Научная статья на тему 'ПНЕВМОТРАНСПОРТ ҚУВУРДАГИ ХАВО ТЕЗЛИГИ, СТАТИК ВА ДИНАМИК БОСИМГА ТАЪСИРИ'

ПНЕВМОТРАНСПОРТ ҚУВУРДАГИ ХАВО ТЕЗЛИГИ, СТАТИК ВА ДИНАМИК БОСИМГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
9
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
пневмотранспорт / кўндаланг кесим юзаси / қувур / пахта / вентилятор / цилиндр / аэродинамик куч / циклон. / pneumotransport / cross-sectional surface / pipe / cotton / fan / cylinder / aerodynamic force / cyclone.

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Д.Ж. Холбаев

Мақолада пахта тозалаш корхоналарида пневмотранспорт орқали турли хил масофадаги пахта ғарамларидан қувур ёрдамида пахта ташиш жараёни ўрганилган. Пневмотранспорт қувури масофаси узоқлашган сайин пахта ташиш имконияти камайиб боради. Пневмотранспорт қувури масофаси яқинлашган сайин пахта ташиш имконияти ошади, лекин пневмотранспортга кетаётган электр энергия деяли ўзгармаганлиги тахлили ўрганилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EFFECT ON AIR VELOCITY, STATIC AND DYNAMIC PRESSURE IN PNEUMOTRANSPORT PIPE

In the article, the process of transporting cotton from cotton gins at different distances by means of a pipe by means of pneumatic transport at cotton ginning enterprises is studied. As the distance of the pneumatic transport pipeline increases, the possibility of cotton transportation decreases. As the distance of the pneumatic transport pipeline approaches, the possibility of cotton transportation increases, but the analysis of the fact that the electric energy going to the pneumatic transport does not change has been studied.

Текст научной работы на тему «ПНЕВМОТРАНСПОРТ ҚУВУРДАГИ ХАВО ТЕЗЛИГИ, СТАТИК ВА ДИНАМИК БОСИМГА ТАЪСИРИ»

УДК 677.21.021

ПНЕВМОТРАНСПОРТ ЦУВУРДАГИ ХАВО ТЕЗЛИГИ, СТАТИК ВА ДИНАМИК

БОСИМГА ТАЪСИРИ Д.Ж. Холбаев

Наманган мухдндислик-технология института,

xolbayev_doniyor@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.10065430 Анотатция: Маколада пахта тозалаш корхоналарида пневмотранспорт оркали турли хил масофадаги пахта гарамларидан кувур ёрдамида пахта ташиш жараёни урганилган. Пневмотранспорт кувури масофаси узоклашган сайин пахта ташиш имконияти камайиб боради. Пневмотранспорт кувури масофаси якинлашган сайин пахта ташиш имконияти ошади, лекин пневмотранспортга кетаётган электр энергия деяли узгармаганлиги тахлили урганилган.

Калит сузлар: пневмотранспорт, кундаланг кесим юзаси, кувур, пахта, вентилятор, цилиндр, аэродинамик куч, циклон.

ВЛИЯНИЕ НА СКОРОСТЬ ВОЗДУХА, СТАТИЧЕСКОЕ И ДИНАМИЧЕСКОЕ ДАВЛЕНИЕ В ПНЕВМОТРАНСПОРТНОЙ ТРУБЕ Аннотация: В статье изучен процесс транспортировки хлопка от хлопкоочистительных предприятий на разные расстояния по трубе пневмотранспортом на хлопкоочистительных предприятиях. По мере увеличения расстояния трубопровода пневмотранспорта возможность транспортировки хлопка снижается. По мере приближения трубопровода пневмотранспорта возможность транспортировки хлопка увеличивается, но изучен анализ того, что электроэнергия, идущая на пневмотранспорт, не меняется.

Ключевые слова: пневмотранспорт, поверхность поперечного сечения, труба, хлопок, вентилятор, цилиндр, аэродинамическая сила, циклон.

EFFECT ON AIR VELOCITY, STATIC AND DYNAMIC PRESSURE IN PNEUMOTRANSPORT PIPE Abstract: In the article, the process of transporting cotton from cotton gins at different distances by means of a pipe by means of pneumatic transport at cotton ginning enterprises is studied. As the distance of the pneumatic transport pipeline increases, the possibility of cotton transportation decreases. As the distance of the pneumatic transport pipeline approaches, the possibility of cotton transportation increases, but the analysis of the fact that the electric energy going to the pneumatic transport does not change has been studied.

