CC BY
21
¡¿^Ц Вестник АГИУВ № 1,2014 УДК 614.2
С. Ш. Байжанов, м.г.д., проф., А.А.Ахетов, м.г.к., Р. С. Жолмурзаева, Д. А. Оспанова, м.г.д.
КР ДСМ Алматы мемлекетпк дэр1герлер бшмш жетшд1ру институты,
ОКА КР П1Б МО Алматы к.
ИННОВАЦИЯЛЫК МЕДИЦИНАЛЫК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ БАГАЛАУДАГЫ КЕЙБ1Р КвЗКАРАСТАР (ШОЛУ МАКАЛА)
ТУЙ1Н
Денсаулык сактау жуйесЫде заманауи технологияларды енпзу тургындарга керсеттетЫ медициналык кемектщ децгейж, сапасын жене тшмдтюн кетерудщ б1рден-б1р ажырамас бел1п болып отыр. Инновация уйымдастырудьщ мониторинг™ жуйеа тенфелнде болуы тию жэне денсаулык сактау жуйесже жана инновациялык эдютер мен технологияларды енпзу керсетюштерЫе сэйкес сипатталуы керек.
Туйжд1 сездер: медициналык технологиялар, денсаулык сактаудага инновациялар, медициналык кызметтщ тиЫдшгк
Денсаулык сактау саласында 2010жылдын 29 карашасындагы Мемлекет басшысыньщ «2011-2015жыдцарга арналган К,Р денсаулык сактау саласын дамытудагы «Саламатты Казаке тан» Мемлекетпк багдарламасы туралы»№ 1113 жарлыгы бойынша, диагностикалык. емдеу, реабилнтациялык жэне профилактика™к кемеюп ^йымдастыру мен журпзудщ заманауи техноло-гияларын енпзу непзшде басы.мды багыттары рет!ндс медициналык кемектщ каушегздт мен сапасы туындап отыр|1|.
Денсаулык сактау жуйесшде заманауи технологияларды енпзу т^ргындарга керсст1лст1н медициналык кемектщ децгешн. сапасын жэне тшмдшпн кетерудщ бфден-бф ажырамас белт болып отыр [2]. Демек, диагностикалык уДсР*с пен журпзшп отырган емнщ д^рыстыгын бакылаудын эдштемелж шеилмдери ягни гылыми, техникалык жэне дзетурл1 бшмге непзделген денсаулык сактаудын мэселелерш шешуге багытталган жуйел1 ¡с-эрекеттер тубегешп езгсрсд1 [3].
Инновациялылык кез-келген елдщ заманауи экономикасынын ажырамас белш болып отыр. Казакстан сиякты елдщ эконом икасында инновация тек куатты стратегиялык куэал гана емес, бфкатар магынада ендцжпк куштердщ теракты, таусылмас курамды бел1п сксндпт айкындалып отыр.
Экономиканын диверсификациясы мен модернизациясы. ешмдердщ бэсекелестпс турлерш ендIругсжагдайжасау мен экспорт денгешн арттыру непзщде елдщ теракты да-муын камтамасыз ету максатында Казакстан Республикасыньщ Президентшщ каулысымен 2003 ж. 17 мамырында №1096 «Казакстан Республикасыньщ 2003-2015 жылдарга арналган индустриалды-инновациялык даму стратсгиясы» кабылданды. Стратегияньщ куплейн нэтижслср! бойынша ел1м1зде бшм мен инновациялык кызметп ынталандыруга багытталган бслсснд! мемлекетпк гылыми жэне инновациялык саясатты журпзу болып отыр, ол ез кезепнде адам, енд1р1ст1к жэне табиги капиталды тшмд1 пайдалануга непзделген экономика мен денсаулык сактаудын курылымында сапа-лы езгерютер журпзуге, оньщ теракты есуше, Казакстанныц жана элеумстк дамуы мен когамныц колайлы калыптасуына ыкпал етед1 [4].
КР инновациялык кызметп мемлекетпк кетермелеудщ дэлел1 республикадагы инновациялык кызметп кукыктык. экономикалык жэне у:йымдастырушылык непзде ынталан-дыруды жэне оны Мемлекетпк квтермелеу шараларын аныктайтын Казакстан Республи-касы Президентшщ 2006 жылгы 23 наурызда №135 «Инновациялык кызметп Мемлекетпк квтермелеу туралы» Занын кабылдау болды [5].
