Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ДЕЙСТВИТЕЛЬНЫХ ИГР НА УРОКАХ ФИЗИЧЕСКОЙ ВОСПИТАНИЯ'

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ДЕЙСТВИТЕЛЬНЫХ ИГР НА УРОКАХ ФИЗИЧЕСКОЙ ВОСПИТАНИЯ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Research Focus
Область наук
Ключевые слова
физическая культура / физическое воспитание / урок физкультуры / динамические игры / физические качества / физические упражнения / средства / методика / physical culture / physical education / physical education lesson / dynamic games / physical qualities / physical exercises / means / methodology

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Ашурова Ёдгорой Диёрбек Кизи, Тургунтошев Мухлисбек Илхомжон Огли, Мирзакаримов Юлдашбой Абдинабиевич

В данной статье разъясняются педагогические условия использования национальных подвижных игр на уроках физической культуры, роль подвижных игр, использование подвижных игр на основе разработанной методики.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Гуманитарные науки , автор научной работы — Ашурова Ёдгорой Диёрбек Кизи, Тургунтошев Мухлисбек Илхомжон Огли, Мирзакаримов Юлдашбой Абдинабиевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PEDAGOGICAL CONDITIONS FOR THE USE OF NATIONAL REAL GAMES IN PHYSICAL EDUCATION LESSONS

This article explains the pedagogical conditions for the use of national outdoor games in physical education lessons, the role of outdoor games, the use of outdoor games based on the developed methodology.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ДЕЙСТВИТЕЛЬНЫХ ИГР НА УРОКАХ ФИЗИЧЕСКОЙ ВОСПИТАНИЯ»

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ДЕЙСТВИТЕЛЬНЫХ ИГР НА УРОКАХ ФИЗИЧЕСКОЙ ВОСПИТАНИЯ

Ашурова Ёдгорой Диёрбек кизи

магистр 2 ступени, факультет Теории и методики физического воспитания и спортивной подготовки, Андижанский государственный педагогический институт Тургунтошев Мухлисбек Илхомжон огли магистр 2 ступени, факультет Теории и методики физического воспитания и спортивной подготовки, Андижанский государственный педагогический институт Мирзакаримов Юлдашбой Абдинабиевич Доцент, Кафедра теории и методики физической культуры Андижанского

государственного университета https://doi.org/10.5281/zenodo.7896940

Аннотация: В данной статье разъясняются педагогические условия использования национальных подвижных игр на уроках физической культуры, роль подвижных игр, использование подвижных игр на основе разработанной методики.

Ключевые слова: физическая культура, физическое воспитание, урок физкультуры, динамические игры, физические качества, физические упражнения, средства, методика PEDAGOGICAL CONDITIONS FOR THE USE OF NATIONAL REAL GAMES IN

PHYSICAL EDUCATION LESSONS

Annotation: This article explains the pedagogical conditions for the use of national outdoor games in physical education lessons, the role of outdoor games, the use of outdoor games based on the developed methodology.

Keywords: physical culture, physical education, physical education lesson, dynamic games, physical qualities, physical exercises, means, methodology ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА МИЛЛИЙ ХДРАКАТЛИ УЙИНЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ПЕДАГОГИК ШАРТ-ШАРОИТЛАРИ

Аннотация: Ушбу маколада жисмоний тарбия дарсларида миллий харакатли уйинлардан фойдаланишнинг педагогик шарт-шароитлари, хдракатли уйинларнинг тутган урни ва ишлаб чикилган методикага асосан харакатли уйинлардан фойдаланиладиган дарслар чорак охирида, таътил олдидан текшириш нормативларига бахо куйилганидан кейин утказилишлари ёритиб берилган.

Калит сузлар: жисмоний маданият, жисмоний тарбия, жисмоний тарбия дарси, харакатли уйинлар, жисмоний сифатлар, жисмоний машклар, воситалар, усул

КИРИШ

Х,аракатли уйинлар жисмоний тарбия дарсининг асоси хисобланади. Шунинг учун мактаб дастурида уйинлар бошка материалларга нисбатан купрок урин олади. Бунинг сабаби шуки, дастурга киритилган хар хил жисмоний машкларни болалар турли уйинлар воситасида осонрок идрок киладилар ва узлаштирадилар. Уйин-инсон фаолиятининг куринишларидан биридир. Мураккаб ва кизикарли ходиса сифатида у турли касбдаги кишилар диккатини жалб этади.