Keywords: pneumotransport, cross-sectional surface, pipe, cotton, fan, cylinder, aerodynamic force, cyclone.

КИРИШ

Республикамиз иктисодиётини ривожлантиришда пахта етиштириш ва уни кайта ишлаш саноати мух,им ахдмиятга эга. Кейинги йилларда Республикамизнинг пахта тозалаш саноати корхоналари давлат дастури асосида тубдан кайта таъмирланиб, модернизация килинди, замонавий техникалар билан жихозланди. Сунги йилларда сохдда олиб борилаётган ислох,отлардан кузда тутилган максад- мах,сулот сифатини дунё бозори

талаблари даражасида яхшилаш, унинг таннархини камайтириш оркали пахта махсулотлари ишлаб чикариш самарадорлигини оширишдир. Махсулот сифати ва таннархи уни кайта ишлаш технологик жараёнининг хар бир боскичида шаклланади. Бунда жараённинг биринчи бугини хисобланган, уни хом ашё билан таъминлаш боскичининг урни катта. Пахтани кайта ишлаш технологиясини хомашё билан таъминлаш, пахта тозалаш корхоналарида пневмотранспорт ускунаси ёрдамида амалга оширилади. Х,аво кувури содда конструкцияли курилма булгани хамда уларда узгартириладиган, бошкариладиган кисмларнинг йуклиги туфайли, уларни синовдан утказиш, уларнинг вакт бирлиги ичида керакли пахта массасини утказиб бера олиш кобилиятини аниклаш билан чекланади[1].

Тахиллар курсатмокдаки, республикада фаолият олиб бораётган пахта тозалаш корхоналарида пахта хом ашёси бир неча маротаба хаво транспорти оркали утади. Корхонадаги цехларнинг ва пахта гарамларининг узаро жойлашуви, якин-узоклигига боглик холда пахтанинг х,аво транспорти оркали утишлари сони 4-6 тагача булади.

Ташиш масофасининг якин-узоклигига караб пневмокурилмаларда, асосан ВЦ-8М, ВЦ-10М, ВЦ-12М маркали, куввати, мос равишда 30, 55, 75 квт/соат, марказдан кочма вентиляторлар кулланилади. Материал утказувчи (хаво кувури) сифатида эса калинлиги 2-3 мм, ички диаметри 0.4 м булган пулат кувурларишлатилади [2,4,5].

Пахта пневмотранспорти ускунаси самарадорлигигахаво ва махсулотни ташиш параметрларининг таъсирини урганиш максадида стандарт пневмотранспорти ускунаси ва инвертордан иборат экспрементал ускуна тайёрланди ва амалий тадкикотлар утказилди.

Экспериментал ускуна схемаси ва умумий куриниши 1 ва 2- расмларда келтирилган.

1-расм. Пахта тозлаш корхоналаридаги х,аво ёрдамида ташувчи курилма

1-хаво кувурига пахта механик узатувчи ускуна; 1.а- ёрдамчи лентали транспортёр; 2-ишчи хаво кувури; 3- тоштутгич; 4- сепаратор 5-сурувчи хаво утказгич 6- вентилятор;

7- инвертор 8-чикарувчи хаво утказгич; 9-циклон; 10-чанг камераси (I - пахта тарами, II -ишлаб чикариш цехи).

2-расм. Пахта тозлаш ускунасини умумий куриниши

Илмий тадкикот иши Наманган вилояти, Поп тумани, Поп пахта тозалаш "ART-SOFT TEXT" МЧЖ корхонасида амалга оширилди. Шу илмий изланишлар пайтида Пахта гарамидан то пахтани ишлаб чикариш цехигача пахтани етказиб бериш пневмотранспорт кувурларида амалга оширилди. Бу тажрибада кувурдаги статик ва динамик босимни ва кувурдаги хаво утказиш кобилятини, шунигдек кувурларни хар-хил масофаларга узгартириб, статик ва динамик босимни узгариши тахлил килинди. Бу тажриба натижаларини олишда биз ВЦ-12М 75 кВт ли 1500 айл/мин двигателдан фойдаланиб кувурдаги хаво тезлиги, статик ва динамик босимларни улчов натижалари олинди. Пневмотранспорт кувури максимал узунлиги 37- метр булганда олингин натижалар биринчи жадвалда келтирилган. Бу жадвалда пневмотранспорт кувури бошидаги хавонинг тезлиги 26 м/с, статик босим 1200 Па ва динамик босим 405 Па га тенг эканлигини куришимиз мумкин(36 метрдаги олчов).

