Научная статья на тему 'ПИЛТАЛАШ ЖАРАЁНИДА ИП СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ'

ПИЛТАЛАШ ЖАРАЁНИДА ИП СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
18
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИПЛАРНИНГ НОТЕКИСЛИГИ / НОТЕКИСЛИГИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / УЗИЛИШ КУЧИ / УЗИЛИШ КУЧИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / СОЛИШТИРМА УЗИЛИШ КУЧИ / УЗИЛИШДАГИ УЗАЙИШИ / УЗИЛИШДАГИ УЗАЙИШИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / ИПНИНГ ТУКДОРЛИГИ ВА ТУКДОРЛИГИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Абдугаффаров А.А., Очилов Т.А., Атанафасов М.Р.

Ушбу мақолада пилтани қўшиш машинасида маҳсулот нотекислигини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқарилаётган пилта нотекислигининг амплитуда частота характеристикасини аниқлашнинг математик модели ва маҳсулот нотекислигини камайтиришнинг услуби ишлаб чиқилган, пилталаш машинасида схема асосида пилталарни қўшиш жараёнида чиқадиган пилтанинг нотекислик кўрсаткичлари аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING IP QUALITY IN THE PILLARING PROCESS

The article builds a mathematical model for determining the frequency characteristic of the amplitude of the flatness of the tape, produced taking into account the unevenness of the product on the tape splicing machine, and developed a method to reduce the unevenness of the product, the indicator of the unevenness of the tape obtained on the tape splicing machine based on the scheme.

Текст научной работы на тему «ПИЛТАЛАШ ЖАРАЁНИДА ИП СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ»

Абдугаффаров А. А.

доцент

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

Очилов Т.А. профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

Атанафасов М.Р. катта уцитувчи

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

ПИЛТАЛАШ ЖАРАЁНИДА ИП СИФАТИНИ ЯХШИЛАШ

Аннотация: ушбу мацолада пилтани цушиш машинасида маусулот нотекислигини инобатга олган уолда ишлаб чицарилаётган пилта нотекислигининг амплитуда частота характеристикасини аницлашнинг математик модели ва маусулот нотекислигини камайтиришнинг услуби ишлаб чицилган, пилталаш машинасида схема асосида пилталарни цушиш жараёнида чицадиган пилтанинг нотекислик курсаткичлари аницланган.

Калит сузлари: ипларнинг нотекислиги, нотекислиги буйича вариация коэффициенти, узилиш кучи, узилиш кучи буйича вариация коэффициенти, солиштирма узилиш кучи, узилишдаги узайиши, узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти, ипнинг тукдорлиги ва тукдорлиги буйича вариация коэффициенти.

Abdugafarov A.A.

docent

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Ochilov T.A. professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Atanafasov M.R. great teacher

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

IMPROVING IP QUALITY IN THE PILLARING PROCESS

Abstract: the article builds a mathematical model for determining the frequency characteristic of the amplitude of the flatness of the tape, produced taking into account the unevenness of the product on the tape splicing machine, and developed a method to reduce the unevenness of the product, the indicator of the unevenness of the tape obtained on the tape splicing machine based on the scheme.

Keywords: unevenness of yarns, coefficient of variation in unevenness, breaking load, coefficient of variation in breaking load, comparative breaking load, breaking elongation, coefficient of variation in breaking elongation, fuzziness and coefficient of variation in fuzziness.

Кейинги йилларда мамлакатимиз тукимачилик ва тикувчилик сохаларини ислох килиш, хусусан, сохада давлат бошкаруви тизимини такомиллаштириш, бозор муносабатларини кенг жорий килиш, ресурстежамкор технологияларни амалиётга татбик этиш хамда тукимачилик ва тикувчилик саноати махсулотлари ишлаб чикарувчиларни замонавий техникалар билан таъминлаш борасида муайян ишлар амалга оширилмокда.