Бугунги кунда олимларнинг тадкикотларида уйиннинг узига хослиги, унинг жамият хаёти ва алохида шахс хаётида, инсоннинг маданиятида тутган урни ва ахамияти куриб

чикилган. Узбек халк уйинларининг хусусиятлари ва хилма-хиллиги масалалари устида чукур изланиш олиб борган олимлар: Д.Б. Эльконин О. Сафаров, Р. Мавлонова, ОДасанбоева ва бошкалар уйиннинг кадрини, шартлилигини, унинг ижтимоий хулкни шакллантиришдаги, кишининг жамиятдаги уз урнини белгилаб олишдаги, унинг муомала пайтидаги хатти- харакатларни маромга келтира олиш ахамиятини таъкидлайдилар.

Уйин катталар хаётида муайян урин тутаркан, у болалар учун мухим ахамиятга эгадир. Узбек халк уйинларидан "Чир айланма", "Румол ташлаш", "^узи" "Загизгон", "Топар булсанг, топа кол", "Тукилган румол" кабилар бугунги кунда хам уз ахамиятини йукотгани йук. Узбек халк уйинлари - инсон узлигининг намоён булиши, унинг такомиллашув усулидир. Ишлаб чикиладиган уйин назарияси педагогика учун хам ахамиятлидир. Шу жихатдан олганда бошлангич синфларнинг жисмоний тарбия дарсларида укувчилар дидактик топширикларни бажарганларида харакат техникасини мукаммаллаштириш билан бирга, уйиндаги сюжетлар оркали ахлокий фазилатларни узларида камол топтиришади.

1-4 синфларда харакатли уйинларни асосан дарснинг асосий ва якунловчи кисмида утказиш тавсия этилади, чунки дастурда дарснинг кириш кисмида саф машкларини утказиш белгиланган.

Уйинларда югириш, сакраш, улоктириш ёки иргитиш каби харакатлар бажарилишига алохида эътибор бериш лозим. Бу ёшдаги болалар билан асосан оддий ва уртача мураккабликдаги уйинлар утказилади. Агар болалар етарли даражада тайёрланган булса, янада мураккаброк , яъни жамоаларга булиниб ижро этиладиган ("Ниманинг пати", "Топар булсанг, топа кол" ва бошкалар) уйинларни хам утказиш мумкин. Бошлангич синф укувчиларида бу уйинлар оркали ахлокий фазилатларни сингдиришга замин яратилиб, уларда масъулият хисси пайдо килинади. Бу хол бутун жамоанинг, уйинда иштирок этаётган барча иштирокчиларнинг масъулиятини орттиради. Масалан, уларга югуриб келиб узунликка сакрашни ургатиш буйича алохида машгулот утказилса, укитувчи куйган вазифа амалга ошмай колиши мумкин. Чунки машкни тушунтириш, амалда курсатиш, бажариш ва кандай бажарилганини аниклаш, хатоларни тузатиш ва хоказолар болалар учун зерикарли булади.

Миллий халк уйинлари эса уз сюжетига кура таъсирчан ва жамоали булганлиги учун етарли даражада чакконлик, хозиржавоблик, фаросатлилик ва жисмоний таёргарликни талаб килади ва айни вактда бу хусусиятларни такомиллаштиради.

Жисмоний тарбия дарслари купинча турли уйинлардан иборат булади ва уларга гимнастика хамда спорт уйинларининг асосий турлари - баскетбол, волейбол ва бошкалар хам киритилади.

Укитувчи хдракатли миллий уйинлар ёрдамида жисмоний машгулотларни кизикарли утказади ва 1-4 синф укувчиларида турли харакат куникмаларини хосил килишга муваффак булади. Укувчилар харакатли уйинларда катнашганларида уларнинг харакатлари фаоллашиб, тартибли ва аникрок булиб боради.

Агар укитувчи уз олдига укувчиларда бирор тури буйича харакат куникмаларини хосил килиш вазифасини куйса, айрим дарслар шу вазифани бажаришда ёрдам берадиган уйинлардан иборат булиши мумкин. Шуни хам назарда тутиш керакки, уйин дарсларини утказиш укувчилардан айрим уйин харакатлари куникмаларига эга булишни талаб килади. Уйин дарсларини хар укув чорагининг охирги ун кунликларида утказиш максадга мувофикдир. Чунки шунда укитувчига болалар

кандай харакат куникмаларини эгаллаганини аниклаш имконини беради. Укитувчи харакатли уйинларни утказишда 3-4 синф укувчиларининг ёш хусусиятлари уларнинг организми тезрок усиши билан ифодаланишини унутмаслиги ва шунинг учун дарсларда утказиладиган машгулотлар вактида уюштириладиган уйинларни аста-секин мураккаблаштириб, максадга мувофиклаштириб бориши лозим.