Бупнп тацда элемдж кауымдастыкта Кдзакстанды нарыктык экономикасы дамыган мемлекет ретшде мойындау алган деп, -кабылдаута болады. Стратегиялык тургыда республика, салаларды диверсификациялау мен сервистпс-технологиялык экономикага кешу максатындагы экономикасы ашык мемлекет репндс калыптасуда [6,7].
Сапалы турде реткс келпрпген инновациялык удерк непзшдеп. мeмлeкeттiк денгейде кетермеленетш жэне накты калыптаскан инновациялык саясат болганда гана денсаулык сактау саласында жоспарлы турде реформалау журпзуге мумк1ндп< туады. Бул жагдайда са-паны багалау критерий! реп ндс жаналыктарды енпзудеп экономикалык тшмдшпеп елшеу алынады [8,9].
Саланьщ XXI гасырга. ягнижогаргы техноло-гиялар гасырына аяк басуы -заманауй жогары технологиялык медициналык кемек турлерш калыптастыру мен ерекшеленедт Денсаулык сактаудын дамуынын заманауй аспскплср1н карастыра отырын, тургындарга керсетшетш медициналык кемек технологиясыныц арткандыгын айту керек. 0ткен гасырдын сонында журпзшген зерттеулер кардиология, онкология, аку шер.ппк, пульмонология, эндокринология, фтизиатрия, неврология, ревмотология, хирургия, радиациалык медицина, фармакология. иммунологияда б1ркатар жаца, тжмд: медициналык технологияларды калыптастыру га мумкшдш бердт Инвазиялылыгы аз хирур-гияны колдануга байланысты хирургиялык жолмен емдеу спсктр1 де кецейдг Денсаулык сактаудын дамуында медициналык кемекпн сапасы манызды фактор болып табылады. Онын емдеу уйымдарыныц материалдык-тсхникалык жабдыкталуымен. денсаулык сактау саласыньщ кадрлармен, гылыми, акпараттык жоне технологиялык корлармен камтамасыз еплетшдт белплг Заманауй медициналык уйымдар коелтик, гылым мен техниканын соцгы жетктктер1мен жабдыкталган, жогары мамандандырылган емдеу-диагностикалык жумыстарды журпзетш уйымдарга айналуы кажет. Баска сезбен айтканда, жана заманауй технологияларды енпзу барлык уакытта жогары сапалы керсетмштерге кол жетюзетш (шсктеулергс байланысты бурын кол жеимаз болган) кешлденген мумкшджтсрмен бала-маланады [10]. Осы шаралар орб!р адамнын, сонымен катар бугал когамныц денсаулыгын
коргау мен жаксартута багытталган. Кдзцэп у акытта, шет елд1к стандарттарга сойкес ин-новациялар нарыкка енпзшген жана немесе жетшд1ршген тауар; сондай-ак тож1рибеде технологиялык удерюте колданылатын тауар репнде инновациялык кызметтщ сонгы нотижеа туршде аныкталады. Инновация алдыцгы кызметке Караганда жогары технологиялык децгейшен жэне жана тутынушылык сапасымен сипатталады [11].
Колданылып отырган багалау эд1стср1 алынган нотиже мен жумсалган шыгыннын немесе алынган тшмдшк пен шыгыннынкатынасына непзделген Нотиже мен шыгыннын катынасы онын куны мен шынайы мелшер1 туршде керсст1л\1 мумкш [12].
Пациенттер медициналык кызметтщ кен келемш кажет ететш болса, медициналык кызметкерлер ез ксзспндс заманауй, тшмд|, б1рак сонымен б1рге аз шыгынды медициналык кызмет турш корсету ге талпынады.
Инновациялар уйымнын мониторинг жуйеамен унем! кадагаланып отыруы, ягни денсаулык сактау жуйесше енпзшген жана инновациялык одютер мен технологиялардыц сойкес керсетюштср|мен сипагталуы кажет.