Йигириш махсулотларининг нотекислигини тахлил этиш жуда мураккабдир. Йигириш махсулотлари учун нотекисликнинг купгина турлари мавжуддир: йигиришнинг биринчи боскичида хосил булиши хамда кейинги боскичларда узгариши ва унга янги турдаги нотекисликларнинг кушилишидир.

Юкорида келтирилган назарий тахлиллар натижасида 90% иккиламчи тола ва 10% нитрон толаси аралашмасидан пилталаш машинасида пилталарнинг жойлашувига караб, олинган пилтанинг нотекислик курсаткичлари аникланди ва олинган синов натижалари куйидаги 1-7-жадвалларда келтирилди.

Кушиш машинасида пилталарни бирлаштириш куйидаги 1-расмдаги схема асосида олиб борилди.

Пилталаш машинасида пилталарнинг жойлашувига асосан олинган пилтанинг нотекислик курсаткичларини аниклашда куйидаги формулалар -дан фойдаланамиз:

1.Синфлар чегарасини аниклашда тажриба натижаларидан M^ ва Mmx кийматлар фарки R куйидаги формула ёрдамида аникланади.

R = Mmx - Mmn (1)

2.Синфлар оралоти (К) эса куйидаги формула ёрдамида аникланади.

К - * (2)

m

Бу ерда т -тажрибалар сони.

3. Алгебрик йотиндилар кисобланади:

$-Xи -а(3)

^ -Xи-а2 (4)

4. Шартли уртача киймат, яъни энг куп учраган синфлар оралоти куйидаги формула ёрдамида аникланади:

М0 - М+К+МИ (5)

5. Тажриба натижаларининг урта арифметик киймати куйидаги формула ёрдамида аникланади:

— К -X у -а

М - М0 +-^- (6)

п

6. Квадратик OFиш куйидаги формула ёрдамида аникланади:

X X2-X у - а1 (7)

п

7. Уртача квадратик OFиш куйидаги формула ёрдамида аникланади:

а- К

^ (8)

К п

8. Вариация коэффициенти куйидаги формула ёрдамида аникланади:

С -а-100 (9)

М 0

Синфлар-аникланаётган курсаткичнинг сонли ораликда узгариш диапозони булиб, синов натижаларини гурухлар буйича таксимлашга хизмат килади. Х,ар бир синф куйи ва юкори чегарада, яъни белгиланган интервал киймати булади. Синфлар чегараси тажриба натижалари сонига караб 1- жадвал буйича аникланади.

1-жадвал

Тажриба сони Синфлар сони (м)

25 7-11

50 8-13

100 9-14

200 10-16

500 12-18

500 дан куп 14-20

1-вариант асосида пилтанинг йотма курсаткичларини купайтириш усулида аниклаш учун тажриба натижалар (т=50) ни 2-жадвалга тулдирамиз.

2-жaдвaл

т/p M1 M2 М3 М4 М5 М6 М7 М8 М9 М10

1. 0,165 0,161 0,153 0,160 0,147 0,149 0,162 0,154 0,155 0,157

2. 0,168 0,156 0,167 0,155 0,161 0,148 0,160 0,159 0,152 0,153

3. 0,158 0,164 0,156 0,157 0,153 0,146 0,163 0,160 0,153 0,156

4. 0,153 0,144 0,167 0,163 0,157 0,158 0,157 0,162 0,158 0,158

5. 0,166 0,151 0,164 0,159 0,150 0,157 0,149 0,164 0,150 0,161

Тaжpибa нaтижaлapини кyпaйтиpиш yсyлидa aниклaш y4yH синов нaтижaлapни синфлap opaлиFи тoпилaди.

1.Cинфлap чегapaсини aниклaшдa тaжpибa нaтижaлapидaн M^ Ba M^ KHÜMaraap фapки R кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди.

R = 0,168 - 0,144 = 0,024

2.Cинфлap opaлиFи (К) эсa кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди.