Уйин жараёнида мазкур ёшдаги укувчилар хаддан ташкари огир жисмоний харакат килмаслиги ва укитувчи уларнинг хар бирига тегишлича муносабатда булиши зарур.

1-4 синфларда фойдаланиладиган харакатли уйинлар хажми таълим-тарбиявий вазифалардан келиб чикади. Мазкур синфларда утказиладиган харакатли уйинлар ташкилий жихатдан хам, харакатларнинг жихатидан хам, сермазмун булади. Дарснинг асосий кисмида укувчиларни биронта мураккаб спорт уйинини урганишга тайёрлаш учун дарснинг тайёргарлик кисмига баъзи уйинларни киритиш мумкин.

Ишлаб чикилган методикага асосан харакатли уйинлардан фойдаланиладиган дарслар чорак охирида, таътил олдидан текшириш нормативларига бахо куйилганидан кейин утказилади. Дарснинг пухтарок булишига эришиш, шунингдек, орттирилган куникмаларни мустахкамлаш ва укувчиларга бериладиган нагрузкани ошириш максадида уйинлардан дарснинг асосий кисми сунгида фойдаланиш мумкин.

Укув дастурларининг талаблари бошлангич синф укувчилари олдига муайян максад ва вазифаларни куяди. Бундай шароитда харакатли уйинларнинг жисмоний тарбия дарсларида ва жисмоний тарбия буйича утказиладиган бошка машгулотларда етакчи урин олиши табиийдир. Гарчи харакатли уйинлар машгулотларга киритилса хам, бунда спортнинг хар хил турлари буйича орттирилган харакат куникмаларини такомиллаштириш ва мустахкамлаш назарда тутилади. Демак, уйинни утказиш жараёнида уйин харакатларининг бажарилишини алохида эътибор билан кузатиши лозим. Уз-узидан аёнки, дарсга киритиладиган уйинлар харакатларнинг у ёки бу элементларини узлаштиришга ёрдам берадиган машклардан иборат булиши керак.

Агар дарснинг асосий кисмига спорт уйинларидан бирортаси киритилган булса , унинг кириш кисмида узининг айрим харакатлари билан мана шу уйиннинг тактикасига мос келадиган харакатли уйинлардан биттасини утказиш жуда фойдалидир.

Дарснинг якунловчи кисмида утказиладиган харакатли уйинларнинг вазифаси яхши дам олиш ва кайфиятни яхшилаш учун мускулларга зур беришни камайтириш, нафас олиш органлари ва кон айланишини бирмунча тинчлантиришдан иборатдир. "Уйлаб топ", "Ман килинган харакат" сингари уйинлар, диккатни синаш учун утказиладиган машклар дарснинг якунловчи кисмидаги вазифаларни амалга оширишда ёрдам беради

Бошлангич синфларда яхши танланган уйин таълим ва тарбия муваффакиятининг мухим шартидир. Уйинни утказишга тайёрланишда уйинга катнашувчиларнинг таркибини, ёш хусусиятларини, шунингдек, жисмоний тайёргарликларини хисобга олиб, дарснинг асосий вазифаларини белгилаши зарур.

Укитувчи уйинни танлашда машгулот кандай шаклда утказилишини (дарс тарзида утказилса, уйин унинг биринчи , иккинчи ёки якунловчи кисмида, танаффус вактида ва хоказоларда утказилишини) билиши керак. Уйин утказиладиган жой, об-хаво ва харорат хисобга олиниши керак. Агар уйин кишда утказиладиган булса, укувчиларни фаоллаштирадиган ва жисмоний нагрузкани бир текисда таксимлайдиган серхаракатрок уйинлар танланиши керак.

