;иëт ;адам гузошт.

Дap натичаи ишохоту aзнaвcозиxои cоxaи мaоpиф дap шaxpи Кулоб тамоми мyaеcиcaxои тобеи шуъбаи мaоpифи шaxp аз бyxpон бapомaдa, дap шapоиIи хубу навин фаъолият мeкapдaнд. Соли тaxcили 2010-2011 мyaеcиcaxои pyзонaи тaxcилоти умумй ба 57 адад pacид.[5]

Дap масталаи таъмини китобхои дapcй бошад, дap cоли 2004 комëбиxои нaзappac ба чашм мepacид ва китобхои нав ба мyaеcиcaxои тaxcилоти мжнаи умумии шaxp воpид мешуданд. Macara^ дap давоми cоли 2004 37 номгуи китобхои дapcй ба мактабхои шaxp фиpистодa шуданд, ки шyмоpaи онхо 116214 aдaдpо ташкил медод.[6] Хукумати Точикистон дap бapобapи таъмини вacоиIи техникии таълим, тaъмиpи cинфxонaxо, таъмини кaдpxо аз p^ иxтиcоc бо китобхои дapcй низ хамаи мактабхои шaxpy дехоти Кyлобpо таъмин намуд.

Умуман мaоpифи шaxpи Кулоб аз замони ба даст овapдaни истиклолияти давлатй пaйpaxaxои шебу фapози мyшкилpо тай намуда, бо мaоpифчиëнy мaоpифпapвapони худ ба ;уллахои баланд pacид. Имpyз мaоpиф дap шaxpи Кулоб чандин иcлоxотxоpо аз cap гyзapонидa мутоби; ба чомеаи чахон амал кapдaистодaaст. Хама пeшpaфтy шукуфоии cоxaи мaоpифи Точикистон, аз он чумла мaоpифи шaxpи Кулоб caмapaи истиклолияти комили давлати точикон ва мехнати шaбонapyзии фapзaндони гaмxоpи он мебошад.

Бapои минбаъд Iapa;^ додани ин cоxaи афзалиятноки чомеа аввалан мебояд, кaдpxои донишманду бaлaндиxтиcоcpо Iapôra намоем. Баъдан хама кaдpxои омyзгоpй бояд, пеш аз он, ки ба кacби пypшapaфи омyзгоpй ;адам монанд, xиеcи баланди ватандустй, эxтиpоми apзишxои милливу фapxaнгй, эxтиpоми истиклолиятy Вахдати миллиpо дошта бошанд, инчунин ди^ apзишxоepо, ки дap замони cоxибистиклолй ба даст овapдaeм, чун гaвxapaки чашм хифз намоянд. Дap ин cypaI метавонанд, нacли paвpacpо таълиму тapбияи хуб диханд ва «охаи мaоpифpо ба авчи аълои тapaк;киëт pacонaнд.

АДАБИЁТ

1. Амщ>хон С. Давлати Идболшох: Оиди тaчpибaи коpи мeтодиcти шуъбаи мaоpифи ш. Кулоб И. Давлатов // Хатлон.— 1991.- 10 июл.

2. Аюбзода С. Чapоги оpзyxоpо биaфpyз: Доиp ба тaчpибaи коpи муаллими физикаю математикаи макгаби мишаи 40-и нохияи. Кулоб А. Mypод //Хатлон.— 1991.—20 июн.

3. Кypбонов И., муди® кабинети таълимй - методии ДBТИM-и шaxpи Кулоб, Аълочии мaоpиф //Хатлон тли 1991, 8 янвap.

4. Myœ Кaxxоp, Дap зиндаги бикуш, ки фypcaт ганимат аст, Аз зиндагии омуя^ Faни Бобоeв//Xaтлон,c. 1991, 8 июн.

5. Oмоpи тлонаи вилояти Хатлон дap 22 - тли иcтиклолият. Сappaëcaти агентии ом^и назди Пpeзидeнти Ч,yмxypии Точикистон дap вилояти Хатлон. 2013. С 16.

6. Пpepeпиcкa c Пpaвитeльством Решублики Таджикистан по ошовным вaпpоcaм деятельности, Maълyмотномa оид ба тapaккиëти шхаи мaоpифи хукуматхои шaxpи Кулоб, нохияхои Bоceъ, Совет ва Фapxоp Дело 116, опжи 360, cоли 2004 -. 86 c.