Z = 0Ш = 0,0030 8

Тaжpибa нaтижaлapининг тaксимлaнишини 3-жaдвaлгa тyлдиpaмиз.

3-жaдвaл

т/p CH^nap чегapaси Уpтaчa кypсaткич Mi Coara белгилaниши Шapтли OFИШ a ya 2 ya2

1. 0,144-0,147 3 -4 -12 48

2. 0,147-0,150 5 -3 -15 45

3. 0,150-0,153 7 -2 -14 28

4. 0,153-0,156 6 -1 -6 6

5. 0,156-0,159 0,1575 11 0 0 0

6. 0,159-0,162 8 1 8 8

7. 0,162-0,165 6 2 12 24

8. 0,165-0,168 4 3 12 36

Z50 Z ya =-15 Zy^2 =195

3.3-жaдвaлдa кyйидaги x,исoблap бaжapилaди:

4. Aлгебpик йиFиндилap кисoблaнaди:

S = ^u -а = -15

S =YU-а2 = 195

5. Шapтли ypтaчa киймaт, яъни энг Kyn yчpaгaн синфлap opaлиFи

кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

M + M

M = 9+Z + 10 = 0.1575 02

6. Тaжpибa нaтижaлapининг ypтa apифметик киймaти кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

— 0.003 - (-15)

M = 0.1575 +-(-L = 0.1566

50

7. Квадратик OFиш куйидаги формула ёрдамида аникланади:

у X2 - 195 - 225 - 190,5 У 50

8. Уртача квадратик OFиш куйидаги формула ёрдамида аникланади:

а - 0,003 1905 - 0,0058 V 50

9. Вариация коэффициенти куйидаги формула ёрдамида аникланади:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

С - 0,0058.100 - 3,7»%

0,1566

2-вариант асосида пилтанинг йотма курсаткичларини купайтириш усулида аниклаш учун тажриба натижалар (т=50) ни 4-жадвалга тулдирамиз.

4-жадвал

т/р М1 М2 М3 М4 М5 М6 Му М8 М9 М10

1. 0,153 0,155 0,145 0,140 0,147 0,163 0,148 0,136 0,161 0,141

2. 0,156 0,167 0,143 0,152 0,158 0,140 0,144 0,142 0,165 0,157

3. 0,149 0,154 0,155 0,153 0,135 0,165 0,156 0,157 0,151 0,153

4. 0,169 0,162 0,141 0,166 0,142 0,159 0,147 0,148 0,154 0,159

5. 0,139 0,148 0,157 0,154 0,155 0,161 0,154 0,152 0,144 0,165

Тажриба натижаларини купайтириш усулида аниклаш учун синов натижаларни синфлар оралиFи топилади.

1.Синфлар чегарасини аниклашда тажриба натижаларидан ва кийматлар фарки Я куйидаги формула ёрдамида аникланади.

Я - 0,169 - 0,135 - 0,034

2.Синфлар оралиFи (К) эса куйидаги формула ёрдамида аникланади.

к - 0-034 - 0,0034 10

Тажриба натижаларининг таксимланишини 5-жадвалга тулдирамиз.

5-жадвал

т/р Синфлар чегараси Уртача курсаткич М1 Сонли белгиланиши Шартли OFИШ а у-а 2 у-а2

1. 0,135-0,1384 2 -5 -10 50

2. 0,1384-0,1418 5 -4 -20 80

3. 0,1418-0,1452 6 -3 -18 54

4. 0,1452-0,11486 5 -2 -10 20

5. 0,1486-0,152 4 -1 -4 4

6. 0,152-0,1554 0,1537 10 0 0 0

7. 0,1554-0,1588 6 1 6 6

8. 0,1588-0,1622 5 2 10 20

9. 0,1622-0,1656 4 3 12 36

10. 0,1656-0,169 3 4 12 48

150 I Уа =-22 !уа2 =318

3.5-жaдвaлдa кyйидaги x,исoблap бaжapилaди:

4. Aлгебpик йиFиндилap кисoблaнaди:

S = - а = -22

S = Y u-а2 = 318

5. Шapтли Уpтaчa киймaт, яъни энг к^п yчpaгaн синфлap opaлиFи кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

= M9+z + M10 = 0.1537 02

6. Тaжpибa нaтижaлapининг ypтa apифметик киймaти кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

M = 0.1537 + °.°°34 - (-22) = 0.1522 50

V. Kвaдpaтик OFиш кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

Y X2 = 318 - — = 308.32

Y 50

8. Уpтaчa квaдpaтик OFиш кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

1308 32

a = 0,0034 -J 30832 = 0,0084 V 50

9. Вapиaция кoэффициенти кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

с = -100 = 5,52"% 0,1522

3-вapиaнт aсoсидa пилтaнинг йиFмa кypсaткичлapини кyпaйтиpиш yсyлидa aниклaш учун тaжpибa нaтижaлap (m=50) ни 6-жaдвaлгa тyлдиpaмиз.

6-жaдвaл

т/p M1 Mz М3 М4 М5 М6 М7 М8 М9 М10

1. 0,150 0,134 0,158 0,136 0,132 0,148 0,136 0,140 0,147 0,167

2. 0,140 0,137 0,155 0,168 0,137 0,152 0,139 0,148 0,149 0,162

3. 0,149 0,144 0,164 0,157 0,157 0,157 0,172 0,152 0,146 0,154

4. 0,151 0,152 0,147 0,161 0,167 0,162 0,156 0,164 0,144 0,148

5. 0,140 0,145 0,143 0,158 0,169 0,153 0,151 0,156 0,154 0,152

Тaжpибa нaтижaлapини кyпaйтиpиш yсyлидa aниклaш учун синoв нaтижaлapни синфлap opaлиFи тoпилaди.

1.Cинфлap чегapaсини aниклaшдa тaжpибa нaтижaлapидaн M^ Ba киймaтлap фapки R кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди.

R = 0,172 - 0,132 = 0,040

2.Cинфлap opaлиFи z эсa кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди.

z = 0040 = 0,0040 10

Тaжpибa нaтижaлapининг тaксимлaнишини V-жaдвaлгa тyлдиpaмиз.

7-жaдвaл

т/p Cn^nap чегapaси Уpтaчa кypсaткич Mi Coara белгилaниши Ш^тли OFИШ a ya 2 ya2

1. 0,132-0,136 0,134 4 -4 -16 64

2. 0,136-0,140 0,138 6 -3 -18 54

3. 0,140-0,144 0,142 3 -2 -6 12

4. 0,144-0,148 0,146 7 -1 -7 7

5. 0,148-0,152 0,150 9 0 0 0

6. 0,152-0,156 0,154 6 1 6 6

7. 0,156-0,160 0,158 5 2 10 20

8. 0,160-0,164 0,162 5 3 15 45

9. 0,164-0,168 0,166 3 4 12 48

10. 0,168-0,172 0,170 2 5 10 50

Z50 Z ya =6 Zya2 =306

3.7-жaдвaлдa кyйидaги x,исoблap бaжapилaди:

4. Anre6prn йиFиндилap кисoблaнaди:

S = У u -а = 6 S2 =Ум -а2 = 306

5. Шapтли ypтaчa киймaт, яъни энг куп y4paraH синфлap opaлиFи кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

M = M 9+K + M10 = 0.150 02

6. Тaжpибa нaтижaлapининг ypтa apифметик киймaти кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

M = 0.150 + ^^ = 0.1505 50

V. Kвaдpaтик OFиш кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

о г

У X2 = 306--= 305,28

У 50

8. Уpтaчa квaдpaтик OFиш кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

а = 0,004 • 305,28 = 0,0098 V 50

9. Вapиaция кoэффициенти кyйидaги фopмyлa ёpдaмидa aниклaнaди:

с = М59*-100 = 6,5% 0,1505

Олинган нaтижaлapнинг ypтaчa киймaтлapи 8-жaдвaлдa келтиpилгaн.