masofa

№ BeHTH^^Top xo^ara tok KyHH (A) Kyn^a HHm (B) ^yBBa t wt Hacro Ta ^ CTaTHK ÖoCHM (P) ^HHaMHK ÖoCHM (P) Te3^H k m/c

HHBepTop

1 BeHTH^^Top gpocce^H enH; xo^aTga 68 380 38 50 5 100 - -

2 BeHTH^^Top gpocce^H ohhk; xo^aTga 106 384 61 50 4600 500 29

3 CenepaTop HHHgaru 15 % Hy;oTHm Ba o^HHraH HaTH^a^ap 1-MeTp 106 384 61 50 3900 936 39,5

4 ^ybyp y3yH^HrH (MeTp) 11-MeTp 106 384 61 50 2550 866 38

18-MeTp 106 384 61 50 2420 653 33

24-MeTp 106 384 61 50 2300 576 31

27-- MeTp 106 384 61 50 2000 540 30

30-MeTp 106 384 61 50 1600 504 29

33-- MeTp 106 384 61 50 1450 437 27

Пневмотранспорт кувури максимал узунлиги 45- метр булганда олингин натижалар иккинчи жадвалда келтирилган. Бу жадвалда пневмотранспорт кувури бошидаги хавонинг тезлиги 24 м/с, статик босим 2100 Па ва динамик босим 346 Па га тенг эканлигини куришимиз мумкин (44 метрдаги олчов). Бу ерда пневмотранспорт двигатели электр энергия истеъмоли эса 75 кВт га тенг булди.

№ Вентилятор холати Ток кучи (А) Кучл ани ш (В) ^увв ат wt Часто та Гц Статик босим (Р) Ди 2-жадва босим (Р) л зли к м/с

Инвертор

1 Вентилятор дроссели ёпи; холатда 68 399 40 50 5 100 - -

2 Вентилятор дроссели очи; холатда 107 399 63 50 4600 500 29

3 Сеператор ичидаги 15 % йук;отиш ва олинган натижалар 1-метр 107 399 63 50 4100 923 39,2

4 ^УвУР узунлиги (метр) 11-метр 107 399 63 50 3200 735 35

19-метр 107 399 63 50 3000 614 32

26-метр 107 399 63 50 2800 518 29,4

29--метр 107 399 63 50 2500 477 28,2

38-метр 107 399 63 50 2300 375 25

45-- метр 107 399 63 50 2100 346 24

masofa

№ BeHTH^aTop xo^aTH Tok KyHH (A) Kyn naHH m (B) ^yBBa t wt Hacr oTa Гц CTaTHK öochm (P) ^HHaMH k öochm (P) Te3^H k m/c

HHBepTop

1 BeHTH^aTop gpocce^H enu; xo^aTga 68 400 40 50 5 100 - -

2 BeHTH^aTop gpocce^H ohh; xo^aTga 108 401 64 50 4600 500 29

3 CenepaTo p HHHgaru 15 % MyKoTHm Ba o^HHraH Hara^ana p 1-MeTp 108 401 64 50 3800 936 39,5

4 11- MeTp 108 401 64 50 3200 866 38

19-метр 108 401 64 50 2700 777 36

29--метр 108 401 64 50 2320 653 33

^увур узунлиги (метр) 41-- метр 108 401 64 50 1800 504 29

53-метр 108 401 64 50 1200 421 26,5

62-метр 108 401 64 50 900 317 23

70-метр 108 401 64 50 600 265 21

Пневмотранспорт кувури максимал узунлиги 70-метр булганда олингин натижалар учинчи жадвалда келтирилган. Бу жадвалда пневмотранспорт кувури бошидаги хавонинг тезлиги 21 м/с, статик босим 600 Па ва динамик босим 265 Па га тенг эканлигини куришимиз мумкин (69 метрдаги улчов). Бу ерда

пневмотранспорт двигатели электр энергия истеъмоли эса 75 кВт га тенг булди.