7. naë^ Пpeзидeнти Ч,yмxypии Точикистон ба Maчлиcи Оли Ч,yмxypии Точикистоназ 23 янвapи cоли 2015// Ч,yмxypият.-2015.-24 янвap.

В. Рустамов К. Аз тaъpиxи ташаккул ва инкишофи маълумоти оли да-p нохияи Кулоб. ^<Истоpия и кyльтypa

Куляба» Душанбе Изд «Дониш» с 1988 - 64 с.

9. Садиров Н. Мактаб дар шароити дигаргунсозихо: Судбат бо мудири шуъбаи маорифи ш. Кулоб Н.

Садиров Мусодиб Н. Худойбахшов //Хатлон.—1991.—30 август.

10. Энсиклопедияи Кулоб, Душанбе 2006, 41 с.

ПОЛОЖЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕ ГОРОДА КУЛЯБА В ПЕРИОД НЕЗАВИСИМОСТИ

В первие десятилетие науки и образование города Куляба попадал на острейший кризис. С одной стороны, прекращение СССР и с другой стороны, вследствие гражданской войны стать парализованные степени государственный власть наука и образование города Куляба задержал из прогресс и развитие. Однако после 90-х годов с проводил ряд образовение реформы ещё двигалься к стороне прогресса и развитии. Автор статьи в статью причины снижения и развития образования города Куляба в период независимости сделал анализ и изучение, конкретно показывал меры в дальнейший прогрес этого сфера. Таким образом автор деятельности соирудники области образования города Куляба 90-х годов считал дорогоценный, проявлял, что храненить образования в таким сложный период нелёхкое дело. В статье написал имя несколько хороший просветители город Куляб.

Автор прогресс и разивития образования города Куляба и в общем ресбулике 2000 - х годов считал. Потому что в резултате обновления образования внезапный в город Куляб двигалься на стороне развития. В годы 2000 почти все среднее школе и другие учебныя предприятия город и районы Куляба обеспечивал в учебные материалы и современние формы учебное средство.

Ключевые слова: положение образование, народние образование, наука и образования, школа и образование, учебники, реформация образование, развитие образование

THE POSITION OF EDUCATION OF KULOB CITY IN THE PERIOD OF THE INDEPENDENCE

In the first decade ofscience and the formation of the city of Kulob, it was in the midst of an acute crisis. On the one hand, the cessation of the USSR and on the other hand, as a result of the civil war, paralyzed degrees of state power science and education of the city of Kulob delayed progress and development. However, after the 90s, the reform process was still underway and was still moving towards the side of progress and development. The author of the article, in an article on the reasons for the decline and development of the education of the city of Kulob during the period of independence, made an analysis and study, specifically showed measures to further progress in this area. Thus, the author of the activity, co-workers of the educational field of the city of Kulob of the 90s, considered expensive, showed that keeping education in such a difficult period was not an easy task. The article wrote the name of several good educators of the city ofKulob.

The author considered the progress and development of education in the city ofKulob and in the general republic of the 2000s. Because as a result of the renewal of education, the sudden in the city of Kulob moved on the side of development. In the years 2000, almost the entire secondary school and other educational enterprises of the city and the districts of Kulob provided educational material in educational materials and modern forms.

Key words: position education, public education, science and education, school and education, textbooks, reformation education, development education

About author:

Boboev Shahboz, Mahmadob Ubaydullo - the postgraduate of the tagik history chair of TSPU named after Sadriddin Ainy. Tel: 935174155, 918429524

ИРАНО-СРЕДНЕАЗИАТСКИЕ ОТНОШЕНИЯ В ХУШ-ХГХ ВЕКА: ВЛИЯНИЕ

РЕЛИГИОЗНОГО ФАКТОРА

Муллоджонов С К

Таджикский национальный университет

Влияние религии и духовных традиций на общественно-политическую мысль народов Центральной Азии - одна из наиболее характерных особенностей позднего средневековья. Без учета религиозного фактора политическая деятельность была невозможна, и в той или иной степени религия влияла на различные общественные течения. Одним из важных моментов в истории Центральной Азии являются религиозные диспуты и конфликты, изучение которых имеет огромное значение. Суннито-шиитское противостояние имеет тысячелетнюю историю. В последние годы отношение

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.