8-жадвал

Пилталаш машинасида пилталарнинг жойлашувига асосан олинган _пилтанинг нотекислик курсаткичларининг узгариши_

№ Курсаткичлар Пилталаш машинасига пахта толаси ва иккиламчи тола аралашмасидан олинган пилталарни жойлаштириш схемаси

3 2 1

1. Урта арифметик киймати 0,1505 0,1522 0,1566

2. Уртача квадратик огиш 0,0098 0,0084 0,0058

3. Вариация коеффициенти, % 6,5 5,52 3,7

Пилталаш машинасида пилталарнинг жойлашувига асосан олинган пилтанинг нотекислик курсаткичларининг узгариши буйича тахлил натижалари шуни курсатдики, 1 -вариант буйича олинган пилтанинг нотекислик курсаткичларига нисбатан солиштирсак, 2-вариант буйича олинган пилтанинг вариация коэффициенти 32,9% га, 3-вариант буйича олинган пилтанинг вариация коэффициенти 43,1% га ошганлиги аникланди.

Адабиётлар руйхати:

1. Usmonova Shakhnoza, Kulmetov Mirpolat, Ashurov Khasan, Akbarov Rustam, Ochilov Tulkin, Nishonov Islombek. Change of Quality Indicators of Fabric Fabrics. Annals of R.S.C.B., ISSN:1583-6258, Vol. 25, Issue 6, 2021, Pages. 2869 - 2874.

2. Ochilov Tulkin Ashurovich, Ashurov Khasan To'lqin o'g'li, Kulmetov Mirpolat, Usmonova Shaxnoza Anvarovna, Mirzaakhmedova Khuriyat Basitovna, Korabayev Sherzod Ahmadjanovich. Evaluation of Physical and Mechanical Properties of Fabric Fabrics from Different Secondary Material Resources. Issue: 3.Pages: 101 - 110.

3. Ochilov Tulkin Ashurovich, Khalmatov Davronbek Abdalimovich, Shumqorova Shamsiya Pulatovna, Usanov Mustafaqul Maxmud ugli, Korabayev Sherzod Ahmadjanovich. Analysis of Quality Indicators of Mixed Spun Wool Yarns. Annals of R.S.C.B., ISSN:1583-6258, Vol. 25, Issue 4, 2021, Pages. 779 - 786.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Очилов Т.А. Кинетика изменения свойств волокна в процессах хранения и первичной переработки хлопка-сырца. Монография. "Фан" АН РУз. Ташкент, Фан, 2002.

5. Kulmetov Mirpolat, Atanafasov Mukhiddin Rakhmonovich, Laysheva Elmira Talgatovna, Yuldasheva Mavluda Turamuratovna, Akhmedova Mokhinur Fayzullo qizi. Effect of Rate Quantity on IP Quality. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology (IJIRSET). Volume 10, Issue 11, November 2021.

6. Muxtarov Jo'rabek Reyimberganovich, Djumaniyozov Muxammadjon Baxromovich, Atanafasov Mukhiddin Rakhmonovich, Akhmedova Mokhinur Fayzullo qizi. Virginity of Rops from Returnschange of Indicators. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology (IJIRSET). Volume 10, Issue 11, November 2021.

7. Ochilov Tulkin Ashurovich, Khalmatov Davronbek Abdalimovich, Shumqorova Shamsiya Pulatovna, Usanov Mustafaqul Maxmud ugli, Korabayev Sherzod Ahmadjanovich. Analysis of Quality Indicators of Mixed Spun Wool Yarns. Annals of R.S.C.B., ISSN:1583-6258, Vol. 25, Issue 4, 2021, Pages. 779 - 786.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.