• клиникалык жоне диагностика.™ к тшмдш п долелденген прогрессией медициналык технологиялардыц енпзшу шен;
• уйымдастырушылык, каржылык-экономикалык, акпараттык. баскарушылык жоне баска да сипаттагы жана инновациялык жобалар мен технологиялардын енгшлулмен:
• емдеу-профилактикалык уйымдарыньщ курылымында жана к1Ш1пр1м технологиялык кэЫпорындардыц курылуымен.
Инновацияларды калыптастыру мен оны ¡ске асыру удср1а енд1р1стщ мсмлскстик. салалык жоне баска да дснгсйлсршдс жоне экономикалык катынаста ¡ске асырылады [13]. Кез-келген накты жагдайда инновацияларды калыптастыру жацалыгынын масштабы, оны пайдаланатын жуйеге катысты багаланады. Бул жагдайда инновациялар темендепдей жп<тслсд1 [14]:
- олемдж денгейдеп инновациялар;
- мемлекет децгешндеп инновациялар:
- б1р сала децгешндеп инновациялар:
- косторындагы инновациялар.
Инновация - енд1р!с аясы мен когамды
баскару саласына енпзуде экономикалык тшмдо жоне олеуме гак, экологиялык тургьща манызы
АГИУВ ^
зор болып табылатын зияткерлп< мсншжкс жата-тын гылыми жоне (немесе) гылыми-техникалык кызметтщ нотижсс! [5 |.
Соцгы жылдары мемлекетпк баскару уйымдары эртурл! салаларда инновациялык технологияларды куру га, енпзуте жоне олардыц ксн таралуын камтамасыз ететш жана механизмдерд1 белсещи турде карастыруда. Осыган орай, медициналык инновацияларды жасау жоне енпзу кажетгшп жогары жоне келешекте онын келсм! арта тусепн салалык инновациялык саясатты калыптастыру кажетп денсаулык сактау са-ласында да туындап отыр.
Айта кету керек, казгрг] кезенде жзберкпген олкылыктардьщ орны толтырылып келе жатыр жоне де дамыган елдердщ агымында келе жаткан технологияларды н кол жетшдшп камтамасыз сплуде.
Сонымен катар денсаулык сактау саласында инновацияларды енпзуте кедерп кслпретш тутас бфкатар елеул1 факторлар бар [11-16|:
• медициналык инновацияларды дайын-дау, оларды денсаулык сактау тожфибссшдс колдану мумкшджтср1мсн уйлесир1лмеген. Бул жагдай олардыц кажеттшпне кедерп жасап, инновациялардын кслсс1 кезектеплершщ туын-дауын киындатады;
• б1здщ елде, каз1рп уакытта шет ел-дерде белеенд| колданыстагы медициналык инновациялык технологиялар туралы то.лык жоне оз уакытында таратылуы кажстакпарат жок;
• баскару жуйесшщ жекеленд1р1лу1 (орталыксыздандырылуы) тылы м и-зерттеу, кадрларды дайындау жоне тожфибслж медицина жуйесшщ бытыранкылыгыныц кушеюше алып келд!;
• гы л ы м и-зс рттеу жоне сынак-конструкторлык жумыстарды журпзу мен алынган нотижеш денсаулык сактау тожфибссшдс колдану усыныстарын ¡ске асыру арасында алшактык байкалады:
• денсаулык сактау тожцзибссшдс белгш-б1р технологиялардыц кажетт1л1г1н накты непздейтш тапсырыс беру реп ндс талап ету мумк1нд1г1 бола бермейд1;
• денсаулык сактау саласы акпараттык-коммуникациялык технологиялармен кажети жылдамдыкпен камтамасыз сплс бермейдо.
Денсаулык сактау саласында ХХгасырдын 7()-ш1 жылдарынан бастап технологиялардыц тшмдшпн багалаута коц1л бол1не бастады. Технологиялардын ти1мд1л1пн багалаудын М1ндет1 -колдагы бар технологияга катысты оз уакытындагы. накты жоне адекватты акпаратка катысты жауапты кызметкерлерд!н шеш1м
кабылдаудагы жауапкерш1л1пн камтамасыз ету. Медициналык технологияларга бага беру когамнын экономикалык, этикалык, элеумстпк. занды жоне саяси аспекплерш камтиды [16-18].