50

40

30

10 20

30 40 masofa

I-

50

60

70

3000 t t

2500 < sa i

2000 n ш

1500 b o

1000

500

0

80

Биз олинган натижаларни тахлил киладиган булсак куйидаги хулосага келамиз. Двигателни ишга тушириш пайтида двигател узидан катта кувватдаги актив ва реактив кувватни истеъмол килиши натижасида электр энергиясини исрофига ва двигитилни ишлаш муддатига салбий таъсир курсатади. Бундан ташкари ВЦ-12М 75 кВт ли 1500 айл/мин двигателли винтилятори турли хил масофалардан (70, 45, 37 метр) пахтани ташиш имкониятлари турлича. Агар, кувур узунлиги 70 метр булганда хавонинг кувур OFЗидаги тезлиги 21 м/с, статик босим 600 Па ва динамик босим 265 Па га тенг булиб пахта ташиш имкониятияти етарлича хисобланади; Агар кувур узунлиги 45 метр булганда хавонинг кувур OFЗидаги тезлиги 24 м/с, статик босим 2100 Па ва динамик босим 346 Па га тенг булиб пахта ташиш имкониятияти юкори, пневмотранспорт куп пахта ташигани учун цехгача булган жойгача пахта тупланишлар юз беради бу эса курилмаларни тухташига ва ишчиларга ошикча нокулайликлар тугдиради. Агар кувур узунлиги 37 метр булса

х,авонинг кувур OFЗидаги тезлиги 26 м/с, статик босим 1200 Па ва динамик босим 405 Па га тенг булиб пахта ташиш имкониятияти янада юкори булиб, бунда хам пневмотранспорт куп пахта ташигани учун цехгача булган жойгача пахта тупланишлари юз беради бу эса курилмаларнинг тухташига ва ишчиларга ошикча оворагарчилик тугдиради. Тадкикот натижаларини олишда ишлатилган улчов курулмалари.

1. Вольтметр

2. Амперметр

3. Хаво тезлигини улчовчи анометр

4. ^увурдаги хаво босимини улчаш учун эса электрон манометрдан фойдаланилган.

ХУЛОСА

1. Пахтани турли узокликдаги гарамлардан ташиб беришда пневмотранспорт ускунасининг самарадорлиги турлича булиши аникланди. Хусусан якин масофадан пахта ташишда бирлик махсулот сарф буладиган электр энергия юкори булади. Узок масофадан ташишда эса амалдаги пневмотранспорт куввати шу масофадан пахтани ташиб бериши учун етмайдиган холатлар кузатилади.

2. Турлича ташиш масофаларида амалга оширилган тадкикотлар шуни курсатадики ташиш масофаси ортганда пневмотранспорт сарф киладиган электр энергия микдори яни кувват ошади ва бу асосан ток кучининг ошиши сабабли юз беради.

3. Инвертор ёрдамида вентеляторюритгичига берилаётган ток частотасининг узгариши вентелятор сарфлаётганкувватни бошкариш имкониятини бериши аникланди.

4. Пахтани турли масофадан ташишда электр юритгичга берилаётган ток частотасини инвертор билан узгартириш оркали пневмотранспорт куввати сарфини ротциянал бошкариш усули ишлаб чикилди.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Мурадов Р., Саримсаков О., Хусанов С. Внутризаводская пневмотранспортировка хлопка-сырца: состояние, проблемы и перспективы. Журнал «Механика муаммолари», 2014, №2

2. «Узпахтасаноат» АБ, "Пахтани дастлабки кайта ишлаш" (Первичная обработка хлопка),Т.,«Мехнат», 2002г.

3. Саримсаков О. Пахтани пневмотранспортга узатиш ва хаво ёрдамида ташиш жараёнини такомиллаштириш. Монография. «Навруз» нашриёти, Наманган, 2019 й.

4. Саримсаков О. Д.Тургунов, А.Исакжанов. Пахта хомашёсини пневмо-транспортга узатиш жараёнини амалий урганиш// НамМТИ илмий-техника журнали, №3-4, 2018, 37-41 бет

5. Черный Г.. Газовая динамика. Москва. Наука, 1988.

6. АльтшульА.и др. Гидравлика и аэродинамика. Стройиздат, 1987.

7. Лойцянский Л.. Механика жидкости и газа. Москва, Дрофа, 2003.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.