Уйинни утказишда куйидаги педагогик шарт-шароитларга эътиборни каратиш

лозим:

-аввало керакли спорт анжомлари, асбоб-ускуналар, масалан, диаметри 8 см аркондан, жундан, лентадан, резинадан ясалган коптокчалар (резина коптокчалар юкори хароратда таранглигини йукотмаслиги учун салкин жойда сакланади); волейбол ва баскетбол туплари, иргитиш учун узунлиги 1 м узунликдаги спорт таёклари, аркон, белбоглар, байрокчалар, кигизлар, тахтачалар, болга, аптечка ва бошкалар, куз огриги касалидан сакланиш учун хар бир укувчининг куз бойлагичи булиши керак;

-уйин утказиладиган майдонча текис булиши, тикан, тошлар, шиша синиклари ва бошка кераксиз нарсалардан тозаланиб, доимо тоза тутилиши лозим;

-машгулот утказилаётган пайтда майдончада бегона кишилар булмаслиги керак. Чунки улар болаларнинг хаёлини буладилар ва уларни уйиндан чалгитиб, ортикча харакатлар килишга мажбур этадилар;

-майдончани асбоб-ускуналар билан таъминлаш , бундан ташкари, у ердаги табиий буюм ва нарсалардан хам фойдаланиш зарур. Шу билан бир каторда уйинларни утказишда куйидаги гигиена коидаларига риоя килиниши лозим:

а) уйин пайтида кийиладиган кийим харакатларни кийинлаштирмайдиган, енгил булиши керак;

б) ёзда уйиндан сунг чумилиш керак;

в) уйин бошланишидан олдин майдончага сув сепилиши лозим.

Укитувчи асбоб-ускуналарни таркатиш ва урнатиш, уйин коидаларининг

бажарилишини кузатиш ва натижаларни хисобга олиб бориш учун узига ёрдамчилар танлаб олиши мумкин. Ёрдамчи - уйиннинг булажак ташкилотчисидир. Ёрдамчи уйин иштирокчиларига холисона муносабатда булиши керак. Кенг жойларда уйналадиган уйинларни утказишда шу уйинлар буйича тажриба орттирган укувчиларнинг укитувчига ёрдамчи булиши максадга мувофикдир. Соглиги яхши булмаган ва жисмоний тарбия дарсидан вактинча озод этилган укувчиларни уйинда кучи етганча катнаштириш учун хам ёрдамчи килиб тайинлаш мумкин. Баъзан интизомсизрок ёки хаддан ташкари фаол болаларнинг хулкини яхшилаш максадида уларни хам укитувчига ёрдамчи килиб тайинланади.

Уйинни болалар чарчашини кутмасдан, харакатлар уларга канчалик таъсир этаётганига караб тамомлаш лозим. Уйиннинг канча вакт давом этиши иштирокчиларнинг сонига ва ёшига, уйиннинг характери ва суръатига , техник ускуналарнинг микдорига, об-хаво шароити ва хоказоларга боглик булади.

Уйновчиларнинг жушкин холатларига караб уйинни тартибга солиш ва бошкариш, унинг максадини, коидаларининг маъноси ва ахамиятини билиш керак. Укувчиларнинг уйин коидаларига риоя килиши доимо укитувчининг диккат марказида булиши лозим. Чунки уйин коидаларига риоя килиш катта тарбиявий ахамиятга моликдир. Укитувчи одилона хакамлик намунасини курсатиши, уйновчиларнинг хатоларини шошилмасдан ва мулохазакорлик билан кайд килиб бориши ва хар бир уйинчини умумий коидаларга буйсунишга мажбур килиши керак. Уйинда айникса, гурухли уйинларда шароитнинг барча иштирокчилар учун бир хил булишини сезгирлик билан кузатиб бориш зарур. Х,ар бир болага уйиндаги бош ролда уз укуви ва билимларини аниклаш имконини бериш максадида онабошиларнинг алмашиниши белгилаб куйиш

тавсия этилади. Уйин муваффакиятли утишининг энг мухим шарти- интизом ва унга катъий амал килинишидир.