Наукастарга жогары мамандандырылган жогары технологиялык медициналык кемек корсету - кез-келген медициналык уйымныц максаты. Накты гылыми жоне статистикалык критерийлерд1 колдана отырып. зерттел-ген технологиялардын нотижелшттуралы накты мол1меттерд1 б1р1кт1ру аркылы алынган технологиялардын ти1мд1л1г1не бага беру нотижелер1 объективп акпаратты камтамасыз
СТСД1.
Медицинаныц экономикалык катынастардын арнайы саласына жаткызылуы од1летт1. Осыган карамастан. экономикалык теорияныц кептеген устанымдары емдеу-диагностикалык. профилактика.!ык жоне кайта калпына келпру шараларынын ти1мд1лпн талдау, болжау жоне багалауда колданылуы мумкш жоне солай болуы кажет. Саланын шсктсул] коры жоне халыктыц медициналык тауарлар мен кызметке деген кажегп л I и шн арту ы жоспарлау мен нотижелерд: багалауды «алынган ти1мд1л1к-жу.мсалган шыгындар»аралыгында жург1зу кажстпп туындап отыр [19].
К,азфп уакытта кымбат багалы стационарлык кызметт1 кыскарту денсау лык сактау саласыньщ стратегиялык тапсырмаларыньщ 01р| болып та-былады, осыган байланысты сурактыц зерттелу колем! де артуда. Тубсгсй.и кызмет керсету келемш уйлеспрудщ едоулр танымал багыты -конакуй кызмет1 деп аталатын кемекпн кунын есепке алмау аркылы унемделетшетационар алмастырушы технологияны енг1зу болып отыр. Денсаулык сактау саласынын каражатын унемдеуд1н баска да 61 р од1сше -емдеу-диагностикалык удерЫнщ сапалык си-паттамасын сактайтын жоне жаксартатын емдеу мерзкмш кыскарту болып отыр. Госпиталдык кемек келемш емдеу удер1сшщ интенсивт1л1гш арттыру аркылы кыскартута да кызыгушылык артуда. Атап айтатын жагдай. холециститпен ауыратын наукастарды эндоскопиялык (жогары технологиялык од1с) немесе лапоротомиялык (достурл1 од1с)емдеу од1стер1 карастырылды [20-23]. Инновациялык тшмдшктщ керсетк1штер1 гылыми-техникалык, экономикалык. акпараттык жоне аналитикалык сипаттагы езгерю енг1зе отырып,инновациялык
yuepicri реттеуте мумк1ндн< бсрстш долд1 к пен ОбъеКТИВТШК ДСНГСИ1МСН срскшслснсд!.
Корыта айтканда, к а з i р г i уакыттадиагностикалау мен емдеудщ жана эдютерш енпзу сапасын багалау мэсслса жоне саланыц ерскшелпсгсрш ескере отырып накты
0д1стсмсл1к критерийлсрд1 дайындау кажстпп манызды болып отырган жагдайда, жаца медиициналык технологиялардыц тшмдшп мен олардыц нэтижесiн медициналык тэж1рибеге енпзу сурактары манызды болып отыр.
ЭДЕБИЕТТЕР
1 Указ Президента Республики Казахстан от 29 ноября 2010г. № 1113 «Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Саламатты Казахстан» на 2011-2015 гг.».
- www.zakon.kz.
2 Аканов A.A.. Рыскулы М. Подходы и принципы реформирования и развития медицинской науки Казахстана. - Астана-Алматы. 2005. - 115 с.
3 Доскалиев Ж.А.. Аканов A.A. Состояние медицинской науки в Казахстане // Информ. вестн. МЦ УДП PK. - 2003. - №4. - С. 7-10.
4 Указ Президента Республики Казахстан от 17 мая 2003 г. №1096 «Стратегия индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 гг.». - www.zakon.kz.
5 Закон Республики Казахстан от 23 марта 2006г. №135 «О государственной поддержке инновационной деятельности». - www.zakon.kz.
6 Стратегия вхождения Казахстана в число 50-ти наиболее конкурентоспособных стран мира // Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана. - Астана. 18 января 2006 г. - www. zakon.kz.
7 Казахстан на пути ускоренной экономической, социальной и политической модернизации // Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана. - Астана. 18 февраля 2005г. -www.zakon.kz.
8 Ошамбекова ГА. Анализ существующей системы инновационной поддержки здравоохранения с позиции участников инновационного процесса // Проблемы социальной гигиены и управление здравоохранением. - 2002. - №23. - С.98-104.
9 Исаев Д.С., Тобулбаев А.К. Разработка организационных и инновационных технологий реабилитационной слу жбы в условиях крупной городской больницы // Проблемы социальной гигиены и управление здравоохранением. - 2002. - №23. - С. 29-31.
10 Хуторской М.А., Мартыненко В.Ф. Технологические основы обеспечения высоких показателей качества медицинской помощи // Проблемы управления здравоохранением. - 2003. - № 1(8).
- С. 21-23.
11 Куралбасв B.C. Инновационные технологии в медицинском обслуживании государственных служащих // Проблемы социальной медицины и управления здравоохранением. - 2001. - №21. -С. 24-32.
12 Кулешова С. Инновации как ключевой фактор развития экономики. - Аль-Пари. - 1999. -№2. - С. 45-48.
13 Кислицына O.A. Управление инновационным потенциалом промышленных предприятий: стратегические подходы и методы оценки: автореф. дис. ... канд. экон. наук: 08.00.05. - Новосибирск, 2003. - 25с.
14 Фатхутдинов P.A. Инновационный менеджмент. - М.: ЗАО «Бизнес-школа «Интел-Синтез», 2000. - 624 с.
15 Беляков В. К. Новые подходы к внедрению инновационных технологий // Экономика здравоохранения. - 2006. - №3. - С. 22-25.
16 Miller W.. Morris L. 4-th Generation R&D: Managing Technology & Innovation. - N.Y., 1999.
- 128p.
17 Линденбратеы А.Л.. Шаровар T.M., Васюкова B.C. Оценка качества и эффективности медицинской помощи: метод, матер. - М., 1999. - 73с.
АГИУВ —
18 Унба В.В. Медико-экономическая эффективность сети лечебно-профилактических учреждений // Экономика здравоохранения. - 2005. - № 5-6. - С. 45-56.
19 Артюхов И.Л.. Волков Ю.М.. Шульмин А.В. Оценка эффективности инвестиций в здравоохранение на примере применения высоких медицинских технологий в хирургии // Экономика здравоохранения. - 2003. - № 7. - С. 25-30.
20 Калииская А.А. Экономический эффект от рационализации использования коечного фонда стационаров // Экономика здравоохранения. - 2001. - №3. - С. 23-26.
21 Молчанова Л.Ф., Кудрина Е.А. Анализ экономической эффективности лечения язвенной болезни в стационарзамещающих условиях // Экономика здравоохранения. - 2002. - № 11. — С. 11-13.
22 Tan Min, Zheng Chao-Xu, Wu Zhi-Mianet al. Laparoscopic splenectomy: The latest technical evaluation // World J. Gastroenterol. - 2003,- Vol. 9, №5. - P. 1086-1089.
23 Nawojczyk T. Brit. J. IT in community care - good in parts! // Healslhcare Comput. and Inf. Manag. - 2000. - Vol. 17, №4. - P. 31-32.
АННОТАЦИЯ
Внедрение современных технологий в системе здравоохранения является одним из неотъемлемых условий повышения уровня, качества и эффективности медицинской помощи населению. Инновация должна находиться в поле зрения мониторинговой системы организации и характеризоваться соответствующими показателями внедрения новых инновационных методов и технологий в системе здравоохранения
Ключевые слова: медицинские технологии, инновации в здравоохранении, эффективность медицинской услуги.
SUMMARY
Introduction of modern technologies in the healthcare system is one of the essential conditions for improvement of level, quality and efficiency of medical care. Innovations must be considered by organizations, and must be characterized by the relevant indicators of introduction of innovative methods and technologies in the healthcare system.
Key words: medical technologies, innovations in healthcare system, efficiency of medical care.