Х,аракатли уйинни ургатиш ва бу жараёнда укувчилар узларини кандай тутишлари купрок жисмоний тарбия укитувчисига богликдир. Уйин шартли ишора (буюриш, хуштак ёки карсак чалиш, кул ёки байрокчани силкитиш) билан бошланади. Укитувчи барча иштирокчилар уйин мазмунини тушуниб олганига ва кулайрок ерга жойлашиб олганига каноат хосил килгандан кейин ишора килади. «Шартли чегаралар олдиндан белгилаб куйилиши , уйин учун зарур кулланмалар эса уйин коидаларига мувофик булиб берилган ва жой - жойига куйилган булиши лозим. Рахбар уйин боришини ва уйновчиларнинг харакатларини диккат билан кузатади хамда бошкариб боради». Бундан ташкари уйин давомида айрим коида ва усулларни кушимча равишда тушунтиради. Тузатиш, танбех ва мулохазаларни уйиннинг боришига халакит бермайдиган ёки уни тухтатиб куймайдиган йусинда айтиш лозим. Агар уйинчиларнинг купчилиги бир хил хатога йул куяётган булса, тегишли йул- йурик бериш ёки уйин коидалари кандай бажарилишини курсатиш учун уйинни тухтатиш мумкин. Лекин уни бакириш ёки кескин ишора билан тухтатиш ярамайди. Укитувчи болаларни уйин коидаларини онгли ва аник бажаришга одатлантириши керак. Бу одат уларни интизомга ургатишда катта ахамиятга эга булиб, болаларда уз бурчини сезиш ва уз хатти- харакатлари учун жавобгарлик хиссини тарбиялаш, узини тута билиш ва матонатлиликни устиришда ёрдам беради.

Укитувчининг вазифаси - укувчилардан уйин коидаларини аник бажаришни талаб килишдир. Уйновчилар йул куядиган хатолар ва куполликларнинг олдини олишга алохида ахамият билан караш лозим. ^уполлик килган уйинчини албатта жазолаш керак. Бундай холларда баъзи таъсир курсатиш чораларини куллаш, яъни вактинча уйиндан чикариб юбориш, жарима очколари бериш мумкин.

Уйинга рахбарлик килишда укувчиларни факат эришиладиган натижаларга кизиктириш билан чекланмаслик, балки уларда уйин жараёнининг узидан завк-шавк хосил килишга , лаззатланиш хиссини вужудга келтиришга хам жиддий эътибор бериш лозим.

Айникса, унча фаоллик курсатмайдиган уйинчиларнинг ташаббусини куллаб-кувватлаш, рагбатлантириш ва бу билан уларда уз кучларига ишонч хосил килиш тавсия этилади.

Уйновчилар уртасида уртокларча, тугри муносабат урнатишга харакат килиш, голибларнинг кеккайиб кетишлари ва ютказганларнинг уйиндан совишларига йул куймаслик лозим.

Уйиндаги интизомлилик укувчи уйиннинг барча тартиб- коидаларини, уз зиммасига юкланган хамма вазифаларни онгли ва виждонан бажаришини билдиради. Бундай уйинчи максадга эришиш учун уз жамоаси билан биргаликда харакат килади.

Онгли интизом уйинни яхширок узлаштиришга, уйинчилар кайфиятининг яхшиланишига ёрдам беради Бунинг натижасида машгулотлар кизикарли ва самарали утади.

Укувчиларни уйинда уз хатти - харакатларига танкидий муносабатда булиш, бир-бирларига бегараз ёрдам бериш рухида тарбиялаш билан ана шундай интизомга эришиш мумкин. Баъзан укитувчи уйинни мантикан тугри ва аник тушунтириб бера олмагани сабабли, уйин интизоми бузилади. Укувчилар уйин мазмунини етарли даражада англаб олмагани, тушунмагани учун хам коидаларни бузадилар, узаро

бахслашадилар. Уйинда хар-хил хатоликларга йул куядилар ва бир- бирларига куполлик киладилар. Рахбар бу хатоларни укувчиларга яна бир марта уйинни тушунтириш билан осонгина тузатиши мумкин.

Болаларнинг уйин пайтидаги интизоми уйинга тугри рахбарлик килишга хам боглик булади. Шунинг учун интизом бузилганда укитувчи бунинг сабабини биринчи галда уйинга рахбарлик килишда йул куйилган хатолардан кидириши лозим.

Х,ар бир уйин объектив ва одилона хакамликни талаб килади. Агар белгиланган коидаларнинг бажарилишини диккат билан жиддий кузатилмаса, уйин узининг таълим-тарбиявий кимматини йукотади. Х,акамликни купинча уйин рахбарининг узи бажаради. Аммо бу ишни уйновчилардан бирортаси ( болаларнинг узлари сайлаган ёки укитувчи тайинлаган укувчи ) бажаргани маъкулрок. Бу тадбир болаларда ташкилотчилик малакаларини тарбиялашда ёрдам беради. Агар уйинда болалардан бирортаси хакамлик килса, рахбар узининг фикр- мулохазаларини уйновчиларга хакамлик вазифасини бажараётган укувчи оркали айтади.

Рахбар- хакам уйиннинг боришини диккат билан кузатиши ва имкони борича хар бир уйинчини назорат килиб туриши лозим. Факат шундагина уйиннинг натижасига объектив бахо бериш мумкин. Шуни унутмаслик керакки, холис турмаган хакамга уйновчилар ишонмай, у билан хисоблашмай куядилар. Бундай хакамнинг обруси колмайди.

Рахбар-хакам командаларнинг кучи ва улардаги уйинчилар сони тенг булишини, шунингдек, иштирокчилар учун бир хил шароит яратилишини, яъни улар уйналадиган жой, асбоб -ускуналар ва бошкалар билан бир хил таъминланишини хисобга олиши лозим.

Х,акам уйинда куполликларга йул куймаслиги, уйин усулларининг тугри бажарилишини кузатиб туриши, уйиндаги харакатларни такомиллаштиришга ва чакконликни орттиришга эътибор бериши керак. Х,акам уйин жараёнида тарбиячи ролини хам бажариши, болаларга келгусида зарур буладиган хислатлар ва малакаларни шакллантириши, хамда мустахкамлаши керак.

Уйинда бажариладиган харакатларни тугри белгилаш укитувчининг мухим вазифасидир. Уйинни утказишга киришишдан олдин килинадиган ишнинг характери ва уйновчиларнинг кайфиятини хисобга олиш лозим. Агар уйин жисмоний ёки аклий куч сарфланган дарслардан кейин утказиладиган булса, уйновчилар камрок ёки уртача харакатланадиган уйинларни танлаш керак.

Машгулот пайтида уйинларнинг тезлиги - умумий харакатчанлигини хисобга олиб, уларни узаро навбатлантириб туриш лозим. Масалан, хамма иштирокчилар бир вактга югурадиган уйиндан кейин туп иргитиладиган уйинни утказиш фойдалидир.

Уйин суръатини пасайтириш, яъни уйиндаги харакат тезлигини камайтириш уйиндаги харакатларни муайян меъёрда олиб бориш усулларидан бири хисобланади. Уйинда болалар жисмоний машкларни бажаришда каттик хаяжонланиб кетадилар. Шунинг учун укитувчи уларнинг кайфиятига караб иш тутмаслиги: укувчиларнинг ёш хусусиятларини, тайёргарлиги ва саломатлигини хам хисобга олиши шарт. Укитувчи онабошиларнинг ахволи ва харакатларини алохида кузатиб бориши, шифокорнинг хар бир укувчи хакидаги маълумотларини хам унутмаслиги лозим, килинадиган харакатларнинг муайян меъёри уйин утказиладиган шароитларни хисобга олиб, уни утказиш методикаси билан белгиланади.

Уйинни чузиб юбориш мумкин эмаслиги каби уни белгиланган вактдан олдин тамомлаш хам ярамайди. Рахбар уйинни болалар бир неча марта такрорлагач ёки уйин бошланганидан маълум вакт утгачгина тухтатиши керак.

Уйин натижаларини якунлаш катта тарбиявий ахамиятга эга. Укитувчи уйин тугагач айрим укувчиларнинг харакатларини ва умуман утказилган уйинни бахолаб, унинг натижаларини якунлайди. Бунда яхши уйнаган ва уйин коидаларига риоя килган болаларни алохида таъкидлаши зарур. Уйинни тахлил килиш унинг коидаларига яхширок узлаштиришга ва уйин жараёнидаги келишмовчиликларни бртараф килишга ёрдам беради, шунингдек, укитувчига болалар уйинни кандай узлаштирганини, уларга нималар маъкул булганини ва келгусидаги ишларни аниклаш имконини беради.

Х,аракатли уйинлар учун укитувчи мониторинг дафтарчасини тутиши фойдалидир. Укитувчи бу дафтарчага уйинларни кузатишда уйинчилар хакидаги маълумотларни ёзиб боради ва шу ёзувлар оркали уларнинг хатолари ва муваффакиятларини тахлил килади. Бу иш уйинларни ургатиш методикасини яхшилаш ва уни шароитларга караб узгартириш имконини беради.

Адабиётлар:

1. Менчинская Н. А. Психическое развитие ребенка от рождения до 10 лет: Дневник развития дочери. - М., 1996.

2. Лешли Д. Работать с маленькими детьми, поощрять их развитие и решать проблемы / Пер. с англ. М., 1991.

3. Ким Т. К. физическое воспитание детей раннего и ошкольного возраста /- «Мпгу», 2015